Bidden, brouwen en boeren
Stag" Guinee-Bissau maakt eind aan éénpartijstaat
Snuiven is het weer
helemaal in de VS
Buitenland
over Qatar
ZATERDAG 2 JULI 1994
Tweehonderd jaar trappisten in het Belgische Westmalle
Langs de weg Antwerpen-Turnhout verwijzen weilanden,
statige dreven en een sierlijk Italiaans klokketorentje naar
de aanwezigheid van de befaamde trappistenabdij van
Westmalle. De abdij bestaat precies twee eeuwen. Dat
wordt vandaag uiteraard officieel gevierd, maar ook in de
rest van het jaar zijn er manifestaties ter gelegenheid van
het jubileumjaar. Veel mensen weten in de weekeinden
het klooster te vinden. Het lijkt een tegenstelling: een
streng-contemplatieve orde die zoveel sympathie en ver
bondenheid wekt in breder kring. Het beroemde
Westmalle-bier heeft daar zeker mee te maken, maar er
is meer dan dat.
Broeder Gert schenkt een tripel van eigen brouwsel.
FOTO GPD ROLAND DE BRUIN
westmalle jos vrankx
Broeder portier moet geregeld
bezoekers aan de poort ontgoo
chelen. „Nee, het is niet moge
lijk de abdij te bezoekenzegt
hij telkens opnieuw. „Open
deurdagen staan niet op ons
programma". De bezoekers
kunnen zich in het voorportaal
troosten met de aanschaf van
kaas, biergist of andere gezonde
abdijprodukten of met het nut
tigen van een bokaal 'tripel' in
het café aan de overkant. Ze
kunnen ook rustig de contem
platieve sfeer opsnuiven in de
stille dreven rondom de abdij:
in dit jubileumjaar zijn die
smaakvol 'verluchtigd' met pa
nelen waarop aangepaste en
stemmingsvolle gedichten zijn
aangebracht.
Tweehonderd jaar Westmalle
is een bijna ongelooflijke ge
schiedenis van politieke en reli
gieuze troebelen en conflicten,
van vluchtende en weer terug
kerende monniken, van gegoe-
Dubbel en tripel
De meeste mensen- kennen
'Westmalle' vooral van het
populaire dubbel en tripel,
die het klooster maakt. De
ze bieren zijn de laatste ja
ren een steeds belangrijker
plaats gaan innemen tussen
de speciaalbieren op de Ne
derlandse markt.
Abt Ivo Dujardin: „De
brouwerij is ontstaan om
ter plaatse bier te kunnen
brouwen, in overeenstem
ming met een richtlijn uit
Rome dat monniken aan
tafel de drank van de streek
mochten gebruiken. Dat de
brouwerij zo belangrijk is
geworden, is toevallig. De
drank werd aangeboden
aan de gasten. Dat moet in
de smaak gevallen zijn. En
zo is de bal aan het rollen
gegaan".
de Antwerpse burgers die de
monniken uit alle macht onder
steunden, van avontuurlijke
heide-ontginning en een moei
lijke strijd om het bestaan. Van
deze bewogen geschiedenis
wordt een beeld geschetst in het
onlang verschenen boekje
'Monniken in de Kempen', ge
schreven door Jan Veulemans.
Thans bestaat de abdij uit twee
enveertig monniken onder lei
ding van abt Ivo Dujardin (56),
die sinds 1987 aan het hoofd
staat.
„Wat mij persoonlijk het
meest aanspreekt in de geschie
denis van Westmalle, is het on
mogelijke begin", zegt abt Du
jardin. „Het heeft een onvoor
stelbare strijd en moeite gekost
voordat de eerste monniken
zich hier konden vestigen, van
wege de explosieve en ondoor
zichtige politieke verhoudingen
van die tijd. Zo bekeken moeten
we de problemen van vandaag
enigszins relativeren. Die tijd
was nog verwarder dan van
daag!"
Strozak
Tot de jaren zestig waren de
trappisten wijd en zijd bekend
om hun Spartaanse levenswijze:
slapen op een strozak, vasten en
boete, onderlinge communica
tie via gebarentaal. Dujardin:
„Je moet dat zien in zijn con
text. De tijden waren toen veel
harder. Vergeleken bij het leven
van de doorsnee-bevolking hier
in de'Kempen was het leven van
een trappist niet zo vreselijk
veel ruiger. De spiritualiteit van
vasten en boete was een reactie
op de Franse Revolutie. De
monniken wilden eerherstel
dóen voor de wandaden van de
Revolutie die de Kerk en de ka
tholieke bevolking zo zwaar
hadden getroffen
Dat bij deze handelingen de
grenzen van het evangelisch en
psychisch 'gezond verstand' wel
eens werden overschreden,
geeft abt Ivo volmondig toe.
