Bezoek van paus aan
Sarajevo gaat door
'Niemand gelooft dat geloven saai is'
Kerk Samenleving
Sterke vergrijzing onder religieuzen
'Bil
VRIJDAG 19 AUGUSTUS 1994
REDACTIE* DICKV
BUITENLAND KORT
Kerkbelasting
De Duitse bondskanselier,
Helmut Kohl, heeft zich uit
gesproken voor handhaving
van de 'Kirchensteuer'. Vol
gens dit systeem int de belas
tingdienst de kerkelijke bij
dragen. Dë oproep van de
FDP-partijdag het systeem af
te schaffen, noemde hij in
een tv-uitzending 'nog geen
minuut het nadenken
waard'. Ondanks zijn achting
voor de FDP, de liberale coa
litiepartner, vindt Kohl het
voorstel 'onzinnig'. Naar zijn
mening denken de meeste
'gewone' FDP-leden daar
ook zo over. Een serieuze
discussie over afschaffing
van de Kirchensteuer vindt
hij onacceptabel. Ook de
Duitse Groenen (Bündnis
90/Die Grünen) zijn voor af
schaffing.^ In een recente
brochure noemen zij het een
schending van de scheiding
tussen kerk en staat als de
overheid de kerkelijke bijdra
gen int. Kirchensteuer moet
volgens de Groenen stap
voor stap worden afgeschaft.
Zowel de protestantse Evan
gelische Kerk in Duitsland als
de Rooms-Katholieke Kerk
hebben zich voor handha
ving van de Kirchensteuer
uitgesproken.
Onderscheiding
De Zwitserse feministische
theologe Marga Bührig (78)
is onderscheiden met de cul
tuurprijs 1994 van het kan
ton Basel-Land. Bührig, die
van 1983 tot 1991 een van de
presidenten van de Wereld
raad van Kerken was. krijgt
de prijs voor haar 'moedige
standpunten over de oecu
mene, Derde Wereld en de
plaats van de vrouwen in de
kerk'. De jury noemt haar in
zet voor de identiteit van de
vrouw in de Europese sa
menleving 'zowel baanbre
kend als wegwijzend'. Zij
wordt ook onderscheiden
voor haar boeken 'Spat habe
ich gelemt. geme eine Frau
zu sein' (Pas laat heb ik ont
dekt dat ik graag een vrouw
ben) en 'Die unsichtbare
Frau und der Gott der Vater'
(De onzichtbare vrouw en
God de Vader). Bührig, die
naast theologie ook Duitse
taalwetenschappen studeer
de, is niet alleen op kerkelijk
terrein actief. Zij is initiatief
neemster van de Zwitserse
beweging "Vrouwen voor de
vrede' en actief in de vrou
wenbeweging in haar land.
Gestenigd
Jezus is niet door de Romei
nen gekruisigd, maar hij is
wegens godslastering op be
vel van de joodse autoriteiten
gestenigd. Dat beweert de
voormalige Britse Conserva
tieve politicus Enoch Powell
in de toelichting bij zijn ver
taling van het Mattheüs-
evangelie die binnenkort ver
schijnt. De Britse krant The
Independent meldde dat de
ze week. Powell, die tussen
1960 en 1963 minister van
volksgezondheid was en eer
der Grieks doceerde aan de
Universiteit van Sydney,
heeft ook ontdekt dat het
Mattheüs-evangelie het oud
ste van de vier evangeliën is
en niet het Marcus-evange-
lie, zoals tot nu toe werd aan
genomen. Volgens Powell is
het Mattheüs-evangelie her
haaldelijk gewijzigd om door
de beschrijving van de woor
den en daden van Jezus aan
te tonen dat Hij de Zoon van
God is. ..Hij werd door steni
ging ter dood gebracht na
door de joodse autoriteiten
van godslastering beschul
digd te zijn omdat Hij erop
gestaan had dat men hem
Zoon van God zou i
concludeert Powell.
