Hervormde kerk in onrust
fÜlr
m"—[JÉ
tTm
Kerk Samenleving
'Moslims Bosnië vechten alleen voor hun rechten'
ZATERDAG 16 JULI 1994
BUITENLAND KORT
Wereldraad
Tom Dorris, van 1981 tot
1991 bij de Wereldraad
van Kerken redacteur van
de Ecumenical Press Ser
vice, is bij een verkeerson
geluk in Zweden om het
leven gekomen. Dit heeft
de Wereldraad bekendge
maakt. Na zijn vertrek uit
Genève werkte Dorris, die
47 is geworden, bij het
vredesinsiituut Life and
Peace, dat gevestigd is in
Stockholm. Hij was predi
kant van de Evangelisch-
Lutherse Kerk in de Vere
nigde Staten. Na zijn stu
die theologie werkte Dor
ris, geboren in Utica in de
staat New York. als redac
teur bij het Amerikaanse
persbureau Religious
News Sen-ice en was hij
woordvoerder van de Lu
therse Kerk in zijn geboor
teland.
Smaad-proces (1)
De Jezuïetenorde in Mexi
co heeft een rechtszaak
wegens smaad tegen Tele-
vïsa. het grootste televisie
netwerk van het land, ver
loren. In Summa, een uit
gave van Televisa. waren
de Jezuïeten herhaaldelijk
beschuldigd van betrok
kenheid bij de indianen-
opstand in de deelstaat
Cniapas. Volgens Summa
zou de mysterieuze Mar
cos, leider van de in janu
ari begonnen opstand in
Chiapas, wel eens de Jezu-
iet Jeronimo Hernandez
kunnen zijn. Verder be
schreef het blad de orde
als een staatsgevaarlijke
organisatie. Het sprak van
'revolutionaire Jezuïeten'
en 'guerrilla-priesters'.
Daarop diende de orde in
april een aanklacht in we
gens smaad.
Smaad-proces (2)
De rechter stelde vorige
week met een beroep op
persvrijheid en vrijheid
van meningsuiting de be
treffende journalisten in
het gelijk. De Jezuïeten
klagen echter dat de
'smaad en laster' van
Summa de orde zwaar
heeft getroffen. „Priester
Hernandez heeft vele ja-
ren van zijn leven gewijd
aan werk ten bate van de
arme boeren van Chia
pas", aldus de orde in een
open brief. „Het is beledi
gend om de het werk aan
te vallen dat de Jezuïeten
orde en haar leden doen
om de meest gemarginali
seerde mensen in het land
te helpen." De Jezuïeten
in Mexico zullen zich door
de negatieve publiciteit
niet uit het veld laten
slaan en hun strijd voor
gerechtigheid en vrede in
Mexico voortzetten, zo
meldde de orde.
God een man
God blijft in de Anglicaan
se Kerk een Vader en een
hemelse Koning. In nieu
we gebedenboeken mag
God geen Moeder heten;
de YTOuwelijke aanspreek
vorm blijft taboe. Dat
heeft de algemene synode
in York besloten. De An
glicaanse commissie voor
liturgische kwesties riep
echter wel op tot een gro
tere gevoeligheid voor
sekse, etnische achter
grond en leeftijd bij het
herschrijven van religieu
ze teksten. De synodele
den gingen ook niet ak
koord met een door femi
nisten gevraagd verbod op
het gebruik in gebeden
boeken van het Engelse
woord 'man' in de beteke
nis van 'mens', en van het
woord 'mankind' in de
betekenis van 'mensheid'.
10
Secretaris-generaal K. Blei noemt discussie in elk geval 'een teken van leven
Tijden van onrust zijn niet
per definitie slechte tijden.
„Als er onrust is, staan er
kennelijk belangrijke zaken
op het spel", aldus de se
cretaris-generaal van de
Hervormde Kerk, dr. Karei
Blei. „Hooglopende discus
sies zijn in elk geval een te
ken van leven. Beter onrust
dan saaiheid en verveling."
De hervormden hoeven
daarom 'bepaald niet te
wanhopen', stelt Blei wat
cynisch vast. Het vorige ka
lenderjaar verliep voor de
Hervormde Kerk namelijk
bijzonder onrustig.
4 SCHRUVER/GPD
Blei schrijft dit in het jaarover
zicht in het nieuwe Hervormd
Jaarboek. Het overzicht is be
doeld om het kerkv olk te helpen
recente gebeurtenissen op het
eigen erf in een juist perspectief
te plaatsen.
