Wereldraad bezorgd over
Servisch-Orthodoxe Kerk
1
Eijk volgt Ambaum op bij noodlijdend Medo
Kerk Samenleving
Cohen Stuart: moderamen adviseerde
mij vooral geen predikant te worden
WOENSDAG 17 AUGUSTUS 1994
_^o
BUITENLAND KORT
Geloofsbrieven
De eerste gezant van het Va-
ticaan in Israel, aartsbis
schop Andrea Cordero Lanza
di Montezemolo, heeft giste
ren zijn geloofsbrieven over
handigd aan president Ezer
Weizman. De 68-jarige aarts
bisschop krijgt de titel van
pauselijk nuntius, wat gelijk
staat met ambassadeur. Is
rael en het Vaticaan hebben
op 30 december diplomatie
ke betrekkingen aange
knoopt. De Israëlische gezant
naar het Vaticaan, Shmuel
Hadas. heeft eerder dit jaar al
een bezoek gebracht aan
paus Johannes Paulus II en
zal naar verwachting in het
najaar zijn geloofsbrieven
aanbieden. De in Turijn ge
boren Di Montezemolo was
al sinds april 1990 als aposto
lisch afgevaardigde in Jeruza
lem gestationeerd. Behalve
nuntius voor Israel voert hij
de titels pronuntius voor Cy
prus en apostolisch afgevaar
digde voor Jeruzalem, de
Westoever en de Gazastrook.
De toenadering tussen Israel
en het Vaticaan, dat jaren
lang heeft geweigerd de
joodse staat te erkennen,
kwam op gang met de start
van het vredesproces voor
het Midden-Oosten in 1990.
Kruisbeelden
De Belgische rechtszalen zul
len binnenkort een markant
ornament moeten missen.
Minister Wathelet van justi
tie wil op termijn alle kruis
beelden uit de rechtszalen la
ten verwijderen. Het gerecht,
aldus Wathelet, behoort 'zo
neutraal en onpartijdig mo
gelijk te zijn en moet ook als
zodanig overkomen'. Kruis
beelden passen daar niet
(meer) bij, vindt de minister.
Religieuze elementen mogen
alleen nog in een rechtszaal
blijven als het om echte
kunstwerken gaat of wanneer
ze in de loop der tijden bij
het vaste decor van een zaal
zijn gaan horen en er een
historisch en esthetisch on
derdeel van zijn geworden.
De zaak van de kruisbeelden
was aanhangig gemaakt door
het liberale parlementslid
Stengers. Zij vond dat reli
gieuze uitbeeldingen niet in
een rechtszaal passen 'waar
het pluralisme grondregel
moet zijn'. Ze had zich ech
ter in het bijzonder gestoord
aan de kruisbeelden in de
rechtszalen van Brussel en
Bergen, 'die men bezwaarlijk
artistieke kwaliteiten kan
toeschrijven'.
Birkenau
De Amerikaanse rabbijn
Avraham Weiss, die enkele
jaren geleden tegen het kar
melietessenklooster in
Auschwitz protesteerde,
houdt vandaag in het nabij
gelegen Brzezinka een de
monstratie tegen de aanwe
zigheid van een rooms-ka-
tholiek kerkgebouw op het
terrein van het vroegere con
centratiekamp Birkenau. De
rabbijn uit New York is het er
ook niet mee eens dat er in
Auschwitz nog steeds een ze
ven meter hoog kruis staat
op de plaats van het karme
lietessenklooster. „Die kerk
en dat kruis horen daar net
zomin als een Davidsster op
een rooms-katholieke be
graafplaats." Vorig jaar juli
vertrokken de onwillige kar
melietessen nadat paus Jo
hannes Paulus II hen daartoe
de opdracht had gegeven. De
aanwezigheid van het kloos
ter was de inzet van een ja
renlange strijd tussen de
Poolse Rooms-Katholieke
Kerk en de joodse gemeen
schap. De zusters hebben
hun intrek genomen in een
centrum voor joods-christe
lijke ontmoetingen in de
Poolse plaats Oswiecim, in
de Duitse tijd Auschwitz ge
heten.
