Mi
Machtsmisbruik van
campingeigenaren
Rechtshulp
Prozac
194
ZATERDAG 30 JULI 1994
Steeds meer
langkampeerders
klagen over
machtsmisbruik van
campingeigenaren.
Forse stijgingen van
huurprijzen,
exorbitante heffingen
op de aanleg van
rioleringen het opeisen
van courtage bij
caravan verkoop zijn
geen uitzonderingen.
Met de nieuwe wet op
de openluchtrecreatie,
die ingaat op 1 januari
1995, wordt het er
alleen maar slechter
op.
Langkamperen. Niet altijd een groot genoegen.
FOTO ARCHIEF
YOLANDA SJOUKES
enig langkampeerder voelt
zich overgeleverd aan de wil-
lekeur van de campingbaas.
Bij het Nederlands Adviescentrum voor Kam
peerders. kortweg Nack, regent het de laatste
tijd telefoontjes van langkampeerders: Ge
rard van den Berge van het Nack: „Ik schat
dat het aantal klachten met twintig procent is
toegenomen ten opzichte van vorig jaar. In
totaal verwachten we dit jaar tweeduizend
klachten." Bij de afdeling rechtshulp van de
ANWB nam het aantal klachten in vijf jaar
tijd toe van 212 naar 2000 per jaar. Van den
Berge schat dat op veertig tot vijftig procent
van de campings de machtsverhouding lus
sen eigenaar en kampeerder onevenwichtig
ligt. „Dat wil zeggen: de macht ligt geheel bij
de eigenaar." Die eigenaren zijn vaak niet erg
gecharmeerd van het Nack.
Dat ondervond onlangs ook een echtpaar
Brabant. Van den Berge: „Deze mensen wil
den hun caravan verkopen. Omringende bu
ren mochten hun caravans met behoud van
staanplaats van de hand doen, maar dit echt
paar kreeg daar geen toestemming voor. Die
mensen waren actief voor het Nack... In de
praktijk betekent zo'n verbod van de cam
pingeigenaar, dat je caravan waardeloos
wordt; aankoop zonder staanplaats is weinig
aantrekkelijk voor aspirant-kopers. Men is
niet bereid daar veel voor te betalen."
Angst
Juristen van het Nack, die op verzoek van
kampeerders een terrein bezoeken, worden
regelmatig door campingeigenaren geweerd:
„Dan blijft de slagboom nadrukkelijk dicht.
De post aan leden versturen we sinds enige
tijd in blanco enveloppen, want we merkten- vraag is of dit redelijk is."
dat sommige campingondernemers die post
achter hielden als ze zagen dat die van ons
kwam.", aldus Van den Berge.
De terreur van sommmige campingeigena
ren zorgt voor een ongezonde situatie op
campings. Van den Berge: „Ik schat dat op
veertig procent van de campings angst heerst
ten opzichte van de campingeigenaar. De
mensen durven niets te zeggen omdat de
campingeigenaar hun het recreëren met al
lerlei middelen onmogelijk kdn maken."
Voorbeelden zijn er te over. Van den Berge:
„De campingeigenaar kan je verbieden de
auto bij je staanplaats te zetten. Het komt
ook voor dat een camping-ondernemer zegt
dat je je favoriete staanplaats alleen krijgt als
je je nieuwe caravan bij hem koopt. Of de ei
genaar zegt de huur op als je te lastig bent.
Dan zit je als kampeerder goed in de proble
men. Je moet je caravan transporteren, wat
heel duur is, en je moet een nieuwe staan
plaats zien te vinden, wat heel
moeilijk is."
Er gebeurt meer op 'de cam
ping' dat het daglicht niet kan
verdragen. Zo melden verschei
dene kampeerders, allemaal
anoniem uit'angst voor repre
sailles, dat er courtage wordt
geheven op de verkoop van een
stacaravan. Bij verkoop van de
caravan eist de eigenaar dan
een deel van de opbrengst, wat
op kan lopen tot zeshonderd
gulden. „Zoals in elke handel
wordt ook hier gigantisch ge
rommeld. Wij weten dat het
voorkomt, maar niet in welke
mate", aldus Van den Berge.
De scherpere milieu-eisen
aan campings, die de aanleg
van riolering verplicht stellen,
kosten de kampeerder handen
vol geld. In Gelderland rekent
een campingeigenaar 1000 gul
den per kampeerder voor de
aanleg van de riolering. Voor
dat bedrag moet de kampeer
der daar ook nog zelf graven,
Aantal klachten flink toegenomen
anders wordt de rekening hoger. Van den
Berge: „Wij vinden dat behoorlijke bedragen.