„Dat is een gevaar dat in elke
religieuze beweging schuilt.
Wanneer men een bepaalde
waarde heeft ontdekt, komt
men al gauw in de verleiding
om die te gaan overbeklemto-
nen en overorganiseren. Ook
vandaag zien we die neiging de
kop opsteken, zowel in als bui
ten de Kerk. Vanuit onze tradi
tie is de aandacht en de zorg
om consequent te blijven zeer
sterk geweest. Met alle risico's
van dien."
Toch wil Dujardin het kind
niet met het badwater weggooi
en. „Er zitten belangrijke waar
den in de levenswijze van so
berheid en onthechting. Het
vasten wordt nu'trouwens volop
herontdekt. Vandaag vertalen
we onze traditionele spirituali
teit minder in strikte reglemen
ten, maar wel in onze keuze
voor een sober en stoer leven
met een duidelijk profiel. Vroe
ger mochten we bijvoorbeeld
alleen met elkaar praten in zeer
nauwkeurig beschreven om
standigheden. Vandaag wordt
dat toevertrouwd aan de per
soonlijke verantwoordelijkheid
van een ieder. Wel zijn er mo
menten en plaatsen waar we
niet spreken."
Een dramatische episode in de
geschiedenis van Westmalle
was de missie in voormalig Bel
gisch Kongo (1895-1924), een
avontuur dat veel slachtoffers
kostte, veel spanningen mee
bracht in de gemeenschap en
uiteindelijk werd opgedoekt.
Ivo: „Die missie was niet onze
eigen keuze, maar werd ons ei
genlijk van bovenaf opgedron
gen. De abdij heeft uiteindelijk
aan de druk moeten toegeven".
In de jaren zestig heeft de ab
dij van Westmalle nog eens ge
probeerd in het toenmalige
Kongo een stichting te begin
nen, maar vanwege de politieke
onrust konden de monniken
niet vertrekken. Wel is
Westmalle vandaag met twee
van zijn monniken verbonden
met de priorij van Kasanza na
bij Kikwit in Zaïre zoals Kongo
nu heet. De een is overste, de
ander novicenmeester. „Het
vraagt heel veel moed om daar
stand te houden, nog afgezien
van de ellendige omstandighe
den. Het kloosterleven is nog
een eigen Afrikaans gezicht aan
het zoeken".
De kerk van vandaag verkeert
volop in het brandpunt van ver
warring, tegenstellingen en on
zekerheid. Hoe beleeft een con
templatieve gemeenschap als
die van Westmalle deze situatie?
Ivo: „Ik denk dat het heel be
langrijk is de pijn van deze pe
riode gelovig te doorleven,
vanuit een stuk machteloosheid
maar zonder geweeklaag. Een
geloofshouding die ik dit jaar in
verband breng met de spiritua
liteit van het Heilig Hart: lijden
aan het leven, lijden aan de lief
de, en die pijn biddend en gelo
vig dragen. De grote uitdaging
vandaag, zowel voor onze abdij
als voor de Kerk in het alge
meen, lijkt mij als het ware de
weg naar binnen: werken aan
de innerlijke fundamenten. Via
het herontdekken van de bin
nenkant kunnen we de monas
tieke roeping een bedding laten
vinden in een nieuwe cultuur".
De abt van Westmalle herin
nert er aan dat tweehonderd
jaar geleden er ook al een cul
tuur was, die vastgelopen was
en een nieuwe richting zocht.
Dujardin: „Datzelfde zie ik van
daag gebeuren. Als je tweehon
derd jaar wordt, weet je dat je
voor een nieuwe start staat. Het
leven van een abdij is geken
merkt door groei en neergang,
en vandaag zitten we weer in
zo'n kritieke fase. Maar het is
mijn gelovige overtuiging dat
God hier en nu aan het werk is
met onze gemeenschap en met
de Kerk. Zoals de generaal van
onze orde het eens uitdrukte: let
op dat ge u niet bezorgd maakt
over iets waar Orize-Lieve-Heer
zich geen zorgen over maakt
dus uw aantal of de vergrijzing
en dat ge ondertussen datge
ne vergeet waarmee God be
gaan is: het heil, het goed van
alle mensen".
