'Je hoorde het instrument lijden'
Halbertsma ook uit management Oudheden
'Vredenburg is heel veelzijdig'
Cultuur&Kunst
Willem Nijholt onderscheiden
Europese Unie steunt
Bengalese schrijfster
WOENSDAG 20 JULI 1994
chef annemiek ruygrok, 071 -356471plv.-chef jan rijsdam. 071 -356472
Concert herinnert aan Pilgrim Fathers
leiden Ter gelegenheid van het feit dat op 20 juli 1620 de Pil
grim Fathers uit Leiden richting Amerika vertrokken, is er van
avond een 'Pilgrim Father Memorial Concert' in de Pieterskerk.
The Hartsville Chorale onder leiding van James Beaumier en
met medewerking van organist en pianist Kenneth Wilmot ver
tolkt werken van o.a. Mozart, Haydn, Massenet, Puccini, Her
bert, Copland, Lutkin en Rutter. The Hartsville Chorale bestaat
uit twee Amerikaanse koren: The Hartsville Civic Chorale en The
Coker Singers. Voor het concert, dat om kwart over acht begint,
[zijn kaarten aan de zaal verkrijgbaar.
Eindexamenkandidaten bij Pulchri
den haag Pulchri Studio in Den Haag toont van 23 juli t/m 21
augustus werk van 10 Haagse Constructivisten. Het betreft beel-
jdend kunstenaars die de lijn voortzetten van zowel de De Stijl-
Igroep als het Russisch constructivisme. Deze expositie kan, vol
gens Pulchri, worden gezien als een vervolg op de succesvolle
presentatie van zes andere Haagse Constructivisten in het begin
van dit jaar. In dezelfde periode exposeert Pulchri voor de ne
gende keer eindexamenwerk van dit jaar afgestudeerden aan de
[Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. De
(tentoonstelling is getiteld Debuut I. Van 13 augustus t/m 1 sep
tember volgt Debuut II.
Betonsnijden, muziek en aquarel
1 leiden Atelier Van Houwelingen Prins in Leiden houdt in au-
Igustus twee workshops. Beeldhouwer Lulia Prins begeleidt het
kunst maken met een betonsnijder. Kunstenaar Annette van
(Houwelingen geeft de workshop aquarel en muziek. Voor inlich
tingen: Atelier Van Houwelingen Prins, Oosterkerkstraat 18,
telefoon 1441231/141329.
African Music Festival Delft
delft. Op zaterdag6 augustus is in het DHC sportpark in Delft
de elfde editie van het African Music Festival. Als gasten komen
onder meer Tony Allen, The Soto Koto band, de Kakande Music
Dance Company, de Western Diamonds, Moni Bile en de Natio
nal Music Ensemble of Mali. In het sportpark zijn twee podia:
voor elektrisch versterkte en akoestische muziek. Op de markt
staan kraampjes met onder meer eten, drinken, sieraden en mu
ziekinstrumenten uit Afrika. Het African Music Festival begint
om 12.30 uur. Kaarten zijn verkrijgbaar bij de VW en platenwin
kel Plato.
'ijf jaar na het beroemde con-
:ert op een drijvend toneel in
/enetië keert de Britse band
'ink Floyd terug in Europa. In
iet uitverkochte stadion Alvala-
le van de Portugese hoofdstad
issabon beginnen de vetera-
ïen van de rockmuziek vrijdag
lan een Europese tournee die
der maanden gaat duren. De
;roep zal in september drie
:oncerten geven in het Feye-
Een danser van de Kakande Dance Company uit Guinea. foto pr
lissabon dpa
Hoofd presentaties beraadt zich over functie
leiden anp/annemiek ruygrok
Drs. R.B Halbertsma, hoofd col
lectiebeheer bij het Rijksmuse
um van Oudheden in Leiden,
trekt zich terug uit het manage
mentteam van het museum. Hij
blijft wel aan het museum ver
bonden, aldus het ministerie
van wvc. Wat Halbertsma bij de
instelling gaat doen, is niet dui
delijk. Het museum weigert
commentaar.
kend uit het managementteam
te stappen. Hij gaat ook weg bij
de instelling. Het derde lid van
het team, het hoofd presenta
ties drs. Van Golen, beraadt zich
nog over zijn functie.