'Bisschoppen slaan veel te nationalistische toon aan
Antisemitische
aanval in Assisi
ASSISI AFP/RTR
De Wereldraad van Kerken
is 'diep bezorgd en teleur
gesteld' over de nationalis
tische houding van de Ser
visch-Orthodoxe Kerk. Dit
heeft Dwain Epps, hoofd
van de commissie voor in
ternationale zaken van de
Wereldraad, maandag te
gen het Duitse persbureau
EPD gezegd.
geneve-duiven» anp
De Servisch-Orthodoxe Kerk
had vorige week partij gekozen
voor Radovan Karadzic, leider
van de Bosnische Serviërs, en
de groot-Servische gedachte
verdedigd. De bisschoppen
hadden de blokkade van de Ser
vische regering tegen de Bosni
sche Serviërs veroordeeld als
'schandelijk en mensonwaar
dig'. Eerder hadden de bis
schoppen het internationale
vredesplan voor Bosnië afgewe-
De Wereldraad is 'geschokt'
over de nationalistische toon
die de servisch-orthodoxe bis
schoppen aanslaan, aldus Epps.
Hij wees erop dat de oecumeni
sche beweging in talrijke ge
sprekken de Servische bisschop
pen geawaarschuwd had voor
het gevaar van het nationalis-
De brief van de Evangelische
Kerk in Duitsland, waarin scher
pe kritiek op de Servisch-Ortho
doxe Kerk werd geuit, noemde
Epps 'een positieve zaak'. Daar
in had de EKD patriarch Pavle
verweten de oorlog in het vroe
gere Joegoslavië 'met al zijn
wreedheden en bloedbaden' te
rechtvaardigen. De servisch-or
thodoxe bisschoppenconferen
tie laat zich gebruiken als een
instrument van nationalistische
groeperingen, aldus de EKD.
De brief van de EKD aan het
hoofd van de Servisch-Ortho
doxe Kerk is een 'krachtige uit
daging' binnen de gemeen
schap der kerken, zegt Epps. Hij
wees er echter op dat de statu
ten van de Wereldraad niet
het uitsluiten van
een lidkerk. Dat wil overigens
niet zeggen dat dat niet kan.
Onder druk gezet wegens haar
steun aan de apartheid besloot
de Nedferduits-Gereformeerde
Kerk in de jaren '60 om zelf uit
de Wereldraad te stappen.
Het wordt tijd dat het centraal
comité van de Wereldraad van
Kerken stappen onderneemt te
gen de Servisch-Orthodoxe
Kerk. Dit zegt de gereformeerde
theologe drs. A. Westra, één van
de Nederlandse leden van het
centraal comité.
De kritiek van de EKD noemt
zij in lijn met de gedachten en
gevoelens van de leden van het
centraal comité. „Tijdens de
laatste vergadering van het cen
traal comité, in januari in Jo
hannesburg, hebben wij de ser-
visch-orthodoxen nog het voor
deel van de twijfel gegeven. Het
wordt nu tijd dat de Wereldraad
er iets aan gaat doen."
Het centraal comité riep in ja
nuari in een brief de lidkerken
in het vroegere Joegoslavië op
weerstand te bieden tegen elke
poging om religieuze gevoelens
te misbruiken ten behoeve van
agressief «nationalisme. In die
brief veroordeelde de Wereld
raad de manipulatie van reli
gieuze gevoelens ten behoeve
van etnische zuiveringen. In
1992 pleitte dr. Klaus Wilkens,
namens de EKD lid van het cen
traal comité, er al voor de Ser
visch-Orthodoxe Kerk te schor
sen als zij weigert het nationa
lisme te veroordelen.
De volgende vergadering van
het centraal comité, dat over
een eventueel uitsluiting van de
Servisch-Orthodoxe Kerk kan
.besluiten, is pas volgend jaar
september. In sommige geval
len doet de Wereldraad tussen
tijds uitspraken, of door het uit
voerend comité (dagelijks be
stuur) of door de secretaris-ge
neraal, de Duitse theoloog Kon
rad Raiser. Het uitvoerend co
mité kan moeilijk een lidkerk
eruit zetten, zegt Westra, maar
de Wereldraad moet het wel
aandurven kritisch in gesprek
met de Servisch-Orthodoxe
Kerk te blijven.
