De gedaantewisseling van een schoolagenda
'Kind moet hand op verleden kunnen leggen'
En toen was de
Zilverfabriek
opeens foetsie..
Het Gesprek van de Dag
WM
Nieuw voor aan het strand: het anti-stralingsbed
(13)
A/OENSDAG 6 JUL11994
17
De vakantie moet nog begin-
ïen, maar de schoolagenda
'oor het volgend leerjaar ligt al
veer lang en breed in de winkel,
/roeger pikte je zo'n ding een
I veek voor dat de lessen begin
;eptember weer begonnen op,
egelijk met je boeken. 'Oh, ja,
ïelp me effe onthouden, ik
noet nog een agenda.' Tegen-
voordig gaat dat anders. Loop
e, zoals in deze tijd, met twee
J igenda's in je tas. De oude die
i de r
edie
latuurlijk weer veel beter is.
v^an noodzakelijk kwaad tot
hebbedingetje'. Van een ge
bruiksvoorwerp met een muffig
imago en enkele leerzame
spreuk van Confucius tot een
supersnel full-color magazine
over sport, mode en vrije tijd
waarin je ook nog kunt schrij
ven. Al lijkt dat laatste van
hoofdzaak eerder tot bijzaak
verworden. Dat is in het kort
zo'n beetje de weg die de
schoolagenda de laatste twintig
jaar heeft afgelegd.
Trend
Hele boekwerken zijn het ge
worden, halve romans ook. Zeer
trend-gevoelig. Of, zoals Inter
national Merchandising uit
Oegstgeest in zijn wervende fol-
der laat weten: 'Agenda's zijn
een vast onderdeel van de lifes
tyle van de jeugd geworden.
Zoals men de stijl van de vader
J herkent aan zijn boekenkast, zo
profileert een jongere zich door
de agenda die hij of zij uit de
J schooltas tevoorschijn haalt'.
International Merchandising,
ofwel IM zoals men zich kort
weg noemt, is in Nederland
marktleider op het gebied van
agenda's. Het bedrijf is pas een
jaar of zes operatief, maar zet
al wel bijna een mil
joen agenda's af in Nederland
en België. Een onwaarschijnlijk
snelle opgang. Die voor een
goed deel toe te schrijven is aan
de grote man achter IM, Her
man van Rijmenam.
Bij schoolverlaters van alle leef
tijden moet die naam een belle
tje doen rinkelen. Onder de
naam Rijam zette het familiebe
drijf ooit de toon op dit vakge
bied in Nederland. Herman ver
liet het familiebedrijf om voor
zichzelf te beginnen. En heeft
met zijn enorme know-how en
met IM waar zo'n dertig
mensen werken intussen ie
dereen en alles overvleugeld en
het nakijken gegeven.
Maar dit terzijde, terug naar de
actualiteit. Wat is momenteel
allemaal al zo vroeg te koop?
Daar heeft Carmen Silos wel
een antwoord op. Zij werkt op
de afdeling marketing van IM
en vindt juni zeker niet te vroeg.
„Nee hoor, wij niet. En de
schooljeugd zeker niet. Voor
hen geldt, hoe eerder hoe beter.
Ze willen de nieuwe agenda's
zien en alvast hebben. Tuurlijk,
misschien beinvloeden wij dat
koopgedrag wel een beetje.
Maar wij gaan uiteraard niet
wachten op wat de concurrentie
doet. Als marktleider hoor je
voorop te lopen."
Voeling
De trends zijn gezet en ook dat
onderdeel neemt IM, evenals de
ontwikkelingen produktie, zelf
voor rekening. „Een kwestie van
goed op de hoogte blijven van
wat er speelt en dus voeling
houden met de jeugd", zegt
Carmen, die zelf nog lekker
dicht tegen die specifieke markt
aanleunt. „Wat nu in is, is mor
gen uit en daarom moet je je
ogen goed open houden. Crea
tief inspelen op de marktbewe-
gingen."
Een blik langs de nieuwe lijn
bevestigt het vermoeden: het is
allemaal snel en dynamisch,
kleurrijk en grensoverschrij
dend. Mode en romantiek voor
de meiden, avontuur en sport
voor boys en een mixture van
die ingrediënten voor beiden.
