'Of je wordt volwassen, óf je sterft'
'Het was een mens met humor'
Cultuur&Kunst
De Hollandse Tuin
>CHONE
ïcHIJN
Schoonheid heeft vele vijanden
12SATERDAG 6 AUGUSTUS 1994
Getekend naar de Oudheid
alphen aan den run In het hoofdgebouw van Archeon in Alphen
is tot 21 augustus de groepsexpositie 'Tekenen in de Oudheid' te
zien. Zestien cursisten van Expressie '70 werkten onder leiding
van kunstenaar Willem van den Broek in het archeologisch
themapark en verbeeldden hun visie op de oudheid. De exposi
tie in het entreegebouw is te bezichtigen tijdens de ope
ningsuren van Archeon.
Cursus primitieve kunst K&O
leiden Kunst uit Afrika en Oceanië staat centraal op een nieuwe
cursus kunstgeschiedenis bij K&O Leiden. In 10 weken tijd ver
telt drs. Eelco Bruinsma over de voorwerpen, beelden en mas
kers. Deze werden vaak niet zozeer als kunstobject gemaakt
maar als ritueel voorwerp om in contact te komen met hogere
machten en de wereld van de voorouders. Voor inlichtingen en
inschrijving: K&O, Oude Vest 45, telefoon 141141.
Keramiek, foto's en schilderijen
In galerie De Pomp in Warmond zijn tot 26 augustus olieverven
van Froukje van Willigen en beelden van Karin van Wijk te zien.
Beide hebben zich toegelegd op het portret. Suzan Lucassen ex
poseert haar keramiek en aquarellen tot 28 augustus in de bi
bliotheek in Hillegom Michel Beussen en Egbert van Weeren
tonen hun foto's tot 30 augustus in de bibliotheek in Sassen-
heim.
Leonard Cohen50.000 sigaretten en 100.000 glazen whiskey later
Volgende maand wordt hij
zestig, maar Leonard Co-
hen heeft het gevoel dat hij
nog maar pas volwassen is.
„Voor mij is deze tijd het
einde van een periode die
begon in 1983. Het was de
tijd waarin ik tot volwas
senheid kwam. Dat is de
periode tussen je 50ste en
60ste toch: öf je wordt vol
wassen of je sterft. Mannen
worden laat volwassen.
amsterdam theo hakkert
,,Ik mag niet klagen", zegt de
man op de bank. Zo te zien is
daar ook geen reden toe. Strak
in het grijs, kwajongensblik in
de ogen. Goed geconserveerd
heet dat, zeker voor een 'ladies
man' van zijn reputatie. Hij
klaagt ook inderdaad niet. „Al
leen ben ik niet 'groot' genoeg.
De platenmaatschappij wil geen
miljoenen aan advertenties uit
geven. Dus laten ze mij de we
reld rond vliegen om over mijn
plaat te praten. Maar
at er nu te popelen om
egeven?"
Die plaat, dat is 'Cohen Live'.
Zijn tweede live-album sinds hij
in 1967 zijn debuut maakte.
„Dit album is het laatste hoofd
stuk van een periode." Toch is
'Cohen Live' niet echt een sa
menvatting van wat hij de
laatste jaren aan nieuw materi
aal heeft uitgebracht. Daarvoor
ontbreekt een essentieel Cohen-
lied als 'Tower of Song', terwijl
'Bird on a wire' en 'Sisters of
Mercy' juist van ver voor deze
periode stammen. En wat doet
toch in hemelsnaam 'Suzanne',
dat doodgespeelde 'Suzanne'
op deze plaat?
„Ik wilde 'Suzanne' er eigen
lijk niet op hebben. Ik zong het
ook alleen maar als het publiek
er om vroeg. Deze versie is op
genomen tijdens het één na
laatste concert. De band was op
dat moment vreselijk moe, ge
broken, afgepeigerd. We dron-
Leonard Cohen: „Vroeger zeiden ze dat ik scheermesjes bij mijn platen moest stoppen."
ken die dagen enorme hoeveel
heden peperdure Franse wijn.
Sloten. Als we op het moment
dat we het podium opstapten
de Chateau La Tour door de
aderen voelden pompen, ging
het fantastisch. De bijdrage van
de Franse grond, zon en drui
ven aan dit album kan niet ge
noeg benadrukt worden. Lang
leve de Franse wijngaarden."
Goed, maar waarom nou 'Su-
„Een vriend van mij wilde per
se dat ik deze 'Suzanne' op de
cd zou zetten. 'Je klinkt volledig
verwoest. Want je bent ook ver
woest', zei hij. Hij vond dat er
van mij niks anders over was
dan het liedje. Mijn stem is ge
broken. Je kunt de 50.000 siga
retten horen en de 100.000 gla
zen whiskey."
