Impressionisme begon langzaam
Rake verfstreken van Millet Van Abbemuseum verhuist
Cultuur Kunst
Fonds voor startende
beeldende kunstenaars
Impressionistische tijdreis
Vorstelijke kunst
Sterke comeback Johnny Cash
3INSDAG 19 JUL11994
chef annemiek ruygrok. 071 -356471plv -chef jan rijsdam. 071 -356472
Publieksprijs Oegstgeestenaar Eulink
leiden C. Eulink uit Oegestgeest heeft de publieksprijs gewon
nen in de Rembrandt-schilderwedstrijd. De bezoekers van de
tentoonstelling 'Kijk op Leiden' in de Hooglandsekerk waren
voor het overgrote deel van mening dat zijn inzending de beste
was. Op Eulinks inzending was de Pieterskerk in olieverf vanuit
de Kloksteeg te bewonderen. De tentoonstelling 'Kijk op Leiden'
is onderdeel van de Lakenfeesten.
Dabaruch exposeert in Noordvvijk
noordwuk* Dabaruch exposeert tot 26 augustus zijn werk in de
hal van het hoofdkantoor van het Zilveren Kruis in Noordwijk.
Hij beschildert kunstof reliefs, het zogenaamde purfoam, met
acrylverf. In zijn werk probeeit Dabaruch het raadsel van het
waarneembare te ontdekken en gaat daarbij afwisselend ruig als
heel lijntjes te keer, De tentoonstelling is op werkdagen te be
zoeken van 9.00 uur tot 17.00 uur.
Grootste boekenbeurs van Nederland
amsterdam Van 29 september t/m 1 oktober vindt in het Am
sterdamse RAI-Congrescentrum de 15e International Book and
Print Fair plaats. Aangezien deze beurs dit jaar samenvalt met
de jaarlijkse European Book and Print Fair nemen 125 gerenom
meerde antiquaren deel aan dit evenement. Daarmee is dit de
grootste antiquarische boeken- en prentenmanifestatie die ooit
in Nederland is gehouden. De International Book and Print Fair
is een tweejaarlijks evenement dat tijdens het Congres van de
International League of Antiquarian Booksellers (ILAB) telkens
in een andere wereldstad plaatsvindt. De Nederlandsche Veree-
niging van Antiquaren organiseert deze beurs.
Danssprookje voor volwassenen
amsterdam In de Stadsschouwburg in Amsterdam is van 26 juli
t/m 14 augustus Pirouette te zien. De voorstelling is het werk
van de jonge theatermaker Geert Kimpen. Pirouette is een pi
kante pas-de-deux over principes, passie en plezier. De hoofd
rollen in dit Engelstalig sprookje voor volwassenen vervullen
Deirdre Buurman, Yvonne Weijers en Christina Bucova. Met de
ze en nog twee andere produkties studeerde hij dit jaar af aan de
Amsterdamse Regieschool. De première is op 29 juli.
Concert Amy Grant
den haag De Amerikaanse Amy Grant geeft dinsdag 20 septem
ber een eenmalig concert in het Congresgebouw in Den Haag.
De zangeres komt oorspronkelijk uit de gospelmuziekhoek. Op
haar laatste album 'House of Love' is Grant echter de pophoek
ingedoken omdat ze daarin zo lekker kan 'schreeuwen' zoals dat
zzelf omschrijft. De voorverkoop begint op zaterdag 6 augustus
op de bekende adressen.
amsterdam anp
je Volgens een nieuw plan van het
felijM Fonds voor beeldende kunst,
een vormgeving en bouwkunst (BK-
VB) kunnen jaarlijks driehon
derd beginnende beeldende
kunstenaars een subsidie krij
gen om hun start meer kans van
slagen te geven. Op dit moment
verstrekt het Fonds BKVB min
der dan honderd startstipendia
van 35.000 gulden, terwijl er vijf
a zeshonderd aanvragen bin
nenkomen.