Je mag best een deel doorberekenen maar de
Het Nack raadt mensen aan een belangen
vereniging voor vaste kampeerders op hun
camping op te richten. Jeanne Rengers was
jarenlang bestuurslid van zo'n belangenvere
niging op de Brabantse camping 'Bosbad
Hoeven'. De Kampeerders Vereniging Hoe
ven (KVH) is de grootste in Nederland. Het
oprichten van een dergelijke organisatievere
niging is niet altijd gemakkelijk. Van den Ber
ge: „Niet iedere ondernemer wil een kam-
peerdersvereniging op zijn terrein. 'Als het je
niet bevalt ga je hier 'maar weg', is het dan.
En als de campingeigenaar niet met de ver
eniging wil praten, ben je nergens."
Resultaat
Ondertussen heeft de Kampeerders Vereni
ging Hoeven wel het een en ander bereikt. Zo
vroeg de campingleiding ooit 300 gulden
voor een verhuizing naar een andere cara
van. Jeanne Rengers: „Als ik dus met mijn
overbuurman zou willen ruilen, leverde dat
de eigenaar zeshonderd gulden op. Volstrekt
onredelijk." De KVH wilde er wat aan doen.
Rengers: „Maar de mensen waren bang dat
ze van de camping afgezet zouden worden
als ze bezwaar maakten. Het duurde dan ook
lang voor we actie konden ondernemen. Uit
eindelijk durfden vijf mensen het aan en zijn
we naar de geschillencommissie gestapt. We
hebben de zaak gewonnen: de overschrij-
vingskosten bedragen nu 67,50 gulden en er
is niemand van de camping afgezet."
De geschillencommissie waar Rengers het
over heeft, bestaat uit een vertegenwoordiger
van de 'Recron' (recreatie-ondernemers), een
vertegenwoordiger van de consumentenor
ganisaties en een jurist-voorzitter. De laatste
jaren neemt het aantal geschillen en zittin
gen van de commmissie toe. Klagers kunnen
er overigens alleen terecht als hun camping
ANWB-erkend is of lid is van de 'Recron'. Wie
op een camping kampeert waar dat niet het
geval is, kan zich dubbel vogelvrij noemen.
„Ik schat dat vijf tot tien procent van de
campingeigenaren niet ANWB-erkend is en
Je zou bijna niet meer beginnen aan een stacaravan,
als je alle ellende verneemt die een langkampeerder
op zijn dak kan krijgen. „Voor een deel is dat juist", er
kent Gërard van den Berge van het Nederlands Advies
Centrum voor Kampeerders (Nack). „Maar gelukkig be
staan er ook genoeg campings waar de zaken wél goed
geregeld zijn. Wat een langkampeerder nooit moet
doen, is zijn stacaravan plaatsen op een camping die
ravan aan een rechtsbijstandsverzekering af te sluiten,
zodat geld bij eventuele geschillen geen beletsel hoeft te
zijn om juridische bijstand te zoeken.
Goedkoper dan een rechtsbijstandsverzekering is het
lidmaatschap van het Nederlands Adviescentrum voor
Kampeerders. Het kost 65 gulden per jaar, waarbij het
verlenen van rechtsbijstand is inbegrepen. Het Nack
stelt zich ten doel de rechtspositie van langkampeer-
niet is aangesloten bij de 'Recron' of niet erkend door ders te beschermen en verbeteren. Het adviescentrum
de ANWB. In dat geval verklaart de kampeerder zichzelf heeft eigen juristen in dienst. Informatie kan verkregen
vogelvrij, en kan hij nergens terecht met eventuele
klachten."
G. Kornmann van de ANWB raadt kampeerders ver
der aan een overeenkomst voor meerdere jaren af te
sluiten met de campingbaas. Hij geeft toe dat dat bij de
meeste ondernemers niet zal lukken. Die houden liever
de mogelijkheid open om prijsverhogingen of andere
veranderingen door te voeren.
De ANWB heeft voor langkampeerders een brochure
uitgebracht met de titel 'Vaste plek op een camping'. De
brochure is alleen voor ANWB-leden aan te vragen bij
de afdeling rechtshulp van de ANWB (telefoon 070-
3147788). De organisatie raadt mensen met een staca-
worden bij het Nack, postbus 2175,1180 ED in Amstel
veen of via telefoonnummer 020-6478610.
