Noodkreet om hulp voor vluchtelingen Fransen klappen voor Duitsers en voor Europa Buitenland Een gezichtgeëxplodeerd door de kracht van de kogel 'Invasie beter achterwege laten' Turkse premier gespaard - VRIJDAG 15 JULI 1994 Independent IPS Inter Press Service RTR* Reuter UPI Haiti's grootste bloedbad in maanden PORT-AU-PRINCE PATRICK COCKBURN THE INDEPENDENT „Ze maakten me wakker en zei den dat ik moest helpen met het begraven van de lijken", zegt een angstige man met een gescheurd wit hemd. Hij zit in een vervallen strandhut aan de kust bij Mome-a-Bateau, even ten westen van Port-au-Prince. „tiet waren er ongeveer dertig. Ze waren allemaal doodgescho ten. Het gezicht van de eerste die ik zag was bijna geëxplo deerd door de kracht van de ko- gel." Het was dinsdagochtend vroeg gebeurd. Op het moment dat de militaire machthebbers van Haïti president Bill Clinton uit daagden met de uitwijzing van 92 waarnemers van de Verenig de Naties, richtten gewapende mannen op hun bevel de groot ste massamoord aan in maan den. De zoete geur van drie ver se graven aan beide zijden van de hoofdweg die naar de Haïti- aanse hoofdstad leidt, geeft aan waar de lijken liggen begraven. In de buurt van één van de gra ven naast een klein betonnen bruggetje over een droge water loop ligt een gescheurd grijs T- shirt, doordrenkt van bloed en geknoopt alsof het als blind doek was gebruikt. De ondiepe geul waar de lichamen zijn be graven is voor het grootste deel volgegooid met klonterige brui ne aarde van de helling van de heuvel. Een vrouw met een roze rok en een witte hoofdband, die de was doet op het erf voor haar hut, zegt: „Ik zag ze de lijken van vijf jongens in een bron gooien. Later kwam de politie en die gaf ons de opdracht ze te begraven." Ze wijst naar een punt ongeveer twintig meter verderop. We kunnen dat graf niet onderzoeken omdat onze Creools-sprekende Haïtiaanse gids bang wordt als een man in een gewone personenauto, van wie hij denkt dat het een poli tieman is, ons twee maal pas- sert. Hij wil naar Port-au-Prince terug voordat de man de dichtstbijzijnde controlepost van de politie kan waarschu wen. Maar de getuigenverklaringen en de staat van de twee graven die we nauw hebben onder zocht, komen allemaal overeen. Eén daarvan is grof bedekt door struikgewas dat is gekapt met een kapmes en begint nog maar net te verdorren. Gegeven de hitte van de Haïtiaanse zomer kan het kloppen dat de lijken iets meer dan een dag daarvoor zijn begraven. De geur van de lijken, hoewel aanwezig, is nog niet penetrant, wat erop zou duiden dat de mannen zeer kort geleden zijn gestorven. De man in de strandhut is ner veus. Hij heeft geen 'echte' baan maar verkoopt flessen rum en sigaretten aan voorbij gangers. Met zijn hand geba rend naar de rij hutten langs de kust en de kleine bananenveld- jes zegt hij: „Dit is een zone van de barbaren. Als je 's nachts hier loopt, maken ze je af." Hij zegt dat hij geen van de lijken die hij heeft begraven heeft herkend. Hij vermoedt dat ze uit naburi ge stadjes kwamen. Hij zegt dat sommige van de doden goedgekleed waren. Waarschijnlijk zijn zij elders vermoord en alleen naar Mor- ne-ti-Bateau gebracht om te worden gedumpt. Geen van de getuigen zegt schoten te heb ben gehoord en er waren geen grote plassen bloed. Wie waren zij? Een priester in Port-au-Prince zegt van 21 mensen te weten dat ze zijn ge arresteerd. Hij denkt dat er twaalf zijn doodgeschoten. Maar het lijkt of er veel meer mensen liggen begraven. Door de uitwijzing van de VN-waar nemers wordt het moeilijk te ontdekken wie in de graven van Morne-a-Bateau liggen en hoe en waarom ze gestorven