'We willen bewijzen de kunst
nog niet te hebben verleerd'
Rtv show
'Je ruikt hier het verval van het materiaal'
Dimitri van Toren zoekt weg tussen rust en roem
WOENSDAG 13 JULI 1994
157
Rob en Ferdi Bolland als zangduo terug naar de basis
"p
en paar maanden ge-
I j leden traden ze weer
eens op. Tijdens een
pro-deo festival in Den Haag.
Eindelijk weer eens zelf op de
Bühne gestaan, een verademing
vonden Bolland Bolland.
„Een fantastische ervaring. Het
publiek ging uit z'n dak en wij
zelf kregen er ook een enorme
kick van. Voor ons het signaal
om zelf weer eens wat meer van
ons te laten horen."
Ferdi Bolland (38) maakt sa
men met zijn broer Rob (39) al
meer dan twintig jaar beroeps
halve muziek. De afgelopen ja
ren hebben zij zich vooral ont
popt als producers en compo
nisten van andere artiesten. Nu,
vinden zij eendrachtig, is het
moment aangebroken om als
duo Bolland Bolland nadruk
kelijk naar buiten te treden. Aan
het einde van de zomer ver
schijnt een splinternieuwe CD
onder de titel Pure. Daaraan
voorafgaand is zojuist uitgeko
men de CD-single Love some
body now. Een via de radio al
veelgehoorde compositie, die
de naam van de gebroeders
Bolland opnieuw in de hitpara
de kan doen belanden. Al is dat
niet de belangrijkste drijfveer.
„Een hit is geen doel op zich
zelf. we willen gewoon weer zelf
muziek maken en bewijzen, dat
we de kunst niet hebben ver
leerd."
Ze hebben er heel duidelijk
zin in. al zijn Rob en Ferdi Bol
land niet van zins met een band
langs tochtige zalen of jeugd
honken te trekken. „We spelen
met enige bevriende muzikan
ten ter promotie van onze nieu
we CD. En dan zijn het vooral
radioprogramma's, waarin we
onze opwachting maken. Zoals
onlangs Leidsekade Live van de
KRO. Verrukkelijk om te doen.
Dat live-element hebben we
best een beetje gemist. Maar
om nu meteen met een band op
tournee gaan, nee daar zijn we
niet op uit. Daarvoor ontbreekt
ons ook de tijd. We moeten on
ze aandacht over veel verschil
lende projecten verdelen.
Herkenbare zang
Rob en Ferdi Bolland hebben de
afgelopen maanden liedjes ge
schreven voor hun binnenkort
in grote delen van Europa en
wellicht Amerika uit te brengen
CD Pure. De titel verraadt veel
van de inhoud. Want de Bol-
lands zijn teruggekeerd naar de
basis van hun muziek: herken-
Everly Brothers hebben zij als
een eerbetoon aan hun Ameri
kaanse vakbroeders opgeno
men. „Don en Phil zijn onze
jeugdhelden. Hun muziek heeft
ons destijds geïnspireerd. Wij
vonden dat we zoveel jaar later
wel iets mochten terugdoen.
Daarom hebben we één num
mer van hen opgenomen."
Bruikbaar
Tijdens de opname van Pure
speelden Rob ei> Ferdi Bolland
praktisch alle instrumenten zelf.
De liedjes, van romantische bal
lads tot melodieuze rocknum
mers, schreven ze met het
grootste gemak. „We gaan ge
woon zitten met onze gitaren
en kunnen op één dag wel zes
of zeven nummers schrijven. Ja,
ze niet allemaal even briljant
natuurlijk. Maar toch zitten er
vaak heel bruikbare composities
bij. Voor deze CD hebben we
nummers geschreven, zoals we
dat vroeger ook deden: met een
begin en een eind, heel com
pact. Net zoals de Everly Bro
thers dat ook al jaren achtereen
op hün onnavolgbare wijze
doen."
Wat de thematiek voor hun
nummers betreft kiezen Rob en
Ferdi Bolland niet louter voor
simpele liefdesteksten, maar
ook voor onderwerpen met in
houd. Zoals uit het nummer Ke
vorkians machine blijkt, waarin
zij verhalen over de omstreden
praktijk van de Amerikaanse
dokter Jack Kevorkian die ter
minale patiënten helpt eutha
nasie te plegen met behulp van
een door hemzelf ontworpen
machine. Een ander nummer.
