'Respect bestaat in
ons vak niet meer'
Een spannend,
vergeeld
jongensboek
Sport
o
o
_i
00
o
O
ff
WOENSDAG 24 AUGUSTUS 1994
18 i°E'
cc.
LU
_i
LU
00
Henk Wullems
schuift aan
in wachtkamer
vol werkloze
trainers
Wat hebben Ab Gritter, Bram Braam, Frans Körver, René Notten, Jo Bonfrère, Piet Buter en
Henk Wullems met elkaar gemeen. Twee dingen. Ze zijn voetbaltrainer en ze staan met stip op
de vacaturelijst van de WON (Vereniging van Voetbaloefenmeesters in Nederland). Kortom:
ze zitten zonder werk en zoeken een nieuwe club. Ieder op zijn eigen manier. De een zit rustig
thuis en laat de dingen op zich af komen, een ander houdt brievenbus en telefoon scherp in
de gaten, een derde schrijft sollicitatiebrieven en een vierde wacht op het begin van de compe
titie om zich daarna al snel te laten zien bij een club met een slechte seizoenstart.
Henk Wullems (58) is de nestor van het
trainersgilde. Hij was werkzaam bij clubs
als Unitas, Blauw Wit, Willem II, NAC, Vi
tesse, Go Ahead Eagles, Excelsior, Al Na-
da (Saudi-Arabië), AZ en ADO Den Haag.
Bij de laatste club kwam op 1 augustus
een einde aan een zeven maanden du
rende verbintenis als technisch directeur.
Mooie clubs, een mooie carrière, een
mooie leeftijd. Hoog tijd voor de voetbal-
vut. Toch? „Ben je gek. Daar heb ik abso
luut nog geen zin in. Voel ik me veel te fit
voor."
Een nieuwe club is voor hem geen absolute
must meer. Financieel hoeft hij zich al lang geen
zorgen meer te maken. Maar het voetbalhart
blijft kloppen. Hij werd onlangs zelfs weer een
beetje verliefd. Óp ADO/Den Haag. Vreemd,
voor iemand die geen enkele binding met de
stad heeft. Wullems is geboren in Haarlem,
woont in Tilburg en heeft een vakantiehuisje in
Egmond aan Zee. Maar het is Wullems ten voe
ten uit. „Ik ben emotioneel. Ik ga van een club
houden. Ik heb zeven jaar bij Vitesse gezeten
omdat ik van die club hield. Ik kon tussentijds
weg naar AZ, dat was dus nog voor de glorieja
ren van AZ, maar ik deed het niet. Want m'n
hart lag bij Vitesse."
Toch liep z'n passie voor het voetbal de laatste
twee jaar een flinke knauw op. Zowel bij AZ als
in de residentie moest hij voortijdig vertrekken.
Ondanks een doorlopende verbintenis (AZ) en
ondanks een mondelinge toezegging tot con
tractverlenging (Den Haag).
Wullems weet de oorzaak wel. „Er worden
steeds meer bestuurders aangesteld die in de
sponsorhoek thuishoren. Die totaal geen ver
stand hebben van voetbal, zowel inhoudelijk als
organisatorisch. Ze komen binnen met een zak
geld, of vermeend geld, en willen meteen de
dienst uitmaken."
Het voorbeeld van AZ is tekenend, vindt de
oefenmeester. In '90 kreeg hij de volmachten en
de tijd om een regionaal getint elftal in de Alk-
maarderhout neer te zetten. Zijn eenjarig con
tract werd in het voorjaar van '91 zelfs openge
broken en verlengd met vier jaar. Totdat voorzit
ter Bart de Lange het hoog in de bol kreeg. Wul
lems: „Kwam ik terug van vakantie, had hij Da
vid Loggie opeens vastgelegd voor twee jaar. Ik
vond een half jaar al meer dan zat voor een spe
ler van die leeftijd. Nee hoor, twee jaar, plus een
jaarsalaris van een ton. Ik zeg: 'De Lange, dat
moet je me nooit meer flikken.' Toen zijn de
conflicten begonnen.
De problemen namen in aantal toe toen de
huidige suikeroom van AZ, Dick Scheringa, aan
het bestuur werd toegevoegd. „Het is een beetje
een raar verhaal, nu pompt die man bijna twee
miljoen gulden in AZ, een paar jaar geleden
draaide hij nog elk dubbeltje om. Voor elke uit
wedstrijd moesten we naar een zo goedkoop
mogelijk restaurant toe, waar we een toeristen
menu van 17,50 mochten bestellen. Een keer
moesten we zelfs verantwoording afleggen over
een kan melk die te veel was geschonken. Met
die man ontstonden er voortdurend conflictsi
tuaties."