In het plan krijgen tweehon
derd beginnende kunstenaars
een materiaalkostenvergoeding
van 10.000 gulden. Na een jaar
kiest een selectiecommissie
zo'n vijftig kunstenaars die in
aanmerking komen voor een
tweede materiaalkostenvergoe
ding. Ook kiest zij eenzelfde
aantal „excellente starters" die
een startstipendium van 35.000
gulden krijgen. Samen met een
nieuwe lichting van tweehon
derd nemen dan driehonderd
kunstenaars aan de regeling
deel.
Dr. G. Dales, directeur van het
fonds dat het subsidiebeleid van
het ministerie van wvc op de
drie terreinen uitvoert, zegt dat
,i I starters in de eerste jaren te
weinig ontwikkelingsmogelijk
heden hebben. De problemen
hebben zich verscherpt door
kabinetsmaatregelen, waardoor
kunstenaars zich na een half
Grand Palais in Parijs belicht de geboorte van een nieuwe schilderkunst:
Wanneer is het impressionisme nu eigenlijk precies be
gonnen? Veel kunsthistorici beschouwen 1863 als het
echte beginpunt van de nieuwe schilderkunst. In dat jaar
presenteerde Manet immers het veel schandaal verwek
kende schilderij 'Déjeuner sur l'herbe' tijdens de eerste
Salon des Refusés, de tentoonstelling van een aantal wer
ken die waren afgewezen door de organisatoren van de
officiële Salon. Het Parijse Grand Palais legt de grens nog
wat verder terug. Voor zijn grote overzichtstentoonstel
ling 'Impressionisme, Les origines 1859-1869' koos het
museum voor het jaar 1859 als vertrekpunt.
tie. De Salon van 1859 is echter
ook de eerste waarop een hele
nieuwe kunstvorm aanwezig is:
De fotografie. Een belangrijk
detail, omdat de opkomst van
de fotografie de schilderkunst
zou bevrijden van de plicht na
tuurgetrouw weer te geven.
Het Grand Palais laat zien hoe
jonge, getalenteerde schilders
als Degas, Pisarro, Cézanne,
Manet en Monet elkaar vanaf
1859 hebben beinvloed nadat
ze elkaar tijdens atelierbezoe-
ken hadden leren kennen en
parus hans gertsen
Dat jaartal is niet willekeurig ge
kozen. Het vormt een soort wa
terscheiding tussen de oude en
de nieuwe schilderkunst. Tij
dens de Salon van 1859 blijkt
duidelijk dat de schilderkunst
een ernstige crisis doormaakt.
Van de ruim 3000 ten toon ge
stelde schilderijen, maken er
slechts weinig indruk. Het ont
breekt, zo vindt de kritiek in het
algemeen, aan vernieuwing,
oorspronkelijkheid en inspira-
jaar bijstandsuitkering moeten
laten omscholen willen zij die
uitkering houden.
Het plan zou ongeveer 4,5
miljoen gulden per jaar kosten,
een miljoen meer dan de recent
ingevoerde regeling voor de
startstipendia. Voor ongeveer
de helft kan dat extra bedrag
worden gefinancierd uit rente
opbrengsten, die ontstaan door
dat de stipendia niet ineens
maar .geleidelijk worden opge
nomen, zo heeft Dales becijferd.
Voor de andere helft moet een
beroep op externe bronnen,
zoals sponsors, worden gedaan.
Het BKVB-pian biedt kunste
naars de mogelijkheid eerst een
jaar te werken en zich beter
voor te bereiden op de beroeps
uitoefening. De selectiecom
missies krijgen na een jaar ook
een beter inzicht in het talent
van de kunstenaars dan wan
neer zij hen moeten beoordelen
zodra zij van de academie ko
men, meent het fonds. Volgens
Dales moeten er bij invoering
van zijn plan ook ruimere selec
tiemaatstaven gaan gelden. Bij
aanvragen voor een startstipen
dium wordt vooral beoordeeld
of de kunstenaar het talent lijkt
te hebben een bijdrage aan de
hedendaagse kunst te leveren.