Paus Johannes Paulus II brengt, ondanks de vrees voor
zijn veiligheid, op 8 september een eendaags bezoek aan
de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Dat heeft de woord
voerder van het Vaticaan bevestigd.
vaticaanstad rtr/afp/dpa/kna
„Ondanks de blijvend moeilijke
situatie, koestert Zijne Heilig
heid goede hoop Sarajevo te
kunnen bezoeken. Daarom is
begonnen met de voorbereidin
gen voor het bezoek, dat even
tueel op 8 september plaats
heeft", aldus een voorzichtige
verklaring van het Vaticaan.
Woordvoerder Joaquin Na-
varro-Valls deelde mee dat de
VN-troepen in Sarajevo het Va
ticaan de verzekering hebben
gegeven dat zij voor de veilig
heid van de paus instaan. In
kringen van het Vaticaan wordt
ook gemeld dat de paus van
plan is op het internationale
vliegveld van de Bosnische
hoofdstad de mis te lezen.
Een missie van het Vaticaan
heeft eerder deze maand de
mogelijkheden voor een paus
bezoek aan de stad verkend. De
Bosnische president AJija Izet-
begovic nodigde de paus vorig
jaar tijdens uit naar 'de hoofd
stad van het martelaarschap' te
komen.
De rooms-katholieke kerklei
der zal op 10 en 11 september,
na een kortstondige terugkeer
in Rome, de Kroatische hoofd
stad Zagreb bezoeken. Paus Jo
hannes Paulus II had ook naar
de Servische hoofdstad Belgra
do willen reizen, maar de Servi
sche autoriteiten en de Ser-
visch-orthodoxe leiders hebben
hem te verstaan gegeven dat de
tijd daarvoor nog niet rijp is, al
dus het Vaücaan. Servië heeft
het Vaticaan er in het verleden
van beschuldigd de zijde van
Kroatië te kiezen in de oorlog
tussen de twee voormalige Joe
goslavische republieken.
Volgens de woordvoerder wil
de de Heilige Vader de drie
hoofdsteden in het voormalige
Joegoslavië bezoeken 'om de
urgentie te onderstrepen om te
komen tot een rechtvaardige
vrede in de Balkan, en om zijn
solidariteit te tonen met de vol
ken die lijden als gevolg van de
oorlog'.
Het pausbezoek aan Zagreb
valt samen met de viering van
het 900-jarig bestaan van het
aartsbisdom in de Kroatische
hoofdstad. De paus brengt ook
een bezoek aan het bedevaarts
oord Maria Bistrica. De Kroati
sche autoriteiten en kardinaal
Franjo Kuharic hebben hem
daartoe uitgenodigd.
utrecht anpBovendien neemt hun aantal steeds verder af,
enerzijds door overlijden en uittreding en ander-
De religieuzen in Nederland vergrijzen sterk. Van zijds door het zeer geringe aantal nieuwelingen,
deze groep is 75 procent 65 jaar of ouder. Bij de Telde Nederland in 1960 nog 45.431 religieuzen,
actieve vrouwelijke religieuzen is er niemand on- in 1992 bedroeg hun aantal 19.009. In dat laatst-
der de 40 jaar, zo blijkt uit een bijlage over reli- genoemde jaar kwamen er 33 bij: 15 vrouwen en
gieuzen in Nederland van Een-tvvee-een. het in- 16 mannen, maar verlieten 37 de orde of congre-
formatiebulletin van de Rooms-Katholieke Kerk. gatie wegens uittreding of ambtsverlating.
Leibowitz 'grootste joodse
filosoof van twintigste eeuw'
Zijn aanhangers hebben hem
uitgeroepen tot de grootste
joodse filosoof van de twintig
ste eeuw. Zijn tegenstanders
noemen hem een aansteller
en een verrader. Maar de gis
teren op 91-jarige leeftijd
overleden dr. Yeshayahu Lei
bowitz was onbetwist de
meest onconventionele Israë
lische intellectueeel sinds de
stichting van de staat.
