Show van 'koffer-kunst'
De 24 bonbonschaaltjes van koningin Wilhelmina
Actie Tomaat in
de schijnwerpers
Cultuur Kunst
ertalershuis krijgt
Europese subsidie
Schone
Schijn
Aad zou zelfs de pastoor strikken
voor een nummer in Yab Yum
De la Court met 6 pruiken in huwelijksboot
TERDAG 23 JUL11994
)ubliners komen in Stadsgehoorzaal
iden» De legendarische The Dubliners komen op vrijdag 30
iptember naar de Leidse Stadsgehoorzaal. Zij verzorgen daar
en avondvullend programma met melancholieke ballades en
odiumsuccessen als 'The Wild Rover', Seven Drunken Nights'
a 'The Irish Rover'. De voorverkoop begint op 25 juli bij K
öude Vest 45, en het VW,
pposities in de regio
SGioOntwerpen met portretten van Winfried Molenkamp zijn
Jan 31 juli t/m 25 augustus in Galerie Het Oude Raadhuis in
barmond te zien. De galerie is geopend: di 19-21, woe, do, zo
J4-16 uur, za 11-16 uur. Schilderijen van Leen van der Wijden
langen van 25 juli t/m 9 september in het gemeentehuis van
JJoordwijkerhout De schilder legt zich vooral toe op menselijke
jguren, landschappen en thema's als 'Dans', 'Aarde, lucht, wa-
fer'. De expositie is op werkdagen van 9-12 en van 14-16 uur te
lezichtigen.
I Stichting Het Vertalershuis
Amsterdam krijgt over 1994
r het eerst subsidie van de
opese Unie. De financiële
irage bestaat uit een bedrag
ongeveer 24.000 gulden
r 12 werkbeurzen, ofwel
eduizen,d gulden per maand
vertaler. Vorig jaar was de
hting te laat met de subsi-
caanvraag, waardoor er alleen
ld was voor de laatste vier
aanden van het jaar.
Het Vertalershuis, dat sinds
192 functioneert, ontvangt ook
bsidie van het ministerie van
vc (45.000 gulden) en het Lite-
ir Produktie- en Vertalingen-
nds (24.000). Vorige jaar
eunde ook het Willem-Kloos-
nds Het Vertalershuis (4.000
ilden). Of dat ook dit jaar met
:ld over de brug komt, is nog
et bekend.
Tot eind 1995 is Het Verta-
rshuis, dat elke maand plaats
iedt aan twee buitenlanders, al
tlgeboekt. Het verblijf in Ne
erland is volgens Rudi Wester,
ïcretaris van de Stichting Het
ertalershuis, noodzakelijk voor
kwaliteit van de vertalingen,
ooral in de hedendaagse lite-
ituur staan veel woorden en
uitdrukkingen die niet via het
woordenboek zijn te vertalen.
Zo leverde het woord stoep ooit
een probleem op, omdat de Ita
liaanse vertaalster dacht dat het
om een opstapje naar het huis
ging. Hoe kunnen daar in gods
naam kinderen op spelen, vroeg
zij zich dan ook af. Pas in Am
sterdam ontdekte ze dat de
spelletjes zich op het trottoir af
speelden.
Vaak zijn de vertalers nog
nooit in Nederland geweest,
waardoor ze die typisch Neder
landse sfeer uit vooral de he
dendaagse boeken niet kennen.
Het sfeersnuiven tijdens hun
verblijf verrijkt de vertaling veel
al.
In juli zitten Ingrid Wikén
Bonde uit Zweden en Franco
Paris uit Italië in het huis. Wik
én Bonde kreeg in 1979 de Nij-
hoffprijs voor vertalingen. Ze
vertaalde boeken van Maarten 't
Hart, Peter van Straten, Annie
M.G. Schmidt, Cees Noote-
boom en Harry Mulisch. Werk
van Johan Huizinga, Harry Mu
lisch, Jan Ruusbroec en Frederik
van Eeden werden door Paris
vertaald.