The good die young, beschrijft
de glamour van Hollywood,
waarbij jonge acteurs die op
eens wereldberoemd worden
ten onder gaan aan drugs of
zelfmoord plegen omdat ze het
succes niet aankunnen.
Ferdi Bolland over de keuze
van dit soort onderwerpen voor
liedjes: „Teksten moeten een la
ding hebben. Ze moeten ergens
over gaan. I love you is prachtig,
maar wat ons betreft is er meer
in het leven, waarover we willen
zingen. We hebben geen pre
tenties in de zin, dat we de we
reld willen verbeteren, maar we
willen wel enige diepgang in
onze teksten aanbrengen. Aan
oppervlakkigheid hebben wij
een broertje dood".
Rob en Ferdi zijn onstuimig
in de weer om nieuwe sterren te
lanceren. Eigen ontdekkingen,
zoals de veelbelovende Neder
landse zangeres Goddess, die
opereert in het dance-circuit.
Van haar komt binnenkort een
Fusie archieven redmiddel van geluids- en beeldbanden
Bolland Bolland in hun begintijd.
bare zang en eerlijke gitaarpar
tijen. Ferdi Bolland: „We heb
ben in onze produkties met an
dere artiesten veel gewerkt met
synthesizers en andere techni
sche hoogstandjes. Daar zijn we
in onze eigen studio voortdu
rend mee aan het experimente
ren, maar voor onszelf stond
vast: terug naar onze roots. Te
rug naar de oorspronkelijkheid
van de muziek. Die hebben we
wiilen vastleggen op Pure."
Drie jaar geleden verscheen
de laatste CD van Rob en Ferdi
Bolland. Voor de nummers, die
daarop te horen zijn, lieten de
gebroeders zich inspireren door
internationale filmmuziek. De
meeste tijd investeerden zij de
afgelopen jaren niet in hup ei
gen muziek, maar in die van an
dere artiesten. Vanuit hun eigen
opnamestudio in Blaricum wer
ken zij energiek aan nieuw en
oud talent.
Ferdi vertelt:,,We werken met
veel verschillende artiesten sa
men en komen op die manier in
aanraking met ..sterk uiteenlo
pende muziekstijlen. Van Falco
tot Status Quo, van Samantha
Fox tot lan Gillan."
Gillan. de zanger van de le
gendarische rockgroep Deep
Purple, trad onlangs weer in
Nederland op. En Rob en Ferdi
Bolland waren van de partij.
Ferdi Bolland heeft zich prima
geamuseerd. „Er is sprake van
een neue Welle met oud-ge-
dienden uit de popmuziek.
Groepen, die in de jaren zestig
en zeventig een miljoenenpu
bliek aan zich wisten te binden,
komen krachtig terug en boe
ken opnieuw sqcces. Het con
cert van Deep Purple in Den
Bosch was uitermate inspire
rend. Aerosmith is ook zo'n
band, die al decennia bestaat en
opnieuw een top of the bill act
is. Het zijn 50-plussers, die nog
archieffoto
altijd hun partijtje mqeblazen.
En hoe! Trouwens, eerlijk ge
zegd worden ook wij een jaartje
ouder."
Debutanten
In 1972 maakten Rob en Ferdi
Bolland als pubers hun debuut
met het door henzelf geschre-
ven nummer Summer of '71.
Destijds traden ze ermee op in
de Vuist van Willem Duys en
die introduCtie naar het grote
publiek toe effende het pad
naar een ongekende populari
teit. In korte tijd vestigden de
Bollands hun naam en om de
haverklap dook die naam op in
de hitparade. Klinkende titels
uit die jaren zijn Wait for the
sun. Mexico, I can't say goodbye
en The last apache. Ook in het
buitenland waren Rob en Ferdi
Bolland graag geziene gasten.
Ze reisden over de hele wereld.