De korte-termijn politiek van types als Scher
inga druist lijnrecht in tegen de visie van Wul
lems. „Continuïteit vind ik het belangrijkste. Nu
ook weer bij AZ. Goede spelers als Van Roon en
Panhuis moesten weg. Schrijvers had net bijge
tekend of Theo Vonk stond op de stoep. Voor
750.000 gulden werd Mutsaers gekocht. En denk
nou niet dat die jongen een jaarsalaris krijgt van
veertig-, vijftigduizend gulden. Nortan wordt ge
haald, maar daar zijn weer geen goede afspraken
mee gemaakt. Rini Coolen, zelfde verhaal. Ga zo
ma'ar door. Ik had een leuk regionaal elftal neer
gezet en ik vond het jammer dat ik het karwei
niet mocht afmaken. Bij AZ wilde ik m'n carrière
afbouwen. Het werd me niet gegund."
Z'n laatste klus werd tegelijk de merkwaardig
ste job uit z'n 28-jarige loopbaan als trainer.
Technisch directeur van het zieltogende ADO
Den Haag, waar salarissen niet meer uitbetaald
werden (Wullems: 'Ik wacht nog steeds op een
deel van m'n salaris'), waar lease-auto's opeens
werden ingenomen, waar mannen met shovels
dreigden het speelveld onherstelbaar te vernie
len. „Ik had half januari een gesprek met secre
taris Cees Oostrom. Die zei dat er wat probleem
pjes waren. Maar dat ik in zo'n chaotische toe
stand terecht zou komen, wist ik echt niet. Er
werd ook vreemd tegen mijn komst aangekeken.
Ten eerste was er geen geld, en ten tweede had
den ze iemand met een Haagse achtergrond ver-
Henk Wullems: „Als je bij Den Haag een bus bestelde, v
wacht op die positie."
Wullems schrok van de vijandige benadering.
„Ik moest helemaal m'n eigen weg zoeken, ik
werd aan niemand voorgesteld. Met voorzitter
Nyqvist heb ik een gesprek gehad van een paar
minuten, die was altijd op reis. Het is voorgeko
men dat ik het bestuur moest vertegenwoordi
gen bij wedstrijden omdat er geen bestuurslid
aanwezig was."
Het ene probleem loste het andere af in het
Zuiderpark. „Als je een bus bestelde voor een
uitwedstrijd was je blij als-ie ook echt de hoek
om kwam. Als we aten in een restaurant moest
je maar hopen dat daar geen rekening open
stond van Den Haag. Goede afspraken over vol
gend seizoen kon je niet maken, omdat je geen
overzicht had over de financiën. Je wist niet wat
je een speler kon bieden."
Ondanks de tegenwerking vindt Wullems toch
dat hij goed gefunctioneerd heeft bij de eerste-
divisionist. „Ik heb geld verdiend voor de club.
Marcel Valk was uitgeleend aan RKC en die wil
de hem kopen voor 100.000 gulden. Ben ik niet
mee akkoord gegaan. Later werd hij aan Go
Ahead verkocht voor 325.000 gulden. Emiel van
Eijkeren, hetzelfde verhaal. Heb ik aan NEC ver
kocht voor 300.000 gulden. Ik heb wel degelijk
wat betekend voor Den Haag en dat werd ook
gewaardeerd."
Eind april legde hij z'n eindrapport neer bij
het bestuur. Het werd met instemming begroet,
tevens werd mondeling toegezegd dat z'n con
tract verlengd zou worden. „Ik wilde net als bij
AZ aan een regionaal team bouwen. Met nieu
we, ambitieuze spelers. En met kleine, eenjarige
verbintenissen. Aan de doorlopende overeen
komsten viel niets te doen. Jammer, want als je
die bedragen ziet, die zouden bij een topclub
echt niet misstaan. Alleen het contract van Van
der Laan liep af. Die verdiende een topsalaris.
Daar heeft-ie nu nog maar 25 van over en nog
hoeft hij niet met de fiets naar het stadion."
Wullems trok ook Lex Schoenmaker aan als
assistent van Nol de Ruiter en Martin Jol als
hoofd opleidingen. „Na het vertrek van Nol zou
Schoenmaker hoofdtrainer worden, dat was
contractueel vastgelegd. De positie van Jol zou
onveranderd blijven.
