Aung San Suu Kyi
geweten van Burma
'Bedrijvendokter' Joep zoekt nog steeds naar hét medicijn
Feiten &Meningen
Brinkman rest één
uitweg: opstappen
S bt I
Nobelprijswinnaars vrage
aandacht voor Suu Kyi1
Kenya maakt er eer
puinhoop van maai
krijgt wel hulp
WOENSDAG 20 JULI 1994
152
Monter verscheen fractievoorzitter Brink
man van het CDA in het NOS-journaal. Hij
is absoluut niet door het CDA-bestuur op
de vingers getikt voor zijn afwijzing van een
centrum-linkse coalitie. Sterker nog. hij
wijst die helemaal niet af en zal het con
cept-regeerprogramma van informateur
Kok slechts inhoudelijk beoordelen. Als de
majesteit mee aan het TV-toestel zat. zal ze
bijkans uit haar koninklijke vel zijn ge
sprongen.
Wat zijn de feiten. Bijna twee weken gele
den was de politieke patstelling compleet.
Bolkestein had paars laten springen, Van
Mierlo paste voor centrum-rechts en Brink
man vond het onderzoeken van centrum
links overbodig. Daarmee was elke meer
derheidscombinatie op dat moment ge
blokkeerd. Alle fractievoorzitters van de vier
grote partijen adviseerden de majesteit ver
volgens iets anders. Er was geen meerder
heidsadvies uit af te leiden en dus kon ook
de majesteit hier geen chocola van maken.
Was de majesteit verstandig geweest dan
had ze de heren hun huiswerk laten over
doen of gewoon het advies van informateur
Tjeenk Willink opgevolgd. Zoniet Beatrix.
Die riep haar vaste adviseurs bij zich en
brouwde een eigen recept. Twee van die
vaste adviseurs zijn prominente leden van
het CDA. Brinkman
had de koningin een
informateur van
CDA-huize geadvi
seerd en de twee ko
ninklijke CDA-advi-
seurs raden de ma
jesteit aan Wim Kok
te kiezen.
Verbazing alom,
zelfs bij Wim Kok.
Wie had dat kunnen
denken dat de ko-
ningin zich zo diep
PIMFORTUYN in het partijpolitieke
medewerker gewoei zou begeven
en onverbloemd zou
kiezen voor cen
trum-links. Brinkman was ronduit onaan
genaam verrast. Hij werd tweemaal voor
gek gezet. Zijn advies werd in de wind ge
slagen en zijn blokkade van centrum-links
werd door de twee CDA-prominenten Deet-
man en Scholten met koninklijke hulp weg-
gezwiept.
Daarna kwam de machine van CDA-pro
minenten op gang. De een na de ander
deed den volke kond van het feit dat het be
neden de waardigheid van het CDA is om
welke blokkade dan ook op te werpen. Het
geheel werd afgerond met een groot inter
view van het CDA, mevrouw Lodders, die
zonder veel plichtplegingen de blokkade
van Brinkman en zijn fractie van centrum
links terzijde schoof. Een snotneus van de
CDA-jongeren deed er nog een schepje bo
venop door namens het partijbestuur
Brinkman te kapittelen. We kunnen nu wel
spreken van een levensgrote leiderschaps
crisis binnen het CDA. Brinkman zegt de
baas te zijn, maar heeft hij daarvoor het
morele gezag nog?
Ondertussen grenst de manier waarop
het CDA met zijn politieke leider Brinkman
omgaat aan regelrecht sadisme. Vóór de
verkiezingen is hij herhaaldelijk onderuit
gehaald door vooraanstaande partijgenoten
als Bert de Vries, minister van sociale zaken,
Heerema, staatssecretaris van volkshuisves
ting en niet in de laatste plaats door king
maker Lubbers, ons aller minister-presi
dent. Klap op de vuurpijl was de KRO-docu-
mentaire waarin een affaire van niks vlak
voor de verkiezingen tot ontzagwekkende
proporties werd opgeblazen en wel heel,
heel erg bewust. Na de verkiezingen het
rapport Gardeniers, waarin Brinkman er
ongenadig van langs krijgt en nu dan het
gedwarsboom van zijn formatiestrategie via
de media en de koninklijke coulissen.