zijn. Waarschijnlijk zijn zij vermoord door de zogenaamde paramili taire attaché's die een doodseskader vormden om dat zij aanhangers waren van de verbannen president Jean-Ber- trandAristide. Waarom kozen ze Morne-a-Ba teau? Traditioneel maken Haïti aanse doodseskaders gebruik van een duister heideveld met struiken en gedroogd gras ge naamd titanyah. Dat ligt aan de voet van de bergen langs de kustweg aan de andere kant van Port-au-Prince. Een plaatselijke bewoner zegt: „In deze buurt zitten een hoop chiefs die loyaal zijn aan de regering. Men kan de attaché's herkennen omdat ze meestal in een Toyota rij den." De kracht van het militaire regi me in Haïti ligt niet alleen in de 7.000 man sterke politiemacht en het leger dat geen lucht macht heeft en slechts drie pantservoertuigen. Deze mach ten alleen zijn niet in staat de 6,5 miljoen Haïtianen te contro leren. De werkelijke macht van het regime bestaat eerder uit een maffia-achtig netwerk van attaché's en gewapende man nen. Zij zijn verantwoording schuldig aan de leiders van meer dan 550 secties waarin Haïti bestuurlijk is verdeeld. Zij buiten de bevolking uit en hou den de mensen onder controle. VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET correspondent De Verenigde Staten kunnen een invasie in Haï ti beter achterwege laten omdat in het land geen 'vitale Amerikaanse belangen' op het spel staan. Dat advies kreeg president Clinton gisteren van de invloedrijke senator Sam Nunn. Wanneer de 3.500 Amerikanen in Haïti gevaar zouden lopen, moet uiteraard een militaire evacuatie worden uitgevoerd. Maar de VS dienen zich volgens Nunn niet met geweld te mengen in het herstel van de democratie. De Republikeinse senator Sam Pressler ver klaarde evenwel dat 'de regering vastbesloten is een invasie uit te voeren. De troepen zijn er klaar voor'. Twaalf Zuid- en Middenamerikaan- se landen hebben inmiddels toegezegd troepen te zullen leveren voor een vredesmacht die op Haïti de orde moet gaan handhaven zodra de militaire junta is verdwenen goedschiks of kwaadschiks. Senator Nunn riep Clinton gisteren ook op de economische sancties tegen Haïti te herzien. De W-sancties treffen volgens hem de onschuldige bevolking. Clinton moet 'alleen die sancties la ten bestaan die de militaire leiders en hun aan hangers treffen, en de sancties die enorm lijden voor de bevolking veroorzaken afschaffen', al dus Nunn. Meer stakingen bij Britse spoorwegen londen Het arbeidsconflict bij de Britse spoorwegen is gisteren verder verscherpt nadat de vakbonden hadden opgeroepen tot 48 uur durende stakingen. Een reeks werkonderbrekingen van één dag heeft het treinverkeer de afgelopen weken al ernstig dwarsgezeten. De bonden eisen 11 procent loonsverhoging voor de seinwachters maar werkgever Railtrack biedt maar 6 procent. Chiquita dreigt Honduras te verlaten Tegucigalpa» De Amerikaanse firma Chiquita Brands Internatio nal heeft gisteren gedreigd om zich terug te trekken uit Hondur as als de 7.000 arbeiders van het bedrijf hun staking niet beëin digen. De arbeiders, die 350 gulden per maand verdienen, sta ken al 16 dagen voor 40 procent meer loon. Honduras is het i vierde bananenproducerende land ter wereld. Chiquita neemt 60 procent van de totale bananenexport voor haar rekening. Mullah gestraft voor verminking eega Islamabad Een rechtbank in de Pakistaanse stad Rawalpindi heeft gisteren een islamitische geestelijke veroordeeld tot dertig jaar gevangenisstraf en bijna 12.000 gulden boete wegens ver- - minking van zijn echtgenote. De mullah stak begin dit jaar na v, een ruzie een roodgloeiende ijzeren staaf in de vagina van zijn vrouw. Hij bracht