De opwinding rondom Lei
bowitz bereikte vorig jaar een
hoogtepunt, toen hem de
prestigieuze Jeruzalem Prijs
werd toegekend en premier
Jitschak Rabin aankondigde
de uitreikingsplechtigheid te
zullen boycotten. In reactie
daarop bedankte de bejaarde
prijswinnaar voor de eer.
Weinig Israëliërs weten iets
van Leibowitz' bijdrage aan
de filosofie, maar iedereen
kent zijn politieke uitspraken.
Onmiddellijk na de Zesdaagse
Oorlog van 1967 raadde hij de
Israëlische regering aan de
bezette* gebieden terug te ge
ven aan de Arabieren, omdat
de joodse staat zich anders
zou transformeren tot een be
zettende mogendheid, met
Later waarschuwde hij Is
raëlische jongeren geen mili
taire dienst te verrichten op
de Westelijke Jordaanoever en
in de Gazastrook, omdat ze
daar het risico zouden lopen
'judeo-nazi's' te worden. Die
provocerende term zette zich
vast in het geheugen van tal
rijke verontwaardigde Israë
liërs, onder wie Jitschak Ra
bin.
Leibowitz was een ortho
doxe jood en kenner van het
jodendom, die tot een dag
voor zijn dood 's morgens in
alle vroegte naar de synagoge
ging om te bidden. Maar ook
over het jodendom en de ver
houding tussen godsdienst en
staat koesterde hij uitgespro
ken denkbeelden. Zo legde hij
een opmerkelijke verbinding
tussen existentialisme en reli
gie.
Leibowitz, die in 1935 uit
Duitsland naar Palestina emi
greerde, was van alle intellec
tuele markten thuis. Hij was
hoogleraar in de biochemie
en sprak zes talen. Tot aan
zijn dood was hij dagelijks te
vinden in zijn kantoor in Jeru
zalem, waar hij honderden
boeken en andere weten
schappelijke verhandelingen
schreef. In de loop van de ja
ren verzamelde hij een trou
we schare bewonderaars om
zich heen, maar zijn vijanden
waren groter in aantal.
President Ezer Weizman
liet gisteren weten dat het Is
raëlische volk 'een van zijn
meest vooraanstaande intel
lectuelen' heeft verloren.
„Leibowitz vormde het reli
gieuze geweten van vele Is
raëliërs."
Jongeren kijken over hun grenzen bij Flevo Totaal Festival
biddinghuizen cuido de bruin
anp
Terwijl stevige gospelmuziek
verwaait op de harde wind,
schrijft een meisje 'met een dik
ke stift 'Jesus loves you' op het
t-shirt van een jongen. Het ze
ventiende Flevo Totaal Festival
is gisteren begonnen. „Nie
mand gelooft dat geloven saai
is", staat op een wc-deur ge
schreven. Het driedaagse festi
val voor jongeren van allerlei
pluimage moet dat bewijzen.
De organisatoren van de
evangelisatiebeweging Youth
For Christ verwachten een re
cordaantal van ruim 10.000 jon
geren in de polder naast het
pretpark Walibi Flevo. Ze ko
men voor muziek van gerenom
meerde gospelbands, sprekers,
gesprekken, stilte, een heuse
house-kerkdienst in de 'dorps
kerk', en vooral gezelligheid. Ze
willen het festival nadrukkelijk
ontdoen van het imago van suf
fe gospel voor diepgelovige jon
geren. Ze willen over hun gren
zen kijken.
De folder vermeldt' een was
lijst aan doelgroepen, waarop
ook twijfelende, niet-gelovige
en randkerkelijke jongeren een
plaats innemen. Niet alleen
voor 'Jesus freaks' dus. Getuige
de aankondiging is daarbij een
waarschuwing op haar plaats:
„Het Flevo Totaal Festival is een
vat vol tegenstellingen. Pas op!
Je staat zo op het verkeerde
been."