In augustus bevolken Natalia
Ivanova uit Rusland en de Duit
se Waltr'aud Hüsmert het literai
re huis.
Startgeld jonge kunstenaars heilloos'
let Fonds voor Beeldende Kun-
ten slaat een 'heilloze weg' in
ls het jaarlijks 50 jonge kunste
aars een startstipendium van
5.000 gulden geeft. Dat vindt
e Beroepsvereniging van Beel-
ende Kunstenaars.
Het is niet juist kwaliteit als
maatstaf op te leggen aan pas
beginnende kunstenaars. Bo
vendien tast het stipendium de
beroepspositie en het toe
komstperspectief van de niet
uitverkoren beginnelingen aan,
schrijft de beroepsvereniging in
een gisteren verspreide verkla
ring.
De deur voor de horeca staat
Jtijd open', zei Aad van der
.uit, dit jaar de motor achter de
.eidse Lakenfeesten, na afloop
ran het festijn. Zou-ie dat nou
icht menen, vroeg ik mij
neteen af? Eerlijk gezegd heb ik
telf de bijdrage van de horeca
liet gemist. Toegegeven: er de
len minder zuipschuiten mee
lan de peurbakkentocht, en op
ie terrassen was het een stuk
ustiger zonder de rotherrie die
;ewoonlijk de beschaafde feest-
Teugde moet verhogen. Maar
>m nu te zeggen dat het cultu-
ele gehalte van het tiendaagse
:omerfeest met sprongen om-
aag is gegaan, nou nee.
ftnders is het als volgend jaar
Vlinerva geen musicalopvoering
leeft in de Leidse Schouwburg,
natuurlijk een gemis.
Maar, is het ook niet een beetje
gek dat Leiden voor een thea-
tarproduktie in de zomer afhan
kelijk is van een studentenvere
niging? Directeur Wallis de
^ries van de Leidse Schouwburg
[(meneer Pim zeggen sommi
gen) wordt toch ook niet ver
zocht in de zomermaanden de
|drank- en spijstoevoer van Mi
nerva te verzorgen?
Is het eigenlijk niet een beetje
uit de tijd dat de Leidse
(schouwburg van mei tot Sep
tember potdicht zit, vraag ik mij
af? Als Aad met die stevige arm
pjes van-urn nou eens helpt de
(kussens op te schudden in dat
slaapvertrek aan de Oude Vest
(dan moet het toch mogelijk zijn
[om volgend jaar tijdens de La
kenfeesten een bescheiden zo
merprogrammering te realise-
jren? Ik wed dat meneer Pim dat
jveel liever doet dan 's zomers
[drie maanden lang aan de Stille
IOceaan te gaan liggen,
j Zelf heb ik er het volste vertrou
wen in dat Van der Luit de
schouwburgdirecteur wel zover
krijgt dat-ie volgend jaar de
I deuren anderhalve week open
gooit. Die man heeft een over
redingskracht. Aad zou zelfs
pastoor Vreeburg weten te strik-
Aad van der Luit: kussens op
schudden in de schouwburg.
archieffoto peter schipper
Pim Wallis de Vries: 3 maanden
aan de Stille Oceaan.
archieffoto ellen martens
ken om een jodelnummer op de
planken te brengen in Yab Yum.
Waar ik tijdens de Lakenfeesten
echt over gevallen ben is het
vuil op straat. Het wil maar niet
lukken met het aan kant krijgen
van de stad. Ik herinner me nog
als de dag van gisteren hoe, een
jaar of vijf geleden, de toenmali
ge wethouders Van der Molen
en Kuijers het startsein gaven
voor de campagne 'Schone
Stad'. Marietje van der Molen in
haar nopjes(jurk) en Fred Kuij
ers, zijn haardos aangeharkt als
een keurig volkstuintje, gaven
op het Vrouwenkerkplein het
goede voorbeeld door een be
zem door de zwijnestal te halen.
