'Mijn droom is uitgekomen'
H
'Gebed in Schoonheidkrijgt erepredikaat
Kerk Samenleving
WOENSDAG 20 JUL11994
979
REDACTIE* DICKV
nj der plas, 071 -356443
BUITENLAND KORT
Theologe
De regering van Nordrhein-
Westfalen wil opheldering
van de Rooms-Katholieke
Kerk over de weigering de
feministisch theologe Tere
sa Berger aan de Universi
teit van Munster te benoe
men. De Vaticaanse con
gregatie voor het katholiek
onderwijs heeft haar de
leerbevoegdheid geweigerd.
Met een verwijzing naar het
verdrag tussen kerk en staat
heeft minister Anke Brunn
van wetenschappen aan
bisschop Hubert Luthe van
Essen ge\xaagd de maatre
gel toe te lichten. Alleen op
die manier valt na te gaan
of de bisschop niet buiten
zijn boekje is gegaan, aldus
de minister. De 38-jarige
theologe was door de over
heid benoemd op de leer
stoel voor liturgieweten
schap. Twee jaar geleden
had het Vaticaaan haar be
noeming aan de Universi
teit van Fribourg in Zwitser
land tegengehouden. Zij is
nu docent oecumenische
theologie aan de Duke Uni
versiteit in Durham. Ameri
ka. Twee jaar geleden pro
moveerde zij aan de Uni
versiteit van Munster als
eerste vrouw in Duitsland
in het vak liturgieweten
schap. De minister heeft
verder de bisschop ge
vraagd de theologe het
recht te geven gehoord te
worden. Daarbij kunnen de
bezwaren tegen haar opvat-
ringen worden uiteengezet.
Berger krijgt dan de moge
lijkheid zich te verweren.
Oost-Timor (1)
De Australische kardinaal
Edward Clancy heeft giste
ren scherpe kritiek geuit op
zijn regering, die lauw heeft
gereageerd op de mensen
rechtenschendingen door
Indonesië in Oost-Timor.
Volgens Clancy moet
Australië de misstanden in
Oost-Timor veel directer bij
de Indonesische regering
aan de orde stellen. De te
rughoudende opstelling
van de Australische rege
ring ten aanzien van het
mensenrechtenbeleid van
Indonesië heeft volgens
Clancv niet gewerkt. ..Het
heeft de schending van
mensenrechten niet ge
stopt. Aangezien zulke
schendingen voortgaan,
vind ik dat het de verant
woordelijkheid van de rege
ring is er werk van te ma
ken". aldus Clancy. ..Onze
regering moet even bezorgd
zijn over de mensenrechten
in Oost-Timor als over die
in Vietnam of China", zei
Clancy. Australië zegde on
langs een parlementaire
missie naar Vietnam af toen
Hanoi duidelijk maakte dat
het team zich niet met de
mensenrechtensituatie
mocht bezighouden.
Oost-Timor (2)
De kritiek van Clancy is een
reactie op het neerslaan
door het Indonesische leger
van een studentenbetoging
in de Oostrimorese hoofd
stad Dili afgelopen donder
dag. Verzetsleider Jose Gus-
mao zei gisteren dat de
confrontatie aan vier men
sen het leven gekost heeft.
De Indonesische minister
van buitenlandse zaken Ali
Alatas zei in Jakarta echter
dat het leger zich bij het
studentenprotest 'beheerst'
heeft opgesteld. „Alle feiten
wijzen erop dat er sprake
was van beheersing, een ge
paste reactie van de politie
die de demonstratie in goe
de banen trachtte te lei
den". aldus Alatas. „Nie
mand raakte ernstig ge
wond omdat nu altijd rel-
lenu'trusting gebruikt
wordt. Geen schoten,
niets."
AMSTERDAM ANP
De komende wintertentoonstelling 'Ge
bed in Schoonheid' van het Amsterdam
se Rijksmuseum heeft van de Raad van
Europa het predikaat Europese tentoon
stelling gekregen. De tentoonstelling is
van 26 november tot 26 februari te zien.