Die aanvragen zijn vaak slecht
voorbereid en worden veelal te
snel na het verlaten van de aca
demie gedaan, aldus Dales.
AUVERS-SUR-OISE GPD
Het schilderachtige dorpje Auvers-sur-Oise bij Parijs, waar Vin
cent van Gogh en zijn broer Theo begraven liggen, heeft er een
toeristische en culturele trekpleister van formaat bij. Het zeven
tiende eeuwse kasteel aan de rand van het dorp biedt namelijk
na een ingrijpende restauratie onderdak aan een kaleidoscoop
getiteld 'Reis door de tijd van de impressionisten'.
In de verschillende zalen van het kasteel krijgt de bezoeker
aan de hand van foto's, video's, diaseries, kijkdozen en originele
gebruiksvoorwerpen een beeld van het leven in de tijd van de
impressionisten. Het kasteel beschikt daarnaast over een goed
voorziene boekhandel gespecialiseerd in de impressionisten,
een restaurant en een cafetaria in de stijl van het eind van de ne
gentiende eeuw, een zogenaamde 'guingette'.
Wie na een parcours van zo'n anderhalf uur in het schemer
duister behoefte heeft aan licht en buitenlucht, kan eveneens
aan zijn trekken komen. Een wandeling door de fraaie, in oude
luister herstelde kasteeltuinen is in de prijs (50 frank voor vol
wassenen, 35 frank voor kinderen en 100 frank per gezin) inbe
grepen. Auvers ligt een veertigtal kilometers ten noordwesten
van Parijs en is zowel per auto als met het openbaar vervoer ge
makkelijk te bereiken. Het kasteel is het hele jaar door, met uit
zondering van maandagen, dagelijks geopend van 10.00 uur tot
20.00 uur.
Edouard Manet schilderde zijn 'Olympia' in 1865. De protesten waren toen zo fel dat het doek pas in 1907,24 jaar na zijn dood, een ereplaats
kreeg in het Louvre. foto ap
waarderen. En de tentoonstel
ling maakt ook duidelijk dat de
revolutie die de later impressio
nisten genoemde generatie ont
ketende niet van de ene op de
andere dag plaatsvond. Als het
woord revolutie al op zijn plaats
is, dan was het een langzame,
een aangekondigde aardver
schuiving.
Schilders als Monet, Manet
en Degas begonnen bepaald
niet als revolutionairen. Gelei
delijk aan trekken ze er op uit,
ze gaan de natuur in om land
schappen te schilderen. De op
komst van de spoorwegen
maakt het mogelijk relatief ver
en snel te reizen en daar maken
ze gretig gebruik van. Het woud
van Fontainebleau, maar ook de
stranden van Normandie en
Bretagne worden geliefde on
derwerpen. Landschappen,
rond het midden van de negen
tiende eeuw beschouwd als een
inferieur genre, raken dankzij
de jonge garde schilders op
nieuw 'in'.
Picknicken
Dankzij de trein is picknicken in
de vrije natuur een populair
tijdverdrijf van de Parijse gegoe
de burgerij. Het inspireert Mo
net en Manet tot diverse
'Déjeuners sur l'herbe'. Compo
sities waarin niet langer de ge
trouwe weergave van het land
schap en de er in afgebeelde fi
guren centraal staat, maar de
indruk, de 'impression', die er
door opgeroepen worden.
