Ierse whiskey moet terug op de kaart
Smaak
Wijncafé van het Jaar
Apekop
Vocht: onmisbaar voor het lichaam
WOENSDAG 13 JUL11994
REDACTIE HEfJRIÉTTE VAN DER HOEVEN
MENU VAN voorlichtingsbureau
voor de voeding
DE DAG
PIZZA MARINERA
(zie onderstaand recept)
GEMENGDE SALADE
VLAFLIP
Maak 250 gram witbroodmix klaar met 1
eetlepel olie en ongeveer 1 dl water en laat
het 15 minuten rijzen. Rol de boden dun uit
en leg hem op een beboterd bakblik. Meng
17: dl gezeefde tomaten met 1 dl water en 1
theelepel pizzakruiden en bestrijk hiermee
de pizza. Beleg hem met 1 in plakken ge
sneden tomaat. 1 uitgelekt blikje tonijn (op
water), 50 gram garnalen. 50 gram gekookte
mosselen en 2 ansjovisjes. Strooi er 50 gram
geraspte jong belegen kaas (30+) en orega
no over en bak de pizza ongeveer 20 minu
ten onderin een voorverwarmde zeer hete
oven van 250 graden C.
Per persoon: 2600 kilojoules, 620 kilocalo
rieën, 41 g eiwit, lig vet, 91 g koolhydra
ten.
VERMICELLISOEP MET PAPRIKAREEPJES
ZONNIGE KABEUAUWSCHOTEL
(zie onderstaand recept)
AARDAPPELEN
Maak 400 gram venkel schoon en snijd de
groente in reepjes. Kook de venkel even met
1 potje tomatensaus (250 ml), een mes
puntje Italiaanse keukenkruiden en 6 zwar
te olijven. Doe de helft van de groente in
een ovenvaste schaal, leg er 300 gram
schoongemaakte kabeljauwfilet op en ver
deel de rest van de saus er over. Strooi er 50
gram geraspte belegen 30+ kaas over. Dek
de schaal met aluminiumfolie af en zet hem
25 minuten midden in een voorverwarmde
matig hete (175 graden C) oven.
Per persoon: 1381 kilojoules, 320 kilocalo
rieën, 38 g eiwit, 12 g vet, 20 g koolhydra
ten.
GROENTEBOUILLON MET KNAPPERBOLLE-
TJES
RIJSTSALADE MET KIP
(zie onderstaand recept)
PAPRIKASALADE
RUMROZUNENVLA
Kook 100 gram rijst gaar. Maak een saus
van 1 eetlepel olie, 2 eetlepels azijn, 1 thee
lepel mosterd, peper en zout. Meng de saus
door de warme rijst en-laat dit afkoelen.
Snijd 100 gram gegrilleerde kipfilet met
tuinkruiden (vleeswaar) in blokjes. Laat 1
blikje maïs uitlekken. Snijd 1 geschilde si
naasappel en een stukje komkommer in
blokjes. Snijd wat ijsbergsla in reepjes.
Meng alle ingrediënten en maak de salade
op smaak met azijn, peper en zout.
Per persoon: 1468 kilojoules, 351 kilocalo
rieën, 17 g eiwit, 7 g vet, 56 g koolhydra
ten.
Alle recepten zijn bedoeld voor twee perso
nen.
LIEVELINGSRECEPT
„Een verrukkelijk dessert na een lichte
maaltijd, schrijft TRUDY PELSER UIT
HAARLEM. „En het kan ruim voor de maal
tijd worden klaarge-
maakt.
Flensjes met
mandarijnkwark
Nodig:80 gram zelf
rijzend bakmeel: 1 ei;
1 eidooier; V/i melk;
200 gram kwark; V«
liter slagroom; poe
dersuiker; blikje man
darijntjes.
Flensjesbeslag ma
ken van bakmeel,
een ei en de melk
(eventueel een snuf
je zout). Hiervan
vier flensjes bakken
en deze tussen twee
borden laten afkoe
len.
