Grootste meesters
van de prentkunst
Vlusical The Sound of Motown in première
»e appeltjes zijn favoriet'
Cultuur&Kunst
verwacht opnieuw een
half miljoen bezoekers
IjSDAG 23 AUGUSTUS 1
jieuwe cd Coen Vrouwenvelder
Cultuurwethouder Langenberg heeft gistermiddag het
[stëexemplaar in ontvangst genomen van de nieuwe cd van
i Coenobite, pseudoniem van de Leidse componist Coen
tuwenvelder. De titel van de cd is 'Castles in the Air'. De mu-
i kruising tussen klassiek en rock en wordt wel vergele-
n met de muziek van Mike Oldfield of Pink Floyd. Vrouwen-
s niet alleen verantwoordelijk voor de composities maar
^voor de teksten en het hoesontwerp. Bovendien bespeelt hij
wel alle instrumenten. Alleen de hardrockgitaar liet hij door
it Cornelissen bespelen, en de Leidse zangeres Nynke Kooi-
3 leverde een vocale bijdrage. De cd is te koop bij Plato aan de
huwensteeg in Leiden.
oundgarden niet op Lowlands
qq|/ersum 'A Camping Flight to Lowland's Paradise', het drie-
igse campingfestival op Walibi Flevo komend weekend, ver-
;t alsnog een van zijn grootste attracties. Soundgarden, de
19 0( it-grunge band uit Seatüe, moet zich terugtrekken omdat de
mbanden van zanger Chris Cornell het laten afweten. De Eu-
tot kerstmis uitgesteld.
Klassi ipegaaien, poppen en portretten
)EN/regio Papegaaien, amarylissen en zonnebloemen zijn de
lerwerpen op de schilderijen van de Lissesse Nicolette Dam-
inn die tot eind dit jaar te zien zijn in hotel Holiday Inn
Bij restaurant Bernsen aan de Breestraat 157 exposeert tot 6
jtember kunstenares Ciska Prins met divers werk. Aquarellen,
rtretten, poppen van stof en klei van Josje Beje, Arma Fokke-
j Gedi van Gemert en Nel van der Slik zijn van 1 september
1 oktober te zien in het Verpleeghuis Zoetermeer. In het
ipshuis in Katwijk aan den Rijn hangt op de zogenoemde
inje-expositie divers werk van acht exposanten. Van Thea
rtevelt-Liesveld zijn vanaf 5 september aquarel-, pastel-
ylverf schilderijen te bezichtigen in het raadhuis van Zoeter-
ude.
ursussen regie, tekenen en Pilates
)EN/regio Belangstellingen kunnen zich tot 10 september
.00-17.00 uur) inschrijven voor onder meer cursussen mu
le, toneel en tango-lessen bij het LVC in Leiden. Ars Aemula
turae heeft op dinsdag 30 augustus tussen 19.00 en 21.001
inschrijvingsavond aan de Pieterskerkgracht 9. Het Amateur
ntrum Bollenstreek in Noordwijkerhout begint op 15 sep-
'e Abnber een cursus regie. Aanmeldingen voor 5 september, tel.
n ba >23-75170. Het Kasteel in Alphen geeft onder i
use-production, dance-stijlen en belichting. Voor informatie
inschrijving: 01720-32424. Marjorie Oron begint met de Pila-
•methode in de Dancers' Studio in Wassenaar. Het program-
richt zich op zowel de lichamelijke als mentale conditie. In
studio aan de Kerkstraat 75 is op vrijdag 26 augustus een de-
instratie vanaf 16.00 uur. Voor informatie: Marjorie Oron,
4767087 of Madeleine Eekels, 01751-15050.
Expositie Dick Bruna in Katwijk
In de jeugdbibliotheek aan de Schelpendam in Katwijk
le hele maand september een expositie te zien gewijd aan
ck Bruna. Naast boekjes en posters zijn ook speelgoed, kle-
kalenders te zien. Bruna schrijft en illustreert al veertig
i(£Tkinderboeken. Nijntje is zijn beroemdste maar ook Snuffie,
tje Big en Boris zijn bij kinderen bekende figuren. De exposi-
tijdens de openingsuren van de bibliotheek te bezichtigen.
