v
Effect van
.alcoholcampagnes
ebt weg
BIJVOEGSEL
1 ZATERDAGS
nee
danku
ik moet nog
rijden
oppe
volgenpe
wepstrup
par
ru ju!
m# bi
W ge
'Als de politie het toezicht
niet intensiveert is
het zinloos burgers te activeren'
ZET ALCOHOL IN
HET VERKEER BUITENSPEL
akmanschap is meesterschap. De
bierbrouwer wilde er maar mee
gezegd hebben dat niemand aan
de kwaliteit van zijn produkt kon tippen. Zijn
reclame bracht steevast een ambachtsman in
beeld wiens ouderwetse degelijkheid een
grote liefde voor het een of ander vak de
monstreerde. Enkele jaren geleden zette Vei
lig Verkeer Nederland ook zo'n ambachts
man aan het werk. Terwijl feestgangers de
stemming verhoogden door het gerstenat rij
kelijk te laten stromen, timmerde hij alvast
hun doodskist. Het televisiespotje dat ervan
werd gemaakt, was onderdeel van de cam
pagne 'Rij Alcoholvrij'. Het werd slechts en
kele keren uitgezonden. Want er was een
brouwer die met juridische stappen dreigde.
Niet vanwege die doodskist, maar omdat een
bierglas in beeld kwam dat sterk op het zijne
leek.
Iedere nieuw televisiespotje, waarmee Vei
lig Verkeer Nederland ten strijde trekt tegen
alcohol in het verkeer, roept honderden hef
tige reacties op. Maar alleen dat ene spotje
verdween voortijdig uit de roulatie. ,,Het is
juist onze bedoeling emoties op te wekken",
zegt directeur Goos van Veilig Verkeer Ne
derland (VNN). Nogal wat van die reacties
komen van mensen die door alcohol in het
verkeer een zoon of dochter verloren. „Zo'n
spotje haalt alle ellende weer boven. Soms
hangen mensen uren aan de telefoon, hele
maal van slag af. Wij treden ze met begrip te
gemoet, maar proberen wel duidelijk te ma
ken dat deze spotjes nodig zijn. Om te voor
komen dat nog meer mensen die ellende
meemaken."
Onder invloed van de steeds
agressievere WN-campagnes,
steeds scherpere wetgeving, en
steeds adequater politietoezicht,
is het aantal alcoholongelukken
in vijftien jaar tijd rigpreus ge
daald. De aantallen doden en
ernstig gewonden daalden zelfs
met tweederde tot respectievelijk
100 en 1000 per jaar. Maar het tij keert. Blij
kens cijfers van de Stichting Wetenschappe
lijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) is
het aantal mensen dat dronken achter het
stuur kruipt weer aan het stijgen. Landelijk
nam het percentage automobilisten met
meer dan 0,5 promille alcohol in het bloed'de
laatste twee jaar toe van 3,9 naar 4,2, in de
provincie Utrecht zelfs van 3,2 naar 4,9. Afge
lopen jaar gebeurden daardoor weer meer
ongelukken, en vielen meer doden en ge
wonden.
Minder toezicht
SWOV zoekt de oorzaak in de eerste plaats bij
de politie. Door de perikelen rond de politie
reorganisatie is het toezicht verslapt, in veel
gemeenten zelfs fors. Maar ook bij Veilig Ver
keer Nederland krabt men zich achter de
oren. Directeur Goos steekt de hand in eigen
boezem: „Onze campagnes zijn zeer succes
vol geweest, maar we lijken er nu een eind
punt mee te hebben bereikt." WN zint dan
ook op een nieuwe aanpak, die meer gericht
is op activering van de bevolking, vooral op
regionaal en lokaal niveau.
„Burgers zullen in eigen omgeving meer
zelf moeten zeggen waar het op staat. We
willen dat stimuleren en ondersteunen. Dat
kan betekenen dat onze campagnes een an
dere toon krijgen, en dat we ze anders gaan
visualiseren." Alvorens daarmee te beginnen,
wil WN zekerheid hebben over medewer-'
king van politiecommissarissen en officieren
ZATERDAG 6 AUGUSTUS 1994
Sjakie Schram zong uiteindelijk voor dovemansoren. 'Glaasje op, laat je rijden
het feestlied waarmee Veilig Verkeer Nederland de strijd aanbond tegen het
'alcohol-monster', bevorderde de leut. Maar Icon niet voorkomen dat het aantal
dronken automobilisten en hun slachtoffers naar recordhoogte steeg.
Pas halfiveg de jaren tachtig vond WN de juiste toon. Agressievere campagnes,
gepaard met scherper politietoezicht, droegen ertoe bij dat het aantal ongelukken
met de helft, en het aantal slachtoffers zelfs met tiveederde verminderde.
Sinds vorig jaar stijgt het aantal dronken automobilisten weer. De dodencijfers
groeien mee. WN-directeur Goos bepleit een nieuwe aanpak.
Campagnes tegen alcohol in het verkeer. Een poster (van Veilig Verkeer Nederland) die het gevaar duidelijk en hard onder de aandacht brengt.
ILLUSTRATIES WN
van justitie. Op landelijk niveau vindt daar
over binnenkort overleg plaats. Volgens Goos
is het zinloos burgers te mobiliseren wanneer
de politie het toezicht niet intensiveert.
