Extremistische oorlog
ontsiert officiële vrede
t.
Zaanse paskamermoord ligt nog gevoelig
Feiten &Meningen
VRIJDAG 19 AUGUSTUS 1994
Schrappen aftrek
luxe-leningen
maakt einde aan
oneerlijkheid
Van alle maatregelen in het re
geerakkoord is er ten minste
één waartegen geen welden
kend mens bezwaar kan heb
ben, al is het er een die een op
de drie gezinnen in de porte-
monee zal treffen: de afschaf
fing van de aftrekbaarheid van
de rente op consumptief kre
diet.
De kredietbanken en de auto
lobby staan op hun achterste
benen. Logisch, want zij zien
straks een deel van hun omzet
wegvallen. Het zou zelfs asoci
aal zijn, stelde directeur Van
den Heuvel van de Direktbank
in deze krant. Vooral voor de la
gere inkomensgroepen zou dat
'rampzalig kunnen uitpakken'
omdat de lening daar meestal
'precies is uitgekiend' en er pro
blemen ontstaan als ue lening
een paar tientjes meer gaat kos
ten. Bovendien is het slecht
voor de economie, aldus Van
den Heuvel, want die leningen
scheppen zo'n enorme vraag.
Wat dat asociale betreft, zou
Van den Heuvel eens moeten
gaan praten met de Gemeente
lijke Kredietbanken, die al jaren
steen en been klagen over de
vaak agressieve wijze waarop
kredietverschaffers mensen le
ningen aansmeren. Creditcards,
persoonlijke leningen, doorlo
pende kredieten: de aanbiedin
gen komen ongevraagd in de
brievenbus, voorzien van de
suggestie dat het gratis geld is.
En het werkt, want Nederland
staat voor ruim twintig miljard
in het krijt bij kredietverschaf
fers als de Direktbank. In het
leeuwedeel van de gevallen voor
die heilige koe: de auto. Als we
Van den Heuvel mogen geloven
lenen de banken zelfs zoveel uit
dat de financiële spankracht
van veel gezinnen tot het uiter
ste wordt opgerekt: een paar
tientjes per maand is onoverko-
melijk. Over asociaal gesproken.
Over een ander aspect zwijgt
Van den Heuvel maar helemaal:
noe sociaal is het eigenlijk dat
iedereen nu meebetaalt aan de
aanschaf van luxe-goederen als
auto's, stereotorens, televisies
en bankstellen? Het kabinet ver
wacht dat het schrappen van de
aftrek een half miljard gulden
oplevert. Dat dragen nu dus alle
belastingbetalers samen bij aan
de persoonlijke leningen van
die 2,5 miljoen gezinnen. Schaf
die kredietaftrek af, en er is een
half miljard beschikbaar voor
belastingverlaging. Dat is per
saldo natuurlijk nadelig voor die
gezinnen met een lening, maar
gunstig voor die twee andere
gezinnen die eerst sparen voor
dat ze een auto kopen.
Dan het economische aspect:
persoonlijke leningen geven
zo'n enorme oppepper aan de
economie. Op korte termijn
geldt dat inderdaad, omdat de
consumenten dan méér geld
uitgeven dan ze hebben en zo
de vraag kunstmatig opjagen.
Dat gebeurt echter met geld dat
nog verdiend moet worden. Op
de langere termijn remt het juist
de vraag, omdat de lening mét
rente moet worden afgelost.
Daardoor valt het het besteed
baar inkomen (en dus de vraag
naar produkten) dus juist lager
uit. Consumptief krediet is al
leen een blijvende impuls wan
neer het totaal aan krediet
steeds blijft stijgen en consu
menten dus constant meer blij
ven uitgeven dan ze hebben.
Gaten met gaten stoppen, heet
dat in gewoon Nederlands. Zelfs
de simpelste ziel kan zien dat
dat op den duur spaak loopt.
Natuurlijk zullen bij afschaf
fing van de aftrek de omzetten
van de kredietbanken en de
autobranche iets teruglopen, al
zal dat in de praktijk wel mee
vallen. Gezien het belang dat
veel mensen hechten aan hun
auto, ligt het voor de hand dat
mensen geld blijven lenen voor
de heilige koe. Maar de vraag
zal waarschijnlijk wel verschui
ven naar wat goedkopere types.