Een vleugje romantiek tegen
over de Formule I en Shaquille
O'Neal versus het raffinement
van de zoen. Veel Amerikaanse
termen en invloeden. Enfin, de
titels van de vaak fraai geïllu
streerde boekwerkjes annex
agenda's spreken voor zich:
AvantGarde, Go Supersports,
Pour Elle en de Next Genera
tion, om er eens een paar te
Rage
Daar blijft het trouwens niet bij.
Elke type agenda IM heeft
een stuk of twaalf verschillende
soorten, voor elk wat wils
wordt gevolgd door een com
plete schoollijn in dezelfde stijl.
Schriften, kaftpapier, ringban
den, A-4 blokken, en noem
maar op. En met de Next Gene
ration gaat IM zelfs nog verder.
Van een kledinglijn tot aan een
Miss- en Mister-verkiezing toe
in augustus op het strand van
Scheveningen. Zijn agenda's
vandaag de dag een rage? „Dat
mag je gerust stellen", beaamt
Carmen Silos. „Iedereen heeft
er eentje. Je kan er op school
niet van buiten. Daar kan zelfs
de computer nog niets aan ver
anderen. Een agenda moet tast
baar zijn. En vooral leuk."
Begraafplaats Zijlpoort leeft voor de doden
J Vanaf de muur van het kerkhof
geeft een rode kater knipoogjes.
M Met twee ogen tegelijk. Alsof-ie
wal zeggen: het is hier nog niet
F| zo slecht. En ja, wie zich een-
H maal bevindt binnen de muren
S' van de Rooms-Katholieke Be-
^.graafplaats Zijlpoort, zal dat
moeten beamen. Aan de Haven,
midden in het drukke Leiden,
sluimert een klein paradijsje.
Zoetjes toeft de wind er in de
bomen, de doodstille stenen
worden er behaaglijk warm in
de zon.
Beheerder Dik van Duijn is be
zig op de begraafplaats. Zijn
vrouw klapt een paar keer in
haar handen. Vogels vliegen
verschrikt op uit het struikge
was. Achter het geboomte klinkt
een stem.
Van Duijn is een imposante
man. Hij is bezig met het aan
leggen van nieuwe grafperken
op de plaats waar net zo'n zes
tig graven zijn gekeerd. Hij heeft
t j< zijn overhemd er maar bij uit
getrokken. Zijn korte grijze
borstelhaar, zijn grijze baard en
"1 zijn donkere ogen geven hem
iets van een goedmoedige reus
die wel tegen de dood op kan.
„Mooi hier, hé?", zegt hij. „Ik
krijg regelmatig telefoontjes van
I mensen die vragen of je hier
nog kunt worden begraven. Dat
komt omdat deze begraafplaats
lange tijd een rustende begraaf
plaats is geweest. Dat wil zeg
gen dat-ie vol was. Tenminste,
dat hadden de kerkvoogden ge
constateerd. Maar echt kijk
hebben ze daar toch niet op ge
had. Ze dronken een kopje kof
fie, sloegen een paar glaasjes
achterover en hup, weg waren
ze weer. Alleen omdat de ge
meente de begraafplaats heeft
vergeten te sluiten, is-ie nog
open. Maar er is hier zeker nog
wel plaats."
In de ruimte achter de kapel
hangt het portret van de stich
ter: aartspriester P.A. Kervel. Be
grafenisboeken laten zien dat
het ooit erg druk geweest is op
de dodenakker. In een fraai ge
kruld handschrift staat aangege
ven dat er hier 'volle lijken' lig
gen en 'arme lijken'. Van Duijn:
„Ik weet niet of het verhaal
klopt, maar ze zeggen dat de
toenmalige prins van Oranje
hier in de vorige eeuw een plek
je heeft gekocht voor een vriend
die was omgekomen tijdens een
jachtpartij. Dat plekje is nader
hand deze katholieke begraaf
plaats geworden.
Cremeren
Van Duijn is sinds 1985 in
dienst als beheerder. Van cre
meren is hij niet bepaald een
voorstander. „Er was hier laatst
een dame die met haar bootje
in de haven lag. Ze wilde aan
haar dochter laten zien waar het
graf van haar zuster was. We
stonden wat te praten en toen
zei ze ineens: 'Nou, ik laat me
lekker cremeren'. 'O ja', zei ik,
'maar dan kunnen uw kinderen
dit niet meer doen'. Ik vind dat
je kinderen de kans moet geven
om op de een of andere manier
in contact te komen met het
verleden. En dat ligt bij creme
ren veel moeilijker dan bij be
graven. Ik vind het belangrijk
dat een kleinkind even zijn
hand op het graf van z'n groot
vader kan leggen.