Vooral het moderne, mondai
ne leven in al zijn facetten was
populair bij de schilders. Via
feesten, muziekuitvoeringen,
paardenraces en zwempartijen,
geliefde onderwerpen van Mo
net, Manet, Degas en hun
geestverwanten, leggen de late
re impressionisten de razend
snelle ontwikkeling van een
nieuwe, moderne samenleving
waarin het leven -althans voor
de gegoede burgerij- goed en
feestelijk is, vast. Het vastleggen
van de misère achter de fraaie
facades laten ze, merkwaardig
genoeg vrijwel zonder uitzonde
ring, over aan de nog jonge fo
tografie. De verklaring zit hem
waarschijnlijk in het feit dat de
meeste impressionisten zelf af
komstig waren uit de gegoede
burgerij. Geengageerd waren ze
zeker, de impressionisten. Ze
wilden echter niet de maat
schappij veranderen of vernieu
wen, maar slechts de schilder
kunst. En daarin zijn ze meer
dan geslaagd. In 1869, na tien
jaar zoeken en experimenteren,
is de basis gelegd voor wat een
van de mooiste en rijkste perio
des uit de geschiedenis van de
schilderkunst zal gaan worden.
Tentoonstelling: 'Impressio
nisme, les origines 1859-1869'.
In: Galeries nationales du
Grand Palais te Parijs, tot en
met 8 augustus. Entree: 55
frank 18,=). De tentoonstel
ling is dagelijks, behalve op
dinsdagen, geopend van 10.00
uur tot 20.00 uur. Het verdient
aanbeveling tevoren te reser
veren. Dat kan telefonisch via
Eurotickets in Nijmegen, tel.
080-603991 of bij het Grand
Palais, tel. (09-331) 44782505.
beeldende kunst
recensie onno schilstra
Galerie Zichy, Steenstraat 5, Leiden: Chris
tine Millet, schilderijen t/m 29 juli, wo-vr
12-18 uur. za 11-17 uur.
Christine Millet is de eerste
niet-Hongaarse kunstenares die
exposeert in de Leidse Galerie
Zichy. Haar werk sluit evenwel
naadloos aan bij het soort the
matiek dat de galerie doorgaans
voor het voetlicht brengt. Net
als de meeste Hongaarse expo
santen legt ook Millet een dui
delijke interesse aan de dag
voor menselijke psychologie, in
het bijzonder die van haarzelf.
Aanleiding om Millet te tonen
is haar deelname als spreekster
aan het congres van de
'Association for the Study of
Dreams', dat dezer dagen in
Leiden wordt gehouden. In een
vraaggeprek met deze krant ver
telde de 33-jarige schilderes af
gelopen week dat zij de motie
ven voor haar werk ontleent aan
haar dromen. Op grond van
zo'n uitspraak verwacht men
misschien surrealistisch getint
werk, maar de droomwereld
van Millet blijkt er heel anders
uit te zien dan die van surrealis
tische kopstukken als Salvador
Dali of René Magritte. Zou men
al een vergelijking willen maken
met een beroemde schilder,
dan doet het werk van Millet
nog het meest denken aan dat
van Paul Gauguin. De inslag is
eerder visionair dan dromerig.
Millet bevolkt haar werken
met forse, gestileerde figuren
met veelal Zuid-Amerikaanse
trekken. Dat, gecombineerd
met een warm coloriet, geeft
een uitgesproken Latijnse sfeer
aan de schilderijen. Ze hebben
associatieve, soms cryptische ti
tels. Twee werken gaan bijvoor
beeld over 'Three Witches'.
Maar in plaats van Gorgonen-
zusters of Macbeth-achtige hek
sen, zijn hier drie allersmake
lijkste dames te zien.
Het is opvallend, dat op deze
expositie uitsluitend schilderij
en met vrouwfiguren te zien
zijn. Het enige werk waar een
man in voorkomt, is een nach
telijke voorstelling waarin een
den bosch De Transvaalse prinses Franzina Ndimande is sinds dit weekeinde aan het werk aan een reusachtige muurschildering in het muse
um het Kruithuis in Den Bosch. Het is een kunst die van moeder op dochter overgaat in de Ndebele-cultuur. De felgekleurde muurschildering is
nog tot 6 november te zien in Het Kruithuis tesamen met keramiek en kralenwerk onder de titel 'Amandebele, kleursignalen uit Zuid-afrika'.
foto anp
naakt meisje, tot haar middel in
het water, haar hand uitstrekt
naar een enorme mannenkop,
die doet denken aan de megali-
thische beelden op Paaseiland.