Bron:
Jan Veulemans: Monniken in
de Kempen. Twee eeuwen ab
dij Westmalle. Uitg. Brepols,
95 blz.
los angeles phil reeves
t^e independent
Na een langdurig onder
gronds verblijf in de getto's
van stedelijk Amerika steekt
heroïne weer de kop op en
raakt het chinezen (het snui
ven van heroïne) weer in. De
drug, die onder de
rock'n'rollers van eind jaren
'60 een dodelijke tol eiste, is
nu goedkoper dan ooit.
De afgelopen 20 jaar is het
gebruik van heroïne in de
Verenigde Staten voorname
lijk beperkt gebleven tot een
harde kern van een paar
honderdduizend verslaaf
den. De belangrijkste reden
hiervoor was de reputatie
van heroïne als een zeer ver
slavende, dure en potentieel
dodelijke drug.
Maar nu hebben dealers
een nieuwe, lichtgelovige
markt aangeboord die heroï
ne als een onschuldige 'party
drug' consumeert. Jonge
blanken uit de middënldasse
lijken de gevaren van de
drug te zijn vergeten en
schrijven er mystieke eigen
schappen uit de popcultuur
aan toe een geromanti-
ceerd waanbeeld. In Los An
geles zijn al T-shirts gesigna
leerd met de beeltenis van
een draak, het symbool van
heroïne.
De nieuwe sjieke status
van de drug werd vorig jaar
oktober onderstreept toen
de 23-jarige acteur River
Phoenix een idool van
miljoenen jongeren voor
een nachtclub in Hollywood
in elkaar zakte en stierf na
het nemen van een 'speed-
ball', een cocktail van cocaï
ne en heroïne. Toen Kurt Co-
bain, zanger van de populai
re rockband Nirvana, zich
zelf in Seattle doodschoot,
werd er heroïne in zijn li
chaam gevonden.
„Oorspronkelijk werd he
roïne in de eerste plaats ge
bruikt door junkies in de
getto's en dat is nog steeds
zo. Maar we zien nu een uit
breiding onder de mensen
uit de rock'n'roll- en filmin
dustrie en de avant garde.
Op dit moment wordt heroï
ne niet speciaal gevaarlijk
geacht een bijzonder on
nozele, ondoordachte opvat
ting", aldus Ralph Lochridge
een drugbestrijder in Los
Angeles, waar de drug in het
clubleven van Hollywood is
binnengedrongen.
Het aantal mensen dat we
gens problemen rond heroï
negebruik in het ziekenhuis
moest worden opgenomen,
is in het afgelopen jaar met
bijna 50 procent gestegen.
De Amerikaanse regering
concentreert zich in haar
'oorlog tegen drugs' voorals
nog op cocaïne, veruit de
meestgebruikte drug in de
Verenigde Staten. Maar de
autoriteiten maken zich in
toenemende mate bezorgd
over de sterk stijgende we
reldwijde produktie van he
roïne, gestimuleerd door
overvloedige oogsten.
De prijs is gezakt van rond
de 2400 gulden tot 460 gul
den per gram en de zuiver
heid van de drug is enorm
gestegen van ongeveer 6
procent tot tenminste 40
procent Dankzij deze hoge
re concentratie worden de
gebruikers sneller high door
het roken van heroïne, zodat
ze niet meer hoeven te spui
ten. Hiermee wordt welis
waar het risico van geïnfec
teerde naalden voorkomen,
maar verslaving is onvermij
delijk, met alle gevolgen van
dien.
Ook in de snelle, harde fi
nanciële wereld van Wall
Street doen drugs onvermin
derd hun verwoestende
werk. Onlangs werd in een
hotelkamer het naakte li
chaam van de 44-jarige ban
kier Wardell Lazard gevon
den. Hij stierf aan een over
dosis. Lazards dood was een
onthutsende schok voor de
zwarte gemeenschap in
Amerika, omdat hij als een
lichtend voorbeeld gold. Als
zwarte slaagde hij erin door
te dringen tot de top van de
vrijwel exclusief blanke we
reld van grote financiers. Op
het moment van zijn dood
beheerde Lazard fondsen ter
waarde van zes miljard gul
den.