Elk graf heeft zijn eigen geschie
denis. Van Duijn kent veel van
die geschiedenissen. „Kijk",
zegt hij, terwijl we voor een uit
bundig verzorgd graf staan,
„deze man is een zigeunerko
ning geweest. Hij is niet op een
natuurlijke wijze aan zijn eindje
gekomen. Dat kun je zien aan
het gebroken kruis op de steen.
Hij is doodgestoken tijdens een
ruzie. Een van zijn kinderen
kreeg ruzie met een ander kind.
De vaders van die kinderen gin
gen op de vuist. Toen die kinde
ren allang weer met elkaar
speelden, was deze man dood.
Toen-ie werd begraven, was er
zoveel belangstelling dat de stad
moest worden afgezet. Ja, ook
nu wordt dit graf nog vaak be
zocht door zigeuners. Ik heb me
laten vertellen dat ze geen bloe
men op een graf werpen maar
geldstukken. Hoe dan ook, ze
bekommeren zich wel om dit
graf, waar nu ook de vrouw van
het slachtoffer in ligt. Elke keer
dat ze komen, ademen ze tegen
de portretjes op de zerk en
poetsen ze ze op."
Helicopter
Een van de opvallendste graven
is het graf van Lodewijk van Po-
lanen. Er staat een intrigerende
tekst op de steen. 'Ich hab' kurz
ein grosses Glück besessen. Hier
liegt es, aufewig unvergessen.
Dein Keitellen. 'Van Duijn: „De
ze Lodewijk werd ingezet bij de
reddingsoperatie tijdens de wa
tersnoodramp. Hoe het moge
lijk is, weet ik niet. maar hij is
door de hefschroef van zijn ei
gen helikopter onthoofd. Hij
was pas getrouwd met een
Elk graf heeft zijn eigen geschiedenis. Beheerder Dik
Duits meisje. Zij heeft die tekst
in de steen laten beitelen. Ze wil
niet dat er iets aan het graf ge
beurt. Dat past niet in haar
ideeën over vergankelijkheid.
Maar de familie van Lodewijk
komt het graf toch nog regelma
tig verzorgen."
Van Duijn benadrukt het sociale
aspect van zijn functie. „Vaak
zeggen de familieleden tegen
iemand die net een geliefde
heeft verloren: nou, nou, het is
nu al weer twee maanden gele
den, hou nou maar eens op met
Maar dan vergeten ze
dat zo'n man of vrouw mis
schien wel vijftig jaar met zo'n
persoon heeft samengeleefd.
Op dat moment komen die
mensen naar mij toe. En dan
heb ik een willig oor. Ik vind dat
moet kunnen op een be-
Laatst is er hier een
Op zekere dag was de Voor-
schotense Zilverfabriek verdwe
nen. Opgetild door een reuzen-
hand. Weggezet in een maga
zijn. „Het gebouw verkeert in
dusdanig slechte staat, dat het
min of meer opnieuw gebouwd
moet worden", oordeelde de
i Madurodam
dit
En dus moeten de bezoekers
van het mini-stadje minstens
tot 1996 wachten tot ze het ka
rakteristieke fabrieksgebouw
weer kunnen bewonderen.
Vraag is ook: in welke vorm?
Komt de glazen nieuwbouw aan
de achterkant erbij? En: gaat er
aan de monumentale voorkant
een verdiepinkje af? Want ei
genlijk telde het Zilverfabriekje
altijd een verdiepinkje teveel op
Madurodam. Eigenaar Begeer
betaalde daar nu eenmaal voor.
Veel hangt af van Mexx, de
nieuwe eigenaar van het pand
aan de Voorschotense Leidse-
weg. Dat kledingbedrijf moet
flink betalen voor de miniatuur
aanpassingen. Hoevéél kan Ma-
durodam-woordvoerder, L.
Laarhoven, pas zeggen als het
gebouw goed is onderzocht. Nu
beperkt ze zich tot een alge
meenheid: „Het opknappen van
de Utrechtse wijk kostte 100.000
gulden."
Bij Mexx in Voorschoten heeft
men nog geen moment nage
dacht over dergelijke budgetten.
Sterker nog, office manager me
vrouw H. Jansen wist helemaal
niets van Madurodam. Niet dat
daar een replica van de Zilverfa
briek stond en niet dat die tijde
lijk in depot is gezet.