haar naar het ziekenhuis en vertelde dat zij op een brandend fornuis was gevallen. De verwondingen in haar baarmoeder verraadden de mullah echter. ;J Meloendag in Turkmenistan moskou De Turkmeense president Saparmurad Nijazov heeft een nationale feestdag ter ere van de meloen ingesteld. Russi- sche media meldden gisteren dat de tweede zondag in augustus in Turkmenistan gewijd zal zijn aan de vrucht die 'onverbreke lijk verbonden is met het lot van het Turkmeense volk'. De me loenen behoren tot de 'sappigste ter wereld'. Ze worden niet ge ëxporteerd. Britse regering snijdt in defensie londen De Britse regering heeft gisteren besloten de defensie begroting met twee miljard gulden te verlagen. De bezuiniging betekent het onmiddellijke verlies van 18.700 banen in de defen sie-industrie. Volgens minister Rifkind (defensie) wordt de ge vechtskracht van het Britse leger niet aangetast. Gaza en Jericho weer open voor PLO Jeruzalem Israël heeft de grenzen van de autonome Palestijnse gebieden Gazastrook en Jericho, gisteren weer opengesteld voor leden van het Palestijnse bestuur. Dat gebeurde nadat vier Pa- lestijnen die op de Israëlische zwarte lijst staan, op verzoek van Israël de Gazastrook hadden verlaten. De vier kwamen dinsdag samen met PLO-leider Yasser Arafat de Gazastrook binnen, pro fiterend van het ontbreken van grenscontrole. Na bommen nu ook brand op Rhodos athene/den haag Op het Griekse eiland Rhodos is woensdag avond een bosbrand uitgebroken. De brandweer is ervan over tuigd dat het om brandstichting gaat. Volgens een woordvoerder van de ANWB in Den Haag heeft de brandweer op Rhodos de bosbranden inmiddels onder controle gekregen. Aantal diabetici stijgt spectaculair genève Het aantal sterfgevallen als gevolg van suikerziekte zal volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) sterk toenemen. De VN-instelling verwacht dat er tegen 4 het eind van de eeuw zo'n 100 miljoen diabetici zijn. De stijging komt vooral door een slechte leefwijze. ISTANBUL» JESSICA LUT? CORRESPONDENT i Het Turkse parlement heeft het j voorstel afgewezen om de rijk- 1 dom van premier (filler te on- 1 derzoeken. In plaats daarvan j werd een wetsvoorstel van de twee regeringspartijen aange- I nomen dat het mogelijk maakt de herkomst van het bezit van alle politieke leiders na 1983 en dat van hun families te onder- zoeken. Premier Ciller werd beschul digd van belastingontduiking en het bezit van zwart geld nadat een krant bekend had gemaakt - dat zij voor zeven miljoen dollar in de Verenigde Staten had ge ïnvesteerd in haar tijd als minis ter van economische zaken. De premier heeft de eerste slag gewonnen van een bijna persoonlijk duel met oppositie leider Yilmaz, maar het is af wachten wat in de praktijk met de nieuwe wet wordt gedaan. Als iedereen elkaar met onder zoeken om de oren gaat slaan, is de kans groot dat de parle mentariërs besluiten om maar liever niet eikaars vuile was bui ten te hangen. Zodoende zal de vraag wiens handen wel echt schoon zijn, wederom onbeantwoord blij ven. Premier België op de bres voor koning Albert brussel anp Het bezoek van koning Albert II aan de Guldensporen-mara thon in Brugge is een teken van erkenning van de Vlaamse ge meenschap. Het past in zijn rol. Met deze woorden heeft de Bel gische premier Jean-Luc Dehaene de vorst verdedigd die afgelopen zondag voor het eerst de Vlaamse feestdag meevierde. Dehaene moest zich gisteren in de Kamer verantwoorden voor het gedrag van de koning, die tot verontwaardiging van enkele Waalse politici in Brugge 'De Vlaamse Leeuw' (het Vlaamse volkslied) had meege zongen, ofschoon sommigen het erop houden