Het liep anders. De inmiddels aangetreden
bestuursleden Piet de Zoete en John van Ringe-
lenstein zagen meer in een tweemanschap
Schoenmaker/Jol a la Van Hanegem/Meijer bij
Feyenoord. „Dat zag zowel Jol als Schoenmaker
helemaal niet zitten. Vandaar dat Jol nu weer te
rug is bij de amateurs van ADO. Jammer, want ik
zag in Jol de ideale verbindingsman tussen be
taald voetbal en amateurs."
De mondelinge overeenkomst met het vorige
bestuur ten spijt zag De Zoete ook geen reden
verder nog gebruik te maken van de diensten
van Henk Wullems. „Een zware teleurstelling.
Had ik niet verwacht van De Zoete. Hij is zeker
bang dat ik hem voor de wielen ga rijden. Non
sens, ik vind dat ze een ouwö rot in het vak, met
zoveel ervaring, nog wel kunnen gebruiken. De
Zoete heeft hier vroeger gespeeld en is ook nog
een half jaartje trainer geweest, maar had hele
maal geen binding meer met de club. En zo ie
mand ontneemt mij m'n werk. Respect bestaat
blijkbaar niet meer in ons vak."
ALKMAAR YPE MINKEMA
GPD-VERSLAGGEVER
Veertig jaar geleden. Woensdagavond 23
juni 1954. Twee verslaggevers en een fo
tograaf wachtten in de beschutting van de
duisternis. Ze waren getipt over een mys
terieuze bijeenkomst in het 'Wapen van
Heemskerk' in Alkmaar. Ze stonden er al
uren. Er gebeurde niets. Er stond alleen
die Volkswagen Kever, kenteken GZ
98674, met twee van die halve raampjes.
Een wonder op wielen in die tijd. Toen
kwamen de voetballers naar buiten. Ze
hadden getekend. Een vreemd soort op
winding maakte zich meester van de ver
slaggevers. En van de voetballers. Betrapt.
Op die 'Avond van het Wapen' werd het
betaalde voetbal in Alkmaar geboren. An
derhalve maand later, op zaterdag 14 au
gustus 1954, werd de allereerste profwed
strijd in Nederland gespeeld.
In Venlo zette Herman Teeuwen zijn
handtekening onder een contract met de
mooiste bepalingen. 'De speler is ver
plicht er een leefwijze op na te houden
zoals een goed sportman betaamt en wel
ke niet schadelijk mag zijn voor zijn ge
zondheid. Roken is vanaf 48 uur voor de
aanvang van een wedstrijd verboden
evenals het gebruik van alcoholhoudende
dranken. De speler dient in de nacht voor
het spelen van een wedstrijd een nacht
rust van tenminste negen uren te genie
ten èn zich niet later dan half twaalf ter
ruste te begeven.'
Het moest vooral een voorbeeldige start
worden.
Het was een spel van schaduwen, toen.
Niemand mocht iets weten. De KNVB, fel
gekant tegen het betaalde voetbal, dreig
de profs levenslang te schorsen. Hele dor
pen kwamen in opstand. In het diepste
geheim werden de spelers benaderd en
;n clubs zouden er op die
Veertig jaar geleden: de geheime
start van het betaalde voetbal
14 augustus 1954. Onder leiding van het arbitrale trio komen de elftallen v
op. Nederland kan niet langer heen om het fenomeen betaaLd voetbal.
komen. Alkmaar, Amsterdam,
Fortuna'54, De Graafschap, Den Haag,
Rapid'54, Rotterdam, de Twentse Profs,
Utrecht en Venlo.
Klaas Smit uit Volendam was de eerste
die tekende. Het dorp brandmerkte hem
als een 'verraaier'. Net als zijn broer Evert.
Ze hebben het de broers eigenlijk nooit
vergeven. En dat betekent wat in Volen
dam. „Ik kan nu weer gewoon over straat,
hoor", lacht de nu 64-jarige Smit. „Maar
ze vonden het niet leuk, toen. Absoluut
In Zaandam, bij ZFC, hadden ze een
andere manier om de overlopers te
brandmerken. 'Fascisten' en 'NSB'ers'
werden ze genoemd door de voorzitter.
Jaap Ramakers, middenvelder, is veertig
jaar later nog woedend: „Ze hebben me
gekwetst, verschrikkelijk. Ik heb namelijk
m'n deel wel gehad in de oorlog. Nooit
ben ik meer terug geweest bij die club, zó
erg vond ik dat."