Een joodse vrouw is in Assisi, de
geboorteplaats van Franciscus,
door drie Italiaanse jongeren
aangevallen. Volgens de politie
ging het om een antisemitische
actie.
Jongeren grepen de 44-jarige
Noorse schrijfster Myriam Geel-
muydn, die al zes jaar in Assisi
woont, bij het haar vast. Met
een mes bewerkten zij een
wang. Ook rukten de jongeren
haar de halsketting met Davids
ster af.
Politici van de oppositiepar
tijen wijzen er op dat het besluit
van Berlusconi de (neo-)fascis
tische partij in zijn regering op
te nemen, een steun in de rug
voor de neo-nazi's in Italië is
geweest. Van regeringszijde
wordt dit tegengesproken.
Volgens de burgemeester van
Assisi, Giuliano Vitali, gaat het
om een op zichzelf staand inci
dent. Assisi, een pelgrimsoord
voor' vele rooms-katholieken,
staat bekend als een vreedzaam
stadje, aldus de burgemeester.
Muskens neemt
afstand van
'verkeerde
interpretatie'
bisschop van Breda,
mgr. Muskens, heeft afstand ge
nomen van berichten als zou hij
de argumenten van de paus te
gen de \touw in het priester
ambt als 'onvoldoende overtui
gend' hebben afgedaan. Mus
kens benadrukt dat hij slechts
de hoop heeft uitgesproken dat
'de argumentatie die geleid
heeft tot de conclusie van de
paus steeds verder uitgediept
wordt en zo overtuigender
wordt. Nu komt voor velen die
argumentatie nog niet overtui
gend over. Door de uitspraak
van de paus is van de baan dat
de vrouw in het ambt komt.
Daar sta ik achter."
Prof.dr. W. Eijk is door bisschop Wiertz
van Roermond benoemd tot president
van het internationaal academisch insti
tuut voor studies over huwelijk en gezin
'Mater Ecclesiae Domesticae' (Medo) in
Kerkrade. Mgr. Wiertz is grootkanselier
van het Medo. Eijk volgt prof.dr. J. Am
baum op. Dit heeft het bisdom gisteren
bekend gemaakt.
De ambtstermijn van Ambaum als
president van Medo loopt op 1 septem
ber af. De Vaticaanse congregatie voor
het katholieke onderwijs heeft begin de
ze maand de benoeming van Eijk be
krachtigd. Het persbericht zegt niets
over de reden van deze personele wisse
ling. Ambaum en Eijk waren niet voor
commentaar bereikbaar.
Eijk, hoogleraar ethiek aan het Medo,
blijft docent moraaltheologie aan het
priesterseminarie Rolduc. Ambaum blijft
hoogleraar dogmatiek aan het Medo, do
cent aan Rolduc, directeur van het Bis
schoppelijk Instituut voor Schriftelijk
Onderwijs, hoofdredacteur van de Ne
derlandstalige uitgave van het interna
tionaal theologisch tijdschrift Commu-
nio en lid van de internationale theologi
sche commissie van het Va
Medo. in 1990 opgericht door de vori
ge bisschop van Roermond, mgr. J.M.
Gijsen, heeft nooit het verwachte aantal
studenten van 100 a 150 behaald. Am
baum schreef dit vorig jaar in een inter
view toe aan de tijdgeest die het volgens
hem gemunt heeft op de christelijke reli
gie in het algemeen en op het huwelijk
en gezin in het bijzonder. Dit voorjaar
telde het instituut 41 studenten.
Besprekingen met het bisdom Keulen
over verhuizing naar Duitsland hebben
niet tot resultaat geleid. Momenteel
wordt onderzocht of het instituut naar
Oostenrijk kan verhuizen. Ook oud-bis
schop Gijsen woont daar. Het Medo is
nu ondergebracht in de gebouwen van
de voormalige abdij Rolduc in Kerkrade,
waar ook het priesterseminarie is onder
gebracht. Medo is toegewijd aan Maria
als Moeder van de huiskerk (Mater Ec
clesiae Domesticae).