dat Albert in een reflex slechts zijn lippen be woog. Na de Vlaams-nationalisti sche toespraak van de Vlaamse minister-president Luc van den Brande, die had gepleit voor een confederatie in België, was dit bij de Franstaligen in het verkeerde keelgat geschoten. Af gevaardigde Olivier Maingain van het Democratisch Front van Francofonen betoogde dat de koning zijn onpartijdigheid had verloren. Hij kreeg repliek van Vlaamse collega's die hem uit maakten voor „communautaire scherpslijper". „Zij kunnen de realiteit van de staatshervor ming niet accepteren", meende Volksunie-vertegenwoordiger Van Grembergen. Dehaene constateerde dat het samenleven in de nieuwe fede ratie België 'gepaard gaat met spanningen'. Fijntjes merkte hij op dat het staatshoofd echter kennelijk minder moeite heeft zich aan te passen dan sommi ge parlementariërs. Ramp Italiaans bejaardenhuis kost 27 levens ROME EELCO VAN DER LINDEN CORRESPONDENT Zesentwintig bejaarden en een kokkin zijn gisteren omgeko men door het instorten van een bejaardenhuis in het plaatsje Motta Visconti bij Milaan. Acht bewoners raakten gewond, ne gen bleven ongedeerd. Het be jaardenhuis stortte in als gevolg van een gasexplosie, zo heeft de politie gisteravond vastgesteld. Omwonenden van het tehuis vertelden dat gisterochtend na een luide knal een grote vlam omhoog schoot. Hierna stortte het bejaardenhuis in korte tijd geheel in. Het gebouw was tien jaar oud en bevond zich volgens de autoriteiten in goede staat. De politie is er vrijwel zeker van dat werkzaamheden aan de rio lering van het instituut de oor zaak zijn van de explosie. Al dagen was de riolering van het tehuis ernstig verstopt. Aan genomen wordt dat zich daar door een grote hoeveelheid bio logisch gas heeft opgehoopt. Vervolgens zou het gas tot ont ploffing zijn gekomen op het moment dat arbeiders poogden met onder druk ingebrachte lucht de verstoppingsproble men te verhelpen. Paus schrijft boek: alsof je thuis een audiëntie meemaakt Nieuwe catastrofe bedreigt Rwandezen Een nieuwe menselijke catastrofe dreigt als niet onmid dellijk op grote schaal hulp wordt geboden aan de Rwan dezen die op dit moment met tienduizenden tegelijk over de grens naar Zaïre vluchten. In de Zaïrese grens plaats Goma waren gisteren al meer dan 100.000 Rwan dezen aangekomen. Die kunnen daar niet worden opge vangen. NEW YORK-PARUS-GOMA Rtr-DPA-AFP Niet alleen is er een groot tekort aan drinkwater en zijn er nau welijks sanitaire voorzieningen, maar ook lijden vele vluchtelin gen, in het bijzonder kinderen, aan diarree, ondervoeding en malaria. Het Internationaal Comité van het Rode Kruis kan niet voorzien in de behoefte aan medicijnen en voedsel van de vluchtelingen en is daarom van plan de Franse interventie macht om hulp te vragen. De Franse regering deed een be roep op de lidstaten van de Eu ropese Unie en de Veiligheids raad om met spoed hulpgoede ren naar de grensstreek tussen Rwanda en Zaïre over te bren gen en een staakt-het-vuren te bewerkstelligen. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft gister avond opgeroepen tot een 'on middellijk en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren' in Rwanda. Alle landen, VN-instellingen en particuliere organisaties werden opgeroepen alle mogelijke mid delen te mobiliseren om op kor te termijn humanitaire hulp aan de vluchtelingen te verlenen. Tevens werd verzocht bijdragen te leveren teneinde de VN-troe- pen in Rwanda 'snel' te kunnen uitbreiden. Frankrijk had om de bijeen komst gevraagd vanwege de snel verslechterende situatie in het door burgeroorlog ver scheurde Centraalafrikaanse land. Volgens Parijs is er