Bezoekers, sprekers en muzi
kanten moeten een 'veelkleuri
ge God' weerspiegelen. Niet al
leen mensen als Fred Kwint van
de Evangelische Omroep zijn
uitgenodigd om van wonderen
te verhalen, maar ook de her
vormde predikant Nico ter Lin
den van de Westerkerk in Am
sterdam en de Amsterdamse je
zuïet Frits van der Ven. De
laatste zal zijn jeugdige toe
hoorders 'leren leven met vra
gen', zo belooft de titel van zijn
lezing.
Organisator Dik de Jong: „Hier worden jongeren niet achtervolgd met leerstellingen en dogma's."
Ben Bartels uit Wezep vindt
dat niet zo nodig. Voor hem is
het thema van dit jaar, 'Tales of
Wonder', glashelder. „Het hele
geloof is een verhaal van won
deren." Hij is thuis actief lid van
een Volle Evangeliegemeente en
komt naar het festival voor de
gezelligheid. „En voor de aan
wezigheid van God", laat hij er
op volgen.
Organisator Dik de Jong heeft
geprobeerd een zo breed moge
lijk programma samen te stel
len. Dat wordt niet door ieder
een gewaardeerd, heeft hij ge
merkt. Zelfs de aanwezigheid
van Ter Linden is sommige be
trokkenen in het verkeerde
keelgat geschoten. „Ter Linden
is een markante christen die
zegt dat bijbelverhalen wel waar
zijn, maar niet echt gebeurd.
Sommigen vinden dat dat niet
kan, want dit is toch een festival
waar verteld wordt dat Jezus
Heer is. Nou, dan zit je ver
keerd, zeg ik altijd."
De Jong vindt dat het Flevo
Totaal Festival een vrijplaats
moet zijn waar mensen tot hun
recht komen. „Hier worden jon
geren niet achtervolgd met leer
stellingen en dogma's. Ze kun
nen hier knokken, huilen en
vooral feestvieren. Vaak praten
ze hier voor het eerst met ande
ren over hun problemen. We
zeggen alleen: doe dat niet ex
cessief of negatief."
Omdat er bij de bezoekers
nog wel eens heel wat los wil
komen, is ook voor opvang ge
zorgd. Daan Schoonhoven is
een van de vrijwilligers in het
'Praatcafé'. Hij wijst naar zijn
gympen, waarop een button zit
met een gele praatpaal erop. „Ik
ben hier om met mensen te
praten. Over hele gewone din
gen, maar ook over proble
men." Hij heeft een training van
enkele dagen achter de rug,
waar hem onder meer is verteld
dat hij ook incestslachtoffers of
psychotici kan tegenkomen. Die
moet hij doorverwijzen naar
hulpverleners.
„Dit festival is niet alleen voor
christenen die lekker knus bij
elkaar zitten", zegt hij. Toch ziet
Daan zichzelf duidelijk als 'ge
tuige van het geloof. Dat de sa
menstelling van de bezoekers
zeer divers is, vindt hij geen
probleem. „Er is toch één cen
trale boodschap: God is liefde."
De Jong heeft gemerkt dat de
jongeren van nu de 'geestelijke
vrijheid' die hij zo hoog in het
vaandel van zijn festival ge
schreven heeft vaak niet aan
kunnen. „Veel jongeren zijn
angstvallig bezig hun eigen
plekje te veroveren en te bewa
ken. Omdat ze niet kunnen om
gaan met de realiteit proberen
ze die op zichzelf af te stem-
„Jongeren hebben het nodig
om hun creativiteit en fantasie
aan te spreken, om te zoeken en
te vragen", vindt De Jong. „Heel
vaak ontbreekt in deze wereld
de mogelijkheid om weg te dro
men, om te fantaseren over het
contact met God, óver hoe het
allemaal zou moeten. In het
groot, zoals bijvoorbeeld in
Ruanda, maar ook in het klein,
met je vrienden en op je werk."
Vandaar 'Tales of Woqder'.