Ik dacht meteen al: da's voor
het eerst en het laatst. En ik heb
gelijk gekregen. Met Fred kon je
gerust een uurtje aan de stam
tafel hangen, daar niet van,
maar om nu te zeggen dat hij
niet van de bezem af kon blij
ven, da's overdreven.
Van de voormalige wethouders
heb ik al tijden niets meer ver
nomen, en van die actie 'Scho
ne Stad' ook niet. Een schone
stad kost immers geld. Een
mooie stad is duur. En de afge
lopen jaren was het natuurlijk
vooral bezuinigen, bezuinigen
en nog eens bezuinigen. Met als
gevolg dat de stad er niet mooi
en schoon maar doorgaans sjo
fel en groezelig uitziet. Tegen
woordig gaan wethouders al
leen nog maar de straat op als
verslaggever van het verval, of
om te klagen dat ze geen geld
hebben terwijl ze u en mij de
ene na de andere poot uitdraai
en. Nee, geef mij dan dat linksi
ge regentendom van 20 jaar ge
leden maar. Dat waren nog eens
bestuurders. Als wethouder
Waal zei dat er een paaltje in de
grond ging, dan ging die ook de
grond in.
Ik denk dat onze stadsbestuur
ders gewoon geen geld over
hebben voor schoonheid en
cultuur, dat niet eens weten wat
allure is en geen beslissingen
van formaat durven te nemen.
Kijkt u maar naar de Breestraat.
Die is een paar jaar geleden op
geknapt en het is er nog steeds
een rotzooitje van asfalt en rib
beltegels omdat alles en ieder
een tevreden gesteld moet wor
den. Geen wonder dat zich in
deze van oudsher sjieke winkel
straat steeds meer uitdragerijen
of gokpaleizen vestigen.
Kijk naar de Stevenshof. Geen
herenhuizen langs fraaie sin
gels, maar petieterige huisjes
langs stroompjes en geitepaad
jes. De huidige generatie stads
bestuurders heeft geen geldge
brek, maar lijdt aan culturele ar
moede, aan een chronisch ge
brek aan durf, a^n krenterigheid
om een paar centen uit te geven
aan de Lakenfeesten of aan het
fatsoeneren van onze woonom
geving. Aanschouw het ge
meentebestuur van Leiden, kijk
de bestpurders één voor één
recht in de ogen en u herkent
onmiddelijk de familie van
Zeeuws meisje: 'Geen cent te
veel hoor'.
Het Theater Instituut Nederland
in Amsterdam besteedt in het
najaarsprogramma aandacht
aan de Actie Tomaat van 25 jaar
geleden. Onder de titel 'Tomaat
in Perspectief, Theatervemieu-
wing in de jaren '60 en '70' wil
het instituut de gebeurtenissen
uit die tijd belichten via lezin
gen, discussies en een tentoon
stelling. Ook richt het de blik op
de toekomst door de huidige si
tuatie aan de orde te stellen.
Het programma duurt van 17
oktober tot 27 februari 1995.
De Actie Tomaat, waarbij
twee theaterschoolstudenten
tomaten gooiden naar de ac
teurs van De Nederlandse Co-
medie, markeert het begin van
de vernieuwing binnen het Ne
derlands toneel. Het conventio
nele bestel ging op de helling en
theatermakers experimenteer
den er lustig op los. De overheid
reageerde aanvankelijk terug
houdend op de vernieuwings
drang, maar in de jaren zeventig
werd zelfs de maatschappelijke
relevantie van een toneelstuk
één van de voorwaarden voor
subsidie.
De huidige klachten dat 'het
systeem op slot zit', en 'door
stroming van aankomende the
atermakers onmogelijk is' verto
nen volgens het Theater Insti
tuut Nederland een opvallende
overeenkomst met die uit de ja
ren zestig en zeventig. Daarover
vindt op 25 november onder
meer de conferentie Kunst en
cultureel klimaat plaats.