een 'rampzalige humanitaire situa tie' ontstaan nu naar schatting zo'n 2,5 miljoen Rwandezen op de vlucht zijn geslagen. Nadat dit voorjaar al hon derdduizenden Rwandezen in Tanzania een veilig heenkomen hadden gezocht, zijn nu tien duizenden Hutu's naar Zaïre gevlucht uit angst voor wraak acties van het door Tutsi's ge domineerde Rwandees Patriot tisch Front (RPF). rome eelco van der linden correspondent Het lijkt alsof hij iedereen die speculeert over zijn gezond heid de mond heeft wallen snoeren. Paus Johannes Paulus fl, net 74 jaar, voelt zich uitstekend. Hij werkt zes tien uur per dag en vindt ook nog tijd om een boek te schrij ven, dat voorbestemd lijkt om de bestseller van het jaar te worden. Het is maar voor weinigen weggelegd te schrijven voor bijna één miljard potentiële le zers ofwel het katholieke deel van de wereldbevolking. 'De Drempel van de Hoop overschrijdend', een bundel van 35 essays die samen goed zijn voor 230 pagina's, is het eerste boek van een nog in functie zijnde paus en zal waarschijnlijk dit najaar op de markt worden gebracht. Suc ces lijkt te zijn verzekerd. Het Vaticaan heeft de rech ten van het boek overgedragen aan Mondadori, een uitgeverij die wordt gecontroleerd door Italië's premier Berlusconi. Het boek zal worden vertaald in tenminste twintig talen. De verwachting is dat het boek éen totale oplage zal bereiken van tien miljoen exemplaren. Het Vaticaan heeft laten weten dat de opbrengst terecht zal komen op een speciale reke ning van de Vaticaanse bank en bestemd is voor charitatie ve doelen. De paus, van wie al in zijn jeugd geschreven ge dichten en theaterstukken zijn gepubliceerd, besloot tot het schrijven van een boek nadat hij een televisie-interview met de Italiaanse journalist Vittorio Messori had moet afzeggen. Hij gebruikte de twintig door Messori ingediende wagen als basis, voegde er zelf twaalf aan toe en schreef zo in het Pools een boek dat, volgens de uitgever, een unieke kans biedt kennis te nemen van de diepste gedachten van de paus over het leven en de religie. „Het is alsof je thuis een per soonlijke audiëntie van de paus meemaakt", aldus direc teur Arnaldo Mondadori. Duitse volksheld Sammy levend gevangen Duitsland kan opgelucht adem halen: Sammy heeft het overleefd. Vanochtend is hij levend ge vangen. Sammy is de achtjarige, 1,20 meter lan ge en vijf kilo zware brilkaaiman die afgelopen zondag ontsnapte in een druk door zwemmers bezocht meer bij Dormagen, tussen Düsseldorf en Keulen. Sammy piepte hem toen zijn baasje, de 21-jarige Jörg Zars, een frisse duik nam. De politie had Sammy willen doodschieten. Maar het beestje werd in een paar dagen zo po pulair, dat de politie gisteren beloofde geen ko gels meer op hem te zullen afvuren. In plaats daarvan zouden specialisten proberen Sammy levend te pakken te krijgen. Reptielenvanger Helmar Reineke is daar van daag in geslaagd. Hoe hij het precies heeft klaargespeeld is nog onduidelijk. Zeker is alleen dat Reineke vanochtend het water in ging en er later weer uit kwam met Sammy in zijn armen. Eind goed al goed? Dat is nog de vraag. Sinds Sammy aan de wandel ging, is het meer geslo ten geweest voor zwemmers. Voor de uitbaters van de uitspanningen rond het meer betekende dat per dag 22.000 mark omzetverlies. Ze willen die schade verhalen op Sammy's baasje. Dat Jörg Zars daarvoor het geld heeft is uitgesloten. Hij is immers werkloos. Vandaar dat al spon taan inzamelingsacties op gang zijn gekomen. Triomfantelijke intocht van Duitse militairen in Parijs Televisieploegen snelden de afgelopen dagen toe om het meer bij Dormagen te filmen. Het bord wekt de in druk dat