Zomerbespeling theaters uitzondering
'Tragiek van twist gaat mij ter harte'
Brussels museum
erft 60 Magrittes
Cultuur Kunst
Nederzetting Bronstijd
bij Utrecht ontdekt
Replica's
op veiling
Pianoduo berooft zichzelf van het leven
-4
lONDERDAG 21 JUL11994
CHEF ANNEMIEK RUYCROK. 071 -356471PLV -CHEF JAN RIJSDAM.071 -356472
Kunst- en antiekdagen in Den Haag
den haag Op het Lange Voorhout in Den Haag worden op 27 en
28 augustus de eerste Haagsche Kunst- en Antiekdagen gehou
den. Tevens wordt in theater Diligentia op beide dagen van
12.00 tot 13.00 uur een gratis veilingles gegeven. Tijdens dat
weekeinde is ook de Haagsche Kunst- en Antiekwandeling. De
route voert door het historische hart van de Hofstad langs vele
antiekwinkels en een aantal galerieën. De Stichting Promotie
Den Haag heeft het evenement georganiseerd.
Klassieke modernen in Stedelijk
Amsterdam De traditionele zomeropstelling van het Stedelijk
Museum in Amsterdam omvat dit jaar werken van de klassieke
modernen Monet, Malevich, Matissen. Picasso, Van Gogh,
Chagall, De Kooning en Warhol. In de erezaal worden drie stro
mingen uit de kunst sinds 1960 met elkaar geconfronteerd: pop
art, minimal art en conceptuele kunst. In andere zalen zijn groe
pen van werken te zien van kunstenaars zoals Wim T. Schippers
(assemblages), Lucebert (schilderijen), Rob van Koningsbruggen
(recente litho's) en Willem de Kooning (schilderijen beelden).
Tot slot zijn recente aanwinsten te bezichtigen. De zomeropstel
ling '94 duurt t/m 23 september.
'Cyranoen 'The Phantomhelden eerste echte Nederlandse musical-zomer
In het Kromme-Rijngebied ten
esten van de stad Utrecht, zijn
)ij]36 lokaties aangetroffen die ar-
leijcheologisch van grote waarde
rolzijn, waaronder een nederzet-
toking uit de Bronstijd (1800 tot
roi700 voor Chr.). Het archeologi
sche onderzoek was van belang
omdat daar, tussen Utrecht en
Vleuten-de Meern, grootschali
ge woningbouw staat gepland
voor 20.000 tot 30.000 huizen.
De provincie Utrecht wil be-
kijken of enkele van de meest
waardevolle archeologische ne-
derzetttingen te bewaren zijn
door ze op te nemen in het be
stemmingsplan van de nieuwe
THEATERS
stad, de Leische Rijn.
Behalve de Bronstijd-neder
zetting zijn ook restanten van
nederzettingen uit de Late Ijzer
tijd, de Romeinse tijd en de
vroege Middeleeuwen aange
troffen. De Rijksdienst voor het
Oudheidkundig Bodemonder
zoek (ROB) wil een aantal van
de meest waardevolle lokaties
op de Rijksmonumentenlijst la
ten plaatsen.
Gedeputeerde voor archeolo
gie, D. Kok, toonde zich ver
heugd met het feit dat planolo
gen en stedebouwkundigen
steeds meer rekening houden
met cultuurhistorische
vondsten
0. DEN HAAG
CIRCUSTHEATER
dag(beh ma), 20.00 u
o ook 14 00 uur. Musical 'The Phantom of the Opera'.
AMSTERDAM
CARRÉ
t/m zo 28/8 (beh ma), 20.15 uur, 20 ook 14.00 uur: Musical 'Cyrano'.
STADSSCHOUWBURG
'Julidans'
t/m 2a 23, 22.00 uur: Barbara Duijfjes; 'Just passing by'.
