'Rasta is een godsdienst'
Kerkmensen in Rwanda ongewenste getuigen
Kerk Samenleving
HEINZ
BOES
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1994
HET WEER
Spanningsveld
Terwijl de noordelijke helft van het
Europese continent de laatste da
gen al een voorproefje van de nade
rende herfst voorgeschoteld kreeg,
bleef de zomer in het Middellandse
Zeegebied helemaal intact. Sterker
nog: deze gebieden maken de
warmste tijd van het jaar door.
Maxima van 35 graden en meer
zijn er aan de orde van de dag. Het
gevolg is een sterker
peratuur tussen noord en zuid. De
atmosfeer reageert onmiddellijk op
deze grote verschillen; haar 'be
leid' is er steeds op gericht even
wicht te bereiken en te grote tegen
stellingen ongedaan te maken. De
pressies worden gevormd; de kou
de en warme luchtmassa's worden
met elkaar vermengd en de tempe
ratuursverschillen worden veref
fend. Dat proces leverde de afgelo
pen week fraaie luchtgevechten
op.
Inmiddels is er een evenwicht be
reikt en de rust in de atmosfeer
keert terwg. De sterke straalstroom
boven onze hoofden vermindert
zijn intensiteit en geeft ruimte voor
de ontwikkeling van een hogedruk-
gebiedje met bijbehorende weers-
verbetering. Vrijdag bleef het nog
geruime tijd bewolkt tijdens de
passage van een front. De onstabi
liteit werkte de vorming van grote
HET WEER IN EUROPA
stapelwolken in de hand,
buien waren minder fel en talrijk
dan eerder deze week. Het kwik
stokte bij 19 graden; in de vochtj
lucht voelde het wat broeierig
Dat tamelijk benauwde weer h
den we een paar dagen, mede da
een verder afzwakkende wind. D<
zon komt er vandaag al wat vaker
door en hét kwik klimt naar 20 ti
22 graden.
Zondag ligt de hogedruk boven
Centraal-Europa en met oosten-
zuidoosten wind wordt het nog
warmer; mogelijk al dicht bij 25
graden met aardig wat z
volgende week komt de
Zuid-Europese lucht heel dichtbij
Voorlopig houd ik het op gematigj
warm weer met de 30-gradengrei
dicht bij onze zuidelijke provinc'
De isothermen - lijnen van gelijk*
temperatuur - worden begin vol
gende week dicht opeengepakt
met een verval van 15 tot 20 gra
den tussen Denemarken (18 gra
den) en Zuid-Frankrijk (ruirr
graden). Dat leverteen hern
atmosferisch spanningsveld op.
maandag tekent de
diverse onweerskernen in boven
Frankrijk en Engeland. Een onsta'
biele situatie dus, waarbij de
warmte waarschijnlijk al vrij snel
wordt opgeruimd.
KORTWEG
MI VA-actie
De landelijke MIVA-actie
heeft plaats in het weekeinde
van 27-28 augustus. Met een
brief aan de donateurs en
een collecte in de rooms-ka-
tholieke kerken en kapellen
vraagt de organisatie aan
dacht voor de vervoers- en
transportproblemen in de
Derde Wereld. AJ sinds 1935
bekostigt de stichting MIVA
(Missie Verkeersmiddelen
Aktie) fietsen, motoren, au
to's en andere vervoersmid
delen om het werk van mis
sionaire werkers in ontwik
kelingsgebieden mogelijk te
maken. Voor het 'vervoers
programma 1994' zijn bijna
1000 projecten opgenomen
voor een totaalbedrag van
circa vijf miljoen gulden.
Latijnse liturgie
De jongerenafdeling van de
Vereniging voor Latijnse Li
turgie houdt op zaterdag 24
september een 'najaarsdag'
in Alphen aan den Rijn. Dat
gebeurt met als thema 'Bis
orat qui bene cantat', wie
goed zingt bidt dubbel. Een
aantal deskundigen spreekt
over dit thema. De bijeen
komst, die begint om 10.30
en duurt tot 16.30 uur, wordt
gehouden in de Pius X-kerk
en het ernaast gelegen paro
chieel centrum. De deelna
me is gratis. Informatie over
de vereniging kan worden
verkregen via het telefoon
nummer 020-6418586.