Eindjaren zeventig begonnen
ze ook voor andere artiesten
nummers te schrijven en dat
legde hen geen windeieren. Met
de Oostenrijke zanger Falco en
zijn Rock me Amadeus vergaar
den zij internationale roem. Tot
op de dag vandaag zetten de ge
broeders Bolland hun creativi
teit en muzikaliteit in voor an
deren én op gezette tijden, zoals
nu. maken ze even tijd vrij voor
zichzelf.
„Reizen heeft ons altijd ge
trokken. Alleen hebben we er de
laatste jaren minder tijd voor
gehad. En Rob heeft een gezin.
Ja, dan ben je ook wat meer aan
huis gebonden. Maar als onze
nieuwe CD Pure internationaal
aanslaat, pakken we snel onze
koffers weer om ons geestes
kind waar dan ook ter wereld te
promoten".
De zestien nummers op Pure
zijn bijna allemaal door Rob en
Ferdi geschreven. Op Crying in
the rain na. Dit nummer van de
Bolland Bolland terug als zangduo: „Een hit is niet onze voornaamste drijfveer."
door de gebroeders geprodu
ceerde CD uit, waarvoor zelfs in
de Verenigde Staten grote be
langstelling bestaat. Een andere
artiest, die zij koesteren, is de
Nigeriaanse zanger Ahmex. Ook
hij beweegt zich in het dance-
genre en zijn nieuwe plaat komt
binnen afzienbare tijd in maar
liefst vijfendertig landen tegelijk
uit. De Bollands pakken de za
ken groots aan. De wereld is
hun werkterrein. Dat ondervon
den ze tien jaar geleden, toen
de Engelse rockgroep Status
Quo hun liedje You're in the ar
my now opnam. Het werd een
wereldwijd succes.
Teamverband
Rob en Ferdi doen alles in eigen
beheer en vaak op eigen houtje,
maar ze omringen daarbij door
bekwame en ervaren producers
zoals Martin Duiser en Piet
Sauer. „We vormen een creatief
team", vertelt Ferdi Bolland.
„Met elkaar kom je een stuk
verder. Omdat we in teamver
band opereren, kunnen we ons
met zes, zeven projecten tege
lijk bezighouden".
Zo produceren Rob en Ferdi
zelf de nieuwe solo-CD van lan
Gillan, de zanger van Deep Pur
ple. En ze leggen de laatste
hand aan de come-back-CD
van de Haagse band Urban
Heroes, die eind augustus uit
komt. „In onze studio in Blari
cum is het een komen en gaan
van artiesten. We hebben drie
studioruimtes tot onze beschik
king. Buitenlandse artiesten ne
men bij ons hun nummers op,
maar ook Lee Towers en Anita
Meijer zijn kind aan huis", lacht
Ferdi Bolland. „Als wij 's nachts
een briljant idee voor een num
mer krijgen, kunnen we dat de
volgende dag meteen uitvoeren.
HILVERSUM MONIQUE BRANDT
Honderdduizenden geluidsban
den. 160.000 filmblikken met
inhoud, meer dan 50.000 beeld
banden en zo'n 14.000 ampex-
banden. Ziehier het rijke bezit
van het audiovisueel Archief
centrum AVAC in Hilversum.
Het AVAC archiveert radio-en
televisieprogramma's die wor
den uitgezonden door de pu
blieke omroepen. Het archief,
dat wordt betaald -uit de alge
mene omroepmiddelen, ressor
teert nu nog onder het Neder
lands Omroepproduktie Bedrijf
(NOB). Maar dat gaat verande-
In de nabije toekomst gaat
het AVAC deel uitmaken van
het Nationaal Audiovisueel Ar
chief (NAA), waarin ook het Ne
derlands Filmmuseum, de
Stichting Film en Wetenschap
en het Filmarchief van de Rijks
voorlichtingsdienst zullen op
gaan. Conservering van films
zal bij het NAA een grote priori
teit krijgen. Het is de bedoeling
dat de NAA in 1996 van start
gaat. Hoe dat nationale archief
eruit gaat zien is nog niet hele
maal duidelijk. „Ik zie niet snel
gebeuren dat we met z'n allen
in één gebouw terecht komen.