Het moderamen (dagelijks be
stuur) van de Nederlandse Her
vormde Kerk heeft dr. G.H. Co-
hen Stuart indirect het advies
gegeven zich niet beschikbaar
te stellen voor een predikants
functie. Door zijn twaalfjarig
verblijf in Israël zou hij de situa
tie in de Nederlandse kerk te
veel zijn ontgroeid.
Dit heeft Cohen Stuart tegen
over het ANP in Jeruzalem ge
zegd. Hij maakte gisteren be
kend dat na langdurig overleg
de kerk en hij overeenstemming
hadden bereikt over het beëin
digen van de bijna 25-jarige ar
beidsrelatie. Tot vorig jaar au
gustus was hij namens de Ne
derlandse Hervormde Kerk
theologisch adviseur in Jeruza
lem. Zijn contract werd niet ver
lengd omdat er volgens een
woordvoerder van de Hervorm
de Kerk 'met die man niet viel
samen te werken'. „Hij had met
iedereen ruzie", zo zei de
woordvoerder destijds.
Teneinde wachtgeld van de
Hervormde Kerk te krijgen wil
ligde de 56-jarige theoloog de
'onverbiddelijke eis' van de kerk
in om voor 1 oktober weer inge
zetene van Nederland te wor
den. Het echtpaar Cohen Stuart
zal zich eind volgende maand in
Oude Tonge vestigen.
Cohen Stuart zegt dat het
zoeken naar een nieuwe baan
in Nederland nog niets heeft
opgeleverd. Hij heeft naar do
centschappen gesolliciteerd bij
het Nederlands Bijbelgenoot
schap, de Universiteit van
Utrecht en bij het Theologisch-
Wetenschappelijk Onderwijs
van de Hervormde Kerk zelf. „Ik
heb nauwelijks hoop' dat er nog
zo'n functie voor mij beschik
baar zal komen. Het is moeilijk
op mijn leeftijd nog wat te krij
gen."
Cohen Stuart was liever in Is
raël gebleven, terwijl in Neder
land naar een nieuwe baan
werd uitgezien. „Ik heb hier veel
sociale contacten. Als ik terug
ga, breek ik dat af terwijl er niets
tegenover staat. Je bent niet al
leen je werk kwijt, maar je valt
ook in een sociaal vacuüm."
Dr. G.H. Cohen Stuart: „Het i;
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
MEnjeBR U
e,6"Nr DE Zi&KTE
v/AN deze
SA/MEK1LEVI>J&
A\is8RU'tK MPiKEnJ
v/A/4 om ze soei Ace
v/OORZieMiMGEM EM
UEv/em op kosrem
\JA\J oe
6eMEekjschap
weet u \ajel dat lk
daar becastimg v/oor
moet betalem
ACH KOM MOÜ, EEM
BééTJB SL/MMERD
BETA ALT ToCH HELEMAAL
6EEM BELASTirsJC»
OMBUDSMAN R.D. Paauw, tel dag 9 3
11.30 uur 071 -356215. of per post.
HOOFDKANTOOR:
Rooseveltstraat 82,2321 BM Leiden
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertenties 071-323508
Fam berichten 071-323508
Redactie 071-321921
ADVERTENTIES
ma -vrij. van 08.30-17.00 uur
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
1-143545
ABONNEMENTEN
Tel. 071-128030 bi] voo
(ind, BTW)
per maand 29,30
per kwartaal 85,55 84,55
per jaar 329,30 328,30
VERZENDING PER POST
Nederland: per kwartaal 125,50
ovenge landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
ma t/mvnj 18 00-19 30 uur.
zat. 10.00-12 00 uur Tel 071-143241
HET WEER
HANS VAN|
Zuidwester trekt aan
De maand augustus treedt bepaald
niet in de voetsporen van de re-
cordwarme juli; zelfs de opleving
van gisteren leverde geen officiële
zomerse dag meer op: 22 tot 25
graden. Het fraaie, vrij warme weer
met veel zon was slechts een uit
schieter, want vanaf vandaag boort
de Atlantische straalstroom zich
steeds dieper Europa binnen. Er
komt dus voorlopig niets terecht
van mijn idee, dat een warme zo
mer zich vaak goed herstelt, af
gaande op andere topseizoenen in
deze eeuw. Maar misschien is het
nog wat te vroeg voor conclusies en
beleven we alsnog een schitteren
de nazomer.