Expositie uitzonderlijke collectie Rijksprentenkabinet
De Italiaan Andrea Mantegna maakte omstreeks 1470
een gravure waarop hij de 'Strijd der zeegoden' uitbeeld
de. In een kolkende zee vechten naakte spierbundels met
priemende ogen vol haat op monsterlijke gevleugelde
paarden. De kunstenaar heeft van deze symbolische
voorstelling van de nijd een huiveringwekkend tafereel
gemaakt. Op de expositie 'Prentkunst van de Renaissan
ce' in het Rijksprentenkabinet is Mantegna's gravure een
van de onbetwiste hoogtepunten. Hij verkeert er de ko
mende maanden in het gezelschap van andere grote
meesters als Albrecht Dürer, Martin Schongauer en de
'Meester van het Amsterdams Kabinet'.
amsterdam fran^oise lepeboer
Het Rijksprentenkabinet be
schikt zelf over een uitzonderlij
ke collectie prenten uit de pe
riode 1470-1550. Om de ver
schijning van het lang verwach
te standaardwerk 'The Renais
sance Print' van David Landau
en Peter Parshall te vieren is de
eigen verzameling nu echter
met bruiklenen aangevuld.
Dankzij het British Museum in
Londen, andere musea en parti
culiere verzamelaars kan zo een
compleet overzicht van de ont
wikkeling van de prentkunst uit
die tijd worden gepresenteerd.
De expositie met gravures, et
sen en houtsnedes begint met
enkele voorbeelden van veelal
anonieme kunstenaars uit de
15de eeuw. De enorme variëteit
van hun produktie blijkt uit ver
schillende typen prentkunst
zoals devotieprenten en model
bladen voor de kunstnijverheid.
Twee anonieme kunstenaars
worden als noodoplossing nog
steeds de 'Meester van het Am
sterdams Kabinet' en de 'Mees
ter E.S.' genoemd. Ze wisten als
eersten in hun grafisch werk
een herkenbare artistieke iden
titeit te realiseren. De 'Meester
van het Amsterdams Kabinet'
kraste op een vrije manier met
een drogenaald in de plaat en
realiseerde zo bij de afdruk van
deze platen op papier voorstel
lingen met een tekenachtig ka
rakter. De 'Meester E.S.' sneed
zijn strakke composities met
een burijn in een koperen plaat
en gebruikte slechts een beperkt
scala lijnen.
De dood
Op deze expositie hangen schit
terende voorbeelden van hun
grote vakmanschap. De 'Mees
ter van het Amsterdams Kabi
net' maakte omstreeks 1485 een
indringende voorstelling van
een jonge man die de dood ont
moet. De dood is uitgebeeld
met een broodmagere ontblote
ribbenkast en confronteert de
kijker onverbloemd met ieders
onvermijdelijke lot. Ook zijn
'Hertenjacht' en 'Zich krabben
de hond' uit dezelfde tijd zijn
ongelooflijk rijke en expressieve
prenten. De 'Meester E.S.' is
vlak naast hem present met on
der meer de 'Vier evangelisten'
en 'Gekruisigde Christus tussen
Maria en Johannes' zodat het
contrast tussen beiden goed
zichtbaar wordt.
In tegenstelling tot de 'Mees
ter E.S.', tussen 1450 en 1467
werkzaam in het gebied van de
Bovenrijn, heeft Martin
Schongauer de natuur altijd
nauwkeurig weergegeven. Dat is
bijvoorbeeld te zien op zijn gra
vure 'De geboorte'. Schongauer,
omstreeks 1450 in Colmar ge
boren, is de eerste grafische
kunstenaar van wie we de naam
kennen.
Op de expositie is zijn gravure
'Het sterfbed van Maria' pre
sent, die algemeen als een van
zijn beroemdste prenten wordt
beschouwd. Maria ligt er op een
luxueus bed te sterven omringd
door weelderig geklede getrou
wen. In Berlijn wordt een bijbel
uit 1550 bewaard waarin een af
druk van deze gravure is ge
plakt. De toenmalige eigenaar
Hans Plock schreef erbij dat de
prent in zijn jeugd het mooiste
kunstwerk in Duitsland werd
gevonden tot Albrecht Dürer op
het toneel verscheen.
Dürer (Neurenberg 1471-
1528) kreeg in het Rijksprenten
kabinet een eigen zaaltje met
houtsnedes en gravures zodat
zijn uitzonderlijke vakman
schap prachtig tot zijn recht
komt. Zijn gravure 'Adam en
Eva' uit 1504 toont met grote
precisie sfeervolle details als de
kat en muis die op dat moment
nog vreedzaam samenleven in
het paradijs. De prachtig gete
kende slang is er al bijna in ge
slaagd Eva over te halen toch
van de verboden appel te eten.
Gelukkig is ook zijn houtsne
de 'De vier ruiters' geselecteerd,
een van de voorbeelden uit Dü-
rers befaamde prentserie 'Apo
calyps'. Onder toezicht van een
engel vliegen de ruiters met
huiveringwekkende vaart over
angstige mensen op de grond.