Twee tragische helden houden de eer hoog. Wie deze zo
mermaanden het theater wil bezoeken, komt al gauw te
recht bij de musicals 'Cyranoin het Amsterdamse Thea
ter Carré of bij 'The Phantom of the Opera' in het Sche-
veningse Circustheater. Avond aan avond strijden beide
hoofdrolspelers om liefde en geluk. En, hoe triest, in bei
de gevallen loopt het slecht af. Behalve dan voor de thea
tereigenaren. Die zien in de anders zo lome zomertijd
hun eigendom toch nog als een bron van inkomsten.
met een bezettingsgraad van
minimaal negentig procent."
Van den Ende gokt deze zo
mermaanden ook op de toeris
ten. „Het aantrekkelijke is om
een uitstapje naar een stad te
maken en dat dagje uit af te
sluiten met een bezoek aan een
musical", zegt Robin de Levita.
„Dat werkt. Restaurants in
Scheveningen en Den Haag zit
ten voller dan normaal in deze
periode. En het Kurhaus doet
ook betere zaken dan in dezelf
de periode vorig jaar."
Rik van Hulst, voorzitter van de
Vereniging van Schouwburg- en
Concertgebouwdirecties in Ne
derland (VSCD), zegt dat zo
merbespeling van theaters ge
bonden is aan lokaties waar
sprake is van toeristen-concen
traties. „Zeker buiten de Rand
stad komt bijna geen schouw
burg in aanmerking voor zo
merbespeling. Daarom blijft dat
fenomeen tamelijk bijzonder.
Zomerbespeling is afhankelijk
van de exploitatie-mogelijkhe
den van de theaters. En die zijn
beperkt, zeker in de zomer
maanden."
Hij somt de oorzaken op:
geld, publiek, spelers en ar
beidsvoorwaarden. „De meeste
theaters zijn grotendeels afhan
kelijk van hun vaste publiek.
Dat maakt tweederde van het
totale aantal bezoekers uit. Juist
die mensen gaan deze maan
den met vakantie. Ook de to
neelgezelschappen zijn uit de
ether vanwege vakanties. Daar
naast zou ik als theaterdirecteur
in conflict komen met de ar-
amsterdam martin hermens
Zomerbespeling van theaters in
Nederland is bijzonder. Maar
niet uniek. Zo beleefde de eer
ste serie voorstellingen van de
musical 'Cats' de première zelfs
midden in de zomer van 1987.
Toch behoort 'Cats', als we
het over zomerbespeling heb
ben, tot de categorie uitzonde
ringen. Een mager gevulde cate
gorie, overigens, waarin zich dit
jaar 'Cyrano' en 'The Phantom'
scharen. „We praten over pro-
dukties die je in een lange, aan
eengesloten periode moet bren
gen", legt uitvoerend producent
Robin de Levita van Joop van
den Ende Theaterprodukties
uit. „De kosten zijn hoog. Dat
brengt financiële risico's met
zich mee. Het stil leggen van
deze produkties in de zomer
kunnen we ons gewoon niet
veroorloven." Meer dan 550.000
mensen hebben 'The Phantom'
al gezien, terwijl voor de ko
mende maanden al tweehon
derdduizend kaarten zijn ver
kocht.
Open eind
„The Phantom is een open-
eind-produktie. Zo lang er ge
noeg publiek is, dat wil zeggen:
zo lang de zaal zo goed als vol
zit, draait de musical door", legt
Robin de Levita uit. „Komt de
zaalbezetting onder de tachtig
procent, dan lijden we verlies.
Daarvan is gelukkig nog geen
sprake: we maken bijna winst.
Maar de dagkosten zijn zo
hoog, dat we moeten draaien
beidsvoorwaarden. Mijn perso
neel heeft recht op een aantal
vakantiedagen. Ik moet in de
zomermaanden niet aankomen
met een volledige bespeling van
het theater. Hooguit veertien
dagen 'My Fair Lady' zou kun
nen. Meer echt niet."
Schouwburgen die in de zo
mermaanden leeg staan, kosten
geld. „Maar", zo vult Van Hulst
direct aan, „ga eens kijken bij
fabrieken en dienstverlenende
bedrijven. De werknemers daar
hebben ook recht op vijf weken
vakantie per jaar. Dat zijn ver
worven rechten. Met dergelijke
economische verschijnselen
heeft iedereen te maken."