„Door creativiteit en fantasie
kun je greep krijgen op de reali
teit. Het gaat om verhalen van
kleine, menselijke warmte. Je
moet het lef hebben om niet ge
pakt te worden door een werke
lijkheid die je opgedrongen
wordt."
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
ZODRA JE" ÏETTS
6AAT "DOENDOOP
JE ADDEEM MAAR
65VAAR DAT JE iCTS
OVERKOMT...
HEINZ
W££TJ£ WAT £R M/S
H£iNZ M£TO/£ £>£H£RAT/£
t/AfV JOU 7
iK MOET AJie-T" Zov/EED
peWKENJ
Uitgave van Dagbladuitgevenj Damiate
DIRECTIE: B M. Essenberg, G.P. Arnold
HOOFDREDACTIE: Jan-Geert Majoor.
Nypels. Henk van der Post (adj).
OMBUDSMAN: R.D. Paauw, tel dag 9
30uur071-356215.ofperpost.
Redactie 071-321921
ADVERTENTIES
ma.-vrij. van 08.30-17.00 uur:
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma -vn|. van 8.30-17.00 uur
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel 071 -128030 bij vooruitbet. (ind f
per maand a'
per kwartaal ƒ85,55
per |aar 329,30
VERZENDING PEP POST
Nederland: per kwartaal 125,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
ma t/m vrij: 18 00-19.30 uur,
zat. 10.00-12.00uur.Tel 071-143241
29.30
84,55
328,30
HET WEER
Onstabiele luchtmassa
Na de zware onweersbuien van
woensdagmiddag gaf de inmiddels
weggetrokken depressie nog een
toegift in de vorm van pittige re
genbuien, die het etmaaltotaal
langs de westkust plaatselijk tot
circa 50 millimeter opschroefde.
Vooral in Noord-Holland dreigt au
gustus een kletsnatte maand te
worden. Op sommige plekken is al
100-125 millimeter geteld. De fel
le buien van de afgelopen week ko
men niet onverwachts. In het verle
den is al meer dan eens aange
toond dat de Noordzee na een hit
tegolf alle registers opentrekt. In
augustus 1969 en september
1983 kreeg de kuststrook 150-
250 millimeter neerslag, groten
deels opgevangen uit typische na
jaarsbuien van de Noordzee.
In de klimaatatlas iste zien dat in
de herfstmaanden de gemiddeld
natste plekken van Nederland te
vinden zijn in de kuststrook tussen
Haarlem en Leiden. Het record van
het hoogste maandtotaal staat op
naam van Zandvoort, waar in okto
ber 1932 maar liefst 321 millime
ter regen werd afgetapt. Zolang het
zeewater voor onze kust te warm is,
moet bij gunstige circulatie-typen -
lagedruk in de buurt en koude bo
venlucht - met veel buien rekening
worden gehouden; de prijs voor een
ele /eri
Vandaag trekt een nieuwe depri
sie van Schotland naar de Noori
zee. De kern blijft wat verder uifo
onze buurt dan zijn overactieve
voorganger. Niettemin blijft de
kans op enkele, buien nog tot
gen aanwezig. In de onstabiele
luchtmassa aan de achterzijde
de storing kunnen troglijntjes riuiden
buienmachine voor orize kust vpving
aanzwengelen. In de loop
terdag krijgen opklaringen de p,
hand door de gunstige invloed i
een naderende rug van hogedn
De stevige westen-tot zuidwest!J
wind valt weg en de zon duwt h
kwik weer iets boven de 20 gra< Dpp
De vooruitzichten voor begin vof*c'-
gende week wijzen op een v
ring in de positie van de straal
stroom. De strakke west-circula
buigt voor de Europese kusten i [ooral
naar het noordoosten. Hierdoor
komt de van oorsprong pola
lucht bij ons tot rust en met dejtan de
erbij kan het gaan opwarmen -
licht tot 23 a 25 graden. In Zui
Europa begint een hittegolf; op
grens met de meer gematigd
me lucht bij ons is een opleving
van onweersactiviteit met uit te
sluiten. Op wat langere termijn
een terugkeer van
nog twijfelachtig.
oi tipen
uli 'f°kel
et Lei
ond
dr
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
Noorwegen:
In de zuidelijke helft be
wolkt en nu en dan regen.