Daarnaast zijn echter ook de
prenten van Lucas van Leyden,
Lucas Cranach en vele anderen
op deze expositie van uitzon
derlijk hoog niveau.
Adam en Eva bewenen de dode Abel. Een prent van Lucas van Leyden, te z
De expositie 'Prentkunst van de sterdam) duurt tot en met 30 10.00 tot 17.00 uur en op z<
Renaissance' in het Rijksmuse- oktober. Openingstijden: dins- en feestdagen van 13.00
um (Stadhouderskade 42, Am- dag tot en met zaterdag van 17.00 uur.
sterfelijke hits van The Supremes 19 en 20 oktober in de Leidse Schouwburg Uitlïlcirkt AfllStCrdfllTl
Bij de opening van het nieuwe
culturele seizoen, tijdens de
jaarlijkse Uitmarkt, worden in
Amsterdam dit weekeinde op
nieuw een half miljoen bezoe
kers verwacht. „Iets meer dan
de helft komt tegenwoordig van
buiten de hoofdstad", aldus di
recteur Arthur van Schendel van
het Amsterdams Uit Buro. „Dat
aantal is in de loop der jaren ge
stegen van ongeveer een derde
naar meer dan de helft van het
aantal bezoekers. Vijftig procent
blijkt later naar een voorstelling
te gaan waarmee ze op de Uit
markt kennis maakten. Uit on
derzoek weten we bovendien
dat 15 a 20 procent van onze
bezoekers anders nooit aan cul
tuur doet."
Als lokatie is dit keer de om
geving van Het Muziektheater
aan de oevers van de Amstel
aan de beurt. Op 21 podia ge
ven honderden artiesten en
groepen een voorproefje van
het programma waarmee ze het
komende seizoen door het land
trekken. Behalve Het Muziek
theater zijn onder meer de Klei
ne Komedie, het Universiteits
theater, de Doelenzaal, het uni
versitaire centrum Crea, de Mo-
zes en Aaronkerk en de Boek
manzaal in het stadhuis open
gesteld. Onder de deelnemers
bevinden zich De Nederlandse
Opera, het Nationale Ballet, De
Raggende Manne, Brigitte
Kaandorp, Hans Teeuwen, Pur-
per, Willi Soetjadi en Jules Deel-
der.
Zoals gebruikelijk worden er
ook buitenpodia gebouwd, on
der meer bij de Munt, op het
Waterlooplein, het Binnengast
huisterrein en de Blauwbrug.
Het hoofdpodium ligt in de Am-
stel voor Het Muziektheater. De
Koninklijke I-andmacht legt
speciaal voor de Uitmarkt een
brug over de Amstel vanaf de
hoek
Zwanenburgwal/Waterlooplein
naar de Paardenstraat. De brug
maakt het Uitmarktterrein beter
en sneller toegankelijk voor het
publiek.
Naast het podiumprogramma
kan het publiek filmvoorstellin
gen, discussies, lezingen en in
terviews bijwonen. Traditiege
trouw werken impresariaten,
theaters, musea en gezelschap
pen overdag mee aan een uitge
breide Informatiemarkt (langs
de Amstel en op de Zwanen
burgwal) en is er opnieuw een
'Amsterdamsche Boekenmarkt'
(op de Kloveniersburgwal en in
de Nieuwe Doelenstraat).
De Uitmarkt begint vrijdag
avond om 21.00 uur op het
reusachtige drijvende podium
tegenover Het Muziektheater.
In het non-stop programma 'De
Musicals' zingen sterren als
Paul van Vliet, Vera Mann, Pia
Douwes, Peter de Smet en Ernst
Daniël Smid 14 songs uit grote
musicals als Cats, l.es Miséra-
bles, Cyrano, Phantom of The
Opera, Miss Saigon, My Fair
Lady en de nieuwe Nederlandse
musical Willeke.
De nieuwe staatssecretaris
van cultuur Aad Nuis reikt za
terdag om 14.15 uur op het po
dium bij de Munt de CJP Podi-
umprijs 1994 van 5000 gulden
uit aan het cabaretduo Kommil
Foo. Om 20.45 uur die dag pre
senteert Het Nederlands Dans
Theter op het Amstel-podium
'Whereabouts Unknown' van Ji-
r'i Kylian. De Uitmarkt wordt
daar zondagavond om 20.30
uur afgesloten met een optre
den van De Nederlandse Reis
opera met fragmenten van
Bernstein, Verdi en Gounod.