Gebed in Schoonheid gaat volgens
museumdirecteur Henk van Os over een
'bij uitstek Europees fenomeen'. Te zien
zijn schatten van privé-devotie uit de la
te Middeleeuwen. Dit vond de Raad een
universeel Europees onderwerp, een
predikaat dat eenmaal in de twee jaar
wordt toegekend. Nederland kreeg deze
toekenning voor het laatst in 1955. voor
de tentoonstelling 'Triomf van het Ma
niërisme'. ook in het Rijksmuseum.
De wintertentoonstelling laat een uit
zonderlijk aspect van de kunstgeschie
denis zien. Voor de eerste maal worden
objecten van privé-devotie uit de late
Middeleeuwen bijeengebracht. Deze
kunstschatten, bestemd om de persoon
lijke geloofsbeleving inhoud te geven,
behoren tot de allerfraaiste kunstuitin
gen van deze periode. Ze beelden mo
menten uit het leven van Christus en an
dere 'geloofshelden' op zo'n wijze uit
dat de gelovige het gebeuren als het wa
re meebeleeft.
De geschiedenis van het gebed in
schoonheid begint omstreeks 1300 toen
er voor het eerst in Europa overal voor
stellingen voor gebed werden vervaar
digd. Voorstellingen die een eeuw ervoor
alleen in openbare ruimtes waren te
zien. werden nu in het privé-domein ge
bracht. De voorstelling bleef hetzelfde,
de functie veranderde drastisch. Het
ging er nu om welke scènes iemand bij
zijn meditatie voor ogen wilde hebben.
Op de tentoonstelling zijn ook veel
kunstvoorwerpen te zien die afkomstig
zijn uit kloostercellen. Kloosters hadden
in de Middeleeuwen een heel andere
culturele en maatschappelijke betekenis
dan nu. Zij fungeerden als de belangrijk
ste centra van kennis en beschaving.
Kloosterlingen deden afstand van alles
wat in de w ereld belangrijk was om in de
eigen wereld de vreugden van de om
gang met God te ontdekken. Hier speel
den kunstvoorwerpen een grote rol.
Een intrigerend voorbeeld daarvan is
de retabel met de Maria Boodschap. De
vorm, een kastje, speelt een belangrijke
rol. De gebruiker kon de retabel openen
en zag niet alleen de verkondiging, maar
maakte het ook zelf mee: het verhaal
werd theater.
Gebed in Schoonheid toont schilderij
en, minitiaturen, prenten en houtsnij-
en edelsmeedwerken. Dergelijke kunst
werken werden in heel Europa door de
beroemdste kunstenaars vervaardigd. Zo
zijn er werken te zien van Andrea Man-
tegna, Hans Memling en Bernardo Dad-
di.
Margriet Koelman stapte uit Rooms-Katholieke Kerk en werd predikante
Als jong meisje wist Mar
griet Koelman het zeker. Ze
wilde priester worden.
Maar als rooms-katholieke
vrouw was dat voor haar
niet weggelegd. Jaren later,
toen ze de oecumenische
kloostergemeenschap van
frère Roger Schulz in Taizé
bezocht, nam ze het be
sluit. Ze verliet de Rooms-
Katholieke Kerk. stapte
over naar de Nederlandse
Hervormde Kerk en betrad
de kansel. Al vijf jaar werkt
Margriet Koelman nu als
hervormd predikante in de
wijkgemeente 'De Bleek' in
Almelo. „Mijn droom is he
lemaal uitgekomen.'!
almelo gpd
Margriet Koelman (46 jaar)
groeide op in Krimpen aan de
IJssel, in een katholieke enclave
tussen de zwartekousenkerken.
..Een heel open sfeer", zegt ze.
„We werden begeleid door een
pastoor, die uit Rotterdam ver
bannen was. omdat hij te pro
gressief was. Heel verfrissend."
Op elfjarige leeftijd verhuisde
ze naar het Amsterdamse, waar
ze de ommekeer in de Rooms-
Katholieke Kerk ten gevolge van
het Tweede Vaticaans Concilie
beleefde. In welgeteld één
weekeinde werden daar de ver
anderingen in haar parochie
doorgevoerd. De mis werd
voortaan in de volkstaal in
plaats van het Latijn en Gregori
aans gedaan, en Margriet Koel
man werd als dirigent van het
jongerenkoor aangesteld. „Toch
kon ik daar mijn draai niet vin
den, maar door het jongeren
koor bleef ik de band met de
kerk behouden."