De kwark in een
doek twee uur laten uitlekken. Een-achtste
liter slagroom met een eidooier en twee
eetlepels poedersuiker luchtig kloppen en
de uitgelekte kwark er door spatelen. Aan
dit mengsel een blikje mandarijnpartjes
toevoegen. Dit een uurtje in de koelkast la
ten opstijven.
Flensjes met het mengsel vullen en oprol
len. Koud serveren met een toefje slagroom
en eventueel wat chocoladesaus.
Hebt u ook een lievelingsrecept, stuur dit
dan aan Damiate Dagbladen. Postbus 507,
2003 PA Haarlem t.a. v. de redactie Smaak.
De inzender van het geplaatste recept krijgt
een VW-cadeaubon van 25,-.
Gewoon taco's
Op het etiket van een doos macaroni hoeft
niet te staan dat de inhoud bestaat uit elle-
boogvormigedeegbuisjes. Taco's hoeven ook
niet te worden benoemd als Mexicaanse
deeglapjes met een pittige smaak. Dat blijkt
uit antwoorden van staatssecretaris Van
Rooy (Economische Zaken) op schriftelijke
vragen van WD-kamerlid Van Erp.
Etiketten moeten begrijpelijk zijn, maar
dat betekent volgens haar niet dat de infor
matie per se in het Nederlands gesteld moet
zijn. Zij deelt daarmee de mening van het
Europese Hof in Luxemburg. Het Europees
Parlement heeft er wel bij de Europese
Commissie op aangedrongen wel verplicht
te stellen dat levensmiddelen zijn voorzien
van de produktnaam in de landstaal.
Die verplichtstelling is echter volgens Van
Rooy niet nodig. Wel antwoordt zij Van Erp
het „gewenst" en „het meest voor de hand
liggend" te vinden dat ln Nederland ver
plichte aanduidingen op etiketten in het
Nederlands gesteld zijn.
Vragen staat vrij
Hebt u vragen over eten, drin
ken of zaken die daar nauw ver
band mee houden, John Beerer
en de andere medewerkers vari
de Smaakpagina, zullen alles iri
het werk stellen om een ant
woord te vinden.
De vraag kunt u opsturen naa
Damiate Dagbladen, Postbui
507, 2003 AP Haarlem t.a.v. d<
redactie SMAAK.
'Dranktoerismeals wapen in de strijd om de markt
De prijswinnaars geflankeerd door rechts Hubrecht Duijker en mevrouw
N. H. van den Broek - Laman Trip, burgemeester van Heemstede (twee
de links). foto united photos de boer nils van houts.
Eerste onderscheiding voor Heemsteeds café
„F.ven een pilsje pakken," dat
betekent naar het stamcafé om
de hoek. "n Pilsje, 'n jonge, dat
zijn de café-drankjes. Waar in
Nederland je een café binnen
stapt, dat is er altijd wel. Lief
hebbers van een lekker glas wijn
komen niet zo gemakkelijk aan
hun trek. Want wat is nu een
goed glas wijn? Daarover kun
nen de meningen heftig ver
schillen. Voor wat de een 'n ge
zellig, lekker wegdrinkend glas
wijn vindt, haalt de ander z'n
neus op. En de café-baas moet
daartussen een gulden midden
weg zien te vinden en daarnaast
de smaak van z'n vaste wijn
drinkers een beetje leren ken
nen. Geen gemakkelijke taak.
Om de liefhebbers van een glas
wijn op weg te helpen en wijn
als café-drank te promoten gin
gen Hubrecht Duijker, Johannes
van Dam en Thomas Lepeltak
op pad in opdracht van de Ne
derlandse wijnimporteurs (Cen
trale Vereniging van Nederland
se wijnhandelaren) op pad om
'Het wijncafé van het Jaar' Te
zoeken. Een onderscheiding die
dit jaar voor het eerst is uitge
reikt. Om in aanmerking te ko
men moet het café worden
voorgedragen door de impor
teurs. Hierna volgt een bezoek
(incognito) van de leden van de
WN (Verenigde Vinologen Ne
derland). Die rapporten worden
gelezen door een onafhankelij
ke jury, die aan de hoogst-ge-
kwalificeerden een bezoek
brengt om uiteindelijk 'Het
wijncafé van het jaar' te kiezen.