Wie nu dankzij een hoge aftrek
van vijftig procent tegen tien
procent rente 25 mille kan le
nen voor vijf jaar, kan bij het
wegvallen daarvan nog altijd
22.500 gulden lenen. Wie dat
zelfde bedrag nu leent met een
lage aftrek van 38,5 procent, kan
straks nog 23 mille lenen.
Wie het afschaffen van de
renteaftrek afzet tegen andere
maatregelen, zoals de bevrie
zing van de sociale uitkeringen
waarvan veel mensen hun huis,
kleding en eten moeten betalen
in plaats van hun auto, stereo of
I boot, kan toch niet in ernst be
weren dat het hier om een aso-
Iciale maatregel gaat. Integen
deel, het is een maatregel die
een einde maakt-aan een grote
onrechtvaardigheid: dat de re
kening voor luxe consumptie-
goederen ten dele wordt neer
gelegd bij medeburgers ook
f bij de mensen met een laag in7
komen die niet naar de Direkt-
bank lopen.
SJAAK SMAKMAN
VRUC
THE INDEPENDENT
Binnen het tijdsbestek
van een maand is iets
zeer vreemds gebeurd
met het 'vredesproces'
in het Midden-Oosten.
Terwijl ons in het
Westen wordt ge
vraagd Arafats nieuwe
staatjes en koning
Husseins nieuwe vre
de met Israël te onder
schrijven, zijn er bom
men ontploft in
Buenos Aires, Panama
en Londen. En juist nu
we moesten geloven
dat er een tijd van rust
zou aanbreken in de
'wieg van drie grote
religies' zoals presi
dent Carter de regio
placht te noemen
wordthet Westen
plotseling gevraagd
om zowel aan de vre
de als aan de oorlog
mee te doen.
Zc
Ai
Een Argentijnse jood helpt bij hi
S zoeken naar overlevenden in de
ravage die de islamitische bom
aanslag heeft aangericht in een
joods gemeenschapscentrum ir
Buenos Aires. foto
Warren Christopher heeft samen met Israël
het Westen uitgenodigd het 'internationale
terrorisme' de oorlog te verklaren. Frankrijk
spoort Europa aan de strijd aan te gaan met
de 'fundamentalistische terreur'. De Israëli
sche premier Rabin heeft de 'internationale
gemeenschap en gematigde Arabische staten'
opgeroepen 'een dam te bouwen tegen de ex
tremistische islamitische terreur'.
Niemand kan of mag de wreedheid ontken
nen van de aanslagen op het centrum van de
joodse gemeenschap in Buenos Aires, het pas
sagiersvliegtuig boven Panama, het personeel
van de Franse ambassade in Algiers of de Is
raëlische ambassade en joodse kantoren in
Londen. Maar de 'Mid-Oost-terreur' is al een
flinke tijd gaande in het Midden-Oosten zelf.
Vorig jaar, bij voorbeeld, bombardeerde Israël
opzettelijk tientallen Libanese dorpen, nadat
de pro-Iraanse Hezbollah acht soldaten van
de Israëlische bezettingsmacht in Zuid-Liba-
non had vermoord. Die bombardementen
kostten meer dan 120 mensen het leven en
300.000 burgers moesten vluchten. Christophr
veroordeelde toen helemaal niets en riep
slechts op tot 'terughoudendheid'.
Maar ook de Fransen hebben de laatste tijd
ook enkele malen met twee maten gemeten.
Plotseling geconfronteerd met het vooruit
zicht van 200.000 Algerijnse vluchtelingen
richting Frankrijk, beval minister Pasqua (bin
nenlandse zaken) na de moord op vijf Franse
gendarmes en diplomaten in Algiers het be
stoken van de Algerijnen in het land. Dezelfde
Pasqua liet zich in 1988 maar al te graag in
met het islamitische 'terrorisme' door in Liba
non veroordeelde leden van een Iraans
Terreur Midden-Oosten bestrijden kan alleen via eerlijke rechters
moordcommando te ruilen tegen Franse gij
zelaars.
De Franse minister Léotard (defensie) verge
leek deze week 'islamitische terroristen' met
de nazi's. Misschien vergat hij daarbij hoe hij
vier jaar geleden als rechtse partijleider naar
Beiroet kwam om de opstandige generaal
Aoun aan te moedigen zijn bloedige 'bevrij
dingsoorlog' tegen de Syriërs voort te zetten.