Wie een geschil heeft met de campingeigenaar en
daar niet uitkomt, kan naar het kantongerecht of de
rechtbank stappen. Goedkoper is het de Geschillen
commissie Repreatie in te schakelen. Als de camping
ondernemer een klacht niet of niet naar tevredenheid
oplost, moet de klacht binnen drie maanden worden
voorgelegd aan de geschillencommissie. Bij opzegging
van de staanplaats gelden andere, kortere termijnen.
Het adres van de Geschillencommissie Recreatie: Suri-
namestraat 24, 2585 GJ Den Haag, telefoon 070-
3105310.
ook niet bij de 'Recron' is aangesloten. Dat is
echt wild-west. Wie daar kampeert is aan de
goden overgeleverd, want je kunt nergens je
verhaal halen", zegt G. Kornmann van de
ANWB, die kampeerders dan ook afraadt hun
stacaravan op een dergelijke camping te
plaatsen.
De Geschillencommissie Recreatie kreeg
vorig jaar 283 klachten binnen, waarvan er
112 daadwerkelijk aan de commissie werden
voorgelegd. Dertig procent van de klachten
werd gegrond verklaard, achtentwintig pro
cent deels gegrond en achtendertig procent
ongegrond. In de rest van de gevallen werd
een schikking getroffen of werden de klach
ten niet ontvankelijk verklaard.
Kornmann bevestigd dat de voorwaarden
van de 'Recron'geldig op de aangesloten
campings, best wat gunstiger voor de consu
ment zouden kunnen zijn. „De 'Recron'-
voorwaarden zijn een bevochten compromis
tussen de ANWB, de 'Recron' en de Consu
mentenorganisaties." De ANWB-woordvoer-
der ontkent dat een campingeigenaar zonder
reden iemand van zijn staanplaats kan zet
ten, zoals het Nack beweert. „Alleen als de
camping wordt geprivatiseerd of de eigenaar
zijn terrein herstructureert, bijvoorbeeld
wanneer hij er bungalows wil gaan bouwen."
Maar een slechtwillende campingeigenaar
kan het aanleggen van een paar nieuwe weg
getjes al aangrijpen om met behulp van de
term herstructurering iemand van zijn cam
ping te verwijderen. En wanneer schaadt ie
mand het karakter van de camping? Het is
een vage omschrijving op grond waarvan
men het terrein kan worden afgezet.
Het Nack is niet ingenomen met de nieuwe
wet op de openluchtrecreatie. Gerard van
den Berge: „Voor langkampeerders gaat de
toestand er volgend jaar op achteruit. Er is
geen enkele vorm van huurbescherming in
de nieuwe wet opgenomen. Bovendien is er
onvoldoende gelijkwaardigheid van de partij
en."
Veel rechten
ANWB-woordvoerder Kornmann: „De grond
eigenaar in Nederland heeft heel veel rech
ten. Er is geen prijsregulering. Als het gaat
om het verkopen van je caravan met staan
plaats, heeft de ondernemer het laatste
woord. De ondernemer heeft heel veel rech
ten." Hij ziet ook iets positiefs in de nieuwe
kampeerwet: „Voorheen kon je
in het 'buitengebied' alleen
kamperen bij eén boer. Nu kan
elke inwoner van het buitenge
bied een kleine camping begin
nen als de gemeente toestem
ming geeft. Zo wordt het aan
bod van staanplaatsen wat ge
varieerder."
Kornmann benadrukt dat niet
de gehele campingbranche ver
ziekt is: „Er zijn gelukkig ook
een heel aantal goeie bij." Ook
het Nack erkent dat. „We heb
ben voorbeelden van onderne
mers die ons om advies vroe
gen hoe ze dingen moeten aan
pakken. Bijvoorbeeld de her
structurering van een camping,
of het aanleggen van een brug
getje. Met dergelijke vormen
van overleg zijn we heel geluk
kig. Want we zijn als Nack
geenszins een uit op een vecht
partij. Zowel de campingeige
naar als de kampeerder is uit
eindelijk het meest gebaat bij
goed overleg."
Denkwijzer
Stel, u lijdt al jaren aan een bepaald psychisch probleem,
zoals chronische depressie of een dwangstoornis met de
neiging om almaar dingen te controleren, u voortdurend
te verliezen in pietepeuterige details waardoor alles veel
te langzaam gaat. En: obsessies die alleen maar weggaan
- en dan nog maar voor korte tijd - door het uitvoeren
van bepaalde rituelen, zoals handen wassen of het uit
spreken van een bepaalde formule. U krijgt op een be
paald moment het aanbod om te kiezen uit een van twee
behandelingen. Voor de ene behandeling hoeft u niet
meer te doen dan gedurende een maand of wat een me
dicament te slikken. Voor de andere behandeling die be
staat uit psychotherapie, moet u gedurende dezelfde tijd
veel meer doen, zoals het leren van en thuis oefenen met
precies omschreven gedrags- en denkoefeningen. Wat
zou u kiezen?