De Hervormde Kerk staat al
sinds jaar en dag bekend als een
pluriforme kerk, zo begint Blei.
„We wisten het zó goed dat wij
er aan gewend waren geraakt.
Maar in de laatste jaren, met
name ook in 1993, zijn we er
weer met de neus opgedrukt.
Vooral de voortgang van het Sa
men op Weg-proces was er aan
leiding toe. Richtingenorganisa
ties manifesteerden zich na
drukkelijk en vroegen aandacht
voor hun standpunten. Dat de
den zij altijd al wel, maar de
laatste tijd weer met meer klem.
Spanningen en emoties zijn
hoog opgelopen.
Een belangrijke stap in het
SoW-proces was vorig jaar de
behandeling van de concept
kerkorde voor de verenigde kerk
door de trio-synode van her
vormden, gereformeerden en
lutheranen. Blei gaat in zijn
overzicht in op de amendemen
ten die tijdens die zitting wer
den ingediend door synodele
den uit de hoek van de Gerefor
meerde Bond - de hervormde
rechterflank die niets van het
SoW-proces moet hebben.
Door de indieners werd be
pleit njet de weg van fusie op te
gaan, maar van federatie. „Het
argument van de indieners was
dat een dergelijk onderscheid
recht zou doen aan het toch
niet onaanzienlijke verschil tus-
De hervormden hoeven 'bepaald niet te wanhopen', stelt Blei wat cynisch vast.
sen de hervormde
(gereformeerde) en de lutherse
traditie."
Motie
De amendementen verdwenen
van tafel toen een ordevoorstel
van de gereformeerde afgevaar
digde ds. Douwe Visser (Stiens)
door een grote meerderheid
werd aanvaard. Visser had aan
gevoerd dat de gezamenlijke sy
noden al eerder hadden beslo
ten tot een fusie.
De motie viel slecht bij de
bonders. Hun secretaris, ir. Jan
van der Graaf, vond dat de bond
was .kaltgestellt'. Er zou een
wissel zijn omgegaan.
Dat was niet zo, aldus Blei.
„Men kan zelfs zeggen dat de
aanvaarding van het ordevoor
stel iets zegt over de stemver
houding die te verwachten was
geweest als het tot stemming
over de amendementen zelf was
gekomen. Maar de protest-reac
tie was illustratief voor de be
staande 'ongelijktijdigheid' van
beleving van het Samen op
Weg-proces."
De secretaris-generaal tekent
ook fijntjes aan: „Opmerkelijk
was trouwens ook dat de desbe
treffende amendementen het
grootste struikelblok op de weg
naar kerkvereniging in het on
derscheid tussen gereformeer
den en lutherse traditie zagen
liggen, en dus aan de moeilijk
heden in de verhouding tussen
hervormden en gereformeerden
lichter leken te tillen. Terwijl
nog in de extra hervormde sy
nodevergadering met de Gere
formeerde Bond, in januari
1993, de relatie tussen hervorm
den en gereformeerden als zo
danig het grootste struikelblok
leek te zijn. Het kan verke-
Na vijf lange synodedagen
vergaderen over de con-
cept2Dkerkorde, bleken er van
de bijna tweehonderd synodele
den slechts negentien tegen
stemmers te zijn. Dat dit dien
hervormden waren, geeft vol
gens Blei te denken.
'Luisterpost'
In zijn jaaroverzicht kan Blei
niet om de activiteiten van de
stichting Vanuit Jeruzalem
heen. Deze stichting heeft fel
geprotesteerd tegen het ver
dwijnen van de theologische
'luisterpost' in Jeruzalem. Vol
gens de stichting is daarmee het
oorspronkelijke Israëlbeleid
door de kerk verloochend. Bo
vendien zou dr. Geert Cohen
Stuart, die die post bezette, aan
de kant zijn geschoven door de
Hervormde Raad voor kerk en
Israël, die de synode zou heb
ben gemanipuleerd. De synode
besloot op advies van de raad
om een functionaris aan te stel
len die vanuit Nederland zou
opereren.