'Kleren maken de manin Rijksmuseum
AMSTERDAM GPD
Toen de Leidse patriciërszoon
Pieter de la Court in 1748 zou
gaan trouwen werd eerst een
lijst met zijn 'huwelijksinbreng'
opgesteld. Op de expositie 'Kle
ren maken de man' in het Rijks
museum blijkt dat zijn echtge
note ook negen jassen, tien ves
ten, 13 borstrokken, 45 kousen,
28 'halsstroppen', tien paar
handschoenen, 17 'nagtmussen'
en zes pruiken te verzorgen
kreeg. Omdat dit document de
tand des tijds overleefde is het
mogelijk een blik in de kleerkast
van een welgestelde jongeman
uit de 18de eeuw te werpen.
Het Rijksmuseum heeft veel
kledingstukken uit vroeger tij
den in de collectie. Door de
kwetsbaarheid van stoffen en de
schadelijke invloed, van licht
worden ze echter maar zelden
geëxposeerd. Hoe jammer dat is
blijkt in het zaaltje waar vijftig
fraaie kostuums en accessoires
uit de 18de eeuw bijeenge
bracht zijn.
De route ernaar toe leidt door
zalen waar bedden, meubels,
porselein en andere voorwer
pen uit deze tijd staan opge
steld. De sobere vormgeving uit
de Gouden Eeuw had inmiddels
plaats gemaakt voor de krulleri
ge pracht en praal van de prui
kentijd. 'Kleren maken de man'
vult deze wereld van welgedane
rijkdom onverwacht even met
'echte' mensen. Zelfs geschil
derde portretten zijn niet in
staat een tijdvak op zo'n van
zelfsprekende manier tot leven
te wekken.
In de 18de eeuw werd de in
houd van een mannen-kleer
kast niet alleen bepaald door
het beschikbare budget. He^ de
corum vereiste dat hij bij ver
schillende gelegenheden steeds
andere kleding droeg: zo had hij
kostuums voor het .afleggen van
of zelf bezoek krijgen, een ple
ziertochtje of naar dè schouw
burg gaan.
De kledingstukken en acces
soires maken duidelijk dat de
welgestelde man uit de pruiken
tijd veel geld aan zijn garderobe
besteedde. De met bloemmo
tieven versierde kniejassen van
geschoren groen fluweel of kar
mozijnrode zijde hebben vast
een kapitaal gekost. Ook bij de
aanschaf van een lange kamer
jas of 'Japonsche rock' heeft de
eigenaar niet op de centen ge
let: het kledingstuk met bijpas
send vest werd in de tweede
helft van de 18e eeuw gemaakt
aan de Indiase Coromandel-
kust. De fraaie stapeling van
bloem- en bladmotieven op een
donkerrode ondergrond maken
de 'rock' tot het pronkstuk van
de tentoonstelling.
De bezoeker treft ook de ge
poederde pruik van grijs haar
aan die is gedragen door de
Amsterdamse burgemeester mr.
Egbert de Vrij Temminck (1700-
1785). Daarnaast staat een met
Chinese motieven beschilderde
pruikenstandaard van aarde
werk: zo bleef de pruik 's nachts
netjes in model.
De pruikentijd staat in de ge
schiedenis bekend als een tijd
van afgenomen daadkracht en
potverteren. Dat is vast waar,
maar op deze expositie is de
uitstalling van rijkdom uit dit
tijdvak juist fascinerend.
De expositie 'Kleren maken
de man' in het Rijksmuseum
(Stadhouderskade 42, Amster
dam) duurt tot en met 6 no
vember. De openingstijden
zijn van dinsdag tot en met za
terdag van 10.00 tot 17.00 uur
en zondag van 13.00 tot 17.00
uur.
