Joegoslavië-Tribunaal
niet rijp voor Karadzic
Feiten Meningen
Korpschefs
laten zich
weer horen
Cambodja zinkt langzaam maar zeker weg in chaos
VS negeren oproep
tot renteverhoging
WOENSDAG 6 JUL11994
Paars is mislukt. Bolkestein
blokkeerde deze coalitie, omdat
het veel gefröbel en wei
maatregelen van formaat
opleveren. Daar zit ons land.
waar de werkgelegenheid zo i
geveer door de gootsteen weg
spoelt. niet op te wachten. Va
Mierlo blokkeert centrun
rechts, Brinkman centrum
links. Het door mij al sedert
1992 vurig bepleite zakenkabi
net komt nu akelig dichtbij. Lei
dende politici hebben
steeds fel afgewezen, maar door
al deze blokkades zal men er.
moeten geloven of nieuwe
kiezingen uitschrijven. 1
laatste levert niks op. want
blijven dezelfde partijen en per
sonen. Zo'n zakenkabinet kan
op korte termijn een paar be
langrijke wissels omzetten. Het
moet dat doen samen met
mensen in het land. Die zullen
van hoog tot laag de vernieu
wing moeten dragen en ze zul
len door het zakenkabinet moe
ten worden verleid om het mes
in eigen vlees te zetten en geza
menlijk weer aan de slag te
gaan. Het komt er dus op aan
zo'n kabinet te bemensen met
personen die grote groepen in
onze samenleving kunnen aan
spreken.
medewerker voor e
mensen
in het land. Ik ben er klaar voor
om het te formeren en te leiden.
Ik hoef alleen maar geroepen te
worden. En het is daar waar de
schoen nog wringt.
Ondertussen gaat het land ge
woon door. Vorige week kwam
het beraad van korpschefs van
politie met een personeelsbe-
leidsnota. Daarin staat veel be
hartigenswaardigs. Zo willen de
korpschefs veel meer politie op
straat en wel in verschillende
soorten en maten. Ze willen
deeltijdwerkers die opgeroepen
kunnen worden op incourante
uren en als er behoefte is aan
extra politie op straat. Ook wil
len ze de leeftijd van agenten
verjongen naar zestien jaar.
Kortom, de korpschefs willen
het politieapparaat grondig
flexibiliseren, zodat het veel be
ter dan nu in staat is om in te
spelen op de vraag van de bur
gers. Uitstekende initiatie^
die onze hartelijke ondersteu
ning verdienen.
Twee punten staan mij echter
helemad niet aan. Ten eers
willen de korpschefs daarvoi
weer extra geld hebben. Ten
tweede blijft het zittende perso
neel buiten schot bij de noodza
kelijke flexibilisering.
broodnodige flexibiliteit
moeten worden geleverd door
de nieuwkomers in het politie
apparaat. Absurd natuurlijk
typisch Nederlands. Ook de
flexibilisering in bedrijfsleven
collectieve sector is grotendeels
geleverd door de nieuwkomers,
met name door de deeltijdswer
kers die dikwijls van vrouwelijke
kunne zijn. Een geniepig staaltje
van discriminatie van de bui
tenstaanders door de gevestig-
den. Het schept ook een onge
wenste tweedeling in de ar
beidsorganisaties. De gevestig-
den met hun levenslange be
noemingen, tegen een goed tot
riant salaris en met een uitste
kende pensioenregeling, tegen
over de buitenstaanders, jonge
ren en vrouwen, met beperkte
arbeidscontracten, karige hono
rering en geen of een uiterst
magere pensioensregeling. Die
tweedeling zal ons op zeker mo
ment duchtig worden ingepe
perd. Bij de politie is er alle re
den om de riante verworven
rechten aan te pakken van het
zittende personeel en daarmee
een harde confrontatie aan te
gaan met de politiebonden.
Wèg met die vergoeding van in
courante uren bij een 36-urige
werkweek. Werken op maat
schappelijk noodzakelijke uren
tegen een normale beloning.
Weg met die politiebureaucratie
die zorgt dat maar 27% van de
polititemenskracht het directe
politiewerk doet. Omhoog de
efficiency en effectiviteit van het
politie-optreden. Dat vraagt een
ingrijpende modernisering van
de politiearbeidsorganisaties.