WVC-fondsen willen overleg
met staatssecretaris Nuis
AMSTERDAM GPD
De besturen en directies van de zes WVC-fondsen en de Stichting
Lezen willen nog voor eind augustus opheldering van staatssecre
taris Nuis van cultuur over de aangekondigde structurele bezuini
ging van tien miljoen gulden op hun budgetten vanaf 1995. Tijdens
een gezamenlijk spoedberaad in Amsterdam is gisteren een brief
aan Nuis opgesteld die meteen de deur uit is gegaan.
„Wij allemaal vinden deze rigoreuze maatregel in strijd met zorg
vuldig bestuur maar hebben goede hoop dat het overleg positief zal
uitvallen", aldus directeur Geert Dales van het Fonds voor beelden
de kunsten, vormgeving en bouwkunst na afloop. „We baseren ons
optimisme op de uitspraak van Nuis het afgelopen weekeinde dat
er de komende kabinetsperiode op cultuur niet bezuinigd zal wor
den", aldus Dales. Fondsen en stichting vonden het gisteren te
vroeg om al juridische stappen te zetten.
iderdotpse kunstenaar Yilmaz ontwerpt kleurrijke kinderkamers
ven naar de baby
n?" Het is een veelgebruik-
Jmoes van kinderen die bij
17 00,lkin Yilmaz in Leiderdorp
ibellen. Eenmaal binnen is
lelangstelling voor zijn bijna
maanden oude zoon Erdem
^■Jorslags verdwenen. Alle
richten zich op de kleurrij-
'anden van de kinderkamer,
lag. Ibaby heeft dan ook een op-
jaloers op te zijn. In
groen, geel en blauw
Iderde Yilmaz een complete
lerboerderij op de muren en
meubilair. De reacties van
kraambezoek waren zo en-
liast dat een andere baby
iddels in een circus slaapt
jde schilder zijn beroep van
6030, ontwerpen van kinderka-
wil maken.
t 28-jarige Leiderdorper is
^stenaar van zijn vak. Een
r geleden kwam hij van de
academie. Omdat hij
fe niet kan leven van zijn be-
stortte Yilmaz zich op de
bykamer. „Het begon toen
zwanger was. Je
dan mee naar de vroed-
Je hoort het hartje klop-
b en je voelt het kind schop
pen. Maar dat is zo ongeveer al
les wat je als aanstaande vader
merkt van die negen maanden.
Ik wilde ook wat doen en kwam
uit op de kinderkamer."
„Ik heb eerst overal rondge
keken. Ik zag veel van hetzelfde:
beertjes, pastelachtige kleurtjes.
Als je iets aparts wilt, is het
meteen heel duur. En het is ook
niet exclusief. Dus ben ik zelf
aan de slag gegaan. We hebben
gekozen voor de voorstelling
van een kinderboerderij. Dat is
herkenbaar. En daar kun je later
met je kind nog eens naar toe."
De voorsteling begint al op de
deurstijl. Een grasgroen veld,
geel koren en een blauwe lucht
met schapenwolkjes golft over
de muur en loopt dwars over de
commode. De schildering
houdt even halt bij het raam om
zijn weg meteen weer te vervol
gen op de muur, de kasten en
het bedje. Yilmaz heeft ook re
liëf aangebracht. Op het bedje
zit bij voorbeeld een kartonnen
rode poes te soezen. „We heb
ben zelf zo'n kat", verklaart de
ontwerper. En op de fruitbo
men moeten gehalveerde, rood
geschilderde piepschuimballen
de appels voorstellen. Alles is
met kindvriendelijke verf ge
schilderd.
„We hebben gekozen voor
primaire kleuren. Kinderen vin
den dat heel aansprekende
kleuren. Vooral rood is in het
begin heel belangrijk. Ik denk
dat die pasteltinten die je vaak
ziet in kinderkamers meer de
keuze van de ouders is. Mis
schien dat ze denken: een baby
is iets zachts dus moeten de
kleuren ook zacht." Op de boer
derij lopen koeien en schapen
rond, waggelt een eend en
zwemt een vis in de vijver."
Sommige dieren heb ik gete
kend, sommige zijn geplakt.
Dan kunnen kinderen er ook
aanvoelen."
„Het was heel moeilijk om
het eindresultaat van te voren te
bepalen. Daarom heb ik ook zo
veel schetsen gemaakt. En ik
heb me verdiept in kinderteke
ningen. Het schilderen van de
zwarte lijnen was het moeilijk
ste. Ik heb mijn neefjes als
proefpersoon gebruikt. Die wa
ren er meteen weg van. Als ze
hier op bezoek komen, rennen
ze meteen naar de babykamer.