Verwers en Halbertsma vol
gen het advies van het onder
zoeksbureau Andersson, Elffers
en Felix, dat in opdracht van di
recteur Verwers zelf het muse
um doorlichtte. Aanleiding
vormde een conflict tussen de
dienstcommissie (de onderne
mingsraad) en de directeur. Als
oplossing voor de problemen
bepleitten de onderzoekers on
der meer om het management
van het museum te ontbinden.
M.J. Raven, voorzitter van de
dienstcommissie, wil weinig
kwijt. „Het is niet ons voorne
men om uitgebreide verklarin
gen af te leggen. Al het nieuws
over het museum loopt via het
ministerie van wvc. Ik wil alleen
zeggen dat wij blij zijn dat de af
gelopen zes maanden zijn afge
sloten. Het is een moeilijke tijd
geweest, waar wij nu een streep
onder kunnen zetten. Wij gaan
de toekomst met alle vertrou
wen tegemoet."
Het museum aan het Rapen
burg, dat graag hèt nationale
museum van de archeologie wil
zijn, zou volgens het onder
zoeksrapport ook een duidelij
ker beleid moeten ontwikkelen.
Een echt overtuigend en inspi
rerend plan met tentoonstellin
gen, vernieuwingen, evenemen
ten en ondersteunende activi
teiten voor de komende jaren
ontbreekt volgens het rapport
In het rapport wordt een pro
fessionele Êfanpak van het com
merciële, financiële- en perso
neelsmanagement bepleit. Het
beveelt ook aan met andere
musea of organisaties op ar
cheologisch gebied te gaan sa
menwerken. De zwakke kanten
van het museum zouden daar
door kunnen worden versterkt.
De sterke kanten - de vermaar
de collectie, de wetenschappe
lijke kennis en de publieke be
kendheid - zouden beter kun
nen worden benut. In de loop
van het jaar zal het museum
zelfstandig worden.
Tot het eind van het jaar is P.
Schoots, directeur van de ge
meentelijke bibliotheek in Rot
terdam, aangesteld als ad-inte
rim manager bij het museum.
Ook hij wil op dit moment nog
niets zeggen over zijn 'plan van
Schoots is ook interim-direc
teur bij het Maritiem Museum
Prins Hendrik in Rotterdam ge
weest. In september volgt een
evaluatie van de situatie.
Van Hagerbeer-orgel Leidse Pieterskerk krijgt uniek karakter terug:
De Rembrandt onder de orgels zal eind 1998 in Leiden
staan. Dan moet de restauratie van het uit 1446 stam
mende Van Hagerbeer-orgel zijn voltooid. Als alles goed
gaat zal het dan weer in volle glorie in de Pieterskerk zijn
geïnstalleerd. Een gebeurtenis die met veel toeters en
bellen gepaard zal gaan. Op zijn minst is er sprake van
een internationaal orgelconcours. ,,Maar voordat het zo
ver is moeten nog 3.000 beslissingen worden genomen",
aldus organist en orgelkundige Hans van Nieuwkoop. Hij
is een van de drie gerenommeerde adviseurs die de res
tauratie van het orgel begeleiden.
tie in 1944 is er zoveel van het
orgel verloren gegaan, dat het
slechts een schim was van wat
het kan zijn. Het was nauwelijks
meer te bespelen. Nico de
Raadt heeft nog met inspanning
van al zijn krachten een laatste
concert gegeven, maar je hoor
de dat het instrument aan het
lijden was."
Pink Floyd start
Europese tournee
noord-stadion in Rotterdam.
Van de bezetting van de in
1965 gevormde band zijn dit
jaar nog zanger/gitarist David
Gilmour, Nick Mason (op slag
werk) en Rick Wright (key
board) van de partij. Zij hebben
versterking van vijf musici. Ro
ger Waters, de zanger die jaren
lang het boegbeeld was van de
leiden annemiek ruygrok
Van Hagerbeer heeft indertijd -
we spreken van de 17de eeuw -
met veel respect voor zijn voor
gangers van het uit 1446 stam
mende orgel in de Pieterskerk
een Van Hagerbeer-orgel ge
maakt. Veel oude pijpen wer
den gebruikt en juist die oude
pijpen stelden de ploeg advi
seurs, die behalve uit Van
Nieuwkoop uit dr. J.van Biezen
en Koos van der Linden bestaat,
voor een raadsel. „Orgelbou
wers signeerden hun pijpen. We
gingen als rechercheurs te werk
om alle pijpen te identificeren,
maar van 150 pijpen was dat
onmogelijk. We hebben toen
een Middeleeuwen-deskundige
in de arm genomen en die stel
de meteen vast dat dit een
handtekening van plusminus
1450 moest zijn. Van de oor
spronkelijke orgelbouwer dus."