het water is vergeven van reusachtige, vraatzuchtige krokodillen. Ontsnapte Sammy was echter in zijn eentje, maar 1,20 meter lang en weegt niet meer dan vijf kilo. foto epa Tijdens de Tweede Wereldoor log was hij arts voor de Maquis, het Franse verzet. Hij werd door de Duitsers gevangen genomen en ontsnapte ternauwernood aan het vuurpeloton. Toch stond deze 'voormalige terro rist', zoals hij zichzelf betitelt, gisteren enthousiast te applau disseren toen het Duitse 294ste pantserbataljon over de Champs-Elysées ronkte. „Dit is noodzakelijk", verklaarde hij. „We moeten Europa één maken en dat kan alleen met z'n allen." Langs de hele route die de Duit sers, als onderdeel van het Eu rokorps, aflegden stonden de Franse toeschouwers te klap pen. Ze maakten deze Duitse 'intocht' in Parijs tot een histo rische triomf voor Europa. Het was roerend hoeveel 'goede Eu ropese wil' de Parijzenaars aan de dag legden tijdens dit défilé, dat tot nu toe een exclusief Franse aangelegenheid was ter ere van de bestorming van de Bastille, nu 205 jaar geleden. Naast de Franse president Mit terrand stonden voor het eerst op het erepodium bij Place de la Concorde ook alle regeringslei ders, ministers van defensie en stafchefs uit de landen die sa men het Eurokorps vormen. Premier Santer van Luxemburg was er, premier Dehaene vant België, premier Gonzalez van Spanje en als meest imposante van allen, bondskanselier Kohl. De Duitse regeringleider had zich goed laten adviseren voor deze gevoelige aangelegenheid, die maar al te gemakkelijk fout had kunnen lopen. Hij had uit sluitend 'goede' Duitsers mee genomen en dat wisten de Fransen te waarderen. In Kohls gevolg bevonden zich Ewald- Heinrich von Kleist en Klaus von Dohnanyi, zoons van twee Na vijftig jaar waren gisteren weer Duitse militaire voertuigen te zien aan de voet van de Are de Triomphe in Parijs. van de officieren die op 20 juli 1944 een mislukte aanslag op Hitier pleegden. En ook Manf red Rommel was er, burge meester van Stuttgart en zoon van maarschalk Erwin Rommel, de 'Woestijnvos'. Rommel had in 1944 zijn fiat gegeven aan het plan om Hitier uit de weg te rui men, wat hij later moest beko pen met een 'bevel tot zelf moord'. Voordat al deze gasten echter het eerste officiële optreden van het Eurokorps konden meema ken, kregen ze de hele bonte stoet van het Franse leger voor geschoteld. Het Eurokorps kwam pas als één na laatste on derdeel, nog net voor de brand weerlieden van Parijs, maar het leek of alle toeschouwers slechts op dit moment hadden ge wacht. Het défilé van de Duit sers was veel soberder kaliber dan het in het verleden wel ge weest is. Tijdens de Tweede Wereldoorlog placht de Wehr- macht, de fanfare voorop, iede re dag klokke twaalf provoce rend over de Champs-Elysées te marcheren. Dat begon op 8 juni 1940 en duurde tot eind augus tus 1944. Als tienjarig meisje, vertelde een vrouw, was ze wel eens stiekem naar die parades wezen kijken, hoewel haar vader het had ver boden. Nu stond ze er weer en ze klapte voor de Duitse militai ren. „We hoeven niets te verge ten, maar we moeten wel eens een punt zetten achter de oor log. Dit applaus van mij? Dat is Europa." foto reuter President Mitterrand zal het spektakel van gisteren zeker op zijn persoonlijke conto bij schrijven. Hij heeft Europese defensie-geschiedenis geschre ven. Het embryonale Eu rokorps, dat pas in oktober vol gend jaar operationeel wordt, paradeert op 21 juli in Brussel op de nationale Belgische feest dag en is inmiddels ook uitge nodigd om 3 oktober, de Duitse nationale feestdag, te komen opluisteren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 5