Voordat hij doorging met het afvuren van
bommen op de islamitische sector van Bei
roet nam Léotard van Aoun een ongeldig Li
banees paspoort in ontvangst voor de moeite.
Bijna duizend burgers kwamen in die slag om.
Nu steunt Léotard nog meer generaals, deze
keer in Algerije.
Zeer binnenkort zou Algerije met geweld een
islamitische republiek kunnen worden. Dat
zou niet alleen een tragedie zijn voor liberale,
in het Westen opgeleide, democratische Alge
rijnen, maar voor het hele land. En dan kan
het Amerikaanse ministerie van buitenlandse
zaken het op negen na grootste land ter we
reld toevoegen aan de lijst van 'terroristische'
staten. De Amerikanen hebben al een hele se
rie islamitische landen tot pariastaten be
noemd wegens 'staatssteun aan terrorisme'.
Zoals Sudan en Iran, Libië en Irak. Syrië staat
op de lijst en zou te maken kunnen krijgen
wegens steun aan de Hezbollah als het land
geen vrede tekent met Israël.
De betekenis hiervan wordt buiten de grenzen
van het Midden-Óósten zelden begrepen.
Want zelfs zonder de waarschijnlijke toevoe
ging van Algerije, zou ruim de helft van het
grondgebied in het Midden-Oosten op een of
andere manier door het Westen zijn afgegren
deld. Als Algerije en Syrië daar nog bij komen,
wordt de geografische omvang van de landen
die 'islamitische terreur steunen' zo groot dat
het mogelijk wordt van de grens van Afghanis
tan tot aan de Middellandse Zee te reizen, van
de Marokkaanse grens naar de Rode Zee, zon
der door een enkel 'gematigd' land te komen.
En dat op een tijdstip dat ons wordt gevraagd
te geloven dat een nog niet eerder voorgeko
men vrede ovei het Midden-Oosten neer
daalt.
Moeten we dus werkelijk zowel voor oorlog
tekenen als voor vrede? Sinds Paus Urbanus II
in 1095 de Eerste Kruistocht opdracht gaf de
vijanden van God waarbij hij zijn islami
tische tegenstanders omschreef als 'dit geme
ne ras' is er niet meer zo'n explosie van be
schimpingen tegen de islam vertoond. En wij
worden verwacht onze hartelijke steun te ge
ven aan deze nieuwe oorlog, en te applaudise-
ren voor alles wat Amerika, Israël en Frankrijk
verkiezen te doen om hun doel te bereiken?
Nog meer luchtaanvallen met zware verliezen
onder de burgers in Libanon misschien? Of
nog meer Amerikaanse raketaanvallen op
De Amerikanen en Israëli's wijzen er terecht
op dat de islam nauwelijks zonder blaam kan
blijven wanneer ontvoerders, de moordenaars
van Fransen en de bommenleggers bij ambas
sades hun verklaringen omgeven met citaten
uit de Koran. Irans banden met de
ders in Libanon in 1985 en 1986 zijn maar al f-n-
te duidelijk. De Argentijnen beweren dat de
misdaden in Buenos Aires dezelfde yingeraf- Tj
drukken dragen. Scoüand Yard lijkt minder.
zeker te zijn over de bomaanslagen in Lon
den. Er is geen twijfel mogelijk dat de 'Gewa-f 4 a
pende Islamitische Groep'vorige week de l'
Fransen in Algiers heeft vermoord.
Maar het is ook belangrijk de specifieke be- ass
doeling achter deze grove aanslagen te begrijVj?"
pen. Het doel van de aanslagen is zoveel ver- Er
ontwaardiging te scheppen dat de slachtoffert iris
op een wraakzuchtige manier zullen terug- lo I
slaan. Zo dwingen ze de 'gematigde' Arabie- ter
ren, die Rabin nu als zijn bondgenoten be- Dr
schouwt, zich los te maken van het Westen, aai
En nu worden we gevraagd te helpen deze de
dam te bouwen. En te vergeten dat juist de in;- be
vasie van Israël in Libanon Hezbollah hielp als
creëren. Dat Isróël de 'terroristen' van Harnas br
die nu worden verguisd, oorspronkelijk steun- v,
de (toen zij een nuttige buffer vormden met scl
de 'terroristische' PLO). Dat de Algerijnse re- he
gering een meedogenloos militair regime is ee
waarvan de president een generaal is. Wat in La
deze hele retoriek niet voorkomt, is het woord r.va
'rechtspraak'. Want eerlijke rechters blijven df.Gi
enige fatsoenlijke manier om de bommenleg- pc
gers te stoppen. re
BEIROET ROBERT FISKja
VÈRTALING:LUUTJENIEMANTSVERDRIET nj
Ze stond in het Zaanse bekend als een vrolijke, aantrek
kelijke meid van 21, die bruiste van de toekomstplannen.