Louter toeval deed haar de
wereld van de Reformatie ont
dekken. In Groningen wilde ze
naar de kweekschool. Omdat er
op de openbare opleiding geen
plaats meer was. kwam Mar-,
griet Koelman op een kweek
school 'met den bijbel' terecht.
Zo kwam ze in contact met her
vormde en gereformeerde leef
tijdgenoten. „Binnen de kortste
keren ontstonden er heftige dis
cussies over het verschil tussen
de catholica en de reformatie.
Mijn klasgenoten en ik hebben
daar erg van genoten.'
-v-ST
- V*
Margriet Koelman: „Ik wilde eigenlijk niet weg uit de Rooms-Katholieke Kerk.'
Haar belangstelling voor de
Reformatie kreeg een definitie
ve wending toen ze de oecume
nische kloostergemeenschap
van frère Roger Schulz in Taizé
bezocht. Ze ontmoette er Zwit
serse vrouwen, die theologie
studeerden en haar vertelden
dat ze om predikante te kunnen
worden naar een ander kanton
moesten verhuizen. „Dat was
een eye-opener voor me. Ik
dacht: als ik predikant wil wor
den. kan ik wel naar een ander
kerkgenootschap verhuizen."
Knoop
Margriet Koelman hakte de
knoop door. ging theologie stu
deren aan de Rijksuniversiteit
Groningen, besloot uit de
Rooms-Katholieke Kerk te stap
pen en over te gaan naar de Ne
derlandse Hervormde Kerk. In
een brief legde ze bisschop Möl-
ler van Groningen haar bewee
gredenen voor. Als antwoord
kreeg ze van de bisschop te ho
ren dat ze niet moest verwach
ten dat ze het nog zou meema
ken dat het priesterschap in de
Rooms-Katholieke Kerk voor
vrouwen zou worden openge
steld.
Later ontmoette ze de bis
schop nog eens op de theologi
sche faculteit. Ze herinnert zich
nog goed wat hij toen tegen
haar zei: 'Je zou je bij ons niet
kunnen ontplooien'. „Dat heb
ik als een steuntje in de rug er
varen."
Toch was de overgang voor
haar geep gemakkelijke beslis
sing. ..Ik wilde eigenlijk niet weg
uit de Rooms-Katholieke Kerk.
Ik voelde me zo loyaal aan de
kerk van mijn jeugd. Maar ik
ben toch mijn eigen weg ge
gaan." Als predikante heeft ze
h£t prima naar haar zin in de
Reformatie, maar af en toe
speelt haar roomse verleden
haar nog wel eens parten. „De
ene keer praat ik over wij. en
dan gaat het om de hervormde
wereld. En de andere keer neem
ik weer het woord wij in de
mond, en dan gaat het om ka
tholieken. Kun je nagaan, hoe
diep dat nog zit. Af en toe is het
wel tweeslachtig."
Klap
Zo nam ze ook met zeer ge
mengde gevoelens kennis van
de brief van paus Johannes
Paulus II, waarin deze definitief
het priesterschap voor vrouwen
afwijst. ..Dat laat je niet onbe
roerd. Dat is toch wel weer een
klap. Voor mij is deze brief een
teken dat het bouwwerk van de
hiërarchische mannelijke celi-
bataire kerk op instorten staat.
Een klein tikje is genoeg om het
hele zaakje te laten omvallen.
Maar ik weet ook dat het voor
volgende pausen heel moeilijk
zal zijn om dit standpunt te ver
anderen."
FOTO CPD
Margriet Koelman zegt in
haar werk door de gemeente
volledig geaccepteerd te wor
den. „Sommigen vinden me
aardig, anderen niet. Sommigen
vinden me een goeie dominee,
anderen niet. Dat is goed, zo
hoort het ook. Je wordt beoor
deeld op je werk. En dat lijkt me
ook het enig relevante beoorde
lingscriterium."