Ongebruikelijk
Iedereen? Vrije producenten,
zoals Joop van den Ende, niet.
Met 'The Phantom' en 'Cyrano'
houdt hij ongeveer 225 mensen
aan het werk. Niet alleen ac
teurs en zangers, ook technici,
kleedsters, grimeurs en noem
maar op. „Meestal zijn de con
tracten seizoensgebonden",
zegt Robin de Levita. „Wij wer
ken met jaarcontracten. Dat is
ongebruikelijk in Nederland."
Op de burelen van de amuse
mentskoning in Aalsmeer wordt
volop gedacht aan een tweede
open-eind theater naast het Cir
custheater in Scheveningen.
„De discussies lopen nog", wil
De Levita daarover kwijt. „Het
blijkt te kunnen in Nederland.
Maar dan moet er wel groot ge
dacht worden. Ook in zaken als
marketing. Daarnaast moet de
kwaliteit goed zijn. En daar be
slist uiteindelijk het publiek
over."
'The Phantom of the Opera' is
in elk geval tot eind dit jaar in
het Circustheater in Schevenin
gen te zien. In de zomermaan
den zijn nog dagelijks toegangs
kaarten beschikbaar. Dat laatste
geldt ook voor 'Cyrano' in het
Koninklijk Theater Carré aan de
Amstel in Amsterdam. Die voor
stelling draait tot eind augustus.
Paul Delvaux (1897-1984)
Juist op dezelfde dag waarop
bekend werd dat een deel van
de nalatenschap van e surrea
list René Magritte is vermaakt
aan de Belgische staat en bin
nenkort in het Brusselse muse
um voor Moderne Kunst te
zien is, kwam gisteren het be
richt dat Paul Delvaux is over
leden. De 'andere' bekende
Belgische surrealist is 96 jaar
geworden.
Paul Delvaux, die in 1897 werd
geboren in een dorp bij de
plaats Huy in de Belgische Ar
dennen en gisterochtend in
Veurne overleed, heeft nooit
die grote bekendheid en be
langrijkheid gekregen die zijn
landgenoot Magritte ten deel
viel. Dat heeft waarschijnlijk te
maken met zijn late overstap
naar het surrealisme. Hij stu
deerde korte tijd architectuur,
schilderde in de traditie van de
Vlaamse expressionisten, en
bekeerde zich pas na het mid
den van de jaren dertig tot de
kunststroming die toen al een
internationaal karakter had en
op zijn top was.
Delvaux was twee jaar daar
voor voor het eerst in contact
gekomen met het werk van de
surrealisten via een tentoon-
stelling in Brussel. Hij zag er
werk van onder anderen Max
Ernst, Dali en Magritte. Hoe
wel het werk van Delvaux sinds
die tijd sterk beïnvloed is door
dat van deze schilders en nu
ook tot het surrealisme wordt
gerekend, heeft Delvaux zich
nooit aangesloten bij de sur
realistische beweging van de
rechüijnige Franse dichter An-
dré Breton.
Delvaux' werk wordt geken
merkt door diepe perspectief
werkingen die overeenkomst
vertonen met de manier waar
op De Chirico zijn perspectief
behandelt. De lijn heerst sterk
over de koele en transparante
kleuren. De schilderijen van de
Belg worden dikwijls bevolkt
door naakte of deels ontklede
vrouwen die in een soort tran
ce of in een droomwereld
schijnen te verkeren. In die zin
zijn er ook overeenkomsten
met het werk van Chagall. De
vrouwen bevinden zich
dikwijls in een toneel-achtige
omgeving die vaak wordt ge
stoffeerd met trams en treinen
of ze houden zich op in hotels,
stations of op lege pleinen met
classisistische gebouwen. An-
dré Breton zei eens dat de the
matiek van Delvaux 'de wereld
tot het rijk van een vrouw -al
tijd dezelfde- maakt'.