Blei heeft zelf eens publieke
lijk de aanvallen van de stich
ting gepareerd. Gezien de open
brieven en een speciale brochu
re van de stichting, achtte het
hervormd synodebestuur het
verstandig om de kerkeraden
met zoveel woorden te waar
schuwen tegen de stichting. Bo
vendien werden de kerkeraden
dringend verzocht de Raad voor
kerk en Israël van harte te steu-
Blei maakt in zijn overzicht
kort en krachtig de balans op
van deze inspanningen: „Dit
verzoek heeft niet kunnen ver
hinderen dat de opbrengst van
de collecte op Israël-zondag
1993 beduidend lager was dan
die op de Israël-zondagen in de
afgelopen jaren."
Islamitisch geestelijk leider in Zagreb spil in etnisch conflict
ZAGREB GPD
Sefko Omerbasic is geestelijk leider van
de moslims in Kroatië en Slovenië. Hij
heeft zijn kantoor in Zagreb, dat
enigszins is weggestopt in een zijstraat
van een drukke winkelpromenade. Hoe
wel er naast de imam enkele medewer
kers hun taak hebben, is het er opval
lend stil. De gastvrijheid is er een van
zelfsprekende zaak. Tijdens het geprek
rinkelt de telefoon onophoudelijk. Ook
weer niet zo opmerkelijk, want Omerba
sic neemt als geestelijk leidsman van de
moslims een belangrijke positie in.
Hij onderhoudt nauwe contacten met
de Kroatische regering en heeft een paar
keer per week telefonisch overleg met
zijn 'chef in Sarajevo. Overigens brengt
hij enkele keren per jaar een persoonlijk
bezoek aan de Bosnische hoofdstad.
Omerbasic oogt als een norse man,
maar al gauw blijkt dat dit niet het geval
is. Zijn zware stemgeluid is mild van
toon, ook als de burgeroorlog in Bosnië-
Herzegovina ter sprake komt. ,Nee, ik
ben er niet depressief door.
Welk vredesplan ook wordt gelan
ceerd, één ding weet de imam heel ze
ker, de grenzen van Bosnië zullen niet
gewijzigd worden. Ze moeten volgens
hem precies dezelfde zijn zoals ze waren
toen Bosnië een deelstaat was in het Joe
goslavië van Tito. Zelfs als de Serviërs
één procent van het grondgebied krijgen
toegewezen, zullen ze dit ^toevoegen aan
een Groot-Servië. En dat moet te allen
tijde worden voorkomen", vindt Omer
basic. De Serviërs moeten al de verover
de gebieden teruggeven, anders komt er
nooit vrede, zegt de imam. „Bosnië-Her-
zegovina wordt daarmee geen islami
tische staat, zoals de Serviërs steeds be
weren. Bosnië zal een democratische
staat worden, waarin plaats is voor ver
schillende bevolkingsgroepen, zoals ook
voor het uitbreken van de oorlog het ge
val was. De moslims in Bosnië zijn
weliswaar in de meerderheid, maar wij
willen uitsluitend in vrede samenleven
met Kroaten en Serviërs. Alle mensen
die in Bosnië van huis en haard verdre
ven zijn moeten weer terugkeren naar
de plek waar ze vandaan komen. Dat
geldt niet alleen de moslimvluchtelin
gen, maar ook de Kroaten en Serviërs."
Samenleving
De imam wijst er op dat Bosnië met zijn
multi-culturele samenleving altijd een
voorbeeld is geweest van tolerantie. „De
president van het land is een moslim, de
voorzitter van het parlement in Sarajevo
is een Serviër, terwijl de premier van
Bosnië een Kroaat is. „Democratischer
kan het niet. Er was voor de Serviërs dus
geen enkele aanleiding om een oorlog te
beginnen." Bovendien was er maar een
klein verschil in het percentage moslims
en Serviërs, respectievelijk 34 en 31 pro
cent. De Kroaten kwamen voor de oor
log op 17 procent. „Op basis daarvan
waren ze in het parlement vertegen
woordigd." Ook een duidelijk voorbeeld
van democratie."
Omerbasic beschuldigt de Servische
president Milosevic en de Bosnisch-Ser-
vische leider Karadzic ervan de moslims
in Bosnië-Herzegovina te willen elimi
neren. „De Serviërs zitten nog steeds
met het trauma van de Turkse overheer
sing die enkele eeuwen heeft geduurd.
Ze zijn toen verslagen (de slag bij Koso
vo Polje in 1389 red.) en dat historische
feit heeft hun altijd dwars gezeten. Zij
zien de Bosnische moslims ook als Tur
ken en dulden geen islam en geen isla
mitische cultuur op de Balkan. Zij wil
den zich eenmaal wreken en dat is dan
nu gebeurd. De Serviërs hebben een ho
ge dunk van zichzelf. Zij zien zichzelf als
het enige beschaafde volk in Europa."