Aan ieders incasseringsvermogen dient
een einde te komen om morele en emotio
nele redenen. De morele reden is dat een
politieke leider niet blijft zitten als hij niet
meer wordt gedragen. Hij blijft zeker niet
zitten uit pragmatisch-opportunistische
overwegingen. Dat schaadt niet alleen zijn
eigen aanzien, maar ook het aanzien van de
politiek in het algemeen en dat van zijn
partij in het bijzonder.
De emotionele reden is die van de karak
termoord. Het CDA pleegt op het ogenblik
een karaktermoord op zijn politieke leider
Brinkman, door hem te dwingen standpun
ten in te nemen die hij niet deelt. Zoiets
mag een organisatie nooit vragen en als
Brinkman eerlijk is tegenover zichzelf en de
zijnen zal hij een dergelijke eis nooit kun
nen inwilligen.
Voor hem is er nog maar één uitweg: op
stappen. Daar redt hij zichzelf en zijn ka
rakter mee en hij ontheft zijn partij van
voortgezet sadisme. Wellicht zou een der
gelijk aftreden zelfs Kok nog kunnen stuiten
in.zijn onweerstaanbare opmars naar cen
trum-links. Heeft Elco via een kleine om
weg toch zijn zin!
Junta van Myanmar houdt oppositieleidster al vijf jaar vast
Vijf jaar geleden viel de deur in het slot achter Aung San Suu Kyi. De frêle leidster van de oppositie in Burma kreeg
van de militaire junta huisarrest opgelegd. Sindsdien is de deur, behalve voor een paar bezoeken van haar man
Michael Aris en haar twee kinderen, en visite van een lid van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, niet meer
open gegaan. Suu Kyi, die voor haar moedige weerstand inmiddels de Nobelprijs voor de Vrede heeft gekregen,
weigert in ballingschap te gaan en de strijd voor democratie op te geven.
De militaire machthebbers van
Myanmar zoals Burma sinds enke-
-le jaren wordt genoemd zien Daw
Aung San Suu Kyi het liefst vertrek
ken. De junta probeert naarstig inter
nationale erkenning te krijgen. De
aanwezigheid van Suu Kyi is daarbij
een sta-in-de-weg. Maar ondanks de
voortdurende schendingen van de
mensenrechten lijkt het militaire be
wind zijn internationale positie te
verstevigen.
Dit weekeinde mag Myanmar in
Thailand als waarnemer aanschuiven
bij een vergadering van Asean de
Zuidoostaziatische handelsorganisa
tie. Mensenrechtenorganisaties in
binnen- en buitenland hebben fel ge
protesteerd tegen de aanwezigheid
van Myanmar bij de top en tegen het
Asean-beleid van een 'constructieve
dialoog' met het militaire bewind.
Myanmar is rijk aan grondstoffen, die
een grote aantrekkingskracht uitoefe
nen op buitenlandse investeerders.
GEEN VIJAND
Luitenant-generaal Khin Nyunt, de
machtste man van de de Staatsraad
voor Herstel van Recht en Orde
(slorc), heeft zich volgens The New
York Times bereid verklaard Suu Kyi
te ontmoeten. ,,De ontmoeting zal op
de juiste tijd plaatsvinden. Daw Aung
San is geen vijand", aldus Khin
Nyunt. Het is niet waarschijnlijk dat
het gesprek plaatsvindt voor de natio
nale grondwettelijke vergadering bij
eenkomt in september.
Een hoge militaire officier had in het
voorjaar nog laten doorschemeren
dat Suu Kyi's detentie misschien niet
zou worden verlengd. Huisarrest mag
volgens de Mvanmarese wet maar vijf
jaar duren. Het bezoek van de Ameri
kaan Bill Richardson, een Democraat
uit New Mexico, leek een volgend
hoopvol teken. Richardson had ook
een ontmoeting met Khin Nyunt, die
zichzelf graag aanduidt als 'Secretaris
Nummer Een'. Hij zei dat het regime
zich realiseerde dat het moest onder-
handelen'met zijn gênante gevangen
ne wilde het internationaal worden
geaccepteerd.