Het werk van Paul Delvaux be
leefde, evenals het surrealisme
als geheel, in de jaren zestig en
zeventig een revival. Ook in
Nederland werden grote expo
sities van zijn werk gehouden.
De laatste jaren had de kunste
naar last van zijn ogen, waar
door hij niet meer kon schilde
ren. Hij tekende nog wel.
Het werk van Paul Delvaux be
vindt zich in de collecties van
de grote musea in de Verenig
de staten en Europa. In Neder
land bezit het Rotterdamse
museum Boymans van Beu-
ningen werk van zijn hand. Als
hommage aan de schilder
hangt vanaf vandaag 'La ville
rouge' dat Delvaux in 1943/44
schilderde in een van de muse
umzalen te kijk.
In zijn atelier in Sint-Idesbald
heeft de Paul Delvaux Stichting
een museum ingericht, waar
werk van de surrealist hangt,
maar ook de miniatuurtrein
tjes te zien zijn die model ston
den voor veel van zijn schilde
rijen. Delvaux wordt volgende
week dinsdag begraven.
Paul Delvaux exposeert voor zijn schilderij 'De groene sofa'. De Belgische schilder overleed gisteren op
96-jarige leeftijd. s archieffoto anp
Asscher wil bemiddelen in Tata Mirando-zaak
arnhem «anp
Welk orkest is het echte Zigeu
nerorkest Tata Mirando? Is dat
het orkest van Adolf, één van de
zonen van oprichter Josef Weis,
of is dat het orkest van broer
Meisel Weis, de oudste zoon
van Josef. Vier getuigen, onder
wie de voormalige rechtbank
president in Amsterdam mr. B.J.
Asscher, lieten er gisteren in het
voorlopig getuigenverhoor in de
civiele procedure die de familie
leden tegen elkaar hebben aan
gespannen geen twijfel over be
staan. Het orkest van Adolf is
het enige echte Tata Mirando.
Asscher bood aan te bemidde
len tussen de familieleden. Het
orkest van Adolf brengt volgens
de getuigen de echte Mirando-
klanken. Adolf Weis wil dan ook
dat het orkest van Meisel op
houdt te vertellen dat zij de ech
te Mirando's zijn, vooral omdat
er op die manier klanten wor
den afgetroggeld. Het orkest
van Meisel is volgens Adolf een
gelegenheidsorkest. De kinde
ren van Meisel hebben overi
gens de naam Tata Mirando of
ficieel als merknaam laten de
poneren.
Mr. Asscher zei gisteren het
Adolf Weiss (links) is door zijn broer Meisel Weiss voor de rechtbank ged.
naam van hun vader Tata Mirando zou gebruiken voor zijn orkest.
zigeunerorkest zeer goed te Om het sociëteitsleven in het
kennen, omdat zijn zwager na-oorlogse Amsterdam wat op
Morschi Weis vroeger de leiding te vijzelen, haalde de vrienden
had. Bovendien: „Het zigeuner- club het zigeunerorkest naar de
orkest Tata Mirando is eigenlijk hoofdplaats,
door een vriendenclub van mij Volgens Asscher zou de ruzie
ontdekt", zo vertelde Asscher tussen Adolf en Meisel nooit zo
aan rechter-commissaris mr. hoog zijn opgelopen als Mor-
A.E. Teeuwissen-van der Valk. schi nog had geleefd. „De tra
giek van deze twist gaat mij zeer
ter harte. Uit bewondering voor
Morschi Mirando, die mijn zwa
ger was, zou ik graag met de fa
milie praten om het conflict op
te lossen", zo zei Asscher, die
aanbood te bemiddelen tussen
de familieleden. Maar ook hij
verklaarde dat het orkest van
Adolf nu het echte Tata Miran
do was.
Het oorspronkelijke Tata Mi
rando werd omstreekt 1900 op
gericht door Josef Weis. Hij
vond maar zes van zijn twaalf
zonen goed genoeg om mee te
spelen. Volgens Asscher was
Meisel af en toe invaller. Dat hij
soms op platenhoezen staat af
gebeeld, moet toeval zijn.