Na een telefoontje met Ma
durodam klinkt de office mana
ger een stuk gretiger. Ze wil dol
graag 'rond de tafel gaan zitten'
met Madurodam. Een 'vrucht
bare samenwerking' moet mo
gelijk zijn. Over meebetalen valt
met haar best te praten. Want
natuurlijk is zo'n plekje op Ma
durodam een mooi stukje 'pu
blic relations'.
De naam Zilverfabriek wil ze
dan wel verruilen voor Mexx:
ook bedrijven als Nationale Ne
derlanden en Duinrell maken
reclame voor zichzelf op Ma
durodam. Het voorgeveltje
moet net zo'n strakke kleur krij
gen als de echte gevel. Verder is
ze best gevleid dat Madurodam
het pand liet staan, terwijl daar
al zeven jaar geen cent voor
werd betaald. Madurodam telt
genoeg gebouwen die er alleen
staan omdat bedrijven daarvoor
betalen.
kindje begraven. Het had maai
één dag geleefd. De familie wil
de zelf het kistje maken en zelf
een dienst houden, dus zonder
een geestelijke erbij. Ook het
grafje wilden ze zelf graven. Dat
is onder mijn toezicht gebeurd.
Ze hebben de aarde met hun
handen boven het kistje toege
schoven. Ja. Zoiets moet kun-
„Er komt hier ook wel eens een
psychiater die zijn dochter heeft
verloren. De man heeft een
drukke praktijk. Hij kan alleen 's
avonds komen. Nou, dan zie ik
hem vanuit mijn huis langsfiet
sen en dan gaat hij een tijdje bij
dat graf zitten. Op een bankje
dat hij speciaal voor dat doel
heeft gemaakt. Kijk, ik hou alles
hier echt heel goed in de gaten
en dan kun je dit soort dingen
toestaan."
Poppen
Van Duijn heeft net een groot
aantal graven geruimd. „Dat
doe ik zelf, ja. In het begin was
dat wel een wat luguber karwei,
maar daar wen je natuurlijk ook
aan. Hoewel...in de jaren zestig
gingen de lijken in plastic hoe
zen in de grond. Watje dan
krijgt, zijn 'poppen'. Ik heb eens
een man opgegraven die in zo'n
plastic hoes lag. De familie wil
de dat hij in een familiegraf zou
worden gelegd. Die man was
nog helemaal niet vergaan of
zo. Een eng gezicht, ja. Toen hij
in het familiegraf werd gelegd
en ik zijn nabestaanden zag,
kon ik zo aanwijzen wie zijn zo
nen en dochters waren. Zoiets is
wel gek, ja."
„Bij het ruimen is het zo dat alle
botten op het kerkhof moeten
blijven. Dat schrijft de wet op de
lijkbezorging voor. Eerst was
hier een apart knekelhuis, met
een dak van golfplaat. Ik heb
dat vervangen door een paar
knekelputten. Het gebeurde na
melijk steeds vaker dat studen
ten dat huisje probeerden open
te breken, op zoek naar een
schedel die nog intact was. Ik
heb 's nachts wel eens een paar
van die jongens achternageze
ten. Dan namen ze razendsnel
de benen en lieten ze het plastic
tasje met de schedel erin achter.
Ik heb ze nageroepen: Hé, joh,
misschien zit je grootvader wel
in dat plastic tasje!"
De grootste verrassingen
zitten tegenwoordig
in de grond
En zelden is iemand er blij mee. Wie een kaveltje maagdelijke grond
krijgt aangeboden is dus gewaarschuwd.
Voor u het weet groeien milieuproblemen u boven het hoofd. De
materie is zo complex en nog zo in beweging dat bij alles wat u doet
vooraf advies inwinnen een "must" is. Op het gebied van
milieuwetgeving heeft Teekens Advokaten veel expertise in huis.
TEEKENS ADVOKATEN
al 50 jaar thuis in het recht
lid Lawspan International, een associatie van advokaten in de EU
Leiderdorp Karolusgulden 32-38, postbus 118, 2350 AC,
tel. 071 - 41 30 21fax 071 - 41 06 84
Leiden Haagse Schouwweg 8E, 2332 KG,
tel. 071 - 32 27 38, fax 071 - 32 14 21
Reacties en suggesties voor
"Gesprek van de Dag"
Telefoon 071-356144
of
Postbus 54,2300 AB
te Leiden
Bruikbare tips worden
beloond met een cadeaubon
van 25 gulden.