Christine Millet, autodidact
en vijf jaar geleden begonnen
met schilderen, maakt met deze
expositie haar debuut. Ze be
wijst met name over een uitste
kend kleurgevoel te beschikken.
Haar verfstreken zijn raak en
monumentaal, waaruit blijkt
dat ze kennelijk goed weet wat
ze zichtbaar wil maken. Daar
tegenover staat dat ze de nei
ging vertoont zich te verschan
sen in aantrekkelijke, maar
voorgekookte maniertjes, zoals
zware contourlijnen en een na-
ieve vorm van perspectief. Ook
de aanpassing van de onder
grond van haar schilderijen met
behulp van verkreukeld papier -
op zichzelf een interessant ge
geven - heeft iets gekunstelds.
De schilderijen blijven daardoor
enigszins steken in een welis
waar oogstrelende en betrekke
lijk pretentieloze, maar ook wat
risicoloze vorm.
Internationale prijs
Viotta Jeugdorkest
WENEN «ANP
Het Viotta Jeugdorkest uit Den
Haag heeft op het internatio
naal festival voor jeugdorkesten
in Wenen de eerste prijs gewon
nen voor het beste optreden
voor de Oostenrijkse radio (OR-
TF). In de categorie podium
uitvoeringen behaalde het or
kest met de uitvoering van „Ri-
cercare" van Hendrik An-
driessen de tweede plaats ach
ter het California Youth Or
chestra.
Juryvoorzitter Bernard Keeffe
omschreef het Viotta Jeugdor
kest met dirigent Wim Breden-
horst als „een zeer muzikaal en
expressief orkest met een goede
stijl en veel begrip voor de uit
gevoerde werken". Aan het fes
tival hebben negentien jeugdor
kesten deelgenomen uit onder
meer Japan, de Verenigde Sta
ten, Canada en Zuid-Afrika.
Viotta heeft samen met het Ca-
lifomische jeugdorkest het festi
val met een concert afgesloten.
Het Viotta Jeugdorkest, dat
vijfjaar bestaat, is een compleet
symfonie-orkest met negentig
musici met een gemiddelde
leeftijd van vijftien jaar. Het or
kest maakt in aansluiting op het
festival nog een tournee van een
week door Tsjechië met onder
andere een concert in Praag.
eindhoven anp
Het gemeentelijke Van Abbe
museum in Eindhoven verhuist
voor twee jaar naar de voorma
lige Phifips-personeelswinkel
vlakbij het Philipsstadion. Ge
durende die tijd wordt het hui
dige pand verbouwd en uitge
breid. Als alles volgens plan ver
loopt gaat het 'oude' Van Abbe
museum 1 september van dit
jaar dicht. Eind 1996 moet dan
op diezelfde plek een 'nieuw'
museum verrijzen.
Het oude gebouw dat archi
tect Kropholler in de dertiger ja
ren in Eindhoven bouwde, is te
klein geworden. De vermaarde
collectie moderne kunst is ook
bijna niet meer te verzekeren
omdat de opslag en tentoon
stellingsruimten brandgevaar
lijk en slecht geventileerd zijn.
Met de vernieuwbouw wordt
het museum drie keer zo groot.
De Amsterdamse architect Ca-
hen ontwierp het. Alles bij el
kaar gaat de verbouwing ruim
27 miljoen gulden kosten.
Het tijdelijke museumge
bouw moet begin 1995 de deu
ren openen. Tot de zomer van
1996 zullen dan delen van de ei
gen collectie moderne kunst in
wisselende samenstelling te
zien zijn. Verder gaat het muse
um ook nog een aantal solo- en
projecttentoonstellingen orga
niseren. Tijdens de zomer
maanden van 1995 zal alleen de
eigen collectie worden getoond.