Omerbasic noemt dat laatste onzin.
Bovendièn beklemtoont hij dat de
Bosnische moslims geen afstammelin
gen zijn van de Turken. „Dat berust op
een groot misverstand. Tijdens de Turk
se bezetting hebben veel mensen onder
druk en geweld de islam als godsdienst
aangenomen. Als je er tegen was werd je
door de Turken terechtgesteld. Velen
hebben dit inderdaad met de dood moe
ten bekopen." Om misverstand te voor
komen wijst Omerbasic er op, dat de
Turkse wreedheden van toen niets te
maken hebben met het huidige Turkije.
„Wat toen is gebeurd is inmiddels ge
schiedenis geworden.
DE RECHTER
Mr. Jesse van Muylwijck COLOFON
NEE. ÏK SPEBL W(J UfUPLU&6>eC>.
IK VACHT AU, WAT is H6TT De LAATSTE
TDD donker feu
U x+tuis
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majoor,
Nypels, Henk van der Post (adj)
OMBUDSMAN R D Paauw, tel. dag S
I 30 uur 071-356215. of per post
per kwartaal 85,55
Verzending per post
Nederland: per kwartaal 125,50
p aanvraag
itbet (ind. BTW)
acc giro autombet
29.30
84,55
329,30 328,30
d: perkt
rige landen ot
ichten bezorging
t/mvrij: 18.00-19 30 uur,
10.00-12.00 uur. Tel 071-143241
HET WEER
Fraai imago
Ook in de tweede helft van juli
bouwt de zomer verder aan zijn
fraaie imago. De eerste twee weken
van deze maand waren in De Bilt
maar liefst 3,5 graden warmer dan
normaal met een gemiddelde maxi
mum-temperatuur van 25,7 gra
den; een forse afwijking naar bo
ven, maar met extreem. Pas als de
hoge temperatuur tot het einde van
de maand kan worden vastgehou
den, komen er records in zicht.
Nog vrij recentelijk - in 1983 -
beleefden we een schitterend war
me en zonnige julimaand. Zelfs in
onze regio met een verkoelende in
vloed van zee, kwam het kwik op
achttien dagen boven 25 graden
den. Het werd de warmste maand
van deze eeuw, maar ook een van
de droogste. In het noordwesten
van het land viel plaatselijk minder
dan 10 millimeter.
De luchtdrukverdeling van de af
gelopen weken lijkt wel wat op die
van elf jaar geleden: hogedrukge-
bieden, die vanaf de oceaan steeds
weer uitlopers naar West-Europa
sturen met dagenlang zomerse of
tropische temperaturen, slechts af
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
maandag.
Noorwegen:
Zaterdag eerst nog flink
en toe onderbroken door een of -
twee koelere dagen na de passage
van een weinig betekenend front of
een Franse onweersstoring. |ch
Na zo'n kleine inzinking klaarde
het vrijdag weer helemaal op bij
temperaturen die met 23 tot 27
graden alweer boven modaal uit- F
kwamen. Vandaag is het even wat
frisser - rond 21 graden - en nadat
een zwak koufront vanmorgen nog p
wat wolkenvelden laat overdrijven,
stroomt later op de dag wat drogere
Noordzeelucht binnen met brede
opklaringen.
Het nieuwe hogedrukgebied, dat
morgen op de Noordzee aankomt,
ziet er betrouwbaar uit en gaat voor
enkele dagen uitbundig zonnig
weer zorgen. De van oorsprong koe- I
Ie oceaanlucht warmt zo weer snel I
op naar 24 graden op zondag en I
25 tot 29 graden begin volgende
week. Via Spanje en Frankrijk komt
een portie tropische lucht dichter-
bij, die echter ook vochtiger is met ir
een neiging tot onweer. Wellicht tf
bereikt deze lucht ons al op dins- rf
dag en dan wordt het zomerweer
(tijdelijk) broeierig en onstandvas- s'
tig. VI
kele buien. Zondag vooral
in de zuidelijke helft flink
wat zon en droog. Middag-
temperatuur van 16 gra
den langs de westkust tot
rond 24 nabij Oslo.
wolkt en met name in
regen- of onweersbui
weinig verandering. Maxi
ma van 19 graden ronc
poolcirkel tot rond 23
zuiden van de grote
eerst nog bewolkt en kans op een bui
Verder flinke perioden met zon ert droog.