Wij horen bij de omroepen en
het zou dus niet handig zijn als
we opeens in Almere terecht
zouden komen. Dat geldt ook
voor de anderen. Wel zullen we
onze databanken koppelen. Een
hele intensieve samenwerking
dus. En tot nu toe verloopt die.
ondanks de zeer verschillende
bedrijfsculturen, verrassend
goed", vertelt AVAC-archief-
manager René Engelen.
Die samenwerking komt ook
tot uitdrukking in een door de
vier partijen samengesteld zo
geheten Deltaplan dat binnen
kort wordt gepresenteerd. Het
plan vraagt nadrukkelijk aan
dacht voor de dreigende teloor
gang van het verzamelde ar-
rhiefmateriaal. Een aanzienlijk
deel van de vier archieven moet
immers drastisch en op korte
René Engelen, archiefmanager van het audiovisueel archief van het
NOB: „Haast met de fusie is geboden, anders gaat er veel materiaal
verloren." foto gpd
termijn worden gerenoveerd.
Engelen: „Ik kan nog niet op de
details van het plan ingaan. Wel
kan ik zeggen dat we dit plan nü
al, dus voor de fusie, hebben
opgesteld omdat er haast bij is.
De totstandkoming van het Na
tionaal Audiovisueel Archief zal
veel tijd gaan kosten. En die
hebben we niet. Het verval gaat
snel. Als wij als AVAC bijvoor
beeld niets zouden doen. zou
het materiaal binnen vijftien
jaar weg zijn. De kosten om dat
tegen te gaan zijn hoog, maar fi
nanciering is noodzakelijk.'
Azijnlucht
Een rondgang door de opslag
ruimten van het AVAC zet zijn
woorden kracht bij. In de im
mense, goed beveiligde opslag
ruimten waar de collectie is op
geslagen, staan de banden keu
rig in de rekken. De 120 over
volle, uitschuifbare kasten we
gen elk rond de vier ton. „Als ik
hier met mensen rondloop hoef
ik niets meer uit te leggen. Je
ruikt het verval", zegt Engelen.
En inderdaad: er hangt een zu
re, azijnachtige lucht in de op
slagruimte. Het befaamde azijn-
zuursyndroom waart ook hier
rond. Film gaat een chemische
reactie aan met de omgeving,
waardoor azijnzuur wordt afge
scheiden. Dat zuur tast de ban
den aan. Het proces van verval
wordt vertraagd als de filmban
den koel worden opgeslagen.
Binnenkort wordt in enkele
compartimenten een koelsys
teem geïnstalleerd.
Voor geluids- en beeldbanden
is zo'n koelsysteem niet nodig,
maar daarvan wordt de kwali
teit van het materiaal weer min
der. Videobanden worden na
acht jaar gekopieerd. Jaarlijks
zijn dat zo'n vijfduizend ban
den. „En nu de omroep over
gaat op het nieuwe digitale be-
tacam-systeem, moeten we dus
ook alle banden op betacam
overzetten."
Het AVAC is ontstaan in de ja
ren vijftig, als een 'dumpplaats
van overtollig materiaal'. In die
jaren gingen veel programma's
verloren door onzorgvuldige ar
chivering, het verknippen van
materiaal door programmama
kers of hergebruik van banden
waarop oude programma's wa
ren opgenomen. Iedereen kent
het voorbeeld van de verdwe
nen afleveringen van Ja Zuster,
Nee Zuster en Citroentje met
Suiker.
Pas in de jaren tachtig werd
het archief omgevormd tot een
professioneel, strak geleid be
drijf waar zo'n 120 mensen wer
ken. Zij zorgen voor de dagelijk
se archivering van de W-uit
zendingen. Niet alle program
ma's van de publieke omroepen
worden opgenomen, aldus En
gelen. „Vorig jaar was er 9700
uur televisie op de publieke net
ten te zien. Ongeveer 60 pro
cent is Nederlands produkt, wij
nemen daarvan 40 tot 50 pro
cent op. We nemen alle actuali
teitenrubrieken op, en dagelijks
één journaal. Van quizzen als
Boggle nemen we niet alle afle
veringen op, maar slechts een
paar. Verder nemen we alle pro
gramma's die culturele of socia
le waarde hebben. Je probeert
een goeie mix te krijgen van wat
er wordt geboden".