Met de eerste trofee ging het
Heemsteedse café Tapperij
Happerij De Eerste Aanleg aan
de haal. En tijdens een feestelijk
bijeenkomst werden mevrouw
Schoenmaker-Omzigt (eigena
resse van het café) en de heer D.
Schoenmaker verrast -met de
oorkonde, een gevelbord, on-
derzetviltjes en natuurlijk een
aantal flessen goede wijn.
Als ik u vraag wat een apekop is
dan denkt u in eerste instantie
ongetwijfeld aan een ondeu
gend kind dat (leuke) streken
uithaalt. In China denkt men
daar heel anders over want daar
is de apekop, en dan in letterlij
ke betekenis, een delicatesse.
Weliswaar een verboden delica
tesse die naar het schijnt illegaal
in achteraf restaurantjes wordt
geserveerd.
Ik moet er niet aan denken en
vind het persoonlijk ook een
gruwelijk verhaal maar de aap
wordt nog levend onder een ta
fel, voorzien van een rond gat,
gezet. De schedelkomt dan nog
net een stuk boven de tafel uit.
En nu komt het ergste want de
schedel wordt eraf gesneden en
vervolgens worden de hersenen
er uit gelepeld en opgegeten. U
zult begrijpen dat ik heel ver
baasd opkeek toen mijn collega
Lai Sin van het gelijknamige
Chinese restaurant in Drieber
gen waar ik onlangs te gast was,
ons op apekop wilde trakteren.
De gedachte alleen al.
Hij zag de verbazing op onze
gezichten en ik kon me al niet
voorstellen dat hij zich met ille
gale praktijken bezig hield. Met
apekop doelde hij gelukkig op
een nieuw soort paddestoel, de
Pom Pom Blanc, die sinds kort
in Nederland op de markt is ge
bracht. De Pom Pom Blanc is
oorspronkelijk afkomstig uit
China en heeft vanwege zijn
vorm de bijnaam apekop. Het is
vooral een exclusief produkt
met veel bereidingsmogelijkhe
den. Zowel rauw, in bijvoor
beeld salades, als gebakken
komt de nieuwe paddestoel pri
ma tot zijri recht. En ook voor
de vegetarische keuken zijn ze
heel geschikt, met name als ver
vanging van vis of vlees.
Een jaar of tien geleden is een
groep enthousiaste Belgen, na
een studiereis naar China, be
gonnen met het telen van deze
exclusieve paddestoel. En met
succes waardoor ze nu ook in
vrijwel alle Europese landen te
koop zijn. De Pom Pom Blanc
wordt volkomen natuurlijk ge
kweekt en de telers zeggen
daarbij totaal geen bestrijdings
middelen te gebruiken. Zo'n te
ler is Ron van Straalen, eigenaar
van het Antwerpse restaurant
Curry Jartel, die twee jaar gele
den een eigen kwekerij begon.
Van Straalen weet werkelijk al
les van paddestoelen en om
schrijft ze als echte natuurpro-
dukten die vooral tijdens de
teelt heel veel zorg nodig heb
ben. En dat verklaart tegelijk de
relatief hoge prijzen die voor dit
exclusieve produkt moeten wor
den neergeteld. Voor de Pom
Pom Blanc is dat zo'n 35,- per
kilo. Maar ik kan u verzekeren
dat het echt de moeite waard is.j
De Chinezen geloven ook vast
in de geneeskundige werking
van de apekop en gebruiken de
bestanddelen voor de aanmaak
van tal van medicijnen.
En zo ziet u dat de apekop
meerdere betekenissen heeft.
Overigens wordt de apekop in
letterlijke zin, veelal rauw gege
ten en zijn de Chinezen ervan
overtuigd dat ze door het eten
van de rauwe herbenen ook zelf
meer verstand krijgen. En dat is I
nog niet alles want dit illegale
gerecht schijnt bovendien po
tentie-verhogend te werken.