Richardson voegde eraan toe dat
Khin Nyunt had gezegd dat nog niet
was besloten of haar detentie zou
worden vernieuwd. Dat was onzin.
Een andere hoge officier bevestigde
bijna onmiddellijk wat Suu Kyi al te
horen had gekregen: zij zou tot juli
1995 onder huisarrest blijven. Haar
eerste jaar in detentie, zo legde hij uit,
was alleen maar een 'arrestatieperio
de' geweest.
AFGESLACHT
Dat wat betreft public relations, waar
van de militaire autoriteiten van
Myanmar niets lijken te hebben ge
leerd sinds zij in 1988 honderden
mensen hebben afgeslacht die de
monstreerden voor democratie. Tien
maanden later zetten zij Suu Kyi ge
vangen, en waren zij zo dom in 1990
vrije verkiezingen toe te staan.
Op een of andere manier verbeeldden
zij zich dat door haar afwezigheid de
kansen van haar partij, het Nationale
Verbond voor Democratie (NLD), ver
keken zouden zijn. Natuurlijk won
die partij overweldigend, en de leden
moesten worden opgesloten of het
land worden uitgejaagd.
De wereld zou dit allemaal gemakke
lijker kunnen vergeten als Suu Kyi er
niet was. Als het regime zich zo wreed
kan gedragen tegenover een Nobel
prijswinnares die de dochter is de
Burmese held van de onafhankelijk
heid Aung San, dan realiseren buiten
staanders zich dat de gedachte aan de
behandeling van minder prominente
tegenstanders ondraaglijk is.
Afgezien van de politieke gevangenen
Studenten uit Myanmar hebben op verschillende plaatsen in Azië gedemonstreerd voor de vrijlating van Aung San Suu Kyi. Voor
de Myanmarese ambassade in New Delhi zongen de studenten vrijheidsliederen en eisten zij de onmiddellijke vrijlating van Suu
Kyi. De Indiase politie maakte na korte tijd een einde aan de demonstratie. foto epa
zijn er honderdduizenden gewone
slachtoffers van Slorc. Het zijn dorpe
lingen die werden geprest tot eindelo
ze veldslagen met etnische vrijheids
strijders vaak nadat hun vrouwen
waren verkracht en hun kinderen ver
moord of gedwongen voor een
handjevol rijst per dag aan wegen en
spoorwegen te werken. Ook gevange
nen worden, zoals vorig jaar 'per on
geluk' bleek toen een westere foto
graaf door het land reisde, als slaven
arbeiders gebruikt.
ASTROLOGIE
Myanmar is altijd een geïsoleerde en
naar binnen gekeerde staat geweest,
maar Ne Win (Briljant als de Zon), die
in 1962 de macht greep, leek vastbe
sloten het land volkomen van de we
reld los te maken. In naam van de on
afhankelijkheid werden importen en
exporten bijna stopgezet, waardoor
de economie min of meer bevroor in
de staat waarin ze zich toen bevond.
De door astrologie en getalsymboliek
geobsedeerde generaal kondigde in
1988 zijn 'pensioen' aan. Niemand
twijfelt eraan dat hij nog steeds de
hoogste machthebber is in Myanmar,
maar Slorc is van zijn dromerige soci
alisme afgestapt en is op zoek naar
buitenlandse investeerders. Net als in
Thailand is een militaire carrière niet
alleen geen hindernis voor succes in
zaken, het is zeker een voordeel.
Slorc is een nieuwe grondwet aan het
opstellen om zichzelf te legitimeren.
De zinsneden in de grondwet over
'eenheid' een code voor etnische
overheersing door de boeddhistische
Birmanen over minderheden als de
islamitische Rohingyas en de christe
lijke Kachin en Karen hebben de
vele opstanden in het land niet kun
nen onderdrukken. Verschillende
Aziatische landen vallen echter wel
voor het charme-offensief van Khin
Nyunt.
China, waarvan Slorc afhankelijk is
voor zijn bewapening, predikt
'hervormingen en openheid', en
dwong de noordelijke Kachin vrede te
sluiten door ze niet meer te steunen.