Als je uitgaat van de warmtepro-
duktie, mag 1994 zeker wel bij de
grote zomers van deze eeuw wor
den geplaatst. Niet alleen was af
gelopen juli de warmste maand
ooit met 21.5 graden; het record
van de 'willekeurig' warmste 30-
daagse periode werd ook gebroken.
De gemiddelde temperatuur in het
tijdvak van 9 juli tot en met 7 au
gustus bedroeg 21.9 graden, juist
een-tiende graad warmer dan de
tot dusverre warmste 30-daagse
periode in 1976.
De tijd breekt nu aan dat de Noord
zee zijn warmte, die tijdens de zo
merperiode is opgeslagen, terug
geeft aan de atmosfeer. Vandaag
doet zich al een interessante, na-
jaarsachtige situatie voor. Vanuit
het westen komt een trog met kouCHEF f
de bovenlucht-temperatuur nadej
bij. Dat maakt de atmosfeer bovei
het warme zeewater panklaar vooT
buienvorming. Vooral vannacht leiden
kunnen sommige plaatsen langs
kust worden opgeschrikt door typjjjet r
sche nazomerbuien van zee; daarLjpjji
kunnen pittige onweersbuien bijzL~or
ten' PvdA
Een ruggetje van hogedruk laat h£v
morgen overdag tijdelijk opklaren]de rai
op de voet gevolgd door het fron- jkenin;
tenstel van een Schotse depressiézet dc
In de loop van de dag gaat de zuiijte Pvd
wester aantrekken en in de avondfcjly
arriveert een regenzone. Vrijdag pydA-
begint wellicht ook nog nat, later L: {e
klaart het wat op, maar er blijft vr J'
veel wind staan. Het kwik komt F.
niet hoger dan 18 a 19 graden. D aaar
straalstroom, die als snelweg fun-'Maar
geert voor oceaan storingen, heeftlPvdA
zijn koers drastisch gewijzigd. Weis geb
kenlang liep de route langs IJslan;Tenrr
in noordoostelijke richting; voorlo VOorz
pig lijkt een west-oost gericht tra- delini
ject op de 50e breedtegraad favo-^Q^
riet. Dat zorgt vuurtdurend v
aanvoer van regen- of buienzones,
afgewisseld door periodes met hel
der weer bij een temperatuur, die
een paar graden te laag i;
midden augustus.
„Ee
Jo
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Droog en perioden
zon, maar in het zu
gele idehjk meer bewol
ig, gevolgd door regen
droog. Morgen in het zui
den meer bewolking en
kans op regen. Middag-
temperatuur ongeveer 17.
vandaag in het zuiden nog
rond 20 graden.
Denemarken:
Vandaag eerst nog zon,
verder tamelijk veel bewol
king en nu en dan regen of
buien, mogelijk met on
weer Middagtemperatuur
vandaag ongeveer 22 gra
den, morgen koeler.
&Pllesaenïe,land:Sct,0"and'
Wisselvallig weer met flink wa
en van tijd tot tijd regen of buien. Mid
dagtemperatuur vandaag ongeveer 17
graden, morgen in Ierland en Engeland
België en Luxemburg:
Vandaag half tot zwaar bewolkt en enke
le buien, mogelijk met onweer. Morgen
dennen nog een enkele bui. Middagtem
peratuur ongeveer 19 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vandaag half tot zwaar bewolkt en enke
le regen- of onweersbuien. Morgen naar
het oosten wegtrekkende buien en van
het westen uit af en toe zon. Middag-
temperatuur ongeveer 21 graden, bij
Annecy enkele graden hoger, langs de
Kanaalkust enkele graden lager.