Tot voor kort werd aange
nomen dat het druggebruik
in Wall Street, dat in de jaren
tachtig een grote vlucht
nam, grotendeels tot het ver
leden behoorde. Maar de
dood van Lazard die zijn
verslaving tot op het laatst
geheim wist te houden be
wijst het tegendeel. Hoewel
de meeste bedrijven en in
dustrieën in Amerika him
werknemers regelmatig tes
ten op het gebruik van
drugs, worden er in de finan
ciële wereld nooit vragen ge
steld. Zolang het geld maar
binnenstroomt.
vertaling: luutje niemantsver-
driet
en margreet hesunga
GcrCChtshÖf ^oor ^et eerst 'n Sesc^eclenis democratische verkiezingen
Guinee-Bissau
den haag «anp
Het Internationaal Gerechtshof
in Den Haag neemt voorlopig
geen beslissing in het geschil
tussen Qatar en Bahrein. Het
geeft beide Golfstaten tot 30 no
vember de tijd het conflict in
zijn geheel voor te leggen. Qatar
en Bahrein ruziën al bijna vijftig
jaar over de rechten op een
reeks van olie- en visrijke ei
landjes, riffen en zandbanken in
de Golf. Ook betwisten zij elkaar
de heerschappij over de stad
Zubara in het noordwesten van
Qatar.
Tot woede van Bahrein stapte
Qatar in 1992 naar het Interna
tionaal Gerechtshof. Het vroeg
alleen een oordeel over zijn
claim op de Hamar-eilanden.
Het feit dat Bahrein Zubara
opeist moest buiten beschou
wing blijven.
Volgens het oordeel van het
juridische lichaam van de Vere
nigde Naties blijkt uit de voor
geschiedenis van het decennia
durende conflict dat beide Golf
staten eerder waren overeenge
komen het geschil in zijn geheel
voor te leggen aan het hof.
De strijd tussen Qatar en
Bahrein stamt al uit de Britse
koloniale tijd. De Britse over
heerser trok bij vertrek een
scheidslijn tussen de broeder-
staten waardoor de eilanden
vlak voor de kust van Qatar in
Bahreinse handen kwamen. Qa
tar heeft deze beslissing nooit
geaccepteerd.
De strijd tussen de beide ken
de een aantal uitbarstingen. Zo
pakte Qatar in 1986 werkne
mers van Ballast Nedam op,
omdat ze in betwist gebied be
zig waren met een landaanwin
ningsproject voor Bahrein. In
september 1991 werd een nieu
we Golfoorlog gevreesd toen
Bahreinse kanonneernoten het
vuur openden op schepen van
de Qatarese kustwacht.
De voormalige Portugese kolo
nie Guinee-Bissau kiest mor
gen voor het eerst op democra
tische wijze een president en
een parlement. Daarmee komt
een einde aan de éénpartijstaat
waarin de Afrikaanse Partij
voor de Onafhankelijkheid van
Guinee en Kaapverdië (Paigc)
sinds april 1974 de dienst uit
maakte.
•President Joao Bernardo Vieira
schreef aanvankelijk voor 1992
verkiezingen uit en toen die niet
doorgingen voor 1993. Uitein
delijk werd het nog een jaar la
ter. Dat was geen politieke on
wil, zo verklaarde de president
onlangs, maar de Nationale
Verkiezingscommissie (CANE)
beschikte niet over voldoende
geld om de verkiezingen te kun
nen organiseren en een kieslijst
aan te leggen. CANE had gere
kend op geld uit het buitenland.
Dat was weliswaar toegezegd,
maar werd nooit overgemaakt.
Het Westafrikaanse Guinee-
Bissau is een van de 24 minst
ontwikkelde landen ter wereld.
Een minister verdient per
maand 102 dollar (zo'n 200 gul
den). En het gemiddelde loon
van een boer kun je maar beter
aan de verbeelding overlaten,
zeggen regeringsambtenaren.
Anders dan Angola en Mo
zambique, die aan de koloniale
heerschappij tenminste een in
frastructuur overhielden die op
het moment dat ze onafhanke
lijk werden nog redelijk in tact
was, heeft Guinee-Bisssau aan
de vijfhonderd jaar Portugese
overheersing weinig of niets
overgehouden, behalve dan een
bierbrouwerij, een officiersmess
die tot hotel werd omgebouwd
en paar huizen van voormalige
koloniale heersers.
De landbouw, de belangrijk
ste economische activiteit van
het land, wordt elk jaar geteis
terd door droogte en sprinkha-
President Joao Bernardo Vieira probeert in de traditionele dracht van Guinee-Bissau stemmen te winnen.
titie is onafhankelijk in dit land
en ik ben geen dictator", zei hij
in een interview.