Islam
Teleac begint morgen met de
serie 'De islam en het Wes
ten'. De Pakistaanse archeo
loog Akbar S. Ahemd maakt
hierin een reis door landen
waarin de islam de belang
rijkste religie is. In deze zes
delige serie komen moslims
uit alle delen van de wereld
aan het woord. De zes televi
sie-afleveringen zijn vanaf
zondag 21 augustus wekelijks
te zien van 22.50 tot 23.40
uur via TV 2. Het boek bij de
serie kost 57,50 gulden en is
te bestellen door overmaking
van dit bedrag op postbank-
nummer 544232, ten name
van Teleac Utrecht, onder
vermelding van 'De islam en
het Westen'.
Israël
Het evangelisch-ontmoe-
tingscentnim 'De Ark' in
Noordwijk houdt morgen
avond een thema-bijeen
komst over Israël. Behalve
aan de historische en actuele
situatie in dit land, wordt
met name aandacht besteed
aan 'joden die Jezus Christus
hebben ontdekt als de Messi
as'. De informatie wordt ver
strekt door mensen die met
deze Messiaanse Joden al ja
renlang contacten onderhou
den: het comité 'Gemeente-
nieuws uit Israël'. De bijeen
komst in Noordwijk begint
om 19.00 uur in het ontmoe
tingscentrum aan het Pické-
plein 1. Iedereen is welkom.
Moker
Liederen van Huub Ooster
huis staan komende zondag
avond centraal in het radio
programma van Moker, het
media-overleg van kerken in
Rijnland en de Bollenstreek.
De overdenking is van me
vrouw Corrie Dietz uit Was
senaar. Op 24 en 28 augustus
zendt Moker een interview
uit met pastor F. Grol uit Lis-
se. De overdenking is dan
opnieuw van Dietz. Moker
zendt op woensdagen uit van
16.30 tot 17.00 uur en op
zondagen van 19.00 tot 19.30
uur. De programma's zijn te
ontvangen via de FM 105.7
en via de kabel op de FM 88.
DE RECHTER
Portugal:
Zonnig, langs de westkust ook enkele
wolkenvelden. Droog. Maxima aan zee
van 25 graden aan de Costa Verde tot
30 in de Algarve. landinwaarts rond 35
graden. Zondag iets lagere temperatu-
Spanje:
Droog en tamelijk veel zon, aan de Golf
van Biskaje ook enkele wolkenvelden.
Middagtemperatuur aan de stranden on
geveer 32 graden, iri het Spaanse bin
nenland maxima tussen 33 en 40 gra
den. Langs de Golf van Biskaje middag-
temperatuur ongeveer 23 graden.
Canarische Eilanden:
In het noorden enkele wolkenvelden, op
de zuidstranden meest zonnig. Middag-
temperatuur tussen 25 en 30 graden.
Tunesië:
Zonnig. Maxima vlak aan zee ruim boven
de 30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zonnig, zaterdag aan de Atlantische
kust ook enkele wolkenvelden. Zondag
bergen ook kans op een lokale onweers
bui. Middagtemperatuur van 25 onge
veer graden langs de westkust tot 35
plaatselijk in de Provence en Lan-
Mallorca en Ibiza:
Flinke zonnige perioden, ook af en toe
wat bewolking. Droog. Maximumtempe
ratuur ongeveer 33 graden.
Droog en overwegend zonnig, in de ber
gen in het uiterste noorden ook enkele
wolken en zondag kans op een lokale
onweersbui. Maximumtemperatuur op
de meeste plaatsen tussen 28 en 33
graden.
Griekenland en Kreta:
Zonnig. Op de Egeïsche Zee geleidelijk
weer toenemende wind. Maxima op de
stranden rond 30 graden, landinwaarts
enkele graden hoger.