Veilig Verkeer Nederland heeft in het verle
den wel vaker moeten kiezen voor een ande
re aanpak. 'Glaasje op, laat je rijden', luidde
ooit de leus. Sjakie Schram ramde het drin
kend Nederland zingend de kop in. Want het
moest wel gezellig blijven, oordeelden de
campagneleiders. Destijds, halfweg de jaren
zestig, bezatte Nederland zich vooral op fees
ten. Carnaval bijvoorbeeld, of tijdens bruilof
ten en partijen. Bij dat soort gelegenheden
past geen dreigende taal. Carnavalsbestuur
ders zagen wel leut in de campagne. Ze werk
ten er gretig aan mee. Geen optocht, of het
lied van Sjakie Schram werd luidkeels en met
grote letters uitgedragen.
Grimmiger
Wat zou het ook. Bloedproeven en blaastes-
ten bestonden nog niet. Rijden met 'enkele
glazen bier' achter de kiezen was geen pro
bleem. Je ging er, beweerde menigeen, zelfs
beter door rijden. Nee, het werd pas gevaar
lijk wanneer de neus van veldwachter over
tuigend tot de conclusie kwam dat de drinke
broer 'onder zodanige invjoed was dat hij
zijn voertuig niet meer naar behoren kon be
sturen'.
Pas halfweg de jaren zeventig, toen rijden
met 0,5 promille alcohol in het bloed straf
baar werd, en de politie blaaspijpjes kreeg
uitgereikt, zat de schrik er even goed in. Vei
lig Verkeer Nederland reageerde met bele
rende campagnes als 'Weet je wetje, laat je
rijden' en 'Wie rijdt er vanavond?' In één klap
verminderden de de alcohol-ongevallen met
een kwart. Maar na twee jaar bleek drinkend
Nederland van de schrik bekomen, en was
het aantal dronken rijders groter dan ooit te
voren. 1977 werd een topjaar met meer dan
5200 ongelukken, meer dan 6.600 gewonden
en bijna 400 doden. Het werd de campagne
voerders duidelijk dat Sjakie Schram voor do
ve oren zong.
„In de eerste helft van de jaren tachtig was
in Nederland de situatie ten aanzien van het
rijden onder invloed vrijwel uitzichtloos",
memoreert oud-WN-mederwerker Verbeek
in een terugblik. De trieste cijfers uit het top
jaar 1977 werden weliswaar niet meer geëve
naard, maar het 'alcohol-monster' bleef on
veranderlijk hoog scoren: meer dan 4.000 on
gelukken per jaar. Directeur Goos conclu
deert: „Alcohol bleek onderdeel geworden
van de normale eet- en drinkgewoonten."
In 1984 besloot Veilig Verkeer Nederland
dan ook tot grimmiger actie. Niks geen hu
mor meer. 'Alcohol in het verkeer, al gauw
een misdaad', werd de leus. Televisiespotjes
brachten nabestaanden en slachtoffers in
beeld, wier trieste verhalen publieke veront
waardiging moesten oproepen. Dat lukte. In
zeven maanden tijd zette een kwart miljoen
Nederlander een handtekening onder een
pleidooi voor strengere controles, snellere
veroordelingen en zwaardere straffen. Dat
leidde gaandeweg tot scherper en effectiever
politie-optreden. Binnen een jaar daalde hetN
aantal ongelukken met 10 procent, om ver
volgens gestadig verder af te nemen.
Agressiever
Goos schrijft die ontwikkeling mede toe aan
de uitgekiende meerjarencampagne, waar
mee WN in 1986 van start ging. De toon van
televisiespotjes en posters werd steeds harder
en agressiever. Vooral de speciale aanpak van
risico-groepen zette zoden aan de dijk.
Sportkantinebezoekers (destijds voor 33 pro
cent verantwoordelijk voor alcohol-ongeluk
ken) en jongelui werden apart aangesproken.
Een eerste actie, gericht op voetbalkantines,
werd aanvankelijk met hoongelach ontvan
gen. De clubs zouden er nooit aan meewer
ken. Ze waren immers in grote mate afhan
kelijk van de baromzet. De actie werd een
doorslaand succes. Ruim 1200 voetbalclubs
bestelden de speciale campagnepakketten.
Ook hockey- en tennisclubs haakten in. Bin
nen het jaar halveerde het aandeel van sport
kantine-bezoekers in alcohol-ongelukken.
Aan een speciaal op discotheken gerichte
campagne, deden meteen 500 discotheekba
zen mee. Jongeren werden al snel trendsetter
op het vlak van alcoholvrij rijden.
Een nieuwe campagne van Veilig Verkeer
Nederland zal vooral mannen tussen de 35
en 50 jaar als mikpunt moeten hebben. Het
merendeel van de dronken rijders is uit die
groep afkomstig. Maar of een nieuwe aanpak
evenveel vruchten afwerpt als campagnes?
Midden jaren tachtig stopte het ministerie
van Verkeer en Waterstaat bijna 3 miljoen
gulden in een vierjarige actie. Voor de huidi
ge campagne, die vorig jaar begon, was maar
drie ton beschikbaar. Goos: „Om de aan
dacht vast te houden moet je ieder jaar enke
le nieuwe in het oog springende dingen
doen. Maar er zijn nu jaren waarin we oud
materiaal moeten herhalen. Onze drie televi
siespotjes zijn ook vorig jaar al gebruikt."
Eén leus zou Goos nog wel een tijdje willen
aanhouden: „Frisdrank is het beste medi
cijn."