Dit alles moet worden gereali
seerd met gesloten beurzen. De
praktijk wijst immers uit dat
niets zo goed werkt op efficien
cy en effectiviteit als forse be
zuinigingen. Mijn advies is dus
mild. Voor hetzelfde geld heel
veel meer kwaliteit. Dat is een
van de boodschappen die het
zakenkabinet-Fortuyn voor de
politie in petto heeft.
De regeringsleiders van de
groep van zeven rijkste indus
trielanden (G7) breken met een
traditie. Vanaf vrijdag zijn zij
bijeen, deze keer niet om Duits
land te smeken de rente te ver-
;n, maar om de Verenigde
Staten te vragen de rente te ver
hogen. Daarmee hopen de ove
rige industrielanden de interna
tionale financiële markten in
rustiger vaarwater te brengen.
De voortekenen zijn echter ont
moedigend: Amerikaanse
ambtsdragers doen de laatste
tijd weinig anders dan de dol
larcrisis bagatelliseren.
Tussen 8 en 10 juli ontmoeten
de leiders van de Verenigde Sta-
n, Japan, Duitsland. Frankrijk,
Italië, Groot-Brittannië en Ca
nada elkaar in Napels om de
jest prangende problemen
t de beschaafde wereld infor
meel te bespreken. Een officiële
nda is er niet, maar er ko
rt waarschijnlijk wel wat ver
klaringen over financiële steun
r Rusland, de aanpak van de
lekkende kerncentrale in Tsjer-
nobyl en een nieuwe landkaart
voor het voormalige Joegosla-
Of de regeringleiders over eco
nomische hangijzers afspraken
kunnen maken is ongewis. De
noodzaak is er wel: de druk op
de dollar en de onrust op de fi
nanciële markten hebben nog
weinig goeds voortgebracht. De
rente op de kapitaalmarkt is ge
stegen en obligatiemarkten en
effectenbeurzen hebben deu
ken opgelopen die het wereld
wijde economische herstel kun
nen aantasten.
De Verenigde Staten lijken zich
daar, mede door het robuuste
herstel van de eigen economie,
nauwelijks om te bekommeren.
De Amerikaanse minister Bent-
sen van financiën beklemtoon
de vorige week zelfs dat de G7-
landen opmerkelijke vooruit
gang hebben geboekt sinds de
top vorig jaar in Tokyo. „We
staan er een stuk beter voor. We
zien dat Duitsland, Frankrijk en
Groot-Brittannië op weg zijn
naar economisch herstel. En de
VS hebben het van de G7-lan-
den het best gedaan".
Uiteindelijk wil het Joegoslavië-Tribunaal ook de mensen achter de oorlogsmisdaden aanklagen,
degenen die de opdrachten gaven en de politieke leiders die niet ingrepen terwijl dat wel in hun
macht lag. Wellicht moet dus ook de leider van de Bosnische Serviërs, Radovan Karadzic, zich ver
antwoorden voor de rechters in Den Haag. „We sluiten niemand uit", verzekert Graham Blewitt,
adjunct-procureur en waarnemend hoofd van de aanklagers van het tribunaal.
Maar op korte termijn dreigen nog geen
stappen tegen Karadzic, erkennen ingewij
den binnen en buiten het tribunaal van de
Verenigde Naties. De basis voor een dag
vaarding is mager. Veel zal afhangen van de
bereidheid van andere, minder belangrijke
verdachten belastende verklaringen af te
leggen tegen hun superieuren. Belastende
documenten zijn er nauwelijks. De oorlogs
partijen, vooral de Serviërs, hebben niet de
gewoonte hun beleid zwart op wit vast te
leggen.
Blewitt erkent indirect dat hij langzaam zijn
weg naar boven wil werken. Hij zegt „nor
male politiemethodes" te zullen gebruiken
en dus ook bereid te zijn afspraken te ma
ken met beulen die bewijsmateriaal aan
dragen tegen hun opdrachtgevers. „Het kan
erop neerkomen dat je een vervolging niet
volledig doorzet. Dat hangt af van de mis
dadigheid van een verdachte. Als je iemand
hebt met veel bloed aan zijn handen, kun
nen de kosten te hoog zijn."
