Europa dreigt met vertrek uit Bosnië
Massale uittocht Rwandezen blijft uit
Buitenland
Rabin eist van PLO actie
tegen aanslagen Harnas
Neo-nazi's gaan naar Luxemburg
voor herdenking Rudolf Hess
Herdenking Noord-Ierland
gaat gepaard met aanslagen
Zijn visie is gemeengoed geworden
MAANDAG 15 AUGUSTUS 1994
VN-waarnemer in Irak vermoord
koeweit Een waarnemer van de Verenigde Naties is zaterdag
morgen vroeg aan de grens tussen Koeweit en Irak doodgescho
ten door onbekende mannen. De daders lieten een VN-patrouil-
le aan de Iraakse kant van de tien kilometer brede gedemilitari
seerde grenssstrook in een hinderlaag lopen en schoten een
Bengalese VN-soldaat dood. Twee andere VN-waarnemers raak
ten gewond.
Japanse minister neemt ontslag
Tokyo De Japanse minister voor milieu. Shin Sakurai, is giste
ren afgetreden wegens zijn ontkenning van Japanse agressie te
gen zijn Aziatische buurlanden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Oud-minister Sohei Miyashita volgt hem op. Sakurai had op een
persconferentie vrijdag gezegd dat Japan niet de intentie had
een agressie-oorlog te voeren toen het zijn buurlanden verover
de. Die werden daardoor juist bevrijd van het westerse kolonia
lisme.
Bijna 150 doden in gedrang Congo
Brazzaville Zeker 143 mensen zijn vrijdagavond in de Congole
se hoofdstad Brazzaville omgekomen in gedrang toen paniek
uitbrak bij een kerk. Tientallen mensen raakten gewond. Een
ooggetuige meldde op de Congolese radio dat de plotselinge pa
niek werd veroorzaakt door een slagregen op het moment dat de
gelovigen de kerk wilden verlaten.
Dante 11 uit vulkaan Alaska gered
anchorage Twee Amerikaanse geologen zijn er zaterdag in ge
slaagd de verongelukte ruimterobot Dante II uit de vulkaan
Mount Spurr in Alaska te halen. De twee daalden in de krater af
om een kabel aan de robot te bevestigen, zodat een helikopter
het toestel kon weghijsen. De achtbenige Dante II, 800 kilo
zwaar en drie miljoen gulden waard, verongelukte op 5 augustus
na een missie op de bodem van de nog actieve vulkaan.
Krachtige aardbeving in Japan
Tokyo Een vrij krachtige aardbeving heeft gisteren het noorden
van Japan getroffen. Bij de beving, die een laacht had van 5,5 op
de schaal van Richter, vielen volgens de eerste berichten geen
slachtoffers. De beving deed huizen schudden, maar richtte
geen grote materiële schade aan. Het epicentrum lag in zee bij
de havenstad Ofunato, 420 kilometer boven Tokyo.
Zeker 12 doden bij treinongeluk
tbilisi Bij een treinongeluk in Georgië zijn zeker twaalf mensen
om het leven gekomen. Het ongeluk gebeurde zaterdagavond in
de buurt van een station bij de hoofdstad Tbilisi. Een passagiers-
trein, die door een verkeerde wisselstand op verkeerd spoor te
recht kwam, reed in volle vaart in op een goederentrein. Ruim
twintig inzittenden van de trein raakten gewond.
Bosbranden op Corsica laaien weer op
ajaccio» De bosbranden op het eiland Corsica, die onder con
trole leken, zijn gistermiddag weer opgelaaid. Volgens de Franse
radio hebben zich bij de plaatsen Bonifacio en Porto Vecchio
nieuwe brandhaarden ontwikkeld. De brandweer Stelt haar
hoop op de regen die is aangekondigd. Ook in het zuiden van
Spanje laaide het vuur weer op.
Verdachte Surinaamse officier vrij
Paramaribo De van cocaïnehandel verdachte Surinaamse luite
nant-kolonel Marcel Zeeuw is vrijdag door het openbaar minis
terie op vrije voeten gesteld wegens gebrek aan bewijs. Hij werd
drie weken geleden door de militaire politie aangehouden in
verband met een geruchtmakende drugtransactie, waarbij ook
de zoon van de vroegere legerleider Desi Bouterse zou zijn be
trokken.
Acht kinderen gedood bij brand
carbondale Acht kinderen, van vijf maanden tot zeven jaar
oud, zijn gistermorgen om het leven gekomen toen hun ouder
lijk huis afbrandde in Carbondale in de Amerikaanse staat Illi
nois. Er waren op het moment van het ongeluk geen volwasse
nen thuis. Een 8-jarig meisje kon ongedeerd het brandende huis
ontvluchten. De toedracht van het ongeluk is nog onbekend.