Turkije en Cyprus:
Zonnig. Maximumtemperatuur op de
meeste plaatsen tussen 30 en 35 gra-
Duitsland:
Zaterdag in het oosten eerst nog plaat
selijk rggen, verder af en toe zon en op
de meeste plaatsen droog. Zondag voor
noorden mogelijk een bui Middagtem
peratuur tussen 19 en 23 graden, zon
dag in het zuiden enkele graden hoger.
Zwitserland:
Zaterdag in het zuiden veel zon, in het
noorden wolkenvelden en mogelijk re
gen. Zondag overal flinke zonnige perio
den en kans op een lokale onweersbui.
Maxima rond 28 graden, zaterdag in het
noorden midd.agtemperatuur rond 22
graden.
Oostenrijk:
Zaterdag in het noorden wolkenvelden
en plaatselijk regen, in het zuiden over
wegend droog en perioden met zon.
Zondag overal zonnige perioden en een
kleine kans op een lokale onweersbui.
Maxima ongeveer 27, zaterdag in het
noorden ongeveer 22 graden.
Weerrapporten 19 augustus 17 uur:
'Echte aanhangers geloven in cle Ethiopische Haile Selassie
Bordeaux onbew
Het rastafarianis-
me leeft ook in
Nederland. Vol
gens Jeroen zijn er in Ne
derland 'enkele duizenden
mensen' met de uiterlijke
kenmerken van een rasta.
„Rasta is een godsdienst",
aldus Jeroen. Maar het is
niet een collectief beleefde
godsdienst. Doorgaans zijn
de aanhangers wars van
organisaties. Zo bestond er
halverwege de jaren tachtig
een organisatie voor Ne
derlandse rasta's, de stich
ting Dread. Na enkele jaren
is deze stichting, die een
klein tijdschrift uitgaf, een
stille dood gestorven.
Jeroen is als blanke rasta veruit
in de minderheid. Het zijn
doorgaans negers die zich rasta
noemen. Hun opvallendste ui
terlijke kenmerk zijn de 'dread
locks', de viltachtige strengen
hoofdhaar die niet worden afge
knipt. Zo heeft Jeroen zijn haar
al meer dan zeven jaar niet ge
knipt. Een ander kenmerk is het
gebruik van marihuana. 'Ganja'
zou voor de rasta-beweging een
rituele betekenis hebben, maar
Jeroen ontkent dat.
„Het gebruik van wiet hoort
er niet per definitie bij. Er zijn
wel rasta's die blowen" licht hij
toe, „net zo goed als er christe
nen zijn die af en toe een wietje
roken." Wel kun je volgens hem
van blowen 'veel leren'. „Het is
een manier om beter na te den
ken over je oorsprong." En Ca-
raïbische reggae-muziek, waar
Bob Marley de bekendste pro
pagandist van was, hoorde vol
gens Jeroen oorspronkelijk niet
bij het rastafarigeloof.
De Jamaicaan Marcus Garvey,
die in 1887 werd geboren, wordt
gezien als de stichter van de
rastafari-beweging. In zijn boe
ken hamert hij op de noodzaak
was volgens Garvey's volgelin
gen Ras Tafarie, die in dat jaar
tot keizer Haile Selassie van
Ethiopië werd gekroond.
„Veel mensen denken dat
Haile Selassie een despoot was
die zijn volk liet verhongeren.
Maar zulke mensen oordelen te
snel", vindt Jeroen. 'Babyion'
probeert volgens hem leugens
te verspreiden over de zoge
naamde 'dictator' Selassie. Ba
bylon staat in de rasta-taal voor
alles wat slecht is. „Het is tege
lijkertijd een synoniem voor Eu
ropa", legt Jeroen uit. „Vooral
voor Italië als de voormalige ko
lonisator van Ethiopië." Haile
Selassi is voor Jeroen 'god in het
vlees', de 'messias'. De Ethiopi
sche keizer is volgens hem een
afstammeling van de Israëlische
koning David. Selassie wordt in
het laatste bijbelboek Openba
ring al genoemd als 'de leeuw
van Juda'.
