'Alles draaide om vrouwen' Geen zomerstop in Oxford Cultuur&Kunst David Sanger maakt 'orgel tot orkest' Phantom of the Opera best bezochte musical Dogtroep speelt met miljoen liter water ZATERDAG 13 AUGUSTUS 1994 Theaterworkshop voor kinderen wassenaar De Wassenaarse Theatergroep stichting 01751 houdt van donderdag 18 augustus tot en met zaterdag 20 augustus een theaterworkshop voor kinderen van 8 tot 13 jaar. In de Euro- paschool aan de Van Zuylen van Nijeveltstraat leren de deelne mers onder meer improviseren en decors en kostuums maken. Op zaterdag geven de cursisten vanaf 14.00 uur drie korte voor stellingen op het marktterrein aan de Berkheistraat. Voor infor matie en aanmelding: stichting 01751, postbus 4212240 AK Wassenaar of bij Wilma Schumm, telefoon 070-3853287. Ballonfestival in Vaals vaals» In Vaals vindt dit weekeinde het tweede Drielandenpunt Ballonfestival plaats. De manifestatie wordt gehouden in de eve- nementenweide achter het labyrint. Naast luchtballonnen en zogenoemde special shapes zijn er helicoptervluchten en para chutisten. Tevens is er een zeppelin en is er amusement voor jong en oud. Verzamelaarscongres Boerhaave leiden» Onder de titel 'Verzamelen nu' houdt het Leidse muse um Boerhaave op zaterdag 10 september een publiekscongres. Aan de orde komen de verschillende problemen die cultuur-his torische musea tegenkomen bij het aanleggen van hedendaagse verzamelingen. Vier wetenschappers gaan in op de vraag aan de enorme stroom moderne gebruiksgoederen nu wel of niet in een museumcollectie horen. Het congres vindt plaats in museum Boerhaave, Lange ST. Agnietenstraat 10 en begint om 10.30 uur. Chinees rijk in Haren haren De Hortus in Haren heeft op 14 augustus een Chinees Festival georganiseerd. Centraal staat de bouw van Het Verbor gen Rijk van Ming. De bouw van dit China Park, dat in het voor jaar van 1995 opengaat, is in een vergevorderd stadium aange land. Momenteel staan 42 Chinezen op het punt om de tuinen aan te leggen. Bezoekers van het festival kunnen om 14.00 en 15.00 uur bouwplaatsrondleidingen meemaken. Koren bezingen liefde en lichtekooien op Amsterdams Zeeliederenfestival: Veel Oostenrijkse auteurs bij Noord Nederlands Toneel Het Noord Nederlands Toneel (NNT) brengt het komende sei zoen veel werk van Oostenrijkse auteurs, zoals Bemhard, Tabori, ïchnitzler en Horvath. Vooral ie kerngroep van jonge acteurs peelt een aantal Oostenrijkse lukken in de serie voor de klei- ie zaal. 'Suiker' van Hugo Claus, een \an zijn vroege stukken uit B58, gaat in december in pre- nière in de regie van Pieter Ver- loeff met onder andere Kiki Classen, Lesley de Gruyter, Pe- ër Tuinman en Fred Vaassen. Op 24 februari is dit stuk in de leidse Schouwburg te zien. Vol- jend jaar maart neemt het NNT \m Ziel' van Thomas Bemhard ip het repertoire met Kitty Jans- ,<en in de moederrol en in de re- jie van Lidy Six. De kerngroep jonge heeft komend seizoen vier pro- dukties op het programma staan. De groep bestaat uit Pa trick Deleu (1968), Christo van Klaveren (1965), Fabiënne Meershoek (1969), Rogier Schippers (1962), Sofie Sente (1970) en Dries Verhagen (1967). 'Requiem voor een spion', het nieuwste cabaretachtige stuk van George Tabori, gaat in de regie van Evert de Jager op 1 ok tober in première. In januari komt 'Reidans' van Arthur Sch- nitzler in dë regie van Teuntje Klinkenberg op het repertoire. Albert Lubbers regisseert zowel 'Geloof, Hoop en Liefde' van Odön von Horvéth en 'Une sale histoire' van Jean Eustache. De ze laatste schreef en regisseerde 'Une sale histoire' in 1978 als korte film. Het is de bedoeling het stuk in juni 1995 op locatie in Groningen op te voeren. recensie»lidy van der spek loncert op het Van den Heuvelorgel door David Sanger. Gehoord op 12 augustus in de Nieuwe Kerk, Katwijk aan Zee David Sanger was al weer de derde organist 'van over de grenzen' in de Internationale