Het zijn ongetwijfeld rare Chi
nezen die deze praktijken uitoe
fenen.
JOHN BEEREN,
eigenaar van de
Bokkedoorns,
een met twee
Michelin-sterren
gedecoreerd
restaurant in de
duinen van
Bloemendaal
Bestel in een willekeurige Nederlandse
kroeg een whisky, en 99 op de 100 keer
krijg je zonder nadenken of vragen een
glas scotch voorgezet. Het lijkt bijna alsof
het altijd zo is geweest: de begrippen
whisky en Schotland horen voor de drin
ker net zo bij elkaar als jenever en Neder
land of wijn en Frankrijk.
PATRICK VAN DEN HURK
Maar zoals altijd zit het de echte uitvinders niet
lekker als anderen met hun produkt aan de haal
gaan. En daarom zijn de Ierse whiskey-distilleer-
ders in Ierland krijgt de naam er een e bij
van plan de wereld te laten weten dat het levens
water oorspronkelijk bij hun vandaan komt. en
dat je nog in deze eeuw automatisch een irish
kreeg voorgezet in plaats van een scotch.
Hoewel niemand het ooit officieel heeft kunnen
bevestigen, zijn het zeer waarschijnlijk Ierse
monniken geweest die hun Schotse broeders heel
lang geleden de kunst van het stoken van uisce
beatha levenswater in het Keltisch hebben
geleerd. De Schotten namen de kennis in dank
aan, en distilleerden hun eigen variant vervolgens
eeuwenlang slechts voor binnenlands gebruik.
De Ierse whiskey daarentegen nam een grote
vlucht: Engelse koningen, Russische tsaren en an
dere al dan niet genode bezoekers van het groene
eiland staken de loftrompet over de drank en
zorgden voor een wijde bekendheid. De naam
uisce beatha spreek uit als isjke baha werd
verbasterd tot whiskey en de term levenswater
werd een internationaal nog steeds gangbaar be
grip voor sterke drank.
De door dramatische oorlogen en hongers
noden veroorzaakte emigratie van miljoenen Ie
ren deed de rest. Zij namen de naam en faam van
de drank mee naar de verste uithoeken van de
wereld. In Amerika waar tientallen miljoenen
mensen van Ierse afkomst wonen was er tot de
jaren twintig van deze eeuw niemand die ooit van
scotch had gehoord: whiskey kwam uit Ierland en
nergens anders vandaan.
Drooglegging
En juist daar in Amerika kwam begin deze eeuw
een einde aan de roem. De roemruchte droogleg
ging van de Verenigde Staten is de nekslag ge
weest voor tientallen Ierse distilleerders. Door het
verbod op sterke drank in 's werelds grootste af
zetmarkt stortte de Ierse whiskey-industrie volle
dig in. De Amerikanen leerden in die tijd boven
dien hun (Illegale) bourbon te stoken.
Dat Ierland tegelijkertijd in een bloedige onaf
hankelijkheidsstrijd met Engeland verwikkeld
raakte, maakte de zaak er niet beter op. De Ieren
verkregen hun vrijheid, maar raakten daardoor
ook het Britse imperium kwijt als afzetmarkt voor
hun drank. Toen de Amerikanen weer mochten
drinken en de situatie in Ierland wat was gekal
meerd, bleken de Schotten het vacuüm op de
markt slim te hebben gevuld. Vanaf dat moment
werd whiskey synoniem aan scotch.
De Ierse producenten hebben zich van die klap
nooit meer kunnen herstellen, zoals ook wel blijkt
uit de cijfers. Van alle whisk(e)y die in Nederland
wordt verkocht, komt slechts drie procent uit Ier
land. Het overgrote deel van de produktie is voor
de thuismarkt. Daarnaast gaan er jaarlijks zo'n
vier miljoen flessen naar de Verenigde Staten.
Frdnkrijk en Engeland volgen op de tweede en
derde plaats.