Inmiddels ontstaat bij de om
roepen gelukkig wel het besef
dat voorzichtig moet worden
omgesprongen met oud beeld
materiaal. Engelen: „Laatst was
hier een oud-omroepdirecteur.
Toen hij al die oude program
ma's zag werd hij vreselijk en
thousiast. Nu zijn ze bij zijn
omroep aan het bespreken of ze
er een programma omheen
kunnen maken. Goed, want het
is belangrijk dat we dit materi
aal zeker stellen voor het pu
bliek, en voor een volgende ge
neratieprogrammamakers."
Vroeger moest je tijden vante-
voren een studio boeken en dan
nog was er beperkte studietijd
beschikbaar. We zijn baas in ei
gen studio en kunnen öok jón-1
ge, aanstormende talenten stu
dioruimte aanbieden. Uit eigen
ervaring weten we hoe belang
rijk het is een kans te krijgen.
Door te experimenteren kun
nen de mooiste liedjes ont- j
staan. Rob en ik stellen ons niet
op als studiodirecteuren. Wel-
nee, we zien onszelf veel meer
als een kweekvijver voor nieuw
talent. Van anderen kunnen we
zelf ook weer leren."
Op vertrouwelijke toon vertelt Di
mitri van Toren dat hij zich een
jaar of vijftien geleden heeft ge
waagd aan een risicovol experiment. In die
tijd kwam hij tot Jiet inzicht dat het niet
goed met hem ging, vandaar. „Er kon geen
week voorbijgaan of je zag m'n kop wel op
TV. Sloeg je een krant of tijdschrift op, dikke
kans dat Dimitri van Toren weer onderwerp
van een of ander verhaal was. Op een och
tend werd ik wakker en dacht: dit moet an
ders, dan is 't goed. Ik zag de vluchtigheid
en vooral betrekkelijkheid van al die be
langstelling ineens in."
De Brabantse liedjeszanger Dimitri van
Toren (54) voegde de daad bij het woord en
trok zich eind jaren zeventig terug in een
betrekkelijke anonimiteit. Wat bleef waren
de concerten en alleen de allernoodzake
lijkste publiciteit bij de verschijning van een
nieuwe langspeelplaten naderhand CD's.
„Het was wel een enorme stap terug, hoor",
zegt hij zacht. „Sommige collega's verklaar
den me voor gek. Artistieke zelfmoord was
ik aan het plegen. Zelf vond ik de stap ook
rigoureus, maar onvermijdelijk. Ik heb de
publiciteit natuurlijk nooit helemaal uitge
bannen. Radio doe ik graag, want daar gaat
het immers vooral om de inhoud. En een
enkele keer TV. De laatste keer was geloof ik
vier jaar geleden met de groep Flairck.
Verandering
Hij treedt nog zo'n dertig keer per jaar op,
net genoeg om er eenvoudig van te kunnen
leven, meer heeft Van Toren niet nodig. De
concerten zijn vrijwel altijd uitverkocht,
want hij heeft door de jaren heen een ruime
schare trouwe bewonderaars weten vast te
houden. Hij wil nooit twee jaar achterelkaar
in dezelfde plaats optreden. Zijn streven is
ooit alle theaters in Nederland aangedaan
te hebben. Ook zijn optredens, begeleid
door een viertal muzikanten, zijn elke
avond anders. Twee uur liedjes, onderbro
ken door een pauze. Geen lange verhalen
ophangen in de richting van zijn publiek,
wat hem ooit het verwijt van een criticus
opleverde dat hij niet met zijn publiek com
municeert.
Lachend zegt hij: „Communiceren doe ik
toch met mijn liedjes. En om het voor de
mensen en mezelf fris en aantrekkelijk te
houden presenteer ik elke avond een wisse
lend programma. Dat werkt met mijn musi
ci ook altijd prima, er is in al die jaren nog
nooit een onvertogen woord gevallen. Ver
andering, verandering, dat is mijn aard, zo
ben ik nu eenmaal. Na afloop van een voor
stelling ben ik dan ook bekaf, en het duurt
wel een uurtje voor ik weer met beide be
nen op de grond sta. Maar het geeft me ten
minste het gevoel dat ik me volledig gege
ven heb en dat voelt het publiek blijkbaar
ook aan."