Haar werk als verkoopster in boetiek Manouk aan de
Westzijde in het centrum van Zaandam was slechts een
tussenstop, op weg naar betere tijden, liefst aan de zijde
van haar vriend. Ze begon behoorlijk genoeg te krijgen
van het vaak eenzame baantje.
Op 30 november van dit jaar zal het precies tien jaar gele
den zijn dat de jonge verkoopster voor het laatst te voet
van het huis van haar moeder naar het boetiekje ging. Op
de bewuste ochtend liep het weer eens niet storm in het
historische Zaanse pandje. Het publiek wipte makkelijker
Wastora binnen, waar alles binnen handbereik was. De
verkoopster begroet een paar klanten, die wel passen
maar niet kopen.
Kort na half twaalf krijgt een vrouwelijke klant de schrik
van haar leven: ze loopt de boetiek binnen, waarbij het
haar bevreemdt dat het licht uit is, en ziet plotseling het
levenloze lichaam van de vrouw in de paskamer uiterst
rechts, achterin de winkel liggen. De klant rent in paniek
de winkel uit, waarna een naburige winkelier de eerste is
die ziet dat zij slachtoffer is geworden van een vlaag van
wrede waanzin: ze is met afgescheurde repen gordijnstof
aan handen en voeten gebonden, haar mond is met een
zakdoek gekneveld. Haar keel is tot op de nekwervels
opengesneden. Ze ligt in een grote plas bloed, dat tot een
hoogte van circa anderhalve meter op de wand van de
paskamer is gespat. Haar hals vertoont ook nog twee klei
ne steekwonden.
Zaandam huivert zodra het nieuws zich diezelfde dag
over de stad verspreidt en weldra huivert heel Nederland
mee. Zo'n brute moord, op klaarlichte dag, in een open
winkel, op zo'n onschuldig meisje. En van de dader geen
spoor. De Zaanse politie zet er een derig man sterk re
cherchebijstandsteam op en begint een onderzoek dat
gerust een van de meest geruchtmakende uit de jaren
tachtig mag worden genoemd.
Honderden mensen worden als getuige of als potentiële
verdachte gehoord. De buurt wordt uitgekamd, op zoek
naar sporen. Het levert allemaal niets op. Het politieteam
krimpt naarmate de tijd verstrijkt steeds verder in en
houdt al voor kerst 1984 op te bestaan.
Zo niet echter de zaak zelf. Wie nu voorzichtig bij de
Zaanse politie informeert of men bij wijze van terugblik
nog eens over het drama wil praten, krijgt nul op het re
kest omdat 'de zaak nog steeds uiterst gevoelig ligt'. Die
gevoeligheid is niet moeilijk te verklaren: in 1986, na de
nodige wisselingen in de Zaanse recherchetop, formeren
de hoofdinspecteurs H. Munting en F. Bouwman een
nieuw (zeskoppig) team, dat zijn tanden andermaal in de
zaak mag zetten.
Dit hernieuwde onderzoek leidt in datzelfde jaar tot de
arrestatie van een 33-jarige Zaanse fietsenhandelaar. De
man was een goede bekende van de verkoopster en haar
vriend. Zijn leven werd in die dagen beheerst door huwe
lijksperikelen, waarover zijn vrouw tegenover de politie
bij herhaling een boekje zou opendoen. Uit haar talloze
verklaringen rees weldra een beeld op van dé fietsenhan
delaar, dat hem tot vefdachte van de gruwelmoord be
stempelde. Bovendien: lagen er niet al processen-verbaal
in het dossier, pal na de moord opgemaakt, waarin stond
opgetekend dat de fietsenhandelaar'een blonde man'
op 30 november 1984 bij politiemensen ter plaatse ze
nuwachtig informeerde wat er was voorgevallen? En had
hij niet een gevoelig gat in zijn alibi?