Jameson
Dat moet beter en dat kan beter, vindt althans
Irish Distillers, het bedrijf dat de vijf nog resteren
de Ierse whiskey-merken stookt. En dat zal de
Nederlandse TV-kijker niet zijn ontgaan. Onder
steund door fraaie beelden van ruig Ierland en de
feërieke muziek van Clannad wordt whiskey van
Jameson (zeg: djemmeson) in ons land aan de
man gebracht. Dat merk. het grootste op de ex
portmarkt, is gekozen als speerpunt voor een ac
tie die het marktaandeel van irish op de Neder
landse markt moet vergroten tot vijf procent.
Naast Jameson zijn er nog Paddy, Powers (het
grootste merk in Ierland zelf), Tullamore Dew en
het Noordierse Old Bushmills. De sanering van de
whiskey-industrie heeft tot gevolg gehad dat al
deze merken Bushmills uitgezonderd tegen
woordig uit één distilleerderij in Midleton in
zuid-lerland komen. Verdwenen zijn de tientallen
lokale distilleerderijtjes, gekomen is een hyper
moderne fabriek.
Irish Distillers heeft het verleden echter niet he
lemaal achter zich gelaten. Integendeel. De oude
distilleerderij van Jameson in Dublin en de voor
malige Cork Distilleries in Midleton worden ge
bruikt voor een nieuw wapen in de strijd om de
markt: whiskey-toerisme. In Dublin kunnen be
langstellenden zich in de Irish Whiskey Corner la
ten voorlichten over de geschiedenis van de
drank. En uiteraard kan er worden geproefd. Ook
de (nog werkende) historische distilleerderij van
Bushmills in Noord-Ierland kan worden bezocht.
In Midleton zijn de zaken helemaal groots aan
gepakt. De voormalige distilleerderij van onder
meer Paddy werd fraai verbouwd tot het Jameson
Heritage Centre, waar inmiddels enkele tiendui
zenden toeristen zich van A tot Z hebben laten
voorlichten over de wording van het levenswater.
Wie een rondje door dit whiskey-museum heeft
gemaakt, is in één middag op de hoogte van het
prouktieproces door de eeuwen heen én van alle
verschillen tussen Ierse en Schotse whisk(e)y
Verschillen
En dat zijn er ondanks alle verwantschap nogal
wat. Waar de Schotten de gerst voor hun levens
water drogen op open turfvuren, daar doen de Ie
ren het in een rookvrije afgesloten ruimte. Dat
geeft Schotse whisky zijn typische rokerige smaak
en de 'stamvader' zijn veel zachtere, zoetere af
dronk. Ierse whiskey is verder per definitie malt-
whiskey, gestookt van gemoute gerst, iets dat bij
de Schotse variant lang niet altijd het geval is.
En waar de Schotten nooit meer dan twee keer
distilleren, daar doen de Ieren dat altijd drie keer.
Ze vangen daarmee nèt even iets meer van de
'slechte alcoholen' weg, waardoor hun whiskey
volgens eigen zeggen beter wordt verdragen door
maag en hoofd. Ierse whiskey tenslotte gaat in de
fles zoals hij na rijping uit het vat komt, terwijl de
Schotten vooral bekend zijn om hun blending, de
kunst van het mengen van verschillende soorten
whisky vóór de botteling.
Ook in Midleton kan natuurlijk uitgebreid wor
den geproefd, waardoor de bezoeker bij een vol
gend bezoek aan de pub weet wat hij moet be
stellen. Wie dit dagje whiskey-historie achter de
rug heeft, weet voortaan ook dat hij dan nooit
simpelweg om een whiskey of een irish moet vra
gen. In Ierland bestel je je favoriete merk. En nie
mand hoeft bang te zijn dat de barkeeper er een
plens water bijgooit. Dat wordt er keurig in een
kruikje bijgeleverd. Want zoals een Iers gezegde
wil: Er zijn twee dingen die je niet doet: je zit niet
aan andermans vrouw en je gooit geen water in
andermans whiskey.