Het complete 97-delige tafelgar
nituur van zilver en email, dat
koningin Wilhelmina in 1901
van de gemeente Amsterdam
ter gelegenheid van haar huwe
lijk met prins Hendrik kreeg, is
tot en met 25 september te be
zichtigen in museum Boymans-
van Beuningen in Rotterdam.
Dit spectaculaire servies, waar
van enkele onderdelen eerder te
zien waren op de tentoonstel
ling 'Modern zilver' in 1992,
werd ontworpen door Jan Ei-
senloeffel.
In maart 1901 werd het garni
tuur, vergezeld van een door G.
Rueter ontworpen oorkonde, in
het Paleis op de Dam aangebo
den. Opvallend is dat 'het van
een bijzonder modern ontwerp
is. Het is onderandere door
toepassing van klinknagels een
uitzonderlijk fraai voorbeeld
van de zakelijke richting in de
Nieuwe Kunst. De sobere geo
metrische versieringen tonen
evenwel een zeer grote variëteit.
In de kandelaars is een duidelij
ke relatie met de romaanse
kunst te zien.
Voor zover bekend heeft ko
ningin Wilhelmina vrijwel geen
gebruik kunnen maken van dit
omvangrijke en kostbare ge
schenk, omdat het vanwege zijn
uiterst moderne en 'technisch'
aandoende vormgeving wel erg
afweek van de toenmalige in
richtingvan de paleizen. Boven
dien was het volkomen ridicuul
van samenstelling. Groente- en
Papiermanifestatie in Noordwijkerhonts Leeuwenhorst
Behalve papierkunst bekijken, is
het ook mogelijk papier te ko
pen. Want die zondag is er ook
(van twaalf tot vier) een markt
voor met de hand gemaakt pa
pier. Een grote variatie aan pa-
pierprodukten wordt verkocht,
alsmede materialen die bij het
papiermaken te pas komen,
zoals gereedschappen, planten-
zaden en literatuur over papier
en papiermaken. Ook zijn er de
monstraties papiermaken te
zien.
Tijdens het congres van de
1APMA (International Associa
tion of Handpapermakers and
paper Artists) dat hier van 28 ju
li tot 1 augustus wordt gehou
den, werken kunstenaars uit 21
verschillende landen samen aan
het thema natuur/cultuur. Zij
gaan op zoek naar de invloed
van natuurlijke materialen op
de verschijningsvorm van het
kunstwerk. In het kader van het
papiercongres heeft de organi
sator, de Stichting papiermani
festatie 1994, in samenwerking
met musea en andere culturele
instellingen exposities van pa
pierkunst in het hele land geor
ganiseerd. Onder meer in het
Provinciehuis Zuid-Holland (tot
3 september) en in de Koninklij
ke Bibliotheek (tot 16 septem
ber) in Den Haag, Het Museum
'Jardinière' uit 1899. Vervaardigd bij de Voorschotense firma J.M. van Kempen. Het stuk is eigendom van museum Boymans-Van Beuningen. afbeelding pr
vleesschalen ontbraken, en ook
was niet voorzien in vorken en
messen. Wel telde het servies
drie schalen voor bloemstuk
ken. Ook het aantal bonbon
schaaltjes was overvloedig:, er
waren maar liefst 24 exempla
ren gemaakt.
Het zilveren garnituur be
hoort tot de Koninklijke Verza
melingen en werd met toestem
ming van prinses Juliana voor
de duur van de tentoonstelling
aan museum Boymans-van
Beuningen ter beschikking ge
steld. 'Vorstelijk zilver' is een
speciale presentatie van de af
deling kunstnijverheid en wordt
aangevuld met belangrijk zilver
uit het begin van deze eeuw, af
komstig uit particulier bezit.
