Leiden
'Leiden is dé Pilgrim Fathersstad'
Pilgrims vertrokken uit Delfshaven
Leidse
Het leek precies op een slapstick'
Molenaar vindt Put
voldoende beveiligd
Tattooshow
in Leiden
Dief knijpt café De Spons uit
DONDERDAG 11 AUGUSTUS 1994
13
Snelkraak bij sportzaak
leiden Bij een snelkraak op een sportzaak aan de Lange Mare is
vannacht een hoeveelheid sportartikelen buitgemaakt. Twee
personen op een scooter gooiden even na middernacht een
steen door de etalageruit van de winkel en gristen een aantal za
ken weg. De preciese omvang van de buit was vanmorgen nog
niet bekend.
Duinhoven nieuwe FNV'er Hoogovens
leiden/umuiden» Leidenaar Jos Duinhoven (44) wordt met ingang
van 1 oktober de nieuwe FNV-bestuurder bij het staalbedrijf
Hoogovens in IJmuiden. Duinhoven volgt daarmee Jan Schalkx
op, die al zes jaar districtsbestuurder is voor Hoogovens. Duin
hoven is momenteel belast met de behartiging van de belangen
van de leden van de Industriebond FNV bij bierbrouwer Heine-
ken. Schalkx (41) kondigde dit voorjaar aan op te stappen als on
derhandelaar van de grootste vakbond bij Hoogovens. Duinho
ven is al 16 jaar districtsbestuurder. Sinds 1991 is hij districts
hoofd in Eindhoven, waar zijn hoofdtaak Heineken is.
Dierenbegraafplaats
a De kans lijkt reeël
11 dat er toch nog een
dierenbegraafplaats komt
in de Hazerswoudse wijk
Groenendijk.
Met de boot Mayflower vertrokken de Pilgrim Fathers in 1620 naar Amerika. tekening
leiden dorith ligtvoet
Aan de waarschuwingsborden
kan het niet liggen. 'Het betre
den van de molen en het terrein
daaromheen is voor eigen risi
co. Voorzichtigheid geboden',
staat op op. Toch viel dinsdag
het eerste slachtoffer sinds de
bouw van de molen De Put in
'1987. Een 14-jarige jongen uit
Leiderdorp Leiderdorps klom
over het hek en kreeg een klap
van een van de wieken.
„Ik leidde binnen een groep
toeristen rond, toen ik een
enorme klap hoorde en de mo
len opeens stond te schudden
op zijn grondvesten. Ik holde
naar buiten en daar lag een jon
gen met een hoofdwond en een
hand waar een paar nagels
vreemd bijhingen", vertelt mo
lenaar P. Pijnnaken.
„Zijn vriendje vertelde dat hij
de jongen heeft afgeraden om
over het hek te klimmen, maar
helaas heeft hij het toch ge
daan." De jongen is zo snelTno-
gelijk naar het academisch zie
kenhuis vervoerd.
leiden «frank buurman
De wond is nog diep. Anderhal
ve week na de insluiping in café
De Spons, waarbij 15.000 gul
den uit de kluis werd gestolen,
zijn de exploitanten Marjolein
Scheeren en Henk Seinteur er
nog ondersteboven van. „Je kan
wel zeggen dat ons vertrouwen
in de mens een flinke knauw
heeft gekregen. Het meeste el
lendige is nog dat het een hele
goede bekende van ons geweest
moet zijn. Iemand die precies
wist hoe hij moest binnenko
men en ook wist waar de sleutel
van de kluis lag. Er zijn namelijk
geen braaksporen. Was het
maar een professionele klus ge
weest, een kluiskraak door een
beroepsinbreker. Dan hadden
we het geld van de verzekering
teruggekregen", zegt Marjolein.
De dief sloeg toe op een ui
terst cruciaal moment. Normaal
gesproken ligt er nooit zoveel
geld in de kluis, maar dit keer
lag er een groot bedrag om een
aantal rekeningen van de La-
kenfeesten te voldoen. „De dief
Volgens Pijnnaken is juist de
ze molen gevaarlijk, omdat hij
midden in de stad staat. Door
de huizen rond De Put is er
vaak geen sprake van een goede
windtoevoer. Gisteren draaiden
de wieken slechts langzaam.
„Maar op volle snelheid draaien
ze wel zeventig kilometer per
uur. Deze jongen dacht waar
schijnlijk dat hij wel tussen de
wieken door kon lopen. Maar ze
draaiden harder dan hij had ge
dacht, waardoor hij onver
wachts werd geraakt."