Naar het noorden toe gere
geld zon en op de meeste
plaatsen droog. Middag-
temperatuur meest tussen
de 15 en 20 graden.
Zweden:
In de zuidelijke helft flink
wat bewolking en tijd tot
tijd regen. In de noordelij
ke helft droog en flink wat
zon. Middagtemperatuur
van 16 in het zuiden tot
19 in het noorden.
Denemarken:
Wisselvallig weer met veel
tijd tot
opklaringen. Middagtem
peratuur rond 19 graden.
Engeland. Schotland,
Wales en Ierland:
droog, maar langs de Schotse
nog een enkele bui. Middagtemperat
van 16 graden langs de westkust
Schotland tot circa 22 nabij Londen.
België en Luxemburg:
Vandaag bewolkt en enige tijd regen,
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vandaag bewolkt en vooral
nige tijd regen, f
op de meeste plaatsen droog.
Middagtemperatuur meest tussen 19 en
23 graden, bij Lyon en Annecy enkele
graden hoger.
Portugal:
Zonnig. Maxima van 26 aan de Costa
Verde tot 30 m de Algarve. Landin
waarts middagtemperaturen rond 35
Zonnige perioden en droog. Middagtem
peratuur ongeveer 25 graden.
Spanje:
Droog en veel zon. Middagtemperatuur
aan de stranden ongeveer 32 graden, in
het Spaanse binnenland maxima tussen
33 en 40 graden. Langs de Golf van Bis
kaje middagtemperatuur ongeveer 23
Canarische Eilanden:
In het noorden enkele wolkenvelden, op
de zuidstranden meest zonnig. Middag
temperatuur tussen 25 en 30 graden.
Marokko:
Meest zonnig en droog. Aan de I
de vroege ochtend kans op mist.
ma op de stranden ongeveer 30 gi
Zonnig. Maxima vlak aan zee ruin-
de 30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Op de meeste plaatsen perioden met
zon. Vrijwel overal droog. Geleidelijk af
nemende Mistral. Middagtemperatuur
van 25 graden vlak Langs de Golf van
Biskaje tot boven de 30 ten oosten van
de lijn Lyon-Toulouse.
Mallorca en Ibiza:
Zonnig. Maximumtemperatuur ongeveer
32 graden.
Italië:
Droog en overwegend zonnig. Maximum
temperatuur op de meeste plaatsen
rond 30 graden.
Corsica en Sardinië:
Droog en overwegend zonnig. Middag
temperatuur rond 30 graden.
Griekenland en Kreta:
Zonnig, in het noorden van het Griekse
vasteland vandaag misschien ook wat
wolkenvelden. Maxima op de stranden
rond 30 graden, landinwaarts enkele
graden hoger.
Turkije en Cyprus:
Zonnig. Maximumtemperatuur langs de
Turkse westkust rond 30 graden, aan de
Turkse zuidkust ten oosten van Antalya
en op Cyprus ongeveer 35 graden.
Duitsland:
Vandaag overwegend veel bewolking en
van het westen uit regen, mogelijk ook
onweer. Morgen veranderlijk bewolkt en
kéns op een bui. Middagtemperatuur
tussen 18 en 22 graden, maar vandaag
zuidoosten enkele graden hoger.
noden met zon. In het noorden
wolking en plaatselijk regen. Middag
temperatuur van 22 graden in het noor
den tot rond 28 graden in de buurt
WEERRAPPORTEN ui*s
liefs
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1994
Zon- en maanstanden
Zon op 06.30 Zon onder 20, V
Maan op 20.01 MaanonderOS v
Waterstanden Katwijk
Hoog water 03.12 15.38 KOI1
Laag water 13.07 23 36
Weerrapporten 18 augustus 20