Da Costa meent echter dat er
een reeël gevaar bestaat dat Vie
ira de macht niet zal overdragen
aan de winnaar van de verkie
zingen. Da Costa meent zijn
neef goed genoeg te kennen om
zo'n voorspelling te wagen. Bo
vendien vochten ze samen in de
twaalf jaar durende opstand te
gen de Portugese overheersers.
Ook was Da Costa ooit minister
van volksgezondheid in het ka
binet van Vieira.
Joao da Costa ziet zijn strijd
in het kader van een veel breder
Afrikaans en mondiaal perspec
tief. „Het gaat om de strijd van
de Guinese bevolking in het bij
zonder en de wereld in het alge
meen voor de creatie van solide
democratische structuren waar
ze nog niet bestaan", zegt hij.
Da Costa's eerste belangrijke
botsing met zijn neef vond
plaats in 1980 toen hij weigerde
in te stemmen met de staats
greep die Vieira had gepleegd
tegen de zittende president Luis
Cabral. Hij werd wegens dit me
ningsverschil een maand opge
sloten. Het jaar daarop ging hij
voor zeventien maanden de ge
vangenis in. Pas in 1993 kwam
hij voor twee maanden terug.
Ondanks het feit dat er een
oppositie bestaat in het land
kwalificeert Da Costa het be
wind van Vieira als een dicta
tuur. Da Costa wordt in de ver
kiezingen gesteund door drie
andere partijen. Slechts zeven
van de dertien partijen hebben
een eigen presidentskandidaat.
Da Costa meent dat hij als lei
der van de 'Partij van Democra
tische Vernieuwing' een goede
kans heeft om tot president te
worden gekozen. Maar hij heeft
zijn aanhang ook al vast opge
roepen om waakzaam te zijn.
„Ook bij een eventuele over
winning kunnen we niet op on
ze lauweren gaan rusten. Want
de overdracht van het bestuur
zal op democratische wijze
moeten worden afgedwongen.
Ook al schrijft de wet het voor,
uit zichzelf zal Vieira dat niet
doen", weet Da Costa bijna ze
ker.
Behalve voor de politieke cri
sis zal volgens Da Costa ook een;
oplossing moeten worden ge-.'
vonden voor de economische,
en sociale crisis, waaronder de!
1,3 miljoen inwoners van Gui-
nee-Bissau lijden. Da Costa ver
trouwt erop dat een democra
tisch Guinee-Bissau zich zal
kunnen ontwikkelen. Wel
meent hij dat die democrati
sche ontwikkeling niet noodza
kelijkerwijs de Amerikaanse of
Europese tradities moet volgen.
„Onze eigen tradities moeten
worden gerespecteerd.
GUINEE-BISSAU
Hoofdstad: Bissau
Aantal inwoners: 994.000
Oppervlakte: 36.125 km2
(Nederland 41.785 km2)
Bevolkingsdichtheid: 27
(Nederland 397)
Talen: Portugees, Crioulo
nen. De gemiddelde inflatie be
droeg in de jaren tachtig 54 pro
cent per jaar en in 1990 aten
rente en aflossingen op buiten
landse schulden 38 procent van
de exportinkomsten op.
Aangezien de officiële econo
mie zo goed als stil ligt bloeit de
informele als nooit te voren. In
de hoofdstad Bissau is alles te
koop. Niemand weet hoe, maar
de meeste produkten komen uit
Portugal of uit Brazilië. Spijs
olie, meel en Portugese rijst lig
gen op de zwarte markt naast
shirts met de kleuren van de
Portugese voetbalteams Benfi-
ca, Sporting Lissabon en Porto.
'Nino' Vieira is goed op de
hoogte van deze situatie. Maar
wat wil je? Als held van de voor
malige onafhankelijkheidsbe
weging met een maoïstische
achtergond wil hij niet graag als
een 'marxistische dictator' de
geschiedenis ingaan, en dus
blijft de zwarte markt bestaan.
Twaalf partijen vindt Vieira
tegenover zich in de komende
verkiezingen, maar hij is ervan
overtuigd dat hij zal winnen,
ook van Joao Monteira da Cos
ta. Deze is leider van een rivali
serende factie van de Paigc. Da
Costa werd vorig jaar twee
maanden opgesloten wegens
het 'beramen van een staats
greep' tegen Vieira. Dat was al
de derde keer voor hetzelfde
vergrijp. Hij werd vrijgelaten
wegens gebrek aan bewijs. Viei
ra ontkent dat hij iets met de ar
restatie te maken had. „De jus-