Elke keer ontdekken ze weer
iets anders. Dat gebeurt nu ook
al met mijn zoontje. Als hij on
rustig is, loop ik met hem heen
en weer door de kamer en
steeds gaat zijn blik naar een
Setkin Yilmaz: „Ik heb me als een kind uitgeleefd. Het was heerlijk om te doen."
ander punt. Op dit moment zijn
de appeltjes favoriet bij hem."
„Ik heb me als een kind uitge
leefd op de babykamer. Het was
heerlijk om te doen. Het is heel
anders dan mijn kunst. Mijn te
keningen, schilderijen zijn meer
ingetogen. Ik hou me altijd be
zig met mensen. Het kijken, het
waarnemen leert je veel. En het
is ook een leerproces voor me
zelf. Ik heb zoiets van: kijk maar
oordeel niet te snel. Ik hoop
met mijn werken dat mensen
anders gaan kijken, elkaar niet
zo snel in een hokje duwen."
Sen^ik Yilmaz exposeert zij'n
FOTO BEN DE BRUYN
werk van 27 augustus tot 18
september in atelier/galerie De
fietsenstalling, Anthonie
Duyckstraat 183 in Den Haag.
De tentoonstelling is van vrij
dag tot en met zondag te be
zichtigen tussen 13.00 en 17.00
uur en op afspraak, telefoon
070-3500107.
De musical 'The Sound of Mo
town', die op 15 september voor
het eerst is te zien in het Rotter
damse Luxor-theater, is in dub
bel opzicht een première: Het is
de eerste grote Motown-musi-
cal en het is voor het eerst dat
de zwarte platenmaatschappij
toestemming gaf haar merk
naam te gebruiken.
Bij Motown Records, 35 jaar
geleden in Detroit opgericht,
begonnen sterren als The Su
premes (Diana Ross), The Four
Tops, Michael Jackson, Marvin
Gaye en The Temptations hun
carrière. Veel van hun hits zit
ten ook in de musical.
Producent van de Engelstalige
produktie is Stardust Theater
BV, die eerder verantwoordelijk
was voor de musicals 'Josephi
ne', over het leven van Josephi
ne Baker, en 'A Night at the
Cotton Club'. Die laatste pro
duktie was de eerste in Neder
land geproduceerde musical die
maandenlang op Westend in
Londen draaide. Na de premiè
re en drie speelweken in Rotter
dam reist 'The Sound of Mo
town' naar vrijwel alle grote ste
den in Nederland. Op 19 en 20
oktober is de musical te zien in
de Leidse Schouwburg. Om
streeks de kerst slaat de groep
de vleugels uit in het RAI Con
grescentrum in Amsterdam. In
maart 1995 staat theater Carré
op het programma. Na Neder
land en België gaat de musical
mogelijk op toemee door Duits
land en Groot-Brittannië.
De musical bevat onsterfelijke
Motown-nummers als 'Baby
Love', 'Stop in the Name of Lo
ve' en 'You Can't Hurry Love'.
Veel hits zijn in de originele ver
sie te horen. Andere liedjes ko
men in een nieuw arrangement
terug. Niet al het werk is inte
graal te beluisteren. Uit sommi
ge hits is slechts een zinnetje of
een couplet te horen.
De musical - geschreven door
Ida Washington, die ook de mu
sical over het leven van Josephi
ne Baker schreef - gaat over een
zangeres die samen met twee
vriendinnen een bandje start.
Het trio wordt ontdekt, krijgt
succes en groeit uit tot een hele
grote groep. Het verhaal lijkt op
de successtory van Diana Ross
en The Supremes, maar dat is
volgens Bart Coolen van Stard
ust Theatre alleen oppervlakkig
het geval. De enige overeen
komst is dat er sprake is van
drie zingende vriendinnen.
Het decor en de kostuums
voor 'The Sound of Motown'
zijn ontworpen door de Neder
lander Jan Aamtzen. Fred Grip-
per is verantwoordelijk voor de
muziek. Voor de regie en cho
reografie is Mabel Robinson, die
onder meer met Diana Ross en
Michael Jackson werkte, aange
trokken.
Motown Records was tot voor
kort in handen van oprichter
Berry Gordy. In 1993 kocht Po
lygram International, een doch
termaatschappij van Philips, de
maatschappij voor een bedrag
van driehonderd miljoen dollar.
by Love' en andere onsterfelijke nummers van The Supremes zijn te horen in 'The Sound of Motown*.
ARCHIEFFOTO KIPPA