Het gezonde verstand zegt dat
u, alvorens uw keuze te ma
ken, er goed aan doet informatie
in te winnen over wat bekend is
over de effecten van elk van bei
de behandelingen. Als u dat zou
doen bij de man die in een paar
maanden tijd wereldberoemd is
geworden door zijn boek Liste
ning to Prozac, te weten de psy
chiater Peter Kramer, dan zou hij
u naar alle waarschijnlijkheid
vertellen dat het, voor wat betreft
behandelingsresultaat, niet zo
veel uitmaakt wat u kiest. Zowel
tien weken Prozac slikken als tien
weken gedragstherapie heeft bij
zes op de tien mensen een dui
delijk positief effect. Het is zelfs
zo, dat als foto's of scans van uw
hersenen van het begin en van
het eind van die tien weken met
elkaar zouden worden vergele
ken, exact dezelfde veranderin
gen in bepaalde centra van uw
brein zouden worden waargeno
men, ongeacht of u nu de ene of
de andere behandeling met suc
ces heeft ondergaan. Maar deze,
wetenschappelijkgefundeerde,
informatie helpt u niet veel ver
der bij uw besluitvorming. Want
nog altijd is en blijft de keuze die
tussen een gemakkelijkere weg -
simpel een pil slikken - en een
moeilijkere methode, namelijk er
zelf het nodige voor moeten
doen. Als u verstandig bent, dan
gaat u dus nog even door met
vragen stellen, zoals: 'Wat ge
beurt er als ik stop met Prozac?'
'Moet ik het voor altijd blijven
slikken?' 'Zijn er ongunstige bij
werkingen van het middel be
kend?'
Afgaande op het boek van Kra
mer zelf en op een uiterst kri
tische reactie daarop, namelijk
het zojuist gepubliceerde boek
getiteld Talking back to Prozac
van Peter en Ginger Breggin,
blijkt het nog niet zo eenvoudig
om op deze vragen bevredigende
antwoorden te geven. Kramer
begint zijn boek met de beschrij
ving van het 'geval' Tess, een
door hem behandelde vrouw die
werd verwezen vanwege een ern
stige depressie. Hij behandelt
haar aanvankelijk met een 'ge
woon' antidepressivum (het zo
genaamde imipramine), waar
haar depressie inderdaad van be
hoorlijk van opklaart, maar be
paalde persoonlijkheidsproble
men blijven min of meer on
veranderd. Bij verhoging van de
dosis krijgt ze hevige last van al
lerlei bijwerkingen: droge mond,
moeheid en gewichtstoename.
Kramer besluit daarom met an
dere antidepressiva te experi
menteren om na te gaan of ze
daar wel hogere doseringen van
verdraagt. Precies in de periode
dat hij daarmee bezig is, komt
Prozac op de markt. Kramer be
sluit meteen dit middel op haar
te proberen en binnen een paar
weken, zo schrijft hij, is er een
andere Tess geboren: energiek,
ontspannen, humorvol, assertief
en zelfverzekerd in haar werk en
ook in het versieren van man
nen. Ze voelt zich een andere
persoonlijkheid worden, meer
myself, zoals ze het omschrijft.
Na negen maanden op Prozac
wordt in onderling overleg beslo
ten de medicatie te stoppen. Het
gevolg is weliswaar dat ze min
der energiek, doortastend, ad
rem en uitbundig wordt, maar ze
voelt zich nog altijd aanzienlijk
beter dan vóór Prozac. Na acht
maanden zonder Prozac deelt
Tess aan Kramer mee, dat ze het
gevoel heeft weer helemaal terug
te vallen en ze verwoordt dat op
de volgende, veelbetekenende
wijze: '1 am not myself. Kramer
weet, op aandrang van Tess, wei
nig anders te doen dan haar weer
Prozac voor te schrijven, een
handelswijze waarvan hij zelf
zegt dat die neerkomt op chroni
sche of levenslange medicatie.