De moord op de jonge vrouw wordt met de aanhouding
van de fietsenhandelaar een onvervalste lustmoord: de
man zou zich op de bewuste ochtend in de boetiek heb
ben vervoegd en haar hebben verleid dan wel gedwongen
tot deelname aan een SM-spel. Het spel liep uit de hand,
aldus de politietheorie, en de vrouw bekocht dat met de
dood.
De Zaankanter kwam er in het onderzoek voor uit dat hij
overtuigd SM'er was. Maar dan wel in de slavenrol als
er iemand graag vastgebonden en gepijnigd wilde wor
den, was hij het wel. De tragiek van zijn huwelijk was dat
Aan het einde van misdaadseries op televisie of in
een boek wordt in ieder geval ten minste één
vraag beantwoord: Wie heeft het gedaan? Maar in
de werkelijkheid blijft die vraag vaak onbeant
woord. Vandaag de laatste aflevering van een se
rie over onopgeloste moorden.
zijn vrouw er niet van gediend was. De man ontkent de
moord tijdens de lange verhoren op het politiebureau in
Wormerveer.
De rechtbank in Haarlem zag in de SM-bewijsvoering
voldoende grond om de fietsenhandelaar te veroordelen
tot twaalf jaar gevangenisstraf. De verdachte tekende ho
ger beroep aan en wisselde van advocaat. De Utrechtse
strafpleiter mr. P. H. Doedens kreeg de zaak van zijn le
ven. Voor het Amsterdamse gerechtshof trommelde hij
een stoet getuigen op, die op vragen van de raadsman de
ene na de andere pijler in het dossier onderuit schopten:
de plotselinge rolverwisseling van de man in het SM-spel,
de inspanningen van speurhond Tim (die de lichaams
geur van de man ontdekte op de zakdoek en gordijnstof
waarmee het slachtoffer was gebonden), het feit dat er
geen andere verdachten op de korrel waren genomen.
Doedens 'stuntte als een Perry Mason', zo meldt het boek
dat in 1989 over de zaak verscheen.
En met succes: in februari 1988 was de man weer vrij en
kon de ontvangst van een forse schadeclaim van justitie
tegemoet zien, wegens de extreem lange tijd die hij in het
huis van bewaring had doorgebracht. De Zaanse politie is
verbijsterd. Jaren later zegt de ex-verdachte gekweld te
worden door die ene vraag van zijn advocaat: waarom
hebben politie en justitie hun ogen gesloten gehouden
voor andere verdachten?
Die waren er namelijk wel degelijk. Niemand heeft ooit
kunnen vaststellen wie de man was die zijn handen heeft
staan schoonspoelen in het zeem-emmertje van een be
jaarde vrouw, voor haar woning aan de Herengracht, op
steenworp afstand van boetiek Manouk, vlak na de
moord. De man zei niets en holde weg. De ramenzeem-
ster gooide luttele minuten later haar emmertje leeg in de
gootsteen, waarmee misschien wel cruciaal bewijs voor
goed verloren ging.
In de grote strafzaal van het Amsterdamse gerechtshof
opende Doedens tevens de aanval op een vrouw, die vlak
voor de moord in de boetiek werd gesignaleerd door een
andere klant, in het gezelschap van een man 'met donker
krulhaar'. Jaren later staat de betrokken klant nog pal
achter haar waarneming: het was die vrouw (voormalig
echtgenote van de ex-politieman, die vorig jaar werd ver
oordeeld voor de moorden op 'maffiabaas' Klaas Bruin-
sma en drughandelaar Anton Hijzelendoorn) die zij in de
winkel heeft gezien. De vrouw, die er bij het gerechtshof
niet voor terugdeinsde andere getuigen te intimideren en
een pakketje knipsels over de paskamermoord bij een an
der in bewaring gaf, heeft altijd op hoge toon ontkend op
de dag vah de moord in de boetiek te zijn geweest.
Eén getuige heeft vermoedelijk oog in oog gestaan met
de moordenaar. Op de ochtend van de moord stapte om
kwart over elf een bejaarde Zaanse de boetiek binnen,
waar het licht ook toen al was uitgeschakeld. Toen zij ver
der de winkel in liep, stapte er 'een man met zwart haar'
op haar af. „We zijn gesloten!", siste hij haar toe. De
vrouw schrok zich een hoedje en maakte zich spoorslags
uit de voeten. Wie de man ook geweest is, de paskamer
moordenaar loopt nog steeds vrij rond.