Rechten
Cohen is nu op een leeftijd dat
hij alle activiteit rondom zijn
liedjes als een erkenning ziet.
„Ik kan je wel vertellen: ik hou
van iedere cover die van mijn
liedjes wordt gemaakt. Mijn kri
tische vermogen verlaat me on
middellijk zo gauw iemand een
nummer van mij uitvoert. Ik
hou daar gewoon van. Het geeft
mij het gevoel dat ik niet dood
ben".
„Een van de interessante as
pecten aan de historie van 'Su
zanne' is dat ik al vrij snel de
rechten van het lied kwijtraakte.
Ik heb er bijna niks aan ver-
foto gpd/dirk de jong
diend. Toen de 'eigenaar' dacht
dat mijn carrière voorbij was,
wilde hij me de rechten op 'Su
zanne' wel verkopen. Ik moest
een behoorlijk bedrag neerleg
gen voor een lied waarvan hij
dacht dat het niks meer op zou
leveren. Hij wilde er een laatste
slaatje uit slaan."
„Hij wist alleen niet dat ik
wist dat ik net een hele goede
nieuwe plaat had opgenomen:
'I'm Your Man' (cd uit 1988).
Een plaat waar ik zeker van wist
dat hij mijn carrière weer een
opwaartse curve zou geven. Hij
vroeg hoeveel ik bereid was te
betalen. Ik zei: 'One dollar, mo
therfucker'. De advocaten heb
ben toen verder onderhandeld."
Voorvader
Ook om andere redenen gaat
het goed met Leonard Cohen.
Hij krijgt van alle kanten opeens
de erkenning waar hij zo lang
om gevochten heeft. Twee jaar
geleden verscheen er een tribu-
te-cd waarmee een generatie
jonge popmusici als Nick Cave
en Sisters of Mercy, die zich
noemden naar het lied van Co-
hen, hem als een voorvader
aanwezen. Eind dit jaar komt er
nog zo'n cd uit. Deze keer met
wereldsterren als Elton John,
Billy Joel, Aaron Neville en
Sting.
Maar. de meeste voldoening
schenkt hem toch dat hij in
maatschappelijk opzicht zijn
gelijk heeft gekregen. „Mensen
noemden me in mijn beginda
gen neurotisch, melancholiek
en depressief. Vroeger zeiden ze
dat ik scheermesjes bij mijn
platen moest stoppen. Mijn vi
sie van twintig jaar geleden
werd afgedaan als een neurose.
Waarom ik toch zo zat te kla
gen. Ik had geld zat. Ik kon de
vrouwen niet van me af slaan.
Mijn faam kende geen grenzen.
Waarom ik toch zo mistroostig
was. Wat me toch dwars zat?"
„Nou, waar ik me zorgen over
maakte, was dat ik me niet lek
ker voelde. Ik heb mezelf nooit
als pessimist gezien. Ik ben een
realist. Op dit punt van mijn le
ven voel ik me dus goed. Ik heb
geen idee hoe mijn oude dag er
uit ziet, maar dit maak ik toch
maar mooi mee. Ik sta nu op de
rand van ouderdom, en de tijd
is goed. Ik ben gezond. Eind van
een periode wil voor mij zeggen
dat Uc nooit weer zo zal klinken
als de afgelopen jaren. Gek,
maar ik ben minder zeker over
welke kant ik opga dan ik ooit
geweest ben en ik voel me daar
beter bij dan ooit tevoren."
leiden In de rubriek 'De Hollandse Tuin', gisteren op de cultuur
kunstpagina, is bij het verhaal van Theo Houthoff, tuinman en col
lectiemedewerker van de Leidse Hortus Botanicus, een verkeerde
foto geplaatst. De juiste foto, waarop Houthoff poseert bij een
bronzen verhuisdoos van kunstenaar Peter Kattenberg, staat hier
boven-. De doos verwijst naar het verhuizen van de oranjerieplan-
ten. Houthoff vertelde wel waardering te kunnen opbrengen voor
het intitiatief van het Centrum Beeldende Kunst om in tuinen
kunstwerken te plaatsen. Hij verwacht dat door dit initiatief meer
mensen naar de Hortus zullen komen. „Het maakt nieuwsgierig, je
wilt toch kijken wat er staat." foto ben de bruyn
Gala-voorstelling 'Phantom'
den haag gpd
In het VSB Circustheater in Scheveningen zal donderdag 25 au
gustus een exclusieve gala-voorstelling van de succesvolle musi
cal The Phantom of The Opera worden gehouden. De opbreng
sten van de voorstelling, die gevolgd wordt door een groot bal,
komen ten bate van het Nederlandse Rode Kruis.