Thailand zet de Karen onder druk om
hetzelfde te doen. Japan brengt in dat
als zij geen zaken doet met Myanmar,
anderen dat wel zullen doen. Dat al
les zou kunnen leiden tot een recht
vaardiging van de arrogantie van het
leger, nog versterkt door een meer
dan 30-jarige machtspositie, als het
niet was om de ongemakkelijke aan
wezigheid van Suu Kyi. Zij blijft het
geweten van haar land.
YANGON THE INDEPENDENT
Veertien winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede landen j
hebben vandaag in een open brief aan de militaire junta va,
Myanmar (Burma) aandacht gevraagd voor de vijfde verjaa,
dag van het huisarrest van Aung Suu Kyi, de Myanmarese
oppositieleidster die de vredesprijs in 1991 kreeg.
De prijswinnaars, onder wie Rigoberta Menchu, Michail Go
batsjov, Lech Walesa de Dalai Lama, Oscar Arias, Elie Wiesc
en aartsbisschop Desmond Tutu, schrijven dat Suu Kyi al vj!
jaar zonder proces vastzit en dat zij haar mandaat als geko'
zen leider van Myanmar niet kan uitoefenen.
De Nobelprijswinnaars wijzen er op dal zij niet langer dan 1
vijf jaar vastgehouden mag worden. De internationale ge- f
meenschap moet eisen dat zij onmiddellijk en onvoorwaar
delijk wordt vrijgelaten. Meer dan 2.000 parlementsleden tf1
32 verschillende landen vroegen secretaris-generaal van de'
Verenigde Naties Boutros Ghali te pleiten voor vrijlating vai
Suu Kyi en overgang naar democratie in Myanmar.
DEN HAAG.ANP v
Het Britse parlementslid Tony
Worthington sloeg onlangs tij
dens een bezoek aan Kenya de
spijker op z'n kop: ,,De Keny-
aanse regering heeft er niet het
flauwste benul van wat een
meer-partijendemocratie in
houdt." Kenya's belangrijkste
geldschieters die zich vandaag
in Parijs buigen over de huidige
politieke en economische stand
van zaken in het land, zullen
ongetwijfeld hebben terugge
dacht aan die verklaring. De
vraag is alleen of het ook gevol
gen zal hebben voor hun finan
ciële steun.
Anderhalf jaar na de vrije ver
kiezingen voor parlement en
president staat het er niet al te
best voor met de democratie in
Kenya. In plaats van het in 1992
ingevoerde meer-partijenstelsel
verder te versterken, hebben
president arap Moi en zijn partij
Kanu er sindsdien alles aan ge
daan het in rap tempo af te bre
ken.
De oppositie wordt stelsèlmatig
tegengewerkt. Volksvertegen
woordigers worden om duistere
redenen opgepakt en voor de
rechtbank gesleept. Moi heeft
aangekondigd dat regio's die op
oppositiepartijen hebben ge
stemd, geld voor nieuwe pro-
jekten wel kunnen vergeten.
Oppositiepartijen zijn zelf overi
gens ook deels verantwoordelijk
voor hun huidige belabberde
toestand. Ze kunnen geen vuist
maken door interne verdeeld
heid en machtstrijd, maar krij
gen in het huidige klimaat ook
absoluut geen kans hun zaakjes
op orde te brengen. Moi is ertoe
overgegaan parlementsleden
van de oppositie enorme som
men geld (tot een miljoen gul
den) te bieden als ze overlopen
naar de regeringspartij. Enkelen
hebben gretig toegehapt.
Ook met de persvrijheid is het
tegenwoordig droevig gesteld.
Journalisten worden weer wille
keurig gearresteerd en veroor
deeld tot fikse gevangenisstraf-
fen vanwege het schrijven van
kritische artikelen, door de au
toriteiten aangeduid als oprui
end en staatsgevaarlijk. Ook
buitenlandse schrijvers ontko
men niet aan die intolerantie.