De zeventiende eeuw was
niet alleen wat betreft schilder
kunst, literatuur en architectuur
een Gouden Eeuw, dat gold ook
voor de orgelbouw. „Het Van
Hagerbeer-orgel is te vergelij
ken met een Rembrandt", aldus
Nieuwkoop. Waarom is eigen
lijk besloten tot restauratie van
het orgel naar de 17de-eeuwse
situatie? Van Nieuwkoop: „Je
restaureert nooit om louter
smaakveranderingen toe te pas
sen. Maar technisch was het zo
slecht. Door de restauratie in de
19de eeuw door de Groninger
Lohman en de laatste restaura-
groep, heeft zich in 1985 losge
maakt van Pink Floyd.
De laatste optredens van de
band trokken in de periode
1987-89 ongeveer 5,5 miljoen
toeschouwers. Ook dit jaar wor
den miljoenen fans verwacht bij
de bijna vijftig concerten in Eu
ropa. De finale van de tournee,
die naar het jongste Pink-Floy-
dalbum 'Division Bell' heet,
wordt een reeks van tien con
certen in oktober in Londen.
Samenhang
Zes jaar geleden besprak de
commissie al hoe het orgel zou
moeten worden gerestaureerd.
„We konden terug naar de
19de-eeuwse situatie toen het
orgel nogal is aangepakt. Maar
we hebben toch voor de 17de-
eeuwse gekozen, om drie rede
nen: het instrument komt op
deze manier het best tot zijn
recht, er is een logische samen
hang tussen wat je ziet en watje
hoort, tussen het meubel en de
klank."
„En, zoals al gezegd, er is nog
driekwart van het oorspronkelij
ke pijpwerk intact. Daarmee be
schikt het orgel over het oudste
pijpwerk in Nederland. Zelfs
toen de toren van de Pieterskerk
in 1512 tijdens een orkaan naar
beneden kwam, is het orgel be
waard gebleven. Het pijpwerk
heeft grotendeels alle restaura
ties overleefd."
„Het derde is een cultureel
argument. De orgelbouw van de
Republiek Holland is tot het be
gin van de achttiende eeuw ka
rakteristiek geweest. Een be
roemd exportartikel zelfs. Rond
Amsterdam Willem Nijholt is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. De Amsterdamse wet
houder van kunst en cultuur, E. Bakker (D66), deelde hem dat gisteren mee in de Stadsschouwburg in Am
sterdam bij de onthulling van een portret van de acteur. Nijholt vierde daar zijn zestigste-verjaardag.
Het schilderij is gemaakt door de kunstenaar Jan van der Vossen en komt tussen de andere portretten in
de schouwburg aan het Leidseplein te hangen. Anne-Wil Blankers, Els Enschedé, Joop Koopman, Marian
ne van Wijnkoop en Gislebert Thierens hebben het verjaarscadeau voorbereid.
Bakker feliciteerde de acteur niet alleen met zijn verjaardag, maar ook met zijn acteursjubileum. Nijholt
staat 35 jaar op de planken. Begin dit jaar was hij onder meer te zien in De kleine zielen bij het Nationale
Toneel in Den Haag. Het afgelopen seizoen stond hij ook in Hamlet bij het Zuidelijk Toneel.
Al veel eerder was hij te zien in musicals als Cabaret en Foxtrot en speelde hij op televisie in onder meer
Oebele en in De stille kracht. Op het witte doek was hij te zien in Havinck. Voor die rol kreeg hij een Gou
den Kalf.
foto archief
96-jarige grafica en
schilderes Bieruma
Oosting overleden
AMSTERDAM ANP
De schilderes en grafica Je
anne Bieruma Oosting is af
gelopen vrijdag op 96-jarige
leeftijd overleden. Zij schil
derde vooral portretten, inte
rieurs en stillevens. Op gra
fisch gebied geldt zij als een
vernieuwer, vooral met
aquatint en reliëf-ets. Naast
haar vrije werk illustreerde
Oosting boeken en zij ont
wierp postzegels en ex-libris.