Spanje:
Vandaag in het noorden nog enkele wol
kenvelden en aan de Costa Brava kans
op een regen- of onweersbui, plaatselijk
ook veel wind. Verder droog en veel zon.
Middagtemperatuur langs de stranden
ongeveer 32 graden, in het Spaanse
binnenland maxima tussen 33 en 40
graden. Langs de Golf van Biskaje van
daag middagtemperatuur omstreeks 21
graden, morgen warmer.
Canarische Eilanden:
In het noorden enkele wolkenvelden, op
de zuidstranden meest zonnig Middag
temperatuur tussen 26 en 30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Vandaag half tot zwaar bewolkt en nu en
dan buiige regen', mogelijk ook onweer.
Morgen in de oostelijke departementen
nog enkele buien, elders overwegend
droog en geleidelijk meer zon. Aan de
Cöte d'Azur vandaag een kleine kans op
een bui, verder tamelijk veel zon. In de
loop van vandaag steekt een stevige
Mistral op. Maxima van 23 graden in
Les Landes tot iets boven de 30 ten zui
den van Lyon, morgen in het oosten wat
lagere temperaturen.
Italië:
In het noorden veranderlijk bewolkt en
enkele stevige regen- of onweersbuien.
Morgen van het westen uit droog en op
klaringen. In het midden en zuiden
droog en overwegend zonnig. Maximum
temperatuur in het noorden tussen 25
en 30, in het midden en zuidën tussen
30 en 35 graden.
Griekenland en Kreta:
Zonnig, morgen later op de dag mogelijk
meer bewolking. Op de Egeïsche zee
vandaag plaatselijk nog veel wind. Maxi-
Turkije en Cyprus:
Zonnig. Langs de Turkse westkust van- MonChen
daag plaatselijk veel wind. Middagtem- Nice
peratuur vlak aan zee meest tussen 28 Oslo
en 32 graden, aan de Turkse zuidkust panjS
ten oosten van Antalya nog iets warmer. praag
Duitsland: Rome
Vandaag in het oosten eerst nog zon, Split
verder tamelijk veel bewolking en enke- Stockholm
Ie, vooral in het zuiden soms zware re- Warschau
gen- of onweersbuien. In de loop van Wenen
morgen van het westen uit droog en op
klaringen. Middagtemperatuur ongeveer j-önch
20 graden, vandaag in het zuiden nog Bangkok
maxima'tussen 23 en 27 graden. BuenwAir.
Oostenrijk: Mannest»
Vandaag van het westen uit regen of on
weer. Plaatselijk kan veel neerslag val- losAngele-
len. Morgen later op de dag kans op en- NewOriean
kele opklaringen. Middagtemperatuur New York
tussen 17 en 23 graden, vandaag in het TeiAviv
oosten mogelijk nog maxima boven 25 Tokyo
graden.
DONDERDAG 18 AUGUSTUS
Zon- en maanstanden
Zon op 06.27
Maan op 19.01
Waterstanden Katwijk
Hoogwater01.08 13.52
Laag water 09.45 22.07
Weerrapporten 16 augustus 20 u
Zon onder 20.5<
Maanonder03.li
ik
Gt
Boedapest
Bordeaux
Brussel
12 ocHei
w2 24 11 OQ
21 OC
17 O.C
18 0 0
32 22
34 21 0.0
20 10 0.0
20 14 0.3
29 22 0 0
32 24 0.0
27 18 0 0
HEINZ
WfJ HEBBEN HET AMSTERDAM-RUN-
/CAHAAL GEGRAVEN EN P£ ZI//DER-
7/df DROOGGELEEO eNHSTAMSrBR.-
DAMS6 BOS AANGEtBSD, MAAR WAT
H'SDQEN JUDUE <£EDAAA/
ZIJN DOOR&ED&ONGEAS TOT
tzwAGTR/A'ALES VAM HET
VtOET&AL /994