Een Australische journalist, ver
bonden aan een Kenyaanse
krant, werd onlangs nog recht
streeks vanuit z'n kantoor op
het vliegtuig naar huis gezet
omdat hij regelmatig bijdragen
leverde aan een column over al-
misstanden in de sa
menleving. k
En de mensenrechtenorgani^
tie Africa Watch heeft aan de^
vooravond van het Parijse o\^(
leg nog eens gewezen op de
nische gewelddadigheden v^
de afgelopen jaren (waarbij
1.500 mensen omkwamen),
rol van de veiligheidstroepen!
daarbij en de weigering van c
autoriteiten om dit nader te iB
derzoeken en schuldigen te vj£
volgen. Al met al geen fraai T
beeld van een land dat zichzi0
graag tot de best werkende di°
mocratieën in Afrika rekent. 6
Maar zijn de westerse geld- v
schieters daar eigenlijk wel ire
geïnteresseerd? Of gaat het ht
alleen maar omdehervormiii
gen die op het economische 1
front zijn doorgevoerd? De vep
tegenwoordiger van de Wereld
bank in Kenya verklaarde dit 5
weekend al dat het land dit ja[(
op 500 miljoen gulden kan re Ci
kenen, omdat het op econo
misch gebied zoveel vorderin
gen heeft gemaakt. Over hantf
having van de mensenrechtei
geen woord. -
Individuele donoren spreken
wel regelmatig hun bezorgdh h
uit over het huidige politieke 8
klimaat, maar vinden tegelijk2
tijd dat de economische hervi 8
mingen van de jonge en integ1
ogende minister van financië
Musalia Mudavadi beloond
moeten worden. Westerse reg-
ringen zijn namelijk bang datri
door de duimschroeven al te L.
zeer aan te draaien (zoals in
1991, toen alle budgettaire huy
werd bevroren) het land zal al
glijden naar instabiliteit en cl^El
os. En daar zit niemand op te-
wachten in het westen, dat „e
enorm geïnvesteerd heeft in k
nya. Bovendien heeft men hePf
land nu harder nodig dan ooiK
vanwege de vele hulpoperatie^
voor omringende landen die
van hieruit worden gecoördi-
neerd Rei
Dus zal er wel weer een com-6 j
promis uit de bus rollen. De fc^.
se financiële toezeggingen (cii
ca een miljard gulden) zullen v°g
vermoedelijk gepaard gaan
de waarschuwing dat de kraar
dicht gaat als het democratise
gehalte niet verbetert. Met als
uiteindelijk resultaat dat er po
tiek gezien weer weinig zal ve
anderen voor de oppositiepar
tijen en burgers in Kenya.
NAIROBI FRANS VAN DEN HOUDT
CORRESPONDENT
President arap Mi
De mouwen opgestroopt zit
Joep van den Nieuwenhuyzen
onderuit gezakt in zijn stoel. Hij
oogt ontspannen. Het is vrijdag
middag 5 juli 1991 en de pers
conferentie is achter de rug. In
de notitieboekjes van de tiental
len verslaggevers staan slechts
superlatieven. Begemann-top-
man Van den Nieuwenhuijzen
heeft het weer gefikst. Ditmaal
heeft hij de Rotterdamsche
Droogdok Maatschappij (RDM)
aan zijn verzameling metaalbe
drijven toegevoegd.
De 'bedrijvendokter', zoals zijn
bijnaam luidt, zal de RDM weer
in de vaart der volkeren op
stuwen. Dat althans waren toen
de hooggespannen verwachtin
gen. Ook Van den Nieuwenhuy
zen zelf mompelde tijdens de
persconferentie iets over nieu
we orders en de bouw van trein
en metro-onderstellen. Hij zou
er 'iets moois van gaan maken',
beloofde hij.
Dezer dagen liggen de zaken
iets anders. Het gaat niet goed
bij Holec en bij RDM. Bij de
RDM gaat het zelfs zeer be
roerd. Het bedrijf zit slecht bij
kas. Er is zelfs een reddingsope
ratie nodig om de komende
maanden het salaris van de nu
nog 750 medewerkers te kun
nen betalen.
Bij Holec vreesden de vakbon
den dat het bedrijf zou worden
opgesplitst in drie delen, die
vervolgens voor verkoop in de
etalage zouden worden gezet.
Begemann spreekt dat tegen.
