ZATERDAGS BIJVOEGSEL 'We kunnen niet eeuwig de rebel blijven' 'Ei 52 ZATERDAG 30 JUL11994 Vorige week joeg de Maastrichtse politie drugverslaafden uit hun junkenparkje' aan de Maas. In Rotterdam veegden politieteams onlangs een aantal gebruikerspanden leeg. En de Amsterdamse Zeedijk is met consequente politie-aanwezigheid weereen beetje geworden wat-ie was. De aanpak van drugverslaafden in Nederland lijkt harder (en duidelijker) te worden. De Maastrichtse politie is vorige week'stevig opgetreden tegen drugverslaafden die in het oude stadshart voor overlast zorgden. Zo werden onder meer bezoekers van 'het junkenparkje' aan de Maas gevisiteerd. FOTO FOTOPERSBUREAU WIDDERSHOVEN Nederland pakt overlast drugverslaafden steviger aan iets gebeuren", zegt burgemeester P. Houben van Maastricht over de inzet van tientallen politiemensen die sinds vorige week honderden buitenlandse drugtoeristen het oude stadshart weren. „Dat we ze over de gemeentegrenzen brengen wordt wel schending van de mensenrechten genoemd. Maar ik zeg op mijn beurt dat het ook een schending van rechten is als een burger publiek terrein niet kan betreden." Vooral het aan de Maas gelegen junkenparkje was bezaaid met injectiespuiten. Han- delstwisten tussen Turksè en Surinaamse drugdealers liepen op levensgevaarlijke wijze de spuigaten uit en in de buurt werden met de regelmaat van de klok auto's opengebro ken. De situatie verslechterde zienderogen; het moment voor ingrijpen was aangebro ken. Ook elders lijkt het erop alsof er op het ge- ed van drugverslaafden uit een ander vaat je wordt getapt. Zo studeert het ministerie van justitie driftig op nieuwe mogelijkheden om de drugcriminaliteit aan te pakken, wer ken vele gemeenten aan actieplannen tegen overlast en wandelt de Amsterdamse politie langer de talloze coffeeshops voorbij, maar controleert zij of die zich aan de regels van het gedoogbeleid houden: geen overlast, peen affichering van gèestverruimende waar, geen verkoop van harddrugs en een mini mum-klantenleeftijd van 16 jaar. Menig zaak werd - en niet alleen in Amsterdam - dichtge timmerd om nooit meer open te gaan. De chef van de Hoofdafdeling Alcohol, Drugs en Tabak van het ministerie van WVC, A. Kei zer, vindt de aanpak van drugoverlast en -cri minaliteit terecht, en constateert tevens dat „buitenlanders onze kranten goed lezen." Keizer doelt op de Europese druk die op het Nederlandse drugbeleid wordt uitgeoefend. Die maakt het enthousiasme om in te grijpen bij de Nederlandse regering groter. „Terwijl in de landen om ons heen steeds meer de Nederlandse aanpak van spuitenruil en me- thadonprogramma's wordt overgenomen, hebben die regeringen grote bezwaren tegen - wat zij noemen - ons slappe beleid van harm reductionhet voorkomen en beperken van de schade door druggebruik." Keizer verwacht dat de Europese dialoog pas over vijf jaar iets kan opleveren. „Maar dat het Europees geregeld moet worden om iets te bereiken, staat vast. Misschien moeten we daarbij in Nederland, zonder ons beleid direct overboord te gooien, ook eens beter naar het buitenland luisteren. Waarom zou het onmogelijk zijn dat we op sommige pun ten ongelijk hebben? We kunnen niet eeuwig de rebel blijven." Over de hardere aanpak van overlast en criminaliteit is Keizer duidelijk: „Je zal maar naast zo'n drugpand wonen, dan piep je wel anders. Daar moet ingegrepen worden." Hij ontkent dat Justitie en niet WVC in Neder land het drugbeleid bepaalt. „Het is geen ommezwaai, maar meer een correctie op za ken die bij Justitie zijn blijven liggen. Van de twintigduizend druggebruikers in Nederland vormen een paar duizend constant een pro bleem in de sfeer van criminaliteit en over last. Daar is te lang niets aan gedaan." De gevolgen van een drugpand of gebrui kersplaats in een woonbuurt worden ge schetst in een notitie van de gemeente Maas tricht. „De meeste klachten van inwoners be treffen: angst (voor hun kinderen), onveilig en bedreigd gevoel. Uit angst voor represail les durven de burgers geen informatie te ver strekken op hun naam. De weerbaarheid van de mensen is verminderd; zij blijven liever buitenstaander. In hun ogen ligt de schuld bij de dealers en de gebruikers. De politie, Justi tie en het gemeentebestuur treden in hun ogen te 'soft' op. De sociale controle neemt af en de irritatie groeit." Burgemeester Houben noemt het voorbeeld van een buurtcomité waarvoor niemand zich aanmeldde, uit angst voor represailles. „Schrijnend. Gelukkig heb ben we daar inmiddels iets aan kunnen doen." Overlast Elders in dezelfde notitie worden de proble men minder wetenschappelijk omschreven: „Verkeersoverlast door lukraak parkeren, sa menscholen van bezoekers en daarmee ge paard gaande overlast als schreeuwen en het trottoir blokkeren, het doen van behoeften in portieken en tegen gevels, mondelinge of fy sieke bedreigingen tegen voorbijgangers en omwonenden en het in het openbaar laten rondslingeren van spuiten." Amsterdamse statistieken geven enkele cijfers over de po pulatie van criminele druggebruikers: tussen de HO en 60 procent