De bibliotheek en het auditori
um van het Van Abbemuseum
verhuizen ook mee.
den haag frank hilbrands
Anderen van zijn generatie zijn
blij als ze op 62-jarige leeftijd
met pensioen mogen. En veel
collega's van Johnny Cash heb
ben dat pensioen niet gehaald.
Cash begon in de jaren vijftig
platen op te nemen voor de
Sun-studio in Memphis. Daar
waren ook Elvis Presley en Jerry
Lee Lewis onder contract. Elvis
is dood. Jerry Lee Lewis lijkt al
leen nog maar op te treden om
zijn pensioen wat aan te vullen.
Van Johnny Cash verscheen re
centelijk 'American Recordings',
een cd die door merg en been
Garth Brooks vertegenwoor
digt de nieuwe stroom in coun
try western: glad geschoren
jongens die leuke, frisse liedjes
zingen waar niemand over kan
struikelen. Zo niet Johnny Cash.
Een van zijn hits, 'Folsom
Prison Blues' in 1969, vertelt al
het verhaal van een man die ie
mand dood schiet 'just to watch
him die'. 'American Recordings'
opent met een een dergelijk
nummer, 'Delia's gone'. Daarin
gaat het om een man die een
vrouw vastbindt op een stoel en
haar vervolgens doodschiet met
een machinegeweer.
Maar Cash zingt over meer
dan geweld. Al bijna veertig jaar
zingt hij over sukkelaars, men
sen die het niet zo best getrof
fen hebben en door de Ameri
kaanse samenleving in de steek
zijn gelaten. Door die betrok
kenheid inspireerde hij een
groot aantal artiesten waaron
der Bruce Springsteen. Later
nam Cash, op de plaat 'Johnny
99' weer een aantal nummers
van Springsteen op. Bono, de
zanger van U2 is eveneens een
verldaarde fan van Cash. Dat
werd duidelijk toen Cash vorig
jaar voor Zooropa, het mega-
liveproject van de Ierse band,
een nummer zong waarbij Bono
zich beperkte tot achtergrond-
Johnny Cash is niet de man van leuke, frisse liedjes. foto archief
zang.
'American Recordings' is ge
produceerd door Rick Rubin,
een producer en platenbaas die
haast net zo beroemd is als zijn
artiesten. Overigens is Cash bij
American, de platenmaatschap
pij van Rubin een vreemde
eend in de bijt. Naast Cash
werkte Rubin ondermeer met
rappers The Beastie Boys en
heavy metalgroep Slayer. Voor
'American Recordings' greep
Rubin met Cash terug naar de
manier van opnemen van de ja
ren vijftig. Gewoon met een
bandrecorder en een paar mi
crofoons, dan in de huiskamer
van de zanger, dan weer in de
huiskamer van de producer.
Behalve eigen nummers wer
den er in die huiskamer ook
nummers van anderen opgeno
men. Tom Waits, zelf ook be
kend om zijn muziek uit de
krochten van de ziel, schreef
'Down there by the trains'. Van
Leonard Cohen, net als Cash
gezegend met een stem die rot-
sen splijt, staat het nummer
'Bird on a wire' op de CD.
Twee nummers zijn opgeno
men in de Viper Room, een
hard rockclub in Los Angeles.
Het publiek klapte zich suf voor
de oude man met de stem als
kolengruis, die in een bij de CD
gevoegd dagboekfragment zegt
maar drie of vier accoorden te
kennen. Natuurlijk zijn zes pa
gina's uit een dagboek een pri
ma manier om een CD een eer
lijke authentieke uitstraling te
geven. Ondanks die markering-
tactiek geeft Cash toch een
beeld van een zware jeugd in
het Amerika van de jaren dertig,
waarin hij opgroeide als zoon
van een kleine katoenboer.
'American Recordings' is in
Nederland niet officieel uitge
bracht maar wordt wel op grote
schaal geïmporteerd.