Blewitt is inmiddels ruim vier maanden ac
tief in Den Haag. Bij afwezigheid van een
permanente aanklager is hij de spil waarom
het Joegoslavië-Tribunaal gaat draaien. Hij
bepaalt de prioriteiten en beslist wie wan
neer en waarom wordt gedagvaard.
Tijdens een vraaggesprek in Den Haag
maakt de 47-jarige Australiër een vastbera
den indruk. Hij verzekert zich onder geen
beding neer te leggen bij een amnestie voor
de politieke leiders, een mogelijk onderdeel
van een vredesakkoord voor Bosnië-Her-
cegovina. „Dat zou bedriegerij zijn, een nog
grotere tragedie dan de gruweldaden zelf. Je
kunt alleen de geweldsspiraal doorbreken
als de verantwoordelijken worden gestraft."
De start van het tribunaal is moeizaam ge
weest. geldgebrek leidde aanvankelijk tot
frustratie. Maar inmiddels lijkt een begin
gemaakt. De verbouwing van het Aegon-ge-
bouw in Den Haag is in volle gang. Blewitt
heeft enkele tientallen medewerkers aange
nomen. die zijn begonnen met hun onder
zoeken. Daarvoor gaan ze onder meer in
het voormalige Joegoslavië op zoek naar
slachtoffers en ooggetuigen. Met opperste
zorgvuldigheid werken zij aan de eerste
dagvaardingen, die naar verwachting in ok
tober worden uitgebracht.
Over zijn strategie wil Blewitt eigenlijk zo
min mogelijk kwijt. Eventuele verdachten
wil hij „nog een beetje laten zweten". Wel
onderstreept hij dat hij zijn pijlen niet al
leen zal richten op de Serviërs, maar ook op
Kroaten en moslims in Bosnië.
Ook de politiek verantwoordelijken voor de
Joegoslavische gruwelen als verkrachtingen,
'etnische zuivering' en mogelijk volkeren
moord, kunnen rekenen op strafrechtelijke
vooronderzoeken. Blewitt: „Er zijn veel ma
nieren waarop misdaden worden begaan. Ik
ga geen lijn trekken tussen de uitvoerders
en de opdrachtgevers. Het is één ding gru
weldaden te begaan, het is een ander mis
daden toe te staan terwijl je ze had kunnen
stoppen." In het laatste geval is sprake van
nalatigheid die kan worden bestraft, maar
moeilijker is te bewijzen. „We moeten niet
overhaasten."
Blewitt rekent erop dat verdachten van
middelzwaar niveau bewijsmateriaal zullen
aandragen tegen hun superieuren. Uitein
delijk. verzekert de Australiër, moet het mo
gelijk zijn voldoende belastend materiaal te
verzamelen om de politiek verantwoordelij
ken te kunnen dagvaarden. Duidelijk is dat
daarbij de meeste aandacht uit gaat naar
Pale, het hoofdkwartier van de Bosnische
Serviërs onder leiding van Karadzic en ge
neraal Ratko Mladic.
Diplomaten in Den Haag wijzen erop dat
het tribunaal wordt gehinderd door de ge
woonte van de Serviërs hun strijd nauwe
lijks te documenteren, in tegenstelling tot
bijvoorbeeld de nazi's. „Neurenberg was
een stuk gemakkelijker", zegt één van hen.
Professor Tineke Cleiren van de Erasmus
Universiteit in Rotterdam zegt dat de aan
klagers een groot risico zouden nemen
wanneer ze direct verdachten van het hoog
ste niveau zouden dagvaarden. Vrijspraak
zou enorm gezichtsverlies betekenen. „Ook
al ben je zeker van je zaak, je moet het kun
nen bewijzen. Het ligt voor de hand te be
ginnen op een behoorlijk middenniveau",
aldus Cleiren, die voor de Verenigde Naties
onderzoek deed naar oorlogsmisdaden in
het voormalige Joegoslavië.