Geallieerde landing Provence herdacht
frejus Frankrijk heeft gisteren de 50ste verjaardag van de gealli
eerde landingen in de Provence herdacht met een vlootschouw
aan de Cöte d'Azur. De inval in de nacht van 14 op 15 augustus
1944 bespoedigde de nederlaag van de Duitsers, die op dat mo
ment in het westen van Frankrijk hevige gevechten leverden met
de Geallieerden. In totaal 32 Franse, Britse en Amerikaanse
schepen namen deel aan de parade nabij Dramont, een van de
plaatsen waar de Geallieerden aan land gingen. Vandaag wor
den de doden herdacht.
Eén Israëli is gisteren omgeko
men en drie zijn gewond ge
raakt bij een aanslag in de Ga-
zastrook. De vier werden met
een automatisch wapen onder
vuur genomen bij de toegang
tot het autonome Palestijnse
gebied. De daders ontkwamen
per auto naar het deel van Gaza
dat onder Palestijns bestuur
staat. De aanslag werd opgeëist
door de groep Ezzedin al-Qas-
sem, de gewapende arm van de
fundamentalistische Hamas-be-
weging.
Akkoord over sluipschutters in Sarajevo
De Israëlische premier Rabin
heeft de PLO opgeroepen seri
eus te proberen dergelijke aan
vallen op Israëli's te voorko
men. Rabin legde een verband
tussen voortzetting van de vre
desonderhandelingen met de
PLO en het tegengaan van ter
roristische acties door het Auto
nome Palestijnse Gezag. ,,Het is
ondenkbaar dat wij het onder
handelingsproces voortzetten
zonder dat het Autonome Ge
zag probeert af te rekenen met
die terroristische elementen die
de verantwoordelijkheid voor
terreur opeisen."
Frankrijk en andere Europese landen dreigen hun vrede
stroepen terug te trekken uit Bosnië wanneer de VN-Vei-
ligheidsraad besluit tot de opheffing van het wapenem
bargo voor de strijdende partijen in het voormalig Joego
slavië. De VN wisten gisteren Serviërs en moslims in de
Bosnische hoofdstad Sarajevo te bewegen binnen 24 uur
een einde te maken aan de aanhoudende beschietingen
door sluipschutters.
PARUS-SARAJEVO Rtr-AP
„Het is uitgesloten dat Franse
troepen blijven als het wape
nembargo verdwijnt. En ik kan
hetzelfde zeggen namens de an
dere Europeanen", aldus de
Franse minister Léotard (defen
sie), in een waarschuwing aan
de Amerikaanse regering. Vol
gens Léotard lopen de blauw
helmen gevaar beklemd te ra
ken tussen strijdende partijen
die zich, zonder embargo,
zwaar kunnen bewapenen.
Frankrijk heeft met vijfduizend
man het grootste contigent
blauwhelmen in Bosnië. Eu
ropese soldaten vormen het
leeuwedeel van de VN-vredes
macht.
De Amerikaanse president
Clinton verklaarde vorige week
dat hij de Veiligheidsraad voor
eind oktober om een opheffing
van het embargo wil vragen, als
de Bosnische Serviërs niet voor
midden oktober instemmen
met een internationaal vredes
plan. De Franse premier Bal
ladur dreigde eerder al met een
terugtrekking van de Franse
troepen.
De hoop dat de rust in Saraje
vo terugkeert is aanwezig nu
Bosnische moslims en Serviërs
hebben afgesproken een einde
te maken aan de activiteiten
van sluipschutters. Gezamenlij
ke patrouilles van moslims, Ser
viërs en blauwhelmen moeten
optreden tegen schutters die
deze afspraak niet naleven. Het
akkoord werd ondertekend
door politieke, militaire en poli
tiechefs van de twee partijen en
de VN-vredesmacht Unprofor.
De overeenkomst kwam tot
stand na wekenlange voorberei
dingen door de vredesmacht.
Na enkele maanden van be
trekkelijke rust in Sarajevo heb
ben de sluipschutters, voor het
merendeel Serviërs, de afgelo
pen weken hun moordend werk
vanuit het niemandsland toch
nog even hervat. Volgens onof
ficiële schattingen zijn daarbij
tientallen mensen gedood. Vori
ge week besloot het stadsbe
stuur de trams niet meer te la
ten rijden, omdat die vaak het
doelwit van beschietingen wa-
De leiders van de Bosnische
Serviërs hebben zaterdag het
dringende verzoek van de spe
ciale gezant van de Verenigde
Twee zigeunerkinderen tellen hun spaarcentjes in een parkje in de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Ze zijn daar als het goed is veilig; sluipschutters
zijn niet meer actief.