van alle criminaliteit wordt gepleegd door junks. Van de complete groep druggebruikers is ongeveer 20 procent bij die delicten betrokken. Daarbij komt dat de helft van alle druggebruikers al crimineel was vóór de verslaving toesloeg. In Amsterdam verwoordt directeur J. Wal burg van de Jellinekkliniek wat ook Houben en Keizer onderschrijven: „De pressie op lo kale bestuurders om iets te doen neemt per gestolen autoradio toe. Maar met repressie alleen kom je er niet. Je kunt de druk op de verslaafden wel vergroten, maar dan zul je ze een ontsnappingsmogelijkheid naar de hulp verlening moeten bieden. Die mensen moe ten geholpen worden, anders lost het niets op." Walburg constateert, anders dan Keizer, wel een verschuiving naar de justitiële aan pak van de drugverslaving. „Waar vroeger het primaat lag bij WVC, ligt dat nu in toene mende mate bij het.ministerie van justitie. Dat heeft alles te maken met de overlast die druggebruikers veroorzaken. De bevolking is niet meer onder de indruk van drugverslaaf den. Vroeger werden ze nog wel als zielig ge zien. Nu wil geen buurt meer een pand voor drugopvang naast de deur hebben. Protesten alom." Resultaat 'Dwang en drang' heet het nieuwe serum te gen de drugverslaving. Zoals bij het Amster damse straatjunkenproject, waar Justitie in samenwerking met de Jellinekkliniek hard nekkige klanten van de politie - het criterium is vier arrestaties per jaar - voor de keuze plaatst: celstraf óf meedoen in een afkickpro gramma. Walburg: „Het blijkt te werken. Ver slaafden van wie we dachten dat ze voor de hulpverlening verloren waren, blijken al vrij snel weer 'gewone' verlangens te kunnen hebben, zoals een geregeld leven, een wo ning en een baantje. Aanvankelijk is de keuze moeilijk voor ze. In de gevangenis gebruiken ze gewoon door, want waar vraag is komt vanzelf aanbod." De gemeente Amsterdam zal in september een notitie presenteren die een pakket van verslavingszorg behelst. Wal burg werkte er met de Jellinek aan mee: „Er zijn vele soorten verslaafden, met vele soor ten behoeften. Tot dusver hebben we als hulpverlening te veel afgewacht tot de ver slaafde gemotiveerd was om af te kicken. Dat is niet de weg van de toekomst. We zullen de criminele verslaafde vaker voor de keuze moeten plaatsen: straf of behandeling." Het bracht Walburg tot een plan om een gehele gevangenis in te richten voor drugver slaafden. „Gevangenen infecteren elkaar heel erg. Wie niet gebruikt, gaat dat in het doello ze gevangenisbestaan alsnog doen. Verslaaf den die elkaar daar ontmoeten, hebben bin nen de kortste keren een handeltje opgezet. Maar Justitie wil in de gevangenis niet be handelen. Methadon (de chemische heroïne- vervanger die de fysieke gevolgen van afkic ken vermindert, red.) komt er bijna niet bin nen. Waarom niet? Kiespijn wordt behan deld, psychische problemen ook, waarom dan niet de verslaving? Bovendien heb je ze in de gevangenis te pakken en kosten ze nu ook al zo'n 500 gulden per dag. Je kunt een zeker beloningssysteem voorhouden: wie be reid is af te kicken, krijgt een prettiger regi me, met meer bezoek, dat soort dingen. En zorg dat er genoeg methadon voorhanden is om het afkicken te begeleiden. Want het le ven van de verslaafde gevangene is uit angst voor de cold turkey geheel gericht op drugs." Samenspel hapert Keizer (WVC) is bevreesd voor de term 'junksgevangenis', maar voelt wel voor een „kliniek waar je niet zomaar uit kunt lopen." Hij constateert dat het samenspel tussen de zorgketen en Justitie niet aansluit. „Steeds dezelfde figuren blijven in de criminaliteit." Een pakket maatregelen om de soorten op vang uit te breiden, kost de maatschappij echter veel geld. „Het is een keuze, maar je kunt er wel een belangrijk probleem mee aanpakken. Alle ministeries, met uitzonde ring van Financiën, zijn ervoor, let maar op." Keizer ziet in de ontevredenheid over de aan pak van drugverslaafden zelfs een reden voor mensen om op extreem-rechtse partijen te stemmen. „Ze hebben het wel gehad met de ellende. De tolerantie van de jaren zeventig kan niet meer." Burgemeester Houben van Maastricht heeft zich voorgenomen zijn burgers meer duidelijkheid te blijven bieden. Daarbij wor den de repressie en de zorg (voor de Maast richtse verslaafden) tegelijk aangepakt. Daar bij zou hij het beleid van de overheid graag wat meer over de ministeries heen geregeld willen zien. „Nu is door de Haagse verkoke ring het veiligheidsbeleid nog niet samen hangend", aldus Houben. Ondertussen kunnen de inwoners van Maastricht een telefoonnummer draaien als ze overlast ondervinden van druggebruikers. „Dat verplicht je ook tot iets. In feite stel je je als gemeente kwetsbaar op door de burgers die kans te bieden, omdat je meteen op je uitvoering gecontroleerd kunt worden." De reacties van de Maastrichtenaren zijn vol gens Houben positief. „Bovendien is er qua overlast en criminaliteit nu al sprake van een beduidende daling. En: de prijs van de drugs is in een week tijd drie a vier keer worden."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 23