Catalogus
Dr.J.R.ter Molen, waarnemend-
directeur en tevens hoofdcon
servator van de afdeling Kunst
nijverheid van Museum Boy
mans-van Beuningen, heeft ge
durende meer dan vijftien jaar
de zilvercollectie van het muse
um bestudeerd en verder uitge
breid. Het resultaat van zijn
werk is een rijk geïllustreerde
catalogus, die tot 1 januari 1995
dankzij een aantal subsidies in
de museumwinkel voor de spe
ciale prijs van f99,50 wordt ver
kocht. Daarna geldt de normale
verkoopprijs van f149,50.
De basis van de zilvercollectie
is het omvangrijke legaat van de
in 1851 in Rotterdam geboren
meubelfabrikant en verzame
laar J.P.van der Schilden. Van
der Schilden die in 1925 onge
huwd overleed, had Museum
Boymans tot zijn universeel erf
genaam benoemd; hierdoor
kwamen in aanvulling op een
eerdere schenking nog talrijke
schilderijen uit de zeventiende
en negentiende eeuw in het be
zit van het museum, alsmede
de omvangrijke zilvercollectie
die hij had samengesteld. Met
het door Van der Schilden na
gelaten vermogen konden na
dien nog diverse schilderijen
voor het museum worden aan
gekocht, waaronder 'De Verlo
ren Zoon' van Hieronymus
Bosch.
De uitbreiding van de zilver
collectie van het museum met
Van der Schildens legaat als ba
sis, is erop gericht geweest om
de historische ontwikkeling van
het Nederlandse zilver zo veel
zijdig mogelijk te belichten. Dit
geschiedde enerzijds door aan
dacht te schenken aan de ver
scheidenheid van zowel profane
als religieuze objecten. Ander
zijds beoogt de verzameling in
zicht te verschaffen in de ver
schillende stijlen, zoals die se
dert de Renaissance in de edel
smeedkunst zijn toegepast, me
de aan de hand van kenmer
kende vormen en ornamenten.
Dankzij schenkingen en aanko
pen was het museum in de ge
legenheid tal van lacunes in de
verzameling in te vullen; hier
door geeft de collectie momen
teel een boeiend overzicht van
de ontwikkeling van de Neder
landse edelsmeedkunst vanaf
de vroeg zeventiende eeuw tot
op de dag van vandaag.
'Zilveri t/m 25 september, di
t/m za 10-17 uur, zo 11-17 uur,
museum Boymans-van Beu
ningen in Roterdam.
Wie met alle mogelijke vor
men van papierkunst wil
kennismaken, kan zondag
31 juli terecht in het
Noordwijkse Congrescen
trum 'Leeuwenhorst'. Daar
wordt die dag een interna
tionale tentoonstelling
'The Suitcase Art Show' ge
presenteerd tijdens de pa
piermanifestatie 1994. De
kunstwerken in deze 'Kof
fer-kunst-show' zijn van de
deelnemers aan het achtste
internationale congres van
papierkunstenaars.
NOORDWUKERHOUT»
ANNEMIEK RUYGROK
Van NurTarim is deze
'Seven steps to hea
ven', papier in combi
natie met lood. Het
werk is te zien in de
Librije Hedendaagse
Kunst in Zwolle.
foto pr
Rijswijk (tot 15 augustus) en de
Hortus Botanicus van de VU
Amsterdam (tot 1 oktober). Ook
in De Librij hedendaagse Kunst
in Zwolle, is werk van papier
kunstenaars geëxoposeerd.
Het gebruik van papier is in
de kunstgeschiedenis een be
trekkelijk jong fenomeen. In de
Europese kunst dateert het ge
bruik van papier als zelfstandig
materiaal uit het begin van deze
eeuw (grote pioniers waren Pi
casso, Gris en Braque). Inmid
dels is de belangstelling voor en
het gebruik van papier in de
kunst breed verbreid. In Neder
land zijn sinds de jaren tachtig
al verschillende tentoonstellin
gen over toepassing van papier
in de kunst geweest.
'Suitcase Art Show", papier-
markt en demonstraties: 31 ju
li, 12016 uur, Congrescentrum
De Leeuwenhorst, Langelaan
3, Noordwijkerhout.