De organisatie wil met de speciale voorstelling het feit vieren
dat het Circustheater een jaar geleden haar deuren opende èn
dat de musical even lang loopt. De toegangsprijzen zijn voor de
gala-voorstelling fiks verhoogd: kaarten zijn verkrijgbaar vanaf
200 gulden.
Dokter Van Lennep uit Medisch Centrum West nu Rembrandt op toneel:
Als u in Leiden een pand ziet
met een slonzige aanblik, tien
tegen één dat het ten proói is
gevallen aan krakers of graffiti
vandalen. De enige andere mo
gelijkheid is dat een winkelier er
zijn intrek heeft genomen.
Want, de winkelstand is niet
meer wat het geweest is. Zelfs in
de Breestraat, ooit een sjieke
winkelstraat, rukken de uitdra
gerijen op.
Kijkt u maar eens naar het pand
waar vroeger het keurige mode
huis Lampe was gevestigd. Mo
menteel zit daar de firma Horn.
Kijk eens naar die winkelpui. Of
je nu een zooitje ongeregeld
met spuitbussen tekeer laat
gaan of meneer Hom z'n win
kelpand van reclame-uitingen
laat voorzien, verschil is er niet.
De gevelreclames van Hom, uit
gevoerd in kanariegeel en
schreeuwend rood, zijn grof,
smakeloos en wanstaltig. Op de
wallen prijzen de bordelen op
precies dezelfde manier, met
even weinig gevoel voor nuance
en in dezelfde kleurencombina
tie, hun live-shows aan zodat ik
mij bijna een hoerenloper voel
als ik bij Hom naar binnen ga.
En dan heb ik het nog niet eens
over de Haarlemmerstraat. He-
remejee, wat een opeenhoping
van gebrek aan goede smaak.
Waar en wanneer je ook komt,
het is er altijd uitverkoop.
Overal het woord 'goedkoop'.
Overal die ordinaire reclames.
Overal de uitstallingen van tex
tiel die, nog voordat het is ge
dragen, rijp is voor 'de zak van
Max'. En, overal schalt de Vero-
nica-herrie je tegemoet. Je ogen
en oren doen er pijn van.
Wat een geluk dat de gemeente
Leiden de reclame-belasting
heeft uitgevonden om al die le
lijke reclame-uitingen een
beetje terug te dringen. Per slot
van rekening heeft de overheid
de afgelopen 25 jaar voor hon
derden miljoenen in de monu
mentale binnenstad geïnves-
teerd, dus énig recht van spre
ken op het gebied van stads-
schoon mogen we het gemeen
tebestuur niet ontzeggen.
Natuurlijk kun je als gemeente
bestuurder ook met de winke
liers of de ondernemersorgani
saties gaan praten over de vraag
of er niet op een andere manier
iets te doen is aan de lelijke re
clames en uitstallingen. Maar ja,
vraag de gemiddelde nering
doende naar de betekenis van
het woord 'schoonheid' en hij
krijgt terstond visioenen over
parkeergarages. Zo'n Kamer van
Koophandel, die zal beslist niet
rusten voordat de historische
Leidse binnenstad er uitziet als
i Leidschenha-
Schoonheid heeft vele vijanden.
Neemt u maar van mij aan dat
de enige manier om de roofrid
ders van het beschermde stads
gezicht er toe te bewegen enig
oog te ontwikkelen voor het
stadsschoon is het rammelen
aan de geldbuidel. Het was na
tuurlijk te voorspellen dat de
nieuwe belasting tot heftige re
acties zou leiden. De Leidse
middenstand behoort immers,
nog meer dan de gemeentebe
stuurders zelf, tot de orde van
Zeeuws meisje ('ons bint
zuunig').
Zijn er nog ondernemers die
beschikken over goede smaak
en die op een fatsoenlijke ma
nier hun waren aan de man
brengen, vraagt u zich mis
schien af? Gelukkig wel. Kijk
naar de nieuwe winkel van Lun-
dia aan de Breestraat, naar de
prachtige gevel van Bleijenberg,
naar de modezaak van Gerda's,
naar de stijlvolle gevel van Licht
en Interieur of naar de onlangs
fraai verbouwde zaak van Bert
Schier, om er maar een paar te
Het is de hoogste tijd dat onder-
t smaak de koppen
bij elkaar steken. Winkeliers
verenig u. Laat u niet langer rin
geloren door de krentewegers in
uw ondernemersorganisaties.
Doe niet langer mee met de
broeders die zich gedragen als
de hoeders van de slechte
smaak. Verzet u tegen de blinde
sukkels van de Kamer van
Koophandel die niet zien hoe
het sjieke gezicht van u winkel
straat wordt omgetoverd in een
tronie uit een griezelkabinet.