Toch wordt ze als vrouw in
het brede verband van de Ne
derlandse Hervormde Kerk ook
gediscrimineerd. In de kring Al
melo staan sommige Gerefor
meerde Bondsgemeenten, waar
de predikantsplaats vacant is,
aan Margriet Koelman niet toe
de invalbeurt op zich te nemen,
juist omdat ze vrouw is. „Maar
daar zit ik niet mee. Ik voel me
geen tweederangsburger. Waar
om zou ik mindèr waard zijn
dan een ander. Waarom zou
mijn theologie minder waard
zijn dan die van een ander?"
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Abbenbroek: L M. Jon-
gejan, kandidaat ie Nieuw-Lekker-
land; te Nijland; J.W. Bakker te
Schermer.
Bedankt: voor Markelo: F.W.G. den
Arend te Dalen.
GEREF. KERKEN VRIJGEMAAKT
Bedankt voor Almelo, voor Leensen
voor Stadskanaal: G. Treurniet Azn.
te Waardhuizen.
NED. GEREF. KERKEN
Aangenomen: naar Neede: J
Schóóls, kandidaat te Schiedam.
CHR. GEREF. KERKEN
Aangenomen: naarGenemuiden: H.
Polmder. kandidaat te Nunspeet. die
bedankte voor Rotterdam-West en
voor Siegerswoude-De Wilp.
DOOPSGEZINDE BROEDERSCHAP
Benoemd: te Baarn-Soest als pasto
raal werker: mevr. drs. J.C. van der
Meijden, wonende te Huizen, die de
ze benoeming heeft aangenomen.
'Abortus geen middel tot geboortenbeperking'
londen anp De komende wereldbevolkingsconferentie in sep
tember in Cairo stond op de bijeenkomst ter dis
cussie.
In het slotdocument van de Caïro-conferentie
moet. aldus de brief, komen te staan dat de men
sen 'in overeenstemming met hun culturele èn
religieuze opvattingen zelf in volle vrijheid mo
gen beslissen over methoden van geboortenbe
perking'.
De Verenigde Naties mogen abortus niet als een
middel tot geboortenbeperking propageren. Deze
mening hebben leiders van bijna alle religieuze
gemeenschappen in Engeland gisteren verwoord
in een brief aan de Britse minister van ontwikke
lingssamenwerking, barones Chalkers.
De brief is het resultaat van een bijeenkomst,
die werd gehouden op verzoek van het Vaticaan.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
Mee hoor! ïk kanj er. Best
tesem
LE1DSCH DAGBLAD
Uitgave van Dagbladuitgever!) Damiate bv
DIRECTIE: B.M Essenberg, G.P. Arnold (ad)), J
Kiel (adj).
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj).
OMBUDSMAN RD Paauw, tel. dag. 9.30-
11 30uur071-356215,of per post
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat82.2321 BM Leiden
Telefoon 071-356356
POSTADRES.
Postbus 54,2300 AB Leiden
TELEFAX
Advertenties 071 -323508
Fam. berichten 071-323508
Redactie 071-321921
ADVERTENTIES
ma.-vrij. van 08.30-17.00 uur
Telefoon 071-356230
RUBRIEKSADVERTENTIES (Sleutels)
ma.-vrij. van 8 30-17.00 uur
Telefoon 071-143545
ABONNEMENTEN
Tel. 071-128030 bij vooruitbet (incl. BTW)
peracc.giro autom bet
per maand
per kwartaal
85,55
329,30
VERZENDING PER POST
Nederland per kwartaal 125,50
overige landen op aanvraag
KLACHTEN BEZORGING
mat/mvrij: 18 00-19 30 uur,
zat. 10.00-12 00 uur Tel. 071-143241
29,30
84.55
328,30
HET WEER
Stijgende lijn
Zomermaand juli blijft het gewel
dig doen; sinds gisteren iseen
nieuwe reeks dagen van meer dan
25 graden begonnen, waarvan het
eind nog niet in zicht is. In de afge
lopen vier weken werd in onze regio
slechts één dag genoteerd met een
temperatuur die onder de 20 gra
den bleef. In een normale Holland
se zomer horen dergelijke dagen er
gewoon bij; herinnert u zich juli
1993 nog? Dit jaar waren al tien
dagen zomers warm, landinwaarts
uiteraard meer. De zomer van
1994 heeft dus eigenlijk al zijn
ware gezicht getoond en als de op
warming eenmaal op gang is geko
men. kun je meestal op meer 'ver
hitte' taferelen rekenen gedurende
de rest van het seizoen. Een regel
is het niet, maar een goed gestarte
zomer blijft - zo blijkt uit het verle
den - meestal lange tijd op het juis
te spoor.