Ook een andere getuige en
muziekkenner, de 73-jarige ba
rones C.A. van Boetzelaar-van
Pallandt, was heel beslist: Het
enige echte orkest staat onder
leiding van Adolf. Na het bijwo
nen van een optreden van het
orkest van Meisel eind jaren
tachtig was de barones zeer te
leurgesteld. „Dit waren niet de
echte Mirando's."
Op 7 september zullen op
nieuw getuigen worden ge
hoord. De advocaten van beide
partijen zullen in de tussentijd
het bemiddelingsvoorstel van
mr. Asscher bestuderen. Wan
neer de partijen daar niet uitko
men, wordt de civiele procedu
re doorgezet. Het kan dan nog
maanden duren voor er een uit
spraak is in de familietwist.
CONCERTEN
LEIDEN
HOOGLANDSE KERK
Vrijdag 22 juli
Orgelconcert door Charles de Wolft;
Bach-programma, 20.15 uur.
Zaterdag 23 juli
Orgelconcert door Léon Berben,
13.30 uur.
LVC
Vrijdag 22 juli
Het Friese melodieuze gitaargezel-
schap Visions of Johanna (zolderca;
fé). 23.30 uur.
DE BEELDENTUIN
Zondag 24 juli
Biguine Ballade speelt muziek uit het
Caraibisch gebied in de beeldentuin
aan de Koppenhinsteeg, 15.00 ubr.
KATWIJK
NIEUWE KERK
Vrijdag 22 juli
Orgelconcert door Petra Veenswijk;
werken van Franck, Mulet, De Saint-
Martin en Langlais, 20.15 uur.
VREDESKERK
Dinsdag 26 juli
Orgelconcert door Herman van Vliet;
werken van o.a. Tartini, Fumagalli en
Widor, 20.15 uur
NOORDWIJK
GROTE KERK
Donderdag 28 juli
Orgelconcert Kees Nottrot, werken
van o.a. Bach, Vivaldi en Liszt, 20.15
AMSTERDAM
CONCERTGEBOUW
Zaterdag 23 ju li
London Festival Orchestra olv Ross
Pople, werken van Clarke, Tippett,
Copland en Vaughan Williams, 20.15
Maandag 25 juli
Nieuw Sinfonietta Amsterdam olv Lev
Marki2, solist Vadim Repin, viool;
werken van Mendelssohn en Schu
bert. 20.15 uur.
Woensdag 27 juli
Suk Kamerorkest olv Josef Suk, viool;
werken van Suk, Vanhal. Janécek en
Dvorók, 20.15 uur.
Donderdag 28 juli
Yuri Bashmet, altviool, Mikhail Mun-
tian, piano; werken van Marais, Schu
bert en Sjostakowitsj, 20.15 uur.
brussel anp
Het Museum voor Moderne
Kunst in Brussel krijgt ruim zes
tig werken van de Belgische sur
realistische kunstenaar René
Magritte. Irène Halmoir, de
twee maanden geleden overle
den weduwe van de Belgische
surrealistische dichter Louis
Scutenaire, heeft deze collectie
aan de Belgische Staat nagela
ten. Daarmee krijgt het Brussel
se museum 's werelds grootste
verzameling werken van Mag
ritte.
Scutenaire, die in 1987 is
overleden, was goed bevriend
met Magritte (1898-1967) en
begon al vroeg werk van hem te
verzamelen. Scutenaire schreef
bij sommige schilderijen ge
dichten. De schenking aan het
museum, onderdeel van de Ko
ninklijke Musea voor Schone
Kunsten, bestaat uit 23 schilde
rijen, 13 grotere aquarellen, 30
tekeningen, een beschilderde
fles en drie wandkleden, uitge
voerd naar een ontwerp van
Magritte. Zij stammen vooral
uit de jaren twintig, dertig en
veertig.