Stijg uit boven de firma's 'gratis'
en 'goedkoop' met hun
schreeuwend lelijke reclames.
Maak een eind aan de kfbraak
van uw winkelstraat door rom-
melwinkels en uitdragerijen.
Kortom: pléit voor een forse
verhoging van de reclamebelas
ting. Maar... doet u dat pas na
dat de gemeente het principe
'de vervuiler betaalt' heeft inge
voerd bij de bepaling van de
hoogte van de aanslag. Als dat
niet helpt yveet ik het niet meer.
amsterdam franchise ledeboer
Zeven seizoenen was hij dokter
Dick van Lennep in Medisch
Centrum West (MCW). De ko
mende tijd timmert Klaas Hof-
stra aan de weg met een voor
stelling over Rembrandt. De 44-
jarige acteur weet nog als de
dag van gisteren hoe hij als jon
gen op het schellinkje van de
Haarlemse Stadsschouwburg
grote spelers als Charlotte Ko
hier' zag. „Ik had toen al een
passie voor theater en had on
middellijk op het toneel willen
springen om mee te doen." Hij
wijt het aan zijn verlegenheid
dat het daar aanvankelijk niet
van kwam: „Ik koos voor zeker
heid en werd leraar Engels op
een middelbare school, wat Uc
overigens altijd heel leuk heb
gevonden. Intussen regisseerde
ik wel voorstellingen van stu
denten."
Als eerste stap nam hij een
jaar onbetaald verlof om in New
York theaterworkshops te vol
gen. Na zijn terugkeer besloot
hij zichzelf vijf jaar te geven om
te kijken of hij als acteur zijn
hoofd boven water kon houden.
Hofstra herinnert zich uit die
eerste tijd vooral het zenuwslo
pende gesappel. „Ik heb heel
wat 'afgezien' maar via een bij
rolletje in 'Zeg 'ns AAA' werd ik
tenslotte uitverkoren voor Me
disch Centrum West. Toen be
gonnen mijn zeven vette jaren
en Uc hoop natuurlijk dat er nu
niet zeven magere volgen."
Rijstvelden
Naast Medisch Centrum West
maakte Hofstra de afgelopen ja
ren enthousiast ontvangen
voorsteüingen over de kunstver
valser Han van Meegeren en
Vincent van Gogh, stukken die
hij tegelijk in het Engels vertaal
de. Behalve voor Nederlanders
in den vreemde kon hij zo ook
voorstellingen voor anderstali
gen spelen.
Zijn Rembrandt-voorstelling
is een logisch vervolg op deze
eerdere projecten en heeft hij in
het Engels al tussen de rijstvel
den op Bali gespeeld. „De keus
voor schUders is natuurlijk com
mercieel omdat je in het bui
tenland nu eenmaal niet met
een stuk over Couperus hoeft
aan te komen", geeft Hofstra
toe. Minstens even doorslagge
vend was echter zijn grote be
langstelling voor schilderkunst.
„Als jongen ging ik al geregeld
naar het Rijksmuseum waar ik
'Het Joodse Bruidje' van Rem
brandt altijd het mooiste schU-
derijvond."
Om goed beslagen ten ijs te
komen, las hij een dikke stapel
boeken en ging vele keren naar
Klaas Hofstra: „Als jongen ging ik al geregeld naar het Rijksmuseum."
met name Rembrandts zelfpor
tretten kijken. „In tegenstelling
tot Van Gogh, van wie we veel
weten door zijn brieven, is er
helaas niets over zijn karakter
bekend. Ik moest daarom een
andere weg bewandelen." Hof
stra zet Rembrandt neer als een
zeer gedreven kunstenaar die
consequent zijn eigen weg ging
en niet vrij van arrogante trekjes
was. Blijkens de pracht en praal
op zijn schilderijen hield hij veel
van mooie voorwerpen als ju
welen en dure stoffen. „Ik ont
dekte in zijn werk ook details
die wijzen op gevoel voor hu
mor en zijn moeder heeft hij bij
voorbeeld heel liefdevol gepor
tretteerd. Ik vermoed dan ook
dat hij van mensen hield."
Uit deze ingrediënten stelde
hij een portret samen van een
kunstenaar die hij inmiddels
een warm hart is gaan toedra
gen. Net als bij zijn Dick van
Lennep het geval was, hoopt
Hofstra natuurlijk ook voor zijn
Nederlandstalige voorstellin
gen van 'Rembrandt, een por
tret' door Klaas Hofstra (Stads
schouwburg, Leideseplein,
Amsterdam) zijn op 30 en 31
augustus en 1 september. In
het Engels speelt Hofstra de
voorstelling daar van 16 tot en
met 20 en van 23 tot en met 27
augustus. Aanvang 20.15 uur.
Daarna op ti