Ook in de beste jaren zijn er wissel
vallige en koelere dagen; er is zelfs
een voorkeursperiode. Vaak is het
weer tussen 15 en 25 juli wat min
der warm; dat blijkt ook uit de ge
middelde dagtemperatuur in De
Bilt. Die is rond 8 juli gestegen tot
16.7 graden, maar daalt dan tot
16.3 graden op de 23e om vervol
gens naar het hoogste niveau van
het jaar op te lopen; 17.1 graden
tijdens de eerste dagen van augus-
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Vrij zonnig, in het noorden
ook kans op wolkenvelden.
Droog. Maxima langs de
westkust meest tussen 15
en 20 graden. In het zuid
oosten middagtempertau-
ren van 25 graden of iets
hoger.
Zweden:
Flinke zonnige perioden.
Droog. Middagtempera-
tuur rond 25 graden, in
het uiterste noorden enke
le graden lager, in het zui
den hier en daar iets ho
ger.
Denemarken:
Zonnig. Middagtempera-
tuur ongeveer 25 graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
In Ierland en Schotland
geregeld wolkenvelden en
kans op wat motregen
Vooral in Engeland flink wat zon en
droog. Middagtemperatuur van 17 gra
den langs de Atlantische Oceaan tot cir-
c'a 25 graden in Engeland.
België en Luxemburg:
Naar het oosten wegtrekkende buiige re
gen en vanuit het westen steeds meer
zon. Stijging van temperatuur, met mor
gen maxima van 23 graden in west-
Vlaanderen tot 28 graden in Luxemburg.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Vandaag in de oostelijke departementen
nog enkele regen- of onweersbuien Ver
der steeds meer zon. Maximumtempera
tuur tussen de 25 en 30 graden; langs
het Kanaal temperaturen rond 22 gra-
Portugal:
Zonnig. Maximumtemperatuur van 24
graden ten noorden van Porto tot onge
veer 30 graden in het zuiden; in het bin
nenland temperaturen ruim boven de
30 graden.
Madeira:
Droog en af en toe zon. Middagtempera
tuur ongeveer 24 graden.
Spanje:
Langs de noordkust hier en daar bewol
king. elders vrij zonnig. Middagtempera
tuur aan de Costa's 30 graden of iets
hoger, landinwaarts op veel plaatsen
rond 35 graden. In het noorden onge
veer 22 graden.
Canarische Eilanden:
Aan de noordzijde van de eilanden enke
le wolkenvelden, droog en hier en daar
flink wat wind. Op de zuidstranden flin
ke zonnige perioden. Middagtempera
tuur 30 graden of iets lager.
Tunesië:
Vrij zonnig. Maximumtemperatuur vlak
langs de kust rond 30 graden of iets ho-
tus. In topjaren zoals 1976 en
1983 zag je die koele episode i
na het midden van juli duidelij!
rug. Er werd toen een verfrisser
pauze ingelast.
In 1994 trekt de atmosfeer zie
weinig aan van het langjarig ge
delde; we zien de komende dag
eerder een stijgende lijn. Het sl
lende weer van de laatste dagei
werd overigens wel in grote dek
van Duitsland en Frankrijk ondi
broken door een serie onweerss
ringen. Het kwik bleef op somn
plaatsen een vijftal graden lage
dan bij ons. Het Noord-Europes
hogedrukgebied veegt de storin
nu snel van de kaart. De komen
dagen ontstaat er een groot con
nentaal warmte-reservoir, waan
wij ons deel krijgen, mede dank
een overwegende oosten- of no<
oostenwind.
Het kwik kruipt tegen het weeki
de bij aanhoudend zonnig weer
dicht tegen 30 graden aan. Inni
dels wordt het verouderende Sc
dinavische hoog gesteund door,
nieuw luchtdrukmaximum - hetj
veelste - dat via de oceaan nad^
komt. Die aflossing van de waclj
kan later in het weekeinde everi
een windje van zee geven met
lichte afkoeling. Voor het overig
blijft het droog en stabiel zomel
weer.