Pijnnaken persoonlijk denkt
niet dat de gemeente - de eige
naresse van de molen - meer
kan doen aan de beveiliging.
Rond De Put staan hekken
waaraan waarschuwingsborden
zijn bevestigd. De ingang zet de
molenaar, als de wieken draai
en, zelf af met een touw. „Ik
persoonlijk vind dat de molen
hiermee voldoende is beveiligd.
Als mensen toch over de hekken
klimmen kan ik daar niets aan
doen. Dan is dat hun eigen
beseft kennelijk niet hoeveel el
lende hij aanricht. Een bedrijf
als dit is er niet op berekend om
dit soort schokken op te van
gen", zegt Henk. Door de finan
ciële klap zijn allerlei nood
maatregelen nodig om het
hoofd boven water te houden.
„We kunnen ons personeel niet
uitbetalen, we hebben al een
parttime kracht moeten laten
vertrekken. Gelukkig hebben we
van de leveranciers uitstel van
betaling gekregen. Verder ben ik
op zoek naar een tijdelijke baan,
om wat bij te verdienen tot we
uit de rode cijfers zijn", vertelt
Scheeren.
De Spons gaat nu door perso
neelsgebrek noodgedwongen
pas om vier uur 's middags
open in plaats van om twee uur.
Onder aanvoering van stamgast
Floor is een actie gestart om de
financiële armslag van het café,
weer wat te vergroten. Klanten
die voor 100 gulden of meer po
sitief in de boeken gaan staan,
een soort omgekeerd 'poffen'
krijgen over het bedrag een ren
te van tien procent. Diverse vas
leiden
Nadat ze de dag ervóór hadden
gevast, gezongen en gebeden en
nadat dominee John Robinson
op de kade van de Voorhaven in
Delfshaven voor de laatste maal
voor zijn volgelingen had ge
preekt - uit Ezra VIII, vers 21 -
staken ze van wal. Het was 22
juli 1620. De ongeveer dertig
Pilgrim Fathers waren met de
kleine Speedwell op weg naar
Southampton en vandaar zou
den ze op weg gaan naar de
Nieuwe Wereld. Robinson bleef
achter, stierf vijf jaar later en
werd in de Leidse Pieterskerk
begraven.
Een deel van deze Pilgrim
Fathers was twaalf jaar eerder
vanuit Engeland naar ons land
overgestoken; een ander deel
van hen was hier geboren. In
1608 waren deze puriteinse pro
testanten naar de tolerantere
Republiek der Zeven Vereenig-
de Nederlanden gevlucht, om
dat zij vanwege hun geloof wer
den vervolgd. Ze accepteerden
de strenge aanpak van de
Church of England niet.
Deze streng in de calvinisti
sche leer zijnde afvalligen stre
ken in Amsterdam neer. waar ze
op zondag tweemaal een uren
lange kerkdienst hielden. Ieder
een moest daarbij blijven staan,
om niet in slaap te vallen; er
werd zonder orgelbegeleiding
gezongen.
Kwesties over het geloof zaai
den verdeeldheid onder de Pil
grim Fathers. In het begin van
leiden emiel fangmann
„Leiden is de enige echte Pil
grim Fathersstad", zegt voorzit
ter en oud-Leidenaar H.J. Trap.
Trap, tegenwoordig burgemees
ter van Heerjansdam, is zelf een
afstammeling van de Pilgrim
Fathers. Die uit Engeland om
godsdienstige redenen gevluch
te bezoekers hebben al gebruik
gemaakt van dit aanbod.
En verder wordt het voor
Scheeren en Sinteur vooral een
kwestie van er op of er onder.
„We laten ons niet kisten. Dan
maar niet op vakantie, we ver
kopen de jukebox, maar we ge
ven het niet op. We hebben
trouwens ook weinig keus. We
zijn hier pas sinds 1 oktober
1993 bezig, het liep allemaal
lekker, de diefstal komt uiterst
ongelegen", vertelt Marjolein.
„Opgewekt doorgaan. Er zijn
ergere dingen. Maar je hebt ook
het gevoel dat je dit niet hebt
verdiend. We staan altijd klaar
voor de mensen, je bent een
soort sociaal werkster, je luistert
naar hun problemen en beurt
ze op. Het zou geweldig zijn als
de dief berouw kreeg en het
geld teruggaf, door het anoniem
in de brievenbus te stoppen.