Zomer-Orgelserie. georgani seerd door Stichting Orgelcomi té- Nieuwe Kerk. Naast eigen werk kwamen gisteravond César Franck en een van Francks' leerlingen Louis Vierne voor het voetlicht. „Mijn orgel is een orkest! Als u eens wist hoeveel ik van dit in strument houd; het is zo soepel onder mijn vingers en zo volg zaam aan mijn gedachten." Dit citaat van Franck schoot mij te binnen bij zijn 'Fantasie in La majeur': inderdaad is zijn klankkleurenpalet orkestraal, maar nooit karikaturaal. Sanger vertolkte dit architectonische bouwwerk organisch en met een souplesse, die dit citaat nog eens onderstreepte. Van Vierne de vijfde symfo nie, geschreven in 1924; een magistraal werk in vijf delen. Het begint met een melancholi sche Grave waarin twee thema's zijn opgenomen, die als een lei draad door alle delen lopen. In het Allegro met een zeer ener gieke themabehandeling, ge volgd door een stralende door werking hiervan; in een leven dig Scherzo met een bijna jazzy ritme en opvallende registraties, lichtvoetig/handig door Sanger vertolkt; in het Larghetto dat opviel door zijn verstilde solo melodie en z'n ijle dissonanten in neerwaartse lijn. En dan de fors ingezette Finale die zich ge leidelijk ontwikkelt naar een resoluut en imponerend slot. Het Fortissimo had je hier iets te vertellen, had een meerwaar de. Als een schakel tussen twee Romantici, Sanger zelf met een verrassend 'Kleine Franse Suite' opgebouwd uit alweer vijf geva rieerde dansen. Veel speelse echo-effecten, schrille grondto nen die de orgelpijpen deden sidderen, een feestje met de fluitregisters en een kort maar hevige Toccata tot besluit, lek ker alert en fel gespeeld. Dit hele concert getuigde van een mathematisch, constructie ve en heldere interpretatie; dat deed niets af aan de romantiek van het programma. Integen deel. scheveningen anp The Phantom of the Opera is nu al de best bezochte Nederland se musical aller tijden. Vanaf de première in augustus vorig jaar in het Circustheater in Scheve- ningen, zagen 625.000 mensen de voorstelling, zo meldt Joop van den Ende Theaterproduk- Het totaalaantal verkochte kaartjes inclusief reserveringen ligt boven de 750.000. Les Misé- rables staat wat bezoekersaan tallen betreft op de tweede plaats. Daar kwamen in ander half jaar ruim 650.000 toe schouwers op af. Komende week wordt de 375ste voorstelling van the Phantom gespeeld. Het jubile um wordt op 25 augustus ge vierd met een Gala ten bate van het Rode Kruis. The Phantom is de eerste Ne derlandse open-end musical. Dat betekent dat het stuk net zolang wordt gespeeld als er be langstelling voor is. De woord voerder van Van den Ende zegt nog niet te weten hoelang de Spook-opera blijft staan. Hij vermoedt dat de show het ko mend seizoen zeker nog zal draaien. Henk Poort speelde in 249 voorstellingen de rol van het spook. Ben Kramer nam de rol 120 keer voor zijn rekening. Un derstudy Martin van Os deed de rest. Tegenspeelster Joke de Kruijf was 178 maal Christine. Haar vervangster Els Bongers speelde 155 keer de vrouwelijke hoofdrol. Marika Lansen nam 41 keer waar. ONNO SCHILSTRA oxford «annemiekruygrok Je zou het bijna jammer vinden dat het Oxford comité hier zo zijn best heeft gedaan om de 110 Leidenaars die gisteravond aankwamen een leuk program ma te bezorgen. Tijd voor ver veling is er niet, maar evenmin is het voor de Hollandse gasten mogelijk om hier één van de theater- of muziekvoorstellin- gen te bezoeken. En die zijn er in overvloed, want Oxford kent geen zomerstop zoals bij voor beeld de Leidse schouwburg die heeft. The Play House, de voor naamste schouwburg in Oxford, heeft Shakespeare's Romeo en Julia op het programma staan, gespeeld door de Oxford Stages Company. Tot 28 augustus kun nen liefhebbers hier terecht voor een toneelvoorstelling met muziek. Oxford ligt vlakbij Stratford upon Avon, de Shakespeare stad bij uitstek, waar gedurende het