Naties, Thorvald Stoltenberg,
van de hand gewezen om het
internationale vredesplan voor
Bosnië te aanvaarden. De
BONN PETER VAN NUUSENBURG
CORRESPONDENT
De Duitse politie heeft het afge
lopen weekeinde demonstraties
en protestacties verijdeld van
neo-nazi's die de dood van Hit-
Iers plaatsvervanger Rudolf
Hess wilden herdenken. Een
paar honderd demonstranten
weken uit naar Luxemburg,
waar ze voor de Duitse ambas
sade met geestverwanten uit
Frankrijk voorbijgangers moles
teerden en slag leverden met de
politie. Ongeveer honderd neo
nazi's werden gearresteerd. Ze
zijn inmiddels aan de Bondsre
publiek uitgeleverd.
In Duitsland zelf maakte een
grootschalig politie-optreden
het de neo-nazi's vrijwel onmo
gelijk om massaal de dood van
Hess te herdenken, die op 17
augustus 1987 op 93-jarige leef
tijd zelfmoord .pleegde in de
Spandau-gevangenis in Berlijn.
Vrijdagnacht had de politie uit
voorzorg in het hele land al
tweehonderd potentiële rad
draaiers opgepakt. Niettemin
deden zich op verschillende
plaatsen nog kleine incidenten
voor. In Berlijn werden 25 neo
nazi's gearresteerd die vanuit
het huis van hun leider met ka
tapulten op verslaggevers scho
ten. Bij het voormalige concen
tratiekamp Buchenwald werden
zes neo-nazi's gearresteerd.
De neo-nazi's die vanuit
Duitsland naar Luxemburg uit
weken voor het herdenken van
Hess, zijn geredigeerd vanuit
Groningen. De rechts-radicalen
hebben gebruikgemaakt van te
lefonische informatie van de
noordelijke leider Eite Homan
van het Aktiefront Nationaal-
Socialisten (ANS). De gehele za
terdag konden de Duitse neo
nazi's het nummer in Gronin
gen bellen, waarna ze via een
boodschap op een antwoordap
paraat vernamen waar de actie
werd gehouden. Nadat de eer
ste groep in Luxemburg was ge
arriveerd en daar rellen had ge
trapt, werd zaterdag de grens
gesloten om een invasie van
neo-nazi's te voorkomen.
Inmiddels heeft de rechter die
Bosnisch-Servische leider Ka
radzic verklaarde na afloop van
een bijeenkomst met Stolten
berg dat plannen waarbij de
Zuid-Korea
geeft Noorden
technische hulp
SEOUL Rtr-DPA-AFP
De Zuidkoreaanse president
Kim Young-sam heeft vandaag
Noord-Korea hulp aangeboden
bij het ontwikkelen van vreed
zame nucleaire technologie. Tij
dens een toespraak bij de 49-ste
verjaardag van het vertrek van
de Japanse troepen uit Korea,
zei Kim Noord-Korea te steunen
bij de overstap van grafietreac-
toren naar lichtwatercentrales.
Noord-Korea en de Verenigde
Staten sloten zaterdag een over
eenkomst over het Noordko-
reaanse nucleaire programma.
Ongeveer 7.500 leden van
de Zuidkoreaanse oproerpolitie
hebben gisteren met traangas
betogingen van studenten uit
eengedreven. De studenten de
monstreerden voor eenwording
van de twee Korea's.
Bosnische Serviërs wordt ge
vraagd in te stemmen met een
grondgebied van 49 procent van
de republiek 'niet kunnen wor-
FOTO EPA CHRIS PFUHL
den geaccepteerd, noch door
het leiderschap, het parlement
en het volk'.
LONDEN-BELFAST AFP-DPA-Rtr
Ettelijke duizenden katholieke republikeinen hebben gisteren
door het centrum van Belfast een vreedzame optocht gehouden
om de aftocht van de Britse troepen uit Noord-Ierland te eisen
na 25 jaar 'bezetting'. Aan het hoofd van de stoet liepen de lei
ders van Sinn Fein, de politieke arm van het verboden Ierse Re
publikeinse Leger (IRA).