Ben Kabel, ook ZFC, raakte volgens de
geschiedschrijving volledig de kluts kwijt,
toen hij werd betrapt op de 'Avond van
het Wapen'. De fotograaf kwam uit zijn
donkere schuilplaats tevoorschijn, Kabel
pakte in razende paniek een straattegel
en liep daarmee dreigend op de man van
de krant af. „Hij sloeg die fotograaf hele
maal in mekaar", herinnerde IGaas Smit
zich later nog. „Welnee", zegt Kabel, 70
inmiddels, „dat was een geintje. Ik ben
niet zo'n agressieveling. Die fotograaf
bleef ons maar achterna lopen. Ik zag die
tegel liggen en begon er voor de grap mee
te zwaaien, 't Was een mooie foto, dat
wel."
Elf spelers hadden ze op die manier in
Alkmaar bij elkaar gekregen. Een elftal,
maar daarmee waren ze er in de kaasstad
nog niet. Er moest een NV opgericht wor
den, 5000 gulden gestort. In Amsterdam
zaten de grote avonturiers bij de notaris.
Frits Jansen, één van de piepjonge op
richters, zou gaan trouwen. Hij had er
5000 guldens voor opzij gelegd, uit de
mond gespaard. Hij liet het boekje als
borg achter. Jansen is de enige van de drie
oprichters die nog in leven is. En ge
trouwd.
Er was nog geen trainer. Die werd ge
vonden in J.J. de Goede, leraar lichamelij
ke opvoeding aan de Rijkskweekschool te
Alkmaar en meerdere keren Nederlands
kampioen. In het schoonspringen
Klaas Smit zou later zeggen: „Op een
goede dag komt-ie naar me toe en zegt: ik
hoorde iemand iets zeggen over een trek-
bal. Wat is dat nou, een trekbal?"
De bekende plaatselijke aannemer
Kroonenburg was de eerste clubsponsor
van het betaalde voetbal. Hij stond voor
50.000 gulden borg. Van voetbal had hij
geen kaas gegeten. Wijzend naar de Ven-
lo-doelman Swinkels vroeg hij aan zijn
spelers waarom die man toch zo'n grote
pet op had. „Nou", kreeg hij de horen,
„dan kan-ie beter koppen." 'O, zó', riep
de sponsor en hij beende weg om het zijn
vrouw uit te leggen. Klaas Smit: „Wij kwa
men niet meer bij."
Alkmaar wilde de première. De stad be
stond immers zevenhonderd jaar. In Ven
lo wisten ze zich ineens die speciale band
met Alkmaar te herinneren. Maar de NB-
VB aarzelde. Dat elftal uit Limburg, met
vijf man van VW, dat zat wel snor. Maar
dat stel amateurs uit Noord-Holland? De
eerste profwedstrijd moest een show wor
den, moest de publieke opinie én de
KNVB vermurwen. Alkmaar moest maar
eens wat laten zien. In het geniep natuur
lijk, want de 'echte' bond mocht niets we
ten. De voetballers van Alkmaar ook niet,
trouwens. Bij het pontje van Velsen
mocht de eerste van de' twee verzegelde
enveloppes worden geopend. Aan de
overkant mocht de tweede enveloppe,
met de bestemming, worden openge
maakt.
Naar Wassenaar. De bus mocht, hele
maal in de sfeer van spannende jongens
boek-avonturen, onder geen beding meer
stoppen. Maar drie spelers moesten
hoognodig. Ze konden het absoluut niet
meer ophouden. De leiding stemde - on
der druk - toe. Twee mannen hadden hele
gesprekken met nummer drie, die op het
'huisje' moest zitten. Maar in werkelijk
heid achterom naar de telefoon sloop en
stiekem naar de krant belde. Dit was im
mers groot nieuws. Dót is in veertig jaar
wél een tikkie anders geworden. Alkmaar
speelde een stiekeme 2-2 tegen het be
faamde Amsterdam. De NBVB was over
de streep.
De première volgde op zaterdagavond
14 augustus 1954. Er zaten maar liefst
15.000 toeschouwers op het sportpark van
Alkmaar. De manager van Venlo, Smeets,
overtuigd van zijn superioriteit, had het
geregeld met de Alkmaarders. Allemaal
doorgestoken kaart. „Laten we tot de rust
voluit gaan", had hij tegen de Alkmaarse
voorzitter gezegd, „dan plooien we er in
de tweede helft wel een mooie uitslag
In de rust stond het nog 0-0. Na de thee
hoefden de bordjes niet te worden ver
hangen, maar tapte Alkmaar ineens wél
uit een ander vaatje.
Veertig jaar later. Een zak vol herinne
ringen aan een prachtig avontuur. Een
mooi, maar vergeeld en vergeten jongens
boek.