Dimitri van Toren bezocht begin jaren
zestig de kunstacademie in Breda waar hij
monumentale kunsten studeerde. Hoewel
hij er nooit in verder is gegaan in die
richting lagen de grote opdrachten niet be
paald voor het oprapen heeft hij er wel
oog voor schoonheid, kleuren en vormge
ving aan overgehouden. Hij zegt: „Daarna
heb ik een half jaar door Griekenland ge
zworven om de klassieke kunst met eigen
ogen te zien. Op het eiland Pharos zagen
we de eerste toeristen komen, vijf Canade
zen. 's Avonds zong er eentje prachtig, zich
zelf op een gitaar begeleidend. Pas veel later
kwam ik erachter dat het de beroemde Leo
nard Cohen was geweest."
Geluk bij ongeluk
Zijn eigen loopbaan begon met een geluk
bij een ongeluk. Een paar jaar voor zijn
Griekse omzwervingen lag hij met zijn arm
in het gips in het ziekenhuis. Tegenover
hem lag een jongen die een gitaar van zijn
vader kreeg, maar er weinig belangstelling
voor toonde. „Ik vroeg of ik 't eens mocht
proberen. Omdat ik maar een hand kon ge
bruiken stemde ik de gitaar intuïtief in een
akkoord. Zo kon ik met mijn goede hand de
hele dag vingeroefeningen doen. Op een
gegeven moment werden ze er zo gek van
dat ik moest stoppen. Maar ik raakte hele
maal verslingerd aan muziek maken."
Een optreden op een internationale ta
lentenjacht in Oisterwijk leverde hem de
tweede plaats op. „Na afloop kreeg ik tot
mijn stomme verbazing verschillende pla
tencontracten onder mijn neus geduwd,"
zegt hij. „Eentje wilde zelfs een heel album
met me opnemen, dat was de bekende pla-
tenman John Möring. Na mijn terugkeer uit
Griekenland nam hij weer contact met me
op. Het bleek de bedoeling te zijn dat ik zelf
een elpee zou volzingen. Daar schrok ik he
vig van: ik zingen, met mijn Brabantse ac
cent!"
Het was 1966 toen zijn eerste langspeel
plaat verscheen. Eén van de nummers was
Hé komaan, dat vijf jaar later op single ver
scheen. Na vier weken ontving hij op zijn
vakantieadres in Portugal een telegram van:
zijn platenmaatschappij met de volgende
tekst: gefeliciteerd, je staat in de top 10! Het!
liedje zou zijn handelsmerk worden, waar
hij niet gemakkelijk meer vanaf kwam. Vlak
erna verscheen Een lied voor kinderen dat
ook een hit werd, net als enige tijd later 0,\
je bent de mooiste. Maar Dimitri van Toren;
bleef de zanger van Hé komaan.
In 28 jaar produceerde hij 21 elpees en
zes CD's. Volgende week verschijnt de
27ste: Onder dezelfde zon.... Hoewel hij het
liever aan anderen overlaat de beste liedjes
aan te wijzen, zijn enkele hem wel erg dier
baar. „In de nummers Tussen Kaboel en Sa
rajevo en Tijd genoeg probeer ik nou eens
het verhaal van de andere kant te belichten.
En Vier keer zeven is heel persoonlijk, zoveel
jaren ben ik namelijk met mijn vrouw sa-
Voorjaar 1995 verschijnt er van zijn hand
een uniek tekstboek met 49 songteksten:
Soms waait er zoiets als vrede door mijn
hart. Tegelijkertijd zal er een gelijknamige
verzamel-cd op de markt komen met 28
jaar Dimitri van Toren. „Het zal de eerste
en enige keer zijn dat er een boek. van mij.
verschijnt", zegt hij met die typische zachte
stem. „Want je weet het, ik wil niet te veeli
publiciteit. Ik hou wel van mystificaties."