Vergeten en vergeven en wij in
een klap uit de problemen.
Maar dat is waarschijnlijk al te
positief gedacht", denkt Marjol-
1609 vroeg Robinson aan het
stadsbestuur van Leiden om die
reden dan ook of hij zich met
een groep van ongeveer hon
derd volgelingen hier mocht
vestigen.
Hun godsdienstoefeningen
hielden ze in het huis De Groe
ne Poort, wat in 1682 het Jean
Pesijnshofje werd. In de tuin
werd onder leiding van John
Robinson een aantal kleine
huisjes gebouwd. Ee'n van de
leiders stichtte de Pilgrim Press
en ging boeken over het geloof
te puriteiten verbleven van 1609
tot 1620 in Leiden, waar ze
ideeën opdeden voor bestuurs
modellen die ze later in Ameri
ka gebruikten.
In het bestuur van de Stich
ting Pilgrim Memorial Leiden
hebben verder A. Coenen van
de VW, P. de Baar van het ge
meente-archief, T. Boon van de
leiden hans koenekoop
vervolg voorpagina
„Het leek wel een slap stick. Ik
zag ze zo, zwaaiend met die
witte stokken, het water in dui
kelen." De 55-jarige A. Riezen-
kamp, die op dat moment
langsfietste - op weg naar de
kapper - bedacht zich geen se
conde. „Ik deed mijn horloge af
en sprong ze achterna." En zo
redde de Leidenaar gisteroch
tend de 70-jarige blinde Teun
Vonk en de 53-jarige slechtzien
de Jan Meerpoel uit de Bakker
Korffstraat van de verdrinkings
dood in de Haarlemmertrek
vaart.
Beide bestuursleden van het
Overlegorgaan Gehandicapten
in Leiden (OGL) zijn er enkele
uren na hun redding nog be
duusd van. „We zijn van de
schrik helemaal vergeten die
man zijn naam en adres te vra
gen. Want we willen hem toch
wel een bloemetje sturen", zegt
Meerpoel.
Zelf kan hij nauwelijks gelo
ven wat er gebeurde vlakbij de
fietserstunnel onder de Willem
de Zwijgerlaan. „Teun en ik
kwamen terug van een bespre
king op het stadsbouwhuis.
Over de bereikbaarheid van het
nieuwe Leidse station. We had
den ons nog beklaagd over het
feit dat de zebrapaden voor het
station nog steeds geen rate
laarshebben."
Normaal gesproken is die
wandeling terug nooit een pro
bleem. „We lopen die route sa
men al twee jaar, zeker eens in
de twee weken. Omdat ik nog
een klein beetje kan zien, leid ik
Teun altijd. Ik ga dan meestal af
op de kleur van het gras en het
trottoir. Maar vandaag kon ik
het onderscheid niet maken,
het gras had voor mij dezelfde
kleur als de tegels. Volgens mij
lag dat aan het scherpe licht. Tja
en toen vergat ik op tijd de
drukken. De Engelse koning Ja
mes I ergerde zich daar mate
loos aan en probeerde er via
zijn ambassadeur in ons land
een eind aan te maken. Dat luk
te niet, maar in 1619 werd deze
William Brewster op last van de
Staten-Generaal toch gearres
teerd. De drukkerij werd geslo-
De Pilgrims zagen het in Lei
den niet meer zitten en wilden
ergens anders in de wereld een
samenleving gaan opbouwen;
het liefst in Engels gebied. Ze
Pieterskerk, H. van Woerden
namens de gemeente, J. Tuin-
hof de Moed en J. Lau zitting.
Coenen is optimisisch over de
komst van Bush. Die is uitgeno
digd om een meerdaags con
gres over religie en maatschap
pij in de Pieterskerk bij te wo
nen. „Het contact loopt via bur
gemeester Goekoop en er zijn
signalen dat het zal gaan luk
ken." Trap benadrukt dat veel
valt of staat met de komst van
Bush, die zelf van de Pilgrims
afstamt. „Als hij komt kunnen
we Amerikaanse sponsors aan
trekken. Van dat geld kunnen
we bijvoorbeeld voor het Pil
grim Documentatiecentrum in
het gemeente-archief com
puterapparatuur aanschaffen.
Voorzitter Trap denkt dan ook
j
Teun Vonk (links) en Jan Meerpoel:
bocht te maken. Ik liep zo
rechtdoor het water in. En Teun
trok ik natuurlijk mee."