Zaterdag werd in het Amster
damse Arti et Amicltia nog
een tentoonstelling met werk
van haar en twee andere le
den van de oudere generatie,
Charlotte van Pallandt en Ro
Mogendorff, geopend. Oos
ting had daarbij aanwezig,
willen zijn. Jeanne Oosting
werd in Leeuwarden geboren
en ging naar de Kunstnijver
heidsschool in Haarlem,
waar ze onder meer les kreeg
van de graficus Samuel Jes-
surun de Mesquita. Daarna
trok ze naar Den Haag, waar
ze leerling werd van Emile
van Konijnenburg. In 1929
vestigde ze zich in Parijs. Ze
maakte daar deel uit van een
groep Nederlandse kunste
naars, waartoe ook Charlotte
van Pallandt behoorde. Van
grote invloed op Costings
grafisch werk was haar ont
dekking van het atelier van
Stanley William Hayter op
Montparnasse. De naderen
de oorlog deed haar na bijna
elf jaar besluiten naar Neder
land terug te keren. «Amster
dam werd haar woonplaats.
Bij haar negentigste verjaar
dag wijdde het Fries Muse
um in Leeuwarden een ten
toonstelling aan haar werk.
In 1968 stelde zij de jaarlijkse
Jeanne Oosting-prijs in voor
figuratieve kunst.
Hans van Nieuwkoop fotografeert de pijpen van het Van Hagerbeer-orgel voordat zij op transport gaan naar Limburg: „Deze klus mag niet misluk
ken." foto mark lamer5
1720 waren alle Hollandse or
gelmakers langzamerhand uit
gestorven. En de Duitsers zagen
hun kans schoon en namen het
van de Hollanders over. Sinds
die tijd zijn eigenlijk alle orgels
verduitst. Dit is het enige dat
nog helemaal teruggebracht
kan worden in de Hollandse
stijl. Dat is ons geluk. Het zal na
de restauratie een uniek orgel
zijn."
Eigenlijk is de adviescommis
sie de restaurateurs die zich in
de negentiende eeuw op het or
gel hebben uitgeleefd dankbaar.
Hadden ze hun werk goed ge
daan, dan was het moeilijk te
verkopen geweest om het naar
de 17de-eeuwse status te res
taureren. Maar aangezien het
na de twee laatste restauraties
eigenlijk om een inferieur orgel
ging, was de beslissing des te
gemakkelijker.
Loterij
Vier jaar lang zal de Pieterskerk
verstoken zijn van het grote or
gel. Dat wordt op het ogenblik
ontmanteld en naar orgelbou
wer Verschueren in het Lim
burgse Heytheuysen getrans
porteerd. Maar dat wil niet zeg
gen dat het er nu stil wordt.
Want de commissie heeft met
de aankoop van een Thomas
Hill-orgel een 'lot uit de loterij'
getrokken. Dit is geschikt voor
18de, 19de en 20ste eeuwse or
gelmuziek. Het Hill-orgel moet
rond de Kerst worden inge
speeld. En het van Hagerbeer-
orgel? „Daar kan na de restau
ratie 16de- en 17de-eeuwse or
gelmuziek op worden gespeeld.
En nog enkele stukken uit de
vroege 18de eeuw. Tot nu toe
kon je er eigenlijk muziek uit al
le eeuwen op spelen. Dat was
de sterkte, maar vooral ook de
zwakte van het instrument. Het
had geen karakter meer."
Van Nieuwkoop en zijn me
de-commissieleden zullen de
komende tijd heel wat keren
naar Limburg reizen om de
stand van zaken te bekijken.
„We zijn anderhalf jaar bezig
geweest om een goede orgel
bouwer uit te zoeken. We heb
ben Verschueren gekozen, om
dat hij vooral gekwalificeerd is
in bepaalde, specifieke registers
van dit orgel. Het is een enorme
uitdaging. Deze klus mag niet
mislukken."
Peter Smids ziet PBF-muziekprijs als erkenning:
utrecht emile wennekes
„De prijs is natuurlijk een vorm
van erkenning voor alles wat je
hebt uitgespookt. Het is voor
mijzelf heel vererend en dat is
het ook voor het instituut - hoe
wel die twee natuurlijk heel
nauw samenhangen." Aan het
woord is Peter Smids, directeur
van het Utrechtse muziekcen
trum Vredenburg. Vorige week
kreeg hij een nieuw ingestelde,
uiterst prestigieuze muziekprijs:
de Prins Bernhard Fonds Mu
ziek Prijs. Smids mag 25.000
gulden vrij besteden. De reste
rende 75.000 gulden komen ten
goede aan Vredenburg.