hele jaar Shakespeare stuk ken worden opgevoerd. Maar je hoeft Oxford niet uit om ook van andere werken van Shake speare te kunnen genieten, want in of bij een groot aantal van de beroemde Co//eges wordt het Shakespeare festival gehou den. Behalve Romeo en Julia, zijn dat onder meer 'krakers' als MacBeth, As you like it, een Midzomernachtsdroom, De Ge temde Feeks en Othello. Bij mooi weer zijn de voorstellin gen buiten in de prachtige tui nen van bij voorbeeld het St. Anne's College, het Worcester College of in het amphitheater van St. Catherine's College. De stukken worden uitge voerd door de Hot Air Produc tion Company en elke avond kan het publiek kiezen uit zo'n vier voorstellingen: van kome die tot drama. Wie een half uur van tevoren naar de poort van de betreffende colleges gaat heeft een goede kans een kaart je voor de voorstelling te be machtigen. Het festival, al in juli begonnen, gaat door tot begin september. Wie niet van Shakespeare houdt, kan in het nabij gelegen Newbury terecht, waar in het Watermilltheater (met restau rant aan het water) een luchtige komedie wordt uitgevoerd. Voor opera kan men naar het iets verderop gelegen Stowe, waar in prachtige landschaps tuinen Verdi's Rigoletto een aantal avonden op het pro gramma staat. Voor muziekuitvoeringen is Oxford ook al de aangewezen plaats. Een zomermuziekfestival met alle soorten van klassieke muziek is hier elke avond te be luisteren in, alweer, één van de Colleges van de universiteit. Want al wordt deze oude tem pel der wijsheid spottend 'de koekoek in het nest' genoemd, Oxford kan de universiteit niet missen. Al was het alleen maar vanwege de ambiance van de prachtige gebouwen waar mu ziek heel anders klinkt dan in bij voorbeeld de Leidse Stadsge hoorzaal. BEELDENSTORM De eerste keer dat ik van hem hoorde was een jaar of acht geleden. In de plaatselijke krant deed hij kond van de verschrikkelijke ramp die hem was overkomen: de va der van zijn minderjarige vriendinnetje was midden in de nacht bij hem langs geko men en had z'n atelier kort en klein geslagen. Dit, omdat dochterlief bij haar schilder- vriend een stickie zou hebben gerookt. 'Ik had wel dood kunnen zijn,' verklaarde de geëmotioneerde artiest te genover de verslaggever. Met wanhoop in de ogen poseer de hii voor de fotograaf, te- midaen van zijn talrijke, bruut vernielde meesterwer ken. Ik ken geen kunstenaar die me al zo vaak aan het lachen heeft gemaakt als Jacob Kan bier. Elke keer presteert hij het weer om met één of an der melodrama in de publici teit te komen. Voor mii is hij het vleesgeworden oerbeela van de bohémien, hét arche type van de gekwelde schil der. Om de paar jaar vindt hij een nieuwe stroming uit, en iedere keer als hij weer iets heeft bedacht, dan verwacht hij dat het publiek dadelijk in katzwijm zal vallen bij het zien van zoveel geniaals. He laas doet het publiek dat zel den. Niet omdat het per defi nitie kul is wat Kanbier ver zint, maar omdat het publiek Eer definitie blasé en ondank aar is. Met ais gevolg, dat Kanbier steevast vrijwel ge lijktijdig met de uitvinding van een nieuw -isme alvast ontsteekt in een tomeloze woede, vanwege de misken ning die hem telkens ten deel valt. Hij verkeert in permanente staat van oorlog met het kunst-establishment. De kunstbobo's moeten niets van hem hebben, alleen al omdat hij ze in zijn blinde frustratie doorlopend blijft beledigen. De fraaiste stunt leverde hij een paar jaar te rug, toen een gemeentelijke commissie verzuimd haa zijn werk aan te kopen voor de collectie van de Lakenhal. Kanbier explodeerde. Hij be kladde de gevel van het mu seum met hakenkruizen en maakte de directeur uit voor 'kunstmoordenaar'Voor straf werd hem voorgoed de toegang tot het museum ont zegd. Kanbier is gedoemd om eeu wig outsider te blijven. Dat is jammér, want hij kan wel de gelijk schilderen. Het valt al leen nauwelijks op, omdat hij