Het tribunaal kreeg eerder dit jaar een be
langrijke opsteker met de arrestatie van en
kele vermeende Joegoslavische oorlogsmis
dadigers in Denemarken en Duitsland. Het
lijkt waarschijnlijk dat het tribunaal hun
overdracht zal vragen en dat daarmee Dus-
ko Tadic, een beruchte beul uit het even be
ruchte Omarska-kamp, in Den Haag in het
beklaagdenbankje zal moeten verschijnen.
Blewitt onderstreept dat van 'uitlevering'
geen sprake is. De Veiligheidsraad heeft be
paald dat alle landen verplicht zijn mede
werking aan het tribunaal te verlenen en al
dus is hooguit sprake van 'overdracht' van
verdachten. Indien Servië, zoals het zelf
heeft aangekondigd, weigert verdachten
naar Den Haag te sturen, zal Blewitt op zijn
beurt niet aarzelen dat te rapporteren aan
de Veiligheidsraad. Die kan vervolgens
nieuwe strafmaatregelen afkondigen.
De Australiër toont zich optimistisch over
de verwachte resultaten. Het feit dat de Ver
enigde Naties overwegen ook oorlogsmis
dadigers uit Rwnda te berechten, toont een
toenemend begrip in de internationale ge
meenschap voor het berechten van de ver
antwoordelijken voor oorlogsgruwelen. „De
tijd dat mensen hun schouders ophaalden,
is voorbij."
DEN HAAG THIEU VAESSEN
THE INDEPENDENT
bodja terugtrokken,
geslaagd het tij van
geweld te keren.
Mede door de half
slachtige opstelling
van de speciale VN-
gezant Yasushi
Akashi, gingen de
blauwhelmen niet
over tot de ontwape
ning van de vier ri
valiserende legers. En toen ze vertrokken,
lieten ze niet alleen een machtsvacuüm
achter, maar ook een ongekende corruptie,
die het gevolg was de plotselinge geld
stroom naar dit straatarme land. „Het is tra
gisch, maar we kunnen niet langer spreken
van een VN-succes in Cambodja". aldus
een westerse diplomaat. „Het is een jam
merlijke mislukldng.
Nu is zelfs de hoofdstad Phnom Penh on
veilig. Buiten de grote steden overvallen
bandieten reizigers ongestraft en in de wes
telijke en noordelijke jungles is de-Rode Kh
mer oppermachtig. Roofmoord is aan de
orde van de dag in een land zonder effectief
gezag. Vorige maand werd de eindredacteur
van een krant die de corruptie en het nepo
tisme in de hoogste regeringskringen aan
de kaak had gesteld, met een ijzeren staaf
doodgeramd.
En de situatie wordt alleen maar erger. Een
generaalspositie in het leger is voor slechts
3.000 gulden te koop en corrupte woeke
raars maken hier handig gebruik van. Bui
tenlandse regeringen hebben wapenleve-
rancies aan het Cam
bodjaanse leger opge
schort, omdat veel militc
materieel clandestien a
de Rode Khmer wordt ve
kocht. Toen het regering!
leger in april gedurende
korte tijd het Rode Khme-
bastion Pailin bezet hielc
confisceerden generaals
alle beschikbare vrachtwi
gens om meubels en an-|
dere oorlogsbuit af te voeren. Gewonde só
daten moesten maar te voet naar het zie
kenhuis zien te komen. Toen de Rode Kil
mer een tegenaanval lanceerde, verbaasde,
het niemand dat de gedemotiveerde rege-
ringssoldaten de wapens neerlegden en
vluchtten.
Vredesonderhandelingen tussen de Cam
bodjaanse regering en de Rode Khmer lie
pen vorige maand vast en afgelopen maan
dag pleitte een aantal regeringsleden voor
een verbod van de terreurbeweging en eer
definitief eind aan de toenaderingspoging.
Anderen in de regering zien echter geen
heil in een gewelddadige onderdrukking
van de rebellen, maar beschouwen verzoe
ning als de enige oplossing voor de beëind
ging van ruim twintig jaar burgeroorlog. Ti
genstanders van het Rode Khmer-verbod
zijn inmiddels ondergedoken uit vrees voo
vergeldingsacties. Ze hebben hun familie i
veiligheid gebracht in het buitenland.