Als we mogen afgaan op de kri
tische bespreking van de
Breggins over de effecten van
Prozac is het verhaal van Tess
bepaald geen uitzondering. De
overheidsinstantie in de Verenig
de Staten die beslist of medica
menten de markt op mogen, de
FDA (Food and Drug Admini
stration), heeft vastgesteld, aldus
'Talking back to Prozac', dat het
een stimulerende drug is. Bijna
alle wetenschappelijk vastgestel
de effecten van Prozac zouden
niet of nauwelijks te onderschei
den zijn van die van aloude sti
mulantia, zoals amfetamines en
cocaïne: het maakt (over) actief
en energiek, zenuwachtig,
angstig, geagiteerd, verstoort de
slaap, veroorzaakt nachtmerries,
zweten, verstoon de eetlust, ver
oorzaakt gewichtsverlies en kan,
in extreme gevallen, mensen
zelfs meer of minder manisch
maken. Een aantal van deze ge
volgen zijn dezelfde als die Kra
mer bij Tess heeft beschreven, zij
het dat bij haar deze effecten
prachtig pasten in hoe ze wilde
zijn en haar in beroep en relaties
datgene opleverden wat ze ver
langde. Maar volgens de Breg
gins, en overigens ook volgens
Kramer zelf, kan Prozac bij be
paalde mensen ook de ernstige
toestanden teweeg brengen, die
worden waargenomen bij de an
dere stimulantia, zoals: achter
docht en gewelddadigheid, en,
tamelijk verwonderlijk voor een
medicament dat een antidepres
sivum verondersteld te zijn, de
pressie en de neiging tot zelfdo-
ding.
De breggins wijzen erop dat
een van de effecten van Pro
zac op de persoonlijkheid is, dat
mensen minder de neiging heb
ben zich in te leven in, of zich
iets aan te trekken van de gevoe
lens van anderen en ook minder
de neiging hebben om zich in
negatieve gevoelens over zichzelf
om-en-om te wentelen. Deze ef
fecten kunnen voor mensen die
al te zeer geneigd zijn om op de
gevoelens en stemmingen van
anderen te letten en zich daar
naar te richten - of die al te nega
tief over zichzelf zijn - gewenst
zijn, omdat ze daardoor in staat
worden gesteld zich onafhanke
lijker, zakelijker, zelfbewuster en
egocentrischer op te stellen. Het
kan daarom ook nauwelijks toe
val zijn dat van de tien patiënten
die Kramer uitvoerig in zijn boek
bespreekt, er acht vrouw zijn. Al
le acht met klachten als zich al te
zeer richten naar de behoeften
en wensen van anderen, overaf-
hankelijkheid en sociale geremd
heid.
Tegen deze achtergrond begin
je je wel af te vragen: waarom
nou al die uitbundige, haast
dweperige, ophef over Prozac?
Het is ten onrechte om de schuld
daarvan helemaal aan Kramer te
geven. Hij is in zijn boek heel wat
relativerender dan allerlei chemi
sche heilzoekers (zoals Emma
Brunt in haar artikel in de Volks
krant) dat over Prozac zijn. Ook
schroomt hij niet voor de stelling
dat naar zijn mening psychothe
rapie, en dus niet Prozac, de
meest werkzame behandeling is
voor matig ernstige depressie en
angsten en dat Prozac het best
werkt bij mensen, die psychothe
rapie ontvangen of ontvangen
hebben. Waar hij niet over rept,
is het uiterst belangwekkende
feit dat een psychologische be
handelingswijze - zoals ge
dragstherapie waar de patiënt
het voor een belangrijk deel zelf
doet - tenminste even duurzame
en waarschijnlijk zelfs duurza
mere veranderingen in onze her
senen teweeg kan brengen als
een of andere stimulerende che
mische stof dat doet. Veelbeteke
nend, tenslotte, vind ik Kramer's
uitspraak in een interview dat
een van de oorzaken van de po
pulariteit van Prozac vermoede
lijk is, dat het zo naadloos past in
de hedendaagse Amerikaanse
(en ook steeds meer onze) cul
tuur met zijn 'gebrek aan rich
ting of doel, zijn voorkeur voor
stimulatie boven contemplatie',
voor activiteit boven passiviteit,
en zijn afkeer van verlegenheid
en afhankelijkheid. Het zou daar
om wel eens kunnen zijn dat in
een verdere toekomst mensen bij
het woord Prozac zullen reage
ren met: 'Prozac? Was dat niet de
'Pil voor Revalidatie van Onder
danige en Zeer Afhankelijke
Chicks?'Amerikaans voor:
meiden).
RENE DIEKSTRA
hoogleraar klinische en
gezondheidspsychologie