Smids is nu 17 jaar directeur.
Met het komend seizoen liefst
52 series en een jaarlijks bezoe
kersaantal van zo'n vijfhon
derdduizend personen heeft hij
Vredenburg opgestoten tot een
muziektempel van de eerste or
de. Alleen het hoofdstedelijke
Concertgebouw trekt meer be
zoekers, maar dat is een bol
werk van uitsluitend klassieke
muziek. Vredenburg is veelzijdi-
ger, zo onderstreept de direc
teur.
„De de positie van Vreden
burg is mede tot stand gekomen
door de spraakmakende archi
tectuur van Herzberger, de cen
trale ligging van Utrecht, en de
inzet en motivatie van alle me
dewerkers. En niet te vergeten:
het gemeentebestuur, dat zich
altijd zeer loyaal en onbekrom
pen heeft opgesteld. Althans tot
nu toé. Er zijn in de raad mo
menteel wat alarmerende gelui
den. Die komen er op neer dat
men met het idee rondloopt nu
eens een paar jaar niets aan
Vredenburg te doen. Maar dat
gaat niet."
„Het Muziekcentrum wordt
voor honderd procent gesubsi
dieerd door de gemeente
Utrecht. Ik vind dan ook dat dit
de plicht met zich meebrengt
dat je zo breed mogelijk pro
grammeert en zoveel mogelijk
publieken iets biedt. Of dat nou
René Froger of Reinbert de
Leeuw is, Frans Brüggen en
noem ze verder maar op. Ten
slotte betaalt iedere burger van
Utrecht mee aan het' Muziek
centrum. Toch is het publiek er
zich meestal niet van bewust
dat wij een huis zijn met vele
stijlen. De avond van de Blues
estafette zijn wij bijvoorbeeld
het bluescentrum van Europa.
Op de avonden van het Liszt-
concours proberen we de beste
concours-organisatie en con-
courslokatie ter wereld te zijn.
Met het gedrag en de kleding
die daarbij past."
Smids weet nog niet wat hij
met het prijzengeld gaat doen.
„Je zou misschien ook een le
zingencyclus kunnen doen met
vooraanstaande hoogleraren of
critici uit het buitenland. Ook
zou je wat aandacht kumien be
steden aan gebieden, waarvoor
je nog de nodige research moet
doen. Ik zit een beetje te den
ken aan de muziek uit de perio
de 1918-1940. Die 'vrije' 25.000
besteed je natuurlijk ook in de
sfeer van je vak, dat spreekt
vanzelf. Misschien ga ik naar de
muziekfestivals in Bayreuth of
Salzburg. Ach, ik zou verder nog
wat cd's willen aanschaffen en
een goede cassetterecorder."
bonn/colombo ap
De ministers van buitenlandse
zaken van de Europese Unie
hebben de EU-ambassadeurs in
Bangladesh gisteren opdracht
gegeven de vervolgde feministi
sche schrijfster Taslima Nasrin
bescherming aan te bieden. Dat
heeft de Duitse minister van
buitenlandse zaken Klaus Kin
kel gezegd. Sri Lanka heeft dins
dag het omstreden boek De
Schaamte van Nasrin verboden.
Kinkel zei dat de EU-minis-
ters Bangladesh zullen vragen
de belaagde schrijfster tegen
aanvallen te beschermen en
haar in staat te stellen het land
te verlaten. In mei bedreigden
fanatieke moslims Nasrin met
de dood nadat- zij in een vraag
gesprek op aanpassing van de
islamitische wetten zou hebben
aangedrongen. In reactie op
datzelfde interview
de Bengalese rechter begin juni
een arrestatiebevel tegen haar
uit. De schrijfster is sindsdien
ondergedoken.
In Bangladesh werd de roman
De Schaamte verleden jaar al
verboden. Dat gebeurde na pro
testen van islamitische geeste
lijken, die menen dat in het
boek een loopje wordt geno
men met de islam. Verleden
maand kwam in een Penguin-
uitgave de Engelse vertaling op
de markt.
Daarvan zijn volgens een
Penguin-woordvoerder intus
sen al 20.000 exemplaren ver
kocht, waaivan enkele honder
den in Sri Lanka. Hoewel maar
7 procent van de 17 miljoen
Srilankanen moslim is, wü de
regering in Colombo hen niet
tegen de haren in strijken.