De Ierse luchtvaartmaatschappij Aer Lingus vliegt in de
zomer op doordeweekse dagen drie maal per dag van
Schiphol naar Ierland. Van deze drie vluchten gaat er één
na een landing in Dublin door naar het nabij Midleton ge
legen Cork. De overige twee vluchten hebben Dublin als
eindbestemming. Op zaterdag zijn er twee vluchten, één
naar Cork en één naar Dublin. Óp zondag wordt Dublin
twee maai aangedaan.
Meer informatie bij Aer Lingus, 020-6 23 86 20, of bij het
Iers Nationaal Bureau voor Toerisme, 020-6 22 31 01.
Zijn neus is voor de destillateur nog altijd het belangrijkste instrument bij de beoordeling van de
Iedereen die het WK voetbal volgt, ziet
de spelers elke kans grijpen om een slok
water te drinken. De hitte in combinatie
met inspanning zorgt voor enorm veel
vochtverlies. Dat moet direct worden
aangevuld.
Niet alleen onder deze extreme om
standigheden en niet alleen voor spor
ters is voldoende vocht van belang. Ons
lichaam bestaat voor meer dan de helft
uit water. Dat water vormt het oplos
middel en is ook transportmiddel voor
goede en schadelijke stoffen in ons li
chaam. Bovendien speelt het een rol bij
de regeling van de lichaamstempera
tuur.
Een gering tekort aan vocht geeft al
merkbare verschijnselen van uitdro
ging: lusteloosheid, vermoeidheid, ge
brek aan eetlust. Verschijnselen van een
teveel aan vocht zijn ook bekend
('waterintoxicatie'), maar dat komt zel
den voor.
Verdamping
Door de verdamping via huid en longen
verliezen we minimaal 1 liter water per,
dag. Voor de afvoer van afvalstoffen ge
bruiken de nieren dagelijks ongeveer
1,5 liter water en via de ontlasting ver
dwijnt ook wat water. Overigens is de
verdamping sterk afhankelijk van de
omstandigheden. De luchtvochtigheid,
de temperatuur van de omgeving en de
mate van lichamelijke inspanning heb
ben een grote invloed op de verdam
ping. Wie zwaar werk verricht in een
warme omgeving verliest heel wat liters
vocht per dag.
Vochtbalans
Het is belangrijk om het vocht dat het
lichaam kwijtraakt steeds aan te vullen.
De vochtbalans moet in orde zijn. In to
taal hebben we ongeveer 2,5 liter vocht
per dag nodig. Eén liter halen we uit het
voedsel dat we eten. Daarnaast moeten
we nog zo'n 1,5 liter drinken per dag.
Dat lijkt veel, maar bijvoorbeeld 4 kop
jes thee, 4 kopjes koffie, 2 glazen melk
en 2 glazen frisdrank of water leveren al
voldoende vocht.
De hoeveelheid en de kleur van de
urine geven aan of u voldoende of te
weinig drinkt. Bij voldoende drinken is
'de urine minder geconcentreerd en bij-
Vooral bij warm genoeg drinken en het hoeft niet altjd limonade te zijn. foto archief
na kleurloos. Als de urine geel tot don
kergeel is drinkt u te weinig.
Het dorstgevoel is niet altijd een goe
de maat voor het meten van verstoring
van de vochtbalans. Zich dorstig voelen
treedt namelijk pas op als er al sprake is
van lichte uitdroging.
Vooral voor ouderen is het van belang
om voldoende te drinken. Doordat zij
vaak minder gaan eten, komt er via het
voedsel ook minder vocht binnen. Bo
vendien gebruiken verouderende nie
ren meer vocht bij de afvoer van afval
stoffen. Daarom wordt ouderen aange
raden een glas vocht extra te drinken.
Met vragen over dit onderwerp of
andere vragen over voeding, kunt u
van maandag tot en met vrijdag van
12.00-16.00 uur terecht bij de Voe
dingstelefoon van het Voorlichtings
bureau voor de Voeding: 0 70-
35 10 810.