TOKYO TERRY MCCARTHY
VERTALING: MARGREET HESLINGA
De weerstand van de Amerika
nen tegen een hogere rente is
mede ingegeven door het feit
dat deze wel de dollar versterkt,
maar het probleem van het
enorme handelstekort niet op
lost. Een lage dollar stimuleert
de Amerikaanse export en dat is
voor het land wel zo makkelijk.
Onder deskundigen in de finan
ciële wereld bestaat echter wei
nig verschil van mening. „De
hoogste prioriteit is verhoging
van de Amerikaanse rente",
zegt Giles Keating, hoofd eco
nomische research bij de voor
aanstaande internationale in
vesteringsbank First Boston.
„De Duitsers hebben de
dagrente in kleine stapjes ver
laagd en zij gaan daar mee ver
der. Op het moment dat de
Amerikaanse en de Duitse korte
rente elkaar kruisen is er een
goede kans dat de dollar gesta
biliseerd raakt". Op dit moment
zijn de Duitse en de Amerikaan
se dagrente, de rente die ban
ken elkaar onderling in reke
ning brengen, respectieverlijk
4,95 en 4,25 procent. Keating
ziet het liefst dat de VS daar een
half procent bij doen.
Analist David Roche van Inde
pendent Strategy in Londen
wijst erop dat door de gekelder
de dollar en de dalende obliga-
tiekoersen Europese landen
meer rente moeten betalen voor
de financiering van hun staats
schuld, wat een rem is op ecO'
nomisch herstel. Vier van de ze
ven G7-landen liggen in Euro
pa. Maar of Duitsland, Groot-
Brittannië, Italië en Frankrijk
voldoende gewicht in de schaal
kunnen leggen? Vorig jaar ver
klaarden de G7-leden in Tokyo
onder meer te werken aan 'in
standhouding en verbetering
van de internationale handel,
efficiëntere financiële markten
en het garanderen van stabili
teit'. Gezien de huidige wanor
de in de financiële wereld moe
ten ze aan dat laatste nog be
ginnen.
DEN HAAG RAYMOND PEIL
Radovan Karadzic. Hij zal zich voorlopig nog niet voor het tribunaal hoeven te verantwoorden.
Prins Norodom Chakrapong wordt, voorzien van gewapende escorte, begeleid naar het vliegveld in Phnom
Penh. Hij heeft na de mislukte staatsgreep zijn heil gezocht in Maleisie. foto reuter richard vogel
De Cambodjaanse regering debatteert mo
menteel over een controversieel wetsvoor
stel om de Rode Khmer te verbieden, kort
na een verijdelde couppoging in dit land
dat op de rand van de afgrond balanceert.
Met een regering die gebukt gaat onder cor
ruptieschandalen, een leger dat de ene ne
derlaag tegen de Rode Khmer na de andere
moet incasseren eii koning Sihanouk die
weer eens het land uit is voor een gezond
heidskuur in China, besloten generaal Sin
Song en prins Norodom Chakrapong het
erop te wagen. Maar hun poging om met
een kolonne pantserwagens en een paar
honderd rebellerende soldaten de macht
over te nemen, mislukte. De generaal is ge
arresteerd en de prins is het land ontvlucht.
Nadat de vredesonderhandelingen tussen
de Cambodjaanse regering en de Rode Kh
mer vorige maand vastliepen, pleitte een
aantal regeringsleden maandag voor een
verbod van de terreurbeweging en een defi
nitief eind aan de toenaderingspoging. An
deren in de regering zien geen heil in een
gewelddadige onderdrukking, maar be
schouwen verzoening als de enige oplos
sing voor de beëindiging van mim twintig
jaar burgeroorlog.
Een jaar geleden hield een triomfantelijke
VN-vredesmacht in Cambodja toezicht op
vrije verkiezingen, waarin de Verenigde Na
ties over een periode van achttien maanden
ruim zes miljard gulden investeerden. De
verkiezingen moesten een eind maken aan
de laatste oorlog in Indochina en Cambodja
democratie en welvaart brengen. Maar toen
de VN zich vorig jaar september uit Cam-
WIM STEVENHAGEN
K/WArat yooT Vt FüNCTIê W FOfc/MTgufT. MOESTEM EEN zw/tfe
PSTcHot^lSLHE TEST ONP&I0§A4KJ.-