„Ik ben christen", legt Jeroen
uit. „Ik geloof in Christus, maar
ik geloof ook dat Christus in
1930 is teruggekeerd op aarde
in de gedaante van Haile Selas
sie. Hij kwam terug als een dief
in de nacht zoals dat in de bij
bel staat voorspeld." Sinds zijn
'dood' in 1975 leven we volgens
hem in het einde der tijden, in
het Armageddon.
Sommige rasta's hebben de
nazireërgelofte afgelegd. Deze
belofte, die in de bijbel wordt
genoemd, doet een man wan
neer hij een speciale opdracht
van God krijgt. Omdat hij daar
door geheiligd is, mag hij geen
alcohol drinken, zijn haar niet
afknippen en niet in de buurt
van doden komen.
Jeroen voelt zich niet geroe
pen om deze gelofte af te leg
gen. Toch drinkt hij geen alco
hol. Niet alleen omdat hij het
niet lekker vindt, maar ook om
dat hij door rasta erachter
kwam dat bepaald voedsel,
waaronder alcohol en vlees, eer
der afbrekend dan opbouwend
zijn voor het lichaam. „Het gaat
erom dat je zo oorspronkelijk
mogelijk probeert te leven. Ras
ta houdt ten diepste in dat je te
ruggaat naar je oorsprong."
Mr. Jesse van Muylwijck
COLOFON
Duizenden Nederlanders dragen dreadlocks, blowen zich suf en
luisteren naar reggae-muziek. „Maar dat wil nog niet zeggen dat je een
rasta bent." De 25-jarige Jeroen Kluter uit Zeist durft zichzelf pas na elf
jaar een rasta te noemen. „Echte rasta's geloven in de Ethiopische
keizer Haile Selassie die in 1975 is gestorven. Maar hij is niet dood. Hij
leeft hier", zegt Jeroen en hij klopt zich op de borst.
Jeroen Kluter: „Rasta houdt ten diepste in dat je teruggaat naar je oorsprong."
voor negers in de verstrooiing
om terug te gaan naar het moe
derland Afrika. Want daar liggen
hun wortels.
Na Garvey's dood bleven zijn
ideeën een aantal mensen,
vooral Jamaicanen, aanspreken.
In 1930 zagen zij Garvey's woor
den in vervulling gaan: „Richt u
tot Afrika voor de kroning van
een zwarte koning. Hij zal de
verlosser zijn." Deze verlosser
HEEZE» JAC DE WINTER
CPD
„Het lijkt er voor de oppervlak
kige waarnemer inderdaad op,
dat een kleine eeuw missionaire
arbeid voor niets is geweest.
Zestig procent van zowel Hutu's
als Tutsi's in Ruanda is katho
liek, twintig procent lid van an
dere christen-kerken en toch
moorden mensen elkaar uit. Re
aliteit is evenwel dat tachtig tot
negentig procent van de men
sen vluchtelingen zijn en dat
heel velen met gevaar voor ei
gen leven ook leden van de an
dere stam proberen te bescher
men. Voor de extremisten even
wel zijn kerkmensen onge
wenste getuigen."
Pater Jan de Bekker (56) van
de Missionarissen van Afrika,
meer bekend onder de naam
Witte Paters, werkt sinds 1975
als missionaris in Ruanda, eerst
in het aartsbisdom Kigali en
sinds 1989 in het noordelijke
bisdom Byumba. Hij verliet
Ruanda op 13 april, is in mei
drie weken teruggeweest in een
poging noodhulp te organise
ren. Hij verbljft momenteel bij
zijn vader en zuster in Heeze
onder Eindhoven.