Meerpoel landde vlak achter
de hoge walkant en voelde
meteen bodem onder zijn voe
ten. Maar zijn 70-jarige collega
plonsde een stuk verder in het
water. Vonk: „Het was een peni
bele toestand. Ik kan al niet
goed zwemmen, maar ik had
bovendien een regenjas aan.
Daar kwam lucht onder, zodat
ie opbolde. Ik kon me niet meer
bewegen, met mijn gezicht lag
ik toen het water te happen."
Gelukkig voor Meerpoel en
Vonk twijfelde de voorbijfiet-
sende Riezenkamp geen mo
ment. „Ik zag die oude man
drijven met zijn kop naar bene
den, dus ik vreesde al het ergste.
Ik heb dus eerst hem gepakt en
daarna die jongere man."
Buurtbewoners waren inmid-
kozen voor Virginia in Noord-
Amerika en daar gaf de Engelse
koning uiteindelijk toestem
ming voor. Hij had namelijk ko
lonisten voor dat gebied nodig.
De Pilgrims kochten een 60-
tons scheepje, dat ze Speedwell
noemden. Deze in Delfshaven
klaar liggende Speedwell zou,
na de tocht naar Engeland, sa
men met de Mayflower de At
lantische Oceaan oversteken.
Via de Vliet voeren ze op een
binnenvaartschip Leiden uit, op
weg naar Delfshaven. Een aan-
aan een beeldje ter herinnering
aan de Pilgrim Fathers. Op dit
moment zijn er wel plaquettes
op de Pieterskerk, het Jean Pes-
ijnhofje, waarvan de voorganger
verzamelplaats van de Pilgrims
was en de Brewstersteeg, ge
noemd naar de Pilgrim die er
gedurende twee jaar een druk
kerij dreef. Het beeldje zou bij
de Pieterskerk of de Vliet moe
ten komen. Van de laatste
plaats vertrokken de Pilgrims
naar Delfshaven.
„We willen ook dat het thema
volgend jaar in de 3 Octoberop-
tocht terugkeert en misschien
tijdens de Lakenfeesten. Boven
dien is het volgend jaar ook de
50-jarige herdenking van de be
vrijding en daar willen we ook
een link mee leggen", vertelt
dels op het hulpgeroep van Rie
zenkamp afgekomen en hielpen
mee de blinde mannen aan wal
te sjorren. „De kant is daar te
hoog om in je eentje tegenop te
klauteren."
Daar stonden ze met zijn
drieën, kleddernat. „Weetje wat
zo gek was. Teun en ik hadden
allebei onze blindenstok nog in
de hand. We wilden eigenlijk zo
snel mogelijk naar huis", vertelt
Meerpoel. „Ik heb onze redder
nog gevraagd of hij schade had,
maar hij zei van niet. Daarna
zijn we gauw verder gelopen.
En terwijl ze zich thuis, in de
Bakker Korffstraat, van hun
doorweekte kleding ontdeden,
stonden plotseling agenten en
verplegers van de eerste hulp
dienst in de tuin. „Die waren
blijkbaar alsnog gewaarschuwd.
We zijn toen voor controle naar
het academisch ziekenhuis ge
tal Pilgrims moest daar achter
blijven, omdat de kapitein van
de Speedwell het onverant
woord vond zo'n grote groep
mee te nemen. De Mayflower
en de Speedwell staken in zee,
maar moesten vanwege proble
men met de lekkende
Speedwell terug. Iedereen - 101
man, vrouw en kind - moest in
Plymouth overstappen op de
Mayflower. Op 6 september
1620 koos men opnieuw zee en
pas in november, na 67 dagen
varen, stapte men aan land in
Trap. De Pilgrims stonden im
mers voor tolerantie en vrijheid
van godsdienst en drukpers.
Trap, die afstamt van de Pil
grim Father Trapps, doet meer
met het oog op de herdenking.
Hij schreef een folder over de
Pilgrim Fathers voor de ge
meente Rotterdam. Hij schreef
ook een nieuwe boekje over
hun geschiedenis. In oktober
verschijnt bovendien bij uitge
verij Kok in Kampen van zijn
hand de roman 'Zij werden een
groot volk', waarin hij zijn per
soonlijke afstamming vermengt
met de geschiedenis van de Pil
grim Fathers.