Blikken horloge
Een horloge van een gebruikt
frisdrank- of bierblikje. Met
eveneens een bandje van en
verpakt in hergebruikt materi
aal. Wel eens van gehoord? Niet,
dan moet je toch eens gaan kij
ken op de Megafestatie, een
jongerenbeurs die van 9 tot en
met 17 juli in De Jaarbeurshal
len in Utrecht wordt georgani
seerd. Daar is ondermeer het
horloge, getooid met de toepas
selijke benaming Crash, te zien
en tevens informatie te verkrij
gen over de gigantische afval
berg die de mensheid alleen al
aan lege blikjes per jaar produ
ceert. Wereldwijd worden er 150
miljard blikjes per jaar wegge-
Bakken in de zon zonder een
grote dosis kwalijke UV-straling
op de huid te krijgen. Dat is de
bedoeling van het anti-stra-
lingsbed dat door het Zand-
voortse bedrijf Alu-Light Pro
ducts is ontwikkeld. Afgelopen
zaterdag werd bij diverse
strandpaviljoens in die bad
plaats de primeur gepresen
teerd.
Het geheim van het strandbed
is het 'Cooltone schaduwdoek'
dat in de aluminium constructie
van de luifel is aangebracht. Het
doek is gemaakt van polypropy
lene en door middel van een
speciale haak-weefstructuur
vervaardigd. Circa 70 tot 93 pro
cent van de UV-straling zou
door het doek worden gefilterd.
De percentages zijn afhankelijk
van de kleur waarin het produkt
wordt geleverd.
Het strandbed is vooral bedoeld
voor de verkoop aan hotels en
strandpachters. Het is voor de
strandiiefhebber namelijk te
groot om mee te nemen. Ook
de prijs, ruim 800 gulden, is vol
gens directeur Leo van der
Storm voor de gewone consu
ment bezwaarlijk. Alu-Light
Products wil volgend jaar met
een versie komen die als een
bouwpakket in en uit elkaar kan
meegenomen.
Van der Storm hoopt dit jaar
duizenden anti-stralingsbedden
te verkopen, zowel in Neder
land als ver over de grenzen.
Volgens hem zijn dergelijke
produkten in sommige landen
al de normaalste zaak van de
wereld. „Omdat in landen als
Zuid-Afrika, Australië en
Nieuw-Zeeland het probleem
met de ozonlaag al veel langer
een rol speelt."
Volgens dermatoloog Van der
Burg kan het 'Cooltone scha
duwdoek' best helpen bij het
voorkomen van huidschade.
„Maar een goede parasol met
het liefst een donkere kleur
helpt net zo goed. Het voordeel
van het doek is waarschijnlijk
dat je gedoseerd bruin kunt
worden, omdat er wel wat stra
ling doorheen komt.
ARNOLD AARTS
De Oranje-fan kan altijd nog
zeggen dat het kunst is, en de
kunstliefhebber voegt zich
voor één keer bij het Oranje
legioen. Het Oranjebrood
van de 'Int. Fi$hhandel Ser-
vaas Zn, ondernemer/kun
stenaar' (het dollarteken
staat er echt) moet zo wel
miljoenen mensen aanspre
ken.
Dezer dagen is het smakelij
ke, van zonnebloempitten
voorziene en fel oranje ge
kleurde meergranenbrood
per post bezorgd op tal van
redacties en bij tal van mu
sea in Nederland. Honderd
duizend van deze broden
zijn er onder het motto 'de
beeldende kunst gaat ook
voor Oranje' gebakken door
bakkerij De Pater in Aven-
horn.
De 'ecologisch verantwoor
de' plastic zak erom heen is
ook ontworpen door Servaas
en naast diens handtekening
en rode, witte, blauwe en
oranje ballen voorzien van
de kreet 'Kunst is wat je eet'.
Volgens de kunstenaar zelf
integreert hij kunst hiermee
in de maatschappij. „Kunst
hoort je te overkomen, er
moet iets met je gebeuren.
En dat is precies wat de
Oranjebroden teweeg bren
gen bij de consument".
Wie als Oranjefan of kunst
liefhebber een oranjebrood
wil hebben kan bakkerij De
Pater bellen, 02294-3344.
Een brood kost f2,40 (plus
porto). Overigens is Servaas
ook op tournee door Neder
land met zijn broden.