Protestantse extremisten die hadden aangekondigd op dezelfde
plaats een tegendemonstratie te houden, hebben die op het laatst
afgelast, omdat zij 'geen confrontatie' wilden met de republikeinen.
Sinn Fein-leider Gerry Adams hield aan het eind van de optocht
een toespraak waarin hij zei dat de republikeinen 'vrede' willen. Hij
bood echter geen staakt-het-vuren aan.
Eerder op de dag ging de 25ste verjaardag van de aanwezigheid
van de Britse militairen gepaard met aanslagen door katholieken
en protestanten. De protestantse Ulster Freedom Fighters (UFF)
eisten de verantwoordelijkheid op voor de moord op een katholiek
wiens lichaam gisteren in een protestantse wijk in Noord-Belfast
werd gevonden. Volgens de UFF voerde het slachtoffer een 'verken
ningstocht' uit voor het IRA. In totaal zijn de afgelopen acht dagen
vijf mensen in Noord-Ierland vermoord: vier door protestantse ex
tremisten, één door het IRA.
PORTRET: MANFRED WÖRNER
Duitse neo-nazi's liggen vastgebonden te wachten nadat zij in Luxem
burg werden gearresteerd toen zij daar herrie kwamen schoppen e
Rudolf Hess wilden gedenken.
de neo-nazi-leider Deckert een
'sterke persoonlijkheid met ver
antwoordelijkheidsgevoel en
heldere standpunten' noemde,
verklaard de opschudding over
deze uitspraak niet te begrijpen.
Balladur: 'Aan datum terugtocht Fransen valt niet te tomen
De gevreesde massale uittocht van Hutu's
uit de door Franse soldaten beschermde
'veilige humanitaire zone' (ZHS) in het
zuidwesten van Rwanda is tot nu toe ach
terwege gebleven. Volgens het Franse le
ger keren zelfs meer vluchtelingen terug
uit Zaïre dan het aantal dat de Midden-
afrikaanse republiek verlaat.
Hulporganisaties hadden de afgelopen da
gen gewaarschuwd voor een nieuwe mas
savlucht als op 22 augustus Operatie Tur
quoise wordt gestopt en alle Frapse mili
tairen de ZHS moeten hebben verlaten. De
Hutu's vrezen voor wraakacties als dan het
door Tutsi's gedomineerde Rwandees Pa
triottisch Front (RPF) de zone binnentrekt.
Bij de afgrijselijke slachtpartijen vóór de
overwinning van het RPF in de burgeroor
log, hebben Hutu's honderdduizenden
Tutsi's gedood. Een Hutu verklaarde bij de
Zaïrese grenspost Bukavu: „Wij sterven lie
ver in Zaïre aan de cholera dan ons door
het RPF dood te laten steken. Wij vertrek
ken nü want de Franse soldaten beginnen
al met hun aftocht."
De Franse premier Balladur heeft giste
ren op de Franse radio opnieuw onder
streept dat aan de uiterlijke vertrekdatum
van 22 augustus niet valt te tornen.
„Frankrijk heeft getoond dat het gevoel
voor zijn internationale plicht heeft",
voegde hij eraan toe. De Fransen in de
ZHS zullen de fakkel overdragen aan
Ethiopische, Ghanese en Senegalese
blauwhelmen.
Bij nieuwe incidenten in de kampen bij
Goma zijn zaterdag vijf mensen gedood.
Volgens het VN-vluchtelingencommissari-
aat (Unhcr) lopen in de kampen de span
ningen tussen voor- en tegenstanders van
terugkeer naar huis steeds meer op. Het
Unhcr schat dat het verslagen leger van de
oude Rwandese regering nog 20.000 man
onder de wapenen heeft. Het Uhhcr heeft
de Zaïrese regering gevraagd deze soldaten
uit de kampen weg te halen. Zij zouden
voedsel van de vluchtelingen stelen en de
ze intimideren. Zaterdag werd een vrou
welijke Tutsi doodgeschoten door een
Hutu-soldaat.
FOTO EPA
Vandaag beraadt het Hof in
Mannheim zich over de positie
van de rechter, die met zijn uit
spraken een storm van protest
heeft ontketend.
Sri Lanka met
geweld op weg
naar stembus
COLOMBO Rtr-AFP
Zowel de regerende Verenigde
Nationale Partij (UNP) als de
oppositionele Volksalliantie in
Sri Lanka hebben zaterdag hun
verkiezingscampagne afgeslo
ten in het vertrouwen dat zij de
verkiezingen morgen zullen
winnen. De verkiezingsstrijd
heeft negentien mensen het le
ven gekost, op twee na aanhan
gers van de Volksalliantie.