Neerslagkans
Mmimumtemp.
Middagtemp.
Wind
WO DO VR
80 70 60
10 10 10
26 26 27
no4 o3 no3
WEERRAPPORTEN
DONDERDAG 21 JULI 1994 J
Zon- en maanstanden
Zon op 05.43 Zon onder 21
Maan op 20.26 Maanonder04j
Waterstanden Katwijk
Hoog water 02.24 15.03
Laag water 10.46 22.55
Weerrapporten 19 juli 20 ui
Vaastncht
Aberdeen
Barcelona
Inhsbruck
Istanbul
Kopenhagen
Lasfalmas
Madrid
Moskou
Zuid-Frankrijk:
Vandaag in de oostelijke departementen ioèdapt
nog enkele regen- of onweersbuien.'Ver- Bordeau
der flinke perioden met zon. In de loop Brussel
van vandaag afnemende Mistral. Mid- Cyprus
dagtemperatuur uiteenlopend van 25 Dublin
graden bij Bordeaux tot 33 graden langs Frankfui
de Middellandse Zee. Geneve
Mallorca en Ibiza:
Vrij zonnig. Maxima rond 32 graden.
Italië:
In het noorden, en later ook in het mid
den van Italië, wolkenvelden en enkele
stevige regen- of onweersbuien. In het
zuiden flink wat zon. Middagtempera
tuur van 28 graden in het noorden tot
ruim boven de 30 hier en daar in de zui
delijke helft.
Griekenland en Kreta:
Overwegend zonnig en droog. In het ui
terste noorden van het Griekse vaste
land mogelijk een onweersbui. Tempe
ratuur in de middag van 31 graden langs
de kusten tot boven de 35 in het Griekse
binnenland Mun(
Tgrkije en Cyprus: j!jice
Langs de Turkse kusten en op Cyprus p t
veel zon. Droog. Middagtemperatuur
rond 30 graden.
Duitsland: Cnlit
Vandaag in het zuiden nog flink wat be
wolking en enige tijd buiige regen, wel
licht met onweer. Verder steeds meer
zon. Maximumtemperatuur vandaag van
23 graden lokaal in het noorden tot cir
ca 26 in het midden en zuiden; morgen
iets hogere maxima.
Zwitserland:
Vandaag eerst nog wolkenvelden en
buiige regen, wellicht met onweer. Daar
na vanuit het westen steeds meer zon.
Stijging van temperatuur met morgen
maxima iets onder dé 30 graden.
Oostenrijk:
Eerst flink wat bewolking en een aan
houdende kans op buiige regen of on
weer. Morgen jn het oosten eerst nog
weinig verandering, elders steeds meer
zon. Middagtemperatuur morgen op veel Vancouver
plaatsen ongeveer 27 graden
licht bew.
half bew.
onbew.
Stockholm
Warschau
Wenen
Zurich
Buenos Aires half bew
Casablanca licht bew
Johannesburg onbew.
Los Angeles zwaar be'
New Orleans regenbui
New York zwaar bei
io 6 26 13 F
>no5 27 15 P
io41 25 14 t
x>5 25 14
>no4 27 14 b
108 23 18 f
io4 27 14 l
ïo 4 26 14 h
ino6 26 17 L
10 5 27 15 I
zo 7 21 9
iw4 34 24
zw4 29 22
>no3 25 16
ïo 1 26 20
v6 23 17
ino3 27 17
v6 29 22
>3 22 12
15 21 17
v2 24 18
13 21 13
lerand 23 14
1
i5 31 19
>2 23 17
w3 26 13
ino 13 26 21
18 29 17
zwl 30 19
14 26 14
terand 26 17
iw6 37 19
:o3 29 22
vzw 4 31 22
:w5 33 23
11 24 15
il 23 19
>2 28 23
:5 29 13
iw4 21 18
>3 21 17
:5 31 23
vzw 2 33 21
>2 25 10
ino 2 23 14
wand 28 19
19 17
32 23
26 21
30 23
30 24
30 17
38 21
22 15