„We moeten niet overdrij
ven", zegt hij. „Ik ben wel be
dreigd geweest, maar ik heb het
nooit als levensgevaarlijk erva
ren." Het meest dwars zit hem
eigenlijk, dat de situatie in
Ruanda in de Westerse pers ui
termate onvolledig wordt afge
schilderd. „Het is geen strijd
louter en alleen tussen Hutu's
en Tutsi's. Kwesties als 'rijk -
arm', macht, geld, 'noord -
zuid', 'regering - oppositie' en
'Hutu's - Tutsi's' spelen een rol
in dit uitermatige bloedige con
flict. Het is wel zo dat het door
de alom heersende verwaring
en escalatie steeds meer een
stammenstrijd aan het worden
is", aldus Pater de Bekker.
De Bekker legt uit: „Tot 1959
zijn de Tutsi's aan de macht. In
dat jaar komen de Hutu's, die
85 procent van de bevolking
uitmaken, in opstand en nemen
de macht van de Tutsi's over.
Veel Tutsi's vluchten naar Bu
rundi en Oeganda en richten
daar de verzetsbeweging het
Rwandees Patriottisch Front
(RPF) op. Als duidelijk wordt,
dat zij niet meer naar Ruanda
mogen terugkeren, vormen zij
in 1987 een opstandelingenle-
ger. Het RPF - en pater De Bek
ker benadrukt dat - wordt ge
steund door de de Hutu-oppo-
sitie in het zuiden, die op geen
Pater Jan de Bekker: „Ik ben wel bedreigd geweest, maar ik
heb het nooit als levensgevaarlijk ervaren." foto gpd
enkele wijze de macht met de
noordelijke Hutu's mogen de
len.
Pater de Bekker was in Ruan
da, toen in 1990 het RPF-leger
vanuit Oeganda het land bin
nentrok. Hij vluchtte zuidwaarts
met een groot aantal van zijn
parochianen, een mensenleger
dat aangroeit tot ongeveer
40.000 en in het midden van het
land tot stilstand komt. „Dan
reeds", zegt pater De Bekker,
„plundert het leger het kamp en
doodt het 'eigen mensen op de
vlucht'."
De Bekker verdenkt de noor
delijke Hutu's ervan, dat zij zelf
verantwoordelijk zijn voor de
dood van hun president, enkele
maanden geleden. „De milities
zijn opgeleid om moordend af
te rekenen met Tutsi's en Hutu-
oppositie", aldus De Bekker,
„maar Habyarimana was hen te
gematigd."
„Om diezelfde reden moeten
ook de moorden op bisschop
pen, priesters, broeders en zus
ters worden verklaard. Ruanda,
een land met zeveneneenhalf
miljoen inwoners, heeft negen
bisdommen. Tot voor kort wa
ren er drie Tutsi- en zes Hutu-
bisschoppen. Van de priesters is
de verhouding Tutsi - Hutu fifty
fifty. Inmiddels zijn drie bis
schoppen, onder wie de aarts
bisschop van Kigali, en 100 van
de 350 priesters door de milities
vermoord. Eerst zijn de Tutsi-
priesters aangepakt, simpelweg
omdat zij Tutsi zijn, en vervol
gens Hutu-priesters die ervan
worden verdacht Tutsi-vluchte
lingen te beschermen."
„Aangezien aan beide kanten
de gematigde leiders vermoord
zijn, is de macht nu in handen
van louter extremisten. Kerk
mensen die niet vluchten wor
den vermoord, simpelweg, om
dat extremisten enig moreel ge
zag of lastige getuigen niet ver
dragen", aldus pater De Bekker.
„Bovendien wordt de kerk van
beide kanten verweten altijd de
ander te hebben gesteund, met
andere woorden, kerkmensen
zijn momenteel vogelvrij."
ss
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Ma|i
Nypels. Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN R D Paauw, tel. d,
11 30 uur071-356215. of per post
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma -vrij van 8 30-17 00 uur
Telefoon071-143545
ABONNEMENTEN
Tel 071-128030 bijvooruitbet (incl E
er maand Peraccg,ro a<
per kwartaal 85,55
per jaar ƒ329,30
VERZENDING PEP, POST
Nederland: per kwartaal 125,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