Bibliotheek
Behalve de collectie beeldende
kunst is ook Scutenaires unieke
bibliotheek aan de Belgische
Staat nagelaten. Deze verzame
ling bestaat uit archieven, eerste
edities van boeken, bijzonder
geïllustreerde boeken, erotica
en een hoeveelheid curiositei
ten, die allemaal met het sur
realisme te maken hebben. De
ze verzameling gaat naar het
Museum voor Letterkunde. Vol
gens het Brusselse dagblad Le
Soir benadert de waarde van
het totale legaat de miljard Bel
gische franken (55 miljoen gul
den).
Eliane de Wilde, hoofdconser
vator van het Museum voor
Moderne Kunst is opgetogen,
maar wil zich niet over de waar
de van de verzameling uitlaten.
Het museum heeft al 20 schil
derijen van Magritte in bezit,
waarmee het totaal binnenkort
op 43 komt.
Er is al een permanente Mag-
ritte-zaal ingericht en in de
herfst zullen de nieuwe werken
worden geëxposeerd, aldus De
Wilde.
amsterdam anp
Het veilinghuis Christie's in
Amsterdam brengt op 8 okto
ber een groot aantal kopieën
van oude meesters onder de
hamer. Onder de werken be
vindt zich het Portret van Sas-
kia van Rembrandt. De op
brengst van de kopie wordt ge
schat op tussen de 7000 en
10.000 gulden. Het is voor het
eerst dat Christie's een veiling
wijdt aan kopieën.
Het origineel van het Portret
van Saskia bevindt zich in de
Staatliche Kunstsammlungen
in Kassei. De kopie werd ge-
De replica's op de veiling
zijn afkomstig uit privébezit.
Ze zijn voor het grootste deel
in de 19de eeuw gemaakt. Ter
veiling gaat ook een kopie van
Raphael's Madonna en kind,
waarvan het origineel in het
Prado in Madrid hangt. De op
brengst van die kopie wordt op
4000 tot 6000 gulden geschat.
den haag anp
Het Belgisch/Japanse pianoduo
Crommelynk heeft zich naar nu
pas bekend is geworden on
langs van het leven beroofd.
Vrijdag werden de 47-jarige Pa
trick Crommelynck en zijn 49-
jarige echtgenote Taeko Kuwata
vlakbij hun huis in Brussel be
graven.
Het is niet duidelijk wat de
drijfveren Van hun daad waren.
Het huwelijk van het duo stond
bekend als stormachtig. In sep
tember, verschijnt de 16e cd, zo
meldt een woordvoerder van
Claves Records in Den Haag. Al
le eerdere cd's verschenen bij
dit Zwitserse label.
Afgelopen mei trad het duo
voor het laatst op in Nederland,
in het Muziekcentrum in Eind
hoven. Zij maakten tournees
over de hele wereld, onlangs
nog naar Japan. Ook traden ze
op in televisieprogramma's.
Crommelynck studeerde pia
no bij Stefan Askenase en Victor
Merjanow in Moskou. Kuwata,
geboren in Hiroshima, studeer
de bij verschillende professoren
in Japan. Daarna trok ze naar
Europa waar ze haar latere
echtgenoot ontmoette tijdens
een meesterklas bij Dieter We
ber in Wenen.
Het Duo Crommelynck spcia-
liseerde zich in vierhandig pia
nospel en werken voor twee
piano's. Op hun repertoire
stonden Tjaikovsky, Schubert,
Debussy en Dvorak.
Patrick Commelynck is gesto
ren door ophanging. De politie
vermoedt dat Taeko het dode li
chaam van haar man vond, en
zijn voorbeeld volgde. Wanneer
het drama zich precies afspeel
de is niet bekend. Op 11 juli
vond de stiefmoeder van Pa
trick, die in hetzelfde huis
woonde, de dode lichamen. Di
rect schakelde zij de politie in.
Avond aan avond strijdt The Phantom om liefde en geluk. En, hoe triest, het loopt slecht af. foto martha
svzopes