Tenslotte komt er de 'Pilgrim
Fathers Trail': Amerikaanse toe
risten kunnen daarmee op ei
gen gelegenheid de route die de
bracht, want de verplegers wa
ren bang dat we water in de
longen hadden. Maar dat bleek
mee te vallen. Wel hebben we
allbei een tetanusprik gekregen,
want erg schoon is dat water
van de Haarlemmertrekvaart
bepaald niet." Redder Riezen
kamp maalde ook niet om zijn
natte pak. Hij is in zijn eentje
naar zijn huis in de Merenwijk
gefietst, heeft zich daar verkleed
en is 's middags wederom de
zelfde route richting stad gaan
fietsen. „Ik had nog een af
spraak bij de kapper." Achteraf
kan hij glimlachen om het
avontuur. „Tja, het was net een
film, vooral toen ik ze zo de
vaart in zag kukelen. Maar de
beide heren hebben geluk ge
had.
Stel dat er een boot aan wal
had gelegen, ze hadden hun
nek wel kunnen breken."
Cape Cod. Tijdens de eerste
winter in deze koude streek van
Noord-Amerika stierf trouwens
de helft van de overgekomen
groep.
Hun gemeenschap bleef on
danks de moeilijke omstandig
heden toch in stand en werd
van onschatbare betekenis voor
de hedendaagse Amerikaanse
samenleving. De Pilgrims zou
den aan de wortel van de Ame
rikaanse democratie en de bij
behorende idealen hebben ge
staan.
puriteinen in de Nederlanden
aflegden, navolgen. Volgende
maand moet er over het defini
tieve programma duidelijkheid
zijn.
Naast Leiden heeft ook de
Stichting Pilgrim Fathers Rot
terdam grootse plannen bij de
herdenking. In juli volgend jaar
moeten er vanuit Rotterdam-
Delfshaven een zeilrace en een
zeilcruise naar Province Town-
/Cape Cod van start gaan. Ook
wordt er gesproken over een
tocht voor ronde en platboom-
jachten van Leiden naar Delfs
haven, waar vandaan de puri
teinen in 1620 via Engeland met
de Mayflower naar Amerika ver
trokken. In die plaats wordt de
Pilgrim Fatherskerk gerestau
reerd.
Kooijmans opent
academisch jaar
leiden
Demissionair minister van bui
tenlandse zaken mr. P.H. Kooij
mans houdt op dinsdag 6 sep
tember om vier uur het ope
ningscollege voor het acade
misch jaar 1994-1995 van de
Rijksuniversiteit Leiden. Dat ge
beurt in het Groot Auditorium
van het Academiegebouw aan
het Rapenburg 73 in Leiden. Na
afloop van het college wordt
een receptie gehouden in de
kantine van de Hugo de Groot
straat 27 in Leiden. De christen
democraat was, voordat hij mi
nister werd, hoogleraar in het
volkenrecht in Leiden.
leiden
Wie altijd al een anker of een
roosje op zijn bovenarm wrilde
laten tatoeëren kan zondag 14
augustus zijn kans grijpen. Dan
wordt in het Antonius Zalen
centrum aan de Leidse Lange
Mare een Tattooshow gehou
den. Tijdens de show brengen
professionele Nederlandse ta-
toeëerders tattoo's aan.
Wie een gaatje in zijn navel
wil of een tijdelijke tatoeage
wenst, kan zondag ook terecht
in het zalencentrum. Piercing
en bodypainting staan namelijk
op het programma. Verder is er
een professionele fotostudio
aanwezig waar een glamourfoto
kan worden gemaakt. Op een
groot scherm kunnen bezoekers
video's bekijken over het maken
van tattoos en piercing.
Verder is er nog een lak-, leer-
en rubbermodeshow en treedt
de blues en rockband 'The
Backdoor Sneakers' op. De
show is van 10-20 uur.
Marjolein Scheeren en Henk Seinteur moeten na de geldroof vechten om te overleven. „We hopen dat de dief
nog berouw krijgt." foto holvast/mark lamers
Plannen voor tal van activiteiten in 1995
Vervolg van voorpagina
Een juli-congres in de Pieterskerk met als eregast oud
president Bush, een tentoonstelling in de Lakenhal en
een beeldje ergens in de binnenstad. Het zijn enkele
plannen voor volgend jaar van de Stichting Pilgrim Me
morial Leiden. Die is opgezet, omdat het volgend jaar juli
375 jaar geleden is dat de Pilgrim Fathers van Nederland
richting Amerika vertrokken.