in zijn pathologische zucht naar roem en erkenning voortdurend de aandacnt van zijn schilderijen verlegt naar de karikatuur die hij van zich zelf maakt. Hij heeft zich een poosje stil genouden, maar recente sig nalen wijzen op een spoedige comeback van Kanbier. On langs ontving de redactie van het Leidsch Dagblad een scheldbrief van zijn hand, omdat er weer eens een werk van hem was afgewezen. Bij de brief was een 'tweeluik' gevoegd, geverfd op kranten papier. Het betrof een voor stelling van twee poppetjes waarvan vooral de primaire en secundaire geslachtsdelen opvielen. Het bleek een voor proefje van Kanbiers nieuw ste gimmick: hij schildert al leen nog maar primitieve fi guurtjes in hun blootje. Hij slingert ze bij voorkeur op de houten schuttingen die ze te genwoordig rond iedere bouwput plaatsen. Zo werkt Kanbier, als een moderne Ne anderthaler, aan een alterna tieve kunstroute dwars door Leiden en omstreken. Her en der verschijnen zijn paleoly- thische oerkreten. Het zal binnenkort ongetwijfeld weer veel gedonder gaan geven. Zijn voorlopig mooiste creatie zit op een schutting die tegen de zijgevel staat van, drie keer raden... de Lakenhal. Een bekende reclamespot: Een stoere schipper staart over de zee. Plotseling doemt het beeld van zijn vrouw en kinderen in zijn gedachten op, en een traan glijdt langs zijn ongescho ren wang. Maar zodra zijn maat ook op het dek ver schijnt, begint hij een on- zin-gesprek over een scherp snoepje. Nee, dan gingen de zeemannen in de 19e eeuw wel anders met hun heimwee om. „Wij zijn niet meer te hou den, we gaan naar Holland toe. Waar is het beter leven dan bij je eigen vrouw, ver vloekt zijn de hoeren van het eiland Curasao", zon gen ze luidkeels op het dek. den haag bernice breure Dit oude zeemanslied staat op het repertoire van het Amster dams Havenkoor, dat volgend weekeinde (20 en 21 augustus) op het Zeeliederenfestival op treedt. Het jaarlijkse evenement van het Scheepvaartmuseum in Amsterdam staat dit jaar in het teken van de vrouw. Onder het motto 'Van Liefde tot Lichte kooien' brengen acht binnen- en buitenlandse koren liederen uit de tijd van de Verenigde Oostindische Compagnie en het klippertijdperk, dus uit de 17e, 18e en 19e eeuw. „Het was niet moeilijk om voor het festival liederen te se lecteren die over vrouwen gaan", vertelt John van Doorn, zanger en roadmanager van het Amsterdams Havenkoor. „Het gros van de zeeliederen gaat daarover". Meestal brengen ze hulde aan de vrouw en kinder- tjes thuis maar minstens zo vaak gaan de liederen over de meisjes-van-plezier die in verre amsterdam hans kottmann In de desolate ijzer- en beton- woestijn van de voormalige Amsterdamse scheepswerf NDSM speelt Dogtroep, Neder lands bekendste theater-export artikel, de nieuwe produktie 'Noordwesterwals'. Halverwege het stuk komt ruim 1,2 miljoen liter water uit het IJ kolkend de toeschouwers tegemoet, vult de betonnen speelvloer en bereikt in een rap tempo de tribunes. De acteurs van de Dogtroep spelen zwemmend en duikend verder, net als het orkestje ove rigens, totdat het in de instru menten golvende water verder musiceren onmogelijk maakt. De strooifolder van 'Noord westerwals' verwoordt de voor stelling aldus: 'Zie de mens: hij bouwt dijken, poldert land in, maakt schepen, bevaart de ze ven zeeën, overwint het water en danst victorie. Maar het wa ter is geduldig. Zint het op wraak?' Vaste regisseur Threes Schreurs is samen met de Joe goslaaf Ljubisa Ristic verant woordelijkvoor de enscenering. Schreurs: „Bij ons zie je sim pelheid, directe symbolen en humor, maar we willen de din gen nooit concreet en zonder moralisme voorschotelen. In deze voorstelling zien mensen zien zich geconfronteerd met (plotselinge) veranderingen in hun leven. Ze weten nooit of en wanneer hen een ramp boven het hoofd hangt. Of ze denken dat die bom toch niet op hun land of hoofd zal vallen. En