In het weekeinde werd een
oppositiekandidaat neergescho
ten en ernstig gewond in een
ziekenhuis opgenomen. De po
litie heeft ongeveer 2000 klach
ten over geweld en intimidatie
ontvangen.
Zaterdag overleed Manfred
Wömer op 59-jarige leeftijd aan
kanker. Een medewerker merk
te ooit op dat hij steeds meer op
de NAVO was gaan lijken: lea
ner but meaner. Onder Wömer
kreeg het 'slankere maar geme
nere' Atlantisch bondgenoot
schap noodgedwongen zijn be
slag. Wömer, die op 1 juli 1988
de Brit Carrington opvolgde als
secretaris-generaal, loodste de
alliantie door een van haar on
zekerste periodes.
Hij was de eerste Duitser was
aan de NAVO-top en hij werd
aanvankelijk nogal gehandicapt
door de Kiesling-affaire, die
hem eerder in Duitsland bijna
de functie van minister van de
fensie had gekost. De Duitse
militaire inlichtingendienst
MAD verspreidde begin jaren
tachtig het verhaal dat generaal
Kiesling, onder-commandant
van de NAVO-troepen, homo
seksueel was en daarom een
'veiligheidsrisico'. Wömer ont
sloeg hem, maar moest Kiesling
rehabiliteren na enkele maan-
.den nog steeds geen bewijzen
op tafel lagen.
Toen Wömer met een aldus be
zoedelde naam in Brussel aan
trad, waren nog de naweeën
voelbaar van het dubbelbesluit
over de nucleaire middellange-
afstandsraketten in West-Euro
pa. Dat bracht miljoenen men
sen op de been en leidde tot de
roep om de NAVO te verlaten.
Die roep werd nog versterkt
door de val van de Muur in no
vember 1989, gevolgd door het
uiteenvallen van het Oostblok.
Het Warschaupact verdween
gemisloos; het 'vredesdividend'
kon worden geïnd. De NAVO
leek overbodige luxe geworden.
Wömer heeft dat steeds bestre
den.- Het was de tijd dat de Eu
ropese Gemeenschap in diepe
crisis verkeerde. De Conferentie
over Veiligheid en Samenwer
king in Europa maakte er ook
weinig van. En de Noordatlanti-
De NAVO-topman
gerd.
sche Samenwerkingsraad,
in de NAVO de eerste
legde met het voormalige Oost
blok, bleek vooral een reisbu
reau voor Oosteuropese gene
raals.
De NAVO, zei Wörner, is in dit
onzekere tijdsgewricht de enige
betrouwbare
(defensie)organisatie in de we
reld. Toen de Russische ex
treem-nationalist Zjirinovski in
december 1993 zijn grote stem
menwinst boekte en met oor
logsverklaringen begon te
strooien, werd Wömer geprezen
om zijn visie. Artikel 5 van het
NAVO-verdrag als een
lidstaat wordt aangevallen,
wordt dat als een aanval op al
len beschouwd kreeg ineens
weer betekenis.
Als reactie op Zjirinovski's ver
kiezingssucces ontstond in
Midden- en Oost-Europa een
run op het NAVO-lidmaatschap.
Als voorlopig antwoord daarop
werd in januari 1994 op instiga
tie van de VS het Partnerschap
voor Vrede gelanceerd. Het kan
op den duur leiden tot uitbrei
ding van de NAVO in oostelijke
zijn laatste maanden, door ziekte sterk v
FOTO EPA
richting.
Wörner heeft al deze ontwikke
lingen gestimuleerd, maar de
eerste echte proeve van be
kwaamheid de oorlog in ex-
Joegoslavië kon de NAVO
desondanks niet doorstaan.
Vaak gaf Wömer te kennen dat
hij wel wat harder wilde lopen
dan de politici. Keer op keer
verklaarde hij dat de NAVO pa
raat was om in Bosnië op te tre
den. Tenminste als de politici
dat wilden en die bleven aar
zelen. Het was tekenend dat
Wömer begin februari ondanks
zijn slechte gezondheid per
soonlijk de NAVO-vergadering
in Brussel wilde voorzitten,
waar de Bosnische Serviërs een
ultimatum voor de terugtrek
king van hun zware wapens bij
Sarajevo werd gesteld.
Hij zag in de NAVO „een flexi
bel werktuig, waarmee lidstaten
hun gemeenschappelijke belan
gen tot uitdrukking kunnen
brengen en kunnen bescher
men". Die visie heeft inmiddels
algemeen ingang gevonden.
brussel gpd