Opsplitsing is niet aan de orde,
zo werd gezegd. Wel wordt om
gezien naar een financiële of in
dustriële partner. Ondertussen
moeten wel alvast 295 banen
verdwijnen.
Begemann als concern draait
ook al niet lekker. Het bedrij-
venconglomeraat hééft last van
de crisis in de metaalsector. De
huisbankiers hebben volgens
verschillende ingewijden elke
geldstorting aan bijvoorbeeld de
RDM geblokkeerd. Daarnaast
maakt het reddingsplan overi
gens geen enkele melding van
een financiële bijdrage door Be
gemann. Indirect zou het con
cern wel meebetalen. Maar dat
zou iets te maken hebben met
bankgaranties waarvoor de
grond van de RDM als onder
pand geldt.
Verder spreekt het boekdelen
dat Van den Nieuwenhuyzen
zijn zaakjes tijdens de vakantie
maanden probeert te regelen.
Als een ondernemer daartoe
overgaat, is de nood doorgaans
hoog. En juist dat blijft nog het
vreemdste element in de recen
te ontwikkelingen. Begemann
kon de problemen bij de werf al
maanden terug zien aankomen.
Nieuwe orders bleven almaar
uit en de laatste onderzeeër was
negen maanden geleden al
klaar en zou in juli alleen nog
voor de officiële overdracht de
werf aandoen.
Het kan zijn dat Joep van den
Nieuwenhuyzen heeft gegokt en
dat hij heeft verloren. Gegokt op
de vette order uit Taiwan die
dus niet op tijd is gekomen. Vo
rige maand nog, zo is inmiddels
bekend geworden, heeft hij de
Taiwanezen nog gevraagd om
een schriftelijke bevestiging dat
het met die bestelling van vier
tot tien onderzeeboten nog wel
in orde zou komen. Hij heeft
nog niets gehoord.
De miljardenorder zou de RDM
niet alleen voorjaren werk heb
ben bezorgd, het zou ook de fi
nanciële positie Van Begemann
aanzienlijk hebben verbeterd.
Bij de koop van de RDM door
Begemann wisten maar weini
gen af van die vette order. Pas
toen dat nieuws publiekelijk be
kend werd, begreep men de in
genomenheid van Van den
Nieuwenhuyzen die dagen.
Van den Nieuwenhuyzen heeft
de afgelopen dagen in kleine
kring toegegeven dat hij nauwe
lijks meer hoop heeft op een
transactie met de Taiwanezen.
Maar zakenman als hij is, zegt
hij nog niet dat het alle kansen
verkeken zijn. En de eerder be
loofde metro- en treinstellen
zullen wel nooit bij de RDM
worden gebouwd.
Joep de bedrijvendokter heeft
echter al weer éen ander plan.
Hij wil zijn geliefde speeltjes nu
in het voormalige Oost-Duits-
land laten maken. Bij Wagon-
bau, een voormalige staatson
derneming die voor een prikkie
kan worden gekocht. Een Ame
rikaanse onderneming is nog de
enige concurrent sinds Siemens
zich uit de onderhandelingen
heeft teruggetrokken.
In Hengelo zien ze deze Duitse
gigant inmiddels als één van de
gegadigden voor een I lolec-on-
derdeel. Met die wetenschap
past de puzzel opeens in elkaar.
Joep de verzamelaar, verkoopt
de FIolec-BV's en steekt het geld
in Wagonbau, dat èn tteinstél-
len bouwt èn bovendien niet
echt armlastig is. D
En wat betreft de RDM, ach, di; -
werf is met geld van de overhei
en een offer van het personeel
voor drie jaar weer in veilige h<
ven. Misschien krijgt het bedrij
nog een leuke order. Joep zal s
wel zien, hij is meer geïnteres- y
seerd in het verloop van zijn (t( 2
laag genoteerde) koers op de y
beurs. Alhoewel, de laatste da- s
gen steeg Begemann. Volgens c
handelaren was het Van den
Nieuwenhuyzen zelf, die aandf j
len opkocht en zo via extra
vraag de koers liet stijgen. Flij i' -
kennelijk nog op zoek naar het
juiste medicijn. k
ROTTERDAM NICO DE VRIES