Middagtemperatuur ongeveer 21 gra
den
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Rustig weer met flink wat zon. Zondag
later op de dag in Ierland mogelijk wol
kenvelden. Droog. Maxima in Ierland
uiteenlopend van 16 graden in het noor-
Schotland tot 24 in Zuid
België en Luxemburg:
Zaterdag nog enkele wolkenvelden, ver
der flinke perioden met zon Droog.
Maximumtemperatuur van 21 graden
vlak aan zee tot 27 in Luxemburg
Noord- en Midden-Frankrijk:
zondag meer wolkenvelden en plaatse
lijk onweer. Middagtemperatuur van 30
graden in de Vendee tot 35 in de buurt
van Annecy; vlak langs de Normandi-
sche en Bretonse kust is het zaterdag
middag beduidend koeler.
Zaterdag wolkenvelden en kans op
buiige regen. Zondag droog en meer
zon. Middagtemperatuur aan zee rond
27 graden, landinwaarts enkele graden
Spanje:
Langs de Costa's in het zuiden en zuid-
enkele wolkenvelden en een lokale re
gen-of onweersbui Maxima aan de Cos
ta's iets boven de 30 graden, landin
waarts tussen de 34 en 40 graden,
langs de Golf van Biskaye is het gere
geld bewolkt, valt nu en dan buiige re
gen en wordt het ongeveer 22 graden.
Canarische Eilanden:
In het zuiden zonnig, aan de noordzijde
van de eilanden nu en dan enkele wol
kenvelden. Droog. Op de zuidstranden
tropische temperaturen.
Marokko:
Westkust: Vrij zonnig, hier en daar langs
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
10 10 20
14 13 13
ZONDAG 17 JUL11994 y
Zon op 05.38 Zon onder 21.49 r
Maan op 16.21 Maan onder00.52
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 10.33 23.09
Laag water 05.51 18.27
MAANDAG 18 JULI 1994
Zon- en maanstanden T
Zon op 05.39 Zon onder 21.48
Maan op 17.35 Maan onder01.28
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 11.43
Laag water 07.01 19.24 J
Weerrapporten 15 juli 17 uur:
kans op mist of laaghangende bewol
king. Droog. Middagtemperatuur vlak
aan zee rond 30 graden.
Zonnig. Vlak aan zee temperaturen in de
middag rurm boven de 30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zonnige perioden, vooral zondag kans
op enkele stevige onweersbuien. Zater
dag erg heet met maxima van 30 graden
in Les Landes tot wellicht 37 graden ten
zuiden van Lyon; zondag in het uiterste
westen iets koeler.
Mallorca en Ibiza:
Vrij zonnig. Maxima rond 34 graden.
Vrij zonnig. Zondag rond de meren in het
noorden toenemende kans op bewolking
en enkele onweersbuien. Middagtempe
ratuur rond 32 graden
Corsica en Sardinië:
Zonnig en erg warm. Maxima van 30
graden op Corsica tot rond 35 op Sardi-
Griekenland en Kreta:
In het zuiden van Griekenland en op de
den nog enkele wolkenvelden en wel
licht een onweersbui. Op de Egeische
Zee gaat een harde noordelijke wind
waaien. Middagtemperatuur aan zee on
geveer 30 graden, op de noordstranden
door de wind iets koeler.
Duitsland:
Zaterdag in het noorden eerst wolken
velden, verder perioden met zon. Zater
dag droog, zondag vooral in het zuiden
kans op een lokale onweersbui. Middag
temperatuur op de meeste plaatsen tus
sen de 25 en 30 graden, maar in de
noordelijke deelstaten van 20 tot 24
graden.
Istanbul halfbew
Klagenfurl onweer
Kopenhagen regenI
ïo 8 31 22 00
w3 23 15 0.0 11
wzw6 28 22 0.0
wnw3 18 11 03
w4 22 18 1 0 L
ozo2 31 16 60
z 5 27 17 0.0 1
o4 28 16 1.0 t
nnoll 27 20 0.0 11
04 28 14 0.0 L
wnw631 18 0 0 -l
n 10/ 27 20 0 0 M
ïo 1 28 18 00
w5 30 19 0.0
windst 23 17 0.0
HEINZ
ZJEZO, JR'M
ZA/SP/TA ST££L
F/NDPL'JK AF. J