als de catastrofe komt, gebeurt dat dan langzaam of juist heel snel? Kun je vluchten, kun je nog en kele bezittingen meenemen?" Schreurs omschrijft in tele gramstijl de scènes, die naast en na elkaar voorkomen: 'De dikke, zwangere man die een vrouw baart. De hardwerkende, arge loze broer en zus. Het koren veld. De man met de auto. De vrouw met de vijf gefantaseerde manbeelden. De vloed.' „Bij Dogtroep brengt iedereen z'n eigen fantasieën, ervaringen en trauma's in. Niemand van ons had een auto bij voorbeeld. Op eens kwam iemand die altijd op de fiets kwam aangereden in een oud barrel. Met zo'n aan doenlijke twinkeling in z'n ogen! Dat gebruiken we." Viswinkel Weinig theatergroepen trekken zoveel bekijks van jong en oud en maken bovendien zoveel tongen los. „Ik zat vorig jaar in Schagen bij onze voorstelling 'De Mandarijn' naast twee oude dametjes in bloemetjesjurken", vertelt Schreurs. Ze vroegen zich enthousiast af of ze zelf niet mee konden doen. En toen ik de volgende dag een viswin kel binnen kwam stonden de klanten te discussiëren over de voorstelling!" Collega Ristic vult aan: „Hier komt geen lui pu bliek, maar mensen die hun ei gen intellect of creativiteit wil len gebruiken. Die de bereid heid hebben om met elkaar het avontuur op te zoeken. Van kind tot professor zijn ze een homo ludens, spelende mens." Voorstelling 'Noordwester- wals', door Dogtroep; regie: Threes Schreurs en Ljubisa Ristic, t/m 13 augustus, aan vang 21.30; 16 t/m 20 en 23 t/m 27 augustus, aanvang 21.00. Locatie: NDSM-werf, helling 2 en 3 bij de Van Riemsdijkweg, Amsterdam- Noord. Kaarten via Y-podia tel. 020-6315009, de AUB-Ticket- shop, de VW bespreekbureaus of de VSB-bankfilialen in Am sterdam. Een speler in Noordwesterwals. John van Doorn van het Havenkoor. „Ik heb zelf ook gevaren maar er werd geen noot gezongen." havens wachten. En de finan ciële gevolgen van deze uitstap jes: „Met vrouwtjes van de lich te avond, raken zij op het wild. Zij moeten weder op de vaart, als het geld is verspild". Een ander favoriet onderwerp zijn de vrouwen die zich ver momden als matroos in de hoop aan de armoede aan wal te ontsnappen. 'Daar was laatst een meisje loos' is waarschijn lijk het bekendste liedje over deze vrijwillig gekozen travestie. Het repertoire van het Am sterdams Havenkoor beperkt zich - als enige van de genodig de koren - tot louter Neder landstalige zeeliederen. „'What shall we do with the drunken sailor' \inden we zo afgezaagd", vertelt Van Doorn. Samen met de dirigent zoekt hij nog steeds naar oude liedjes uit de 18e en 19e eeuw. „De meesten zijn op getekend in geschriften van do minees en schoolmeesters, maar dan wel in een heel ge kuiste versie. Wij passen de tekst dan wat aan, om het niet al te ouderwets te laten klin ken". Verdwenen De leden van het Havenkoor hebben stuk voor stuk in en rond de haven gewerkt. In de repetitieruimte van het koor, een café bij de hoofdstedelijke haven, vertelt Van Doorn over zijn tijd als ladingsofficier bij de koopvaardij. „We voeren bijna twee jaar lang onafgebroken door Zuid- en Noord-Amerika. Maar er werd geen noot gezon gen, hoor. Dat is helemaal ver dwenen". Een reden is dat het lichame lijke werk aan boord wat min der zwaar is geworden. De zee liederen kwamen in opmars doordat aan het eind van de achttiende eeuw de schepen groter werden, terwijl - wegens bezuinigingen - het aantal be manningsleden niet werd uitge breid. Op het ritme van zeelie deren was het zware tempo makkelijker bij te houden. Maar de ondergang van het zeemanslied wijt Van Doom ook aan de samenstelling van de bemanning. „Tegenwoordig varen er zoveel verschillende nationaliteiten op een schip, we verstaan elkaar gewoonweg niet Het Zeeliederenfestival, 20 en 21 augustus, terrein van het Scheepvaartmuseum, Katten burgerplein 1Amsterdam. FOTO RONALD DE BRUIN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 19