Hollandse pot hoofdschotel op TV
UIT
'Amazing Discoveries' RTL's cultverschijnsel
MAANDAG 27 JUN11994
Soap van eigen bodem speerpunt in strijd om kijkcijfers
i.32
HILVERSUM HERMAN EL2INGA
De Hollandse soap is
een geducht wapen
geworden is het Hil-
versumse gevecht om de gunst
van de kijkers. Soaps en come
dy's zijn aan de orde van de dag.
politiemensen speuren en ad
vocaten pleiten in ABN en er
mag dan in een 'Vlaamsche Pot'
worden gekookt, de spruitjes
lucht is er niet minder om. Wie
zich afvraagt waar al die over
weldigende belangstelling voor
het eigen produkt zomaar van
daan komt stuit al snel op één
naam: McKinsey.
In 1990 kwam dat organisa
tiebureau. op verzoek van de
omroepen zelf. met een eerste
rapportage over de positie van
het publieke bestel in Neder
land. Daarin werd heel wat
overhoop gehaald. Eén van de
conclusies luidde dat de omroe
pen zich konden onderscheiden
met meer Nederlandstalig dra
ma. Onderscheiden, niet alleen
ten opzichte van elkaar, maar
juist ook ten opzichte van de
commerciële zenders.
Het eigen drama werd daar
mee speerpunt van beleid, zoals
het in rapportentaai heet. In de
meerjarenplannen van de pu
blieke omroep werd vervolgens
ook vastgelegd dat de diverse
zendgemachtigden hun best
zouden doen meer Neder
landstalig werk op de buis te
brengen. En dat is ze gelukt.
Het einde is nog lang niet in
zicht. De meeste omroepen
hebben de smaak van de eigen
taal te pakken. Om de doodeen
voudige reden dat het publiek
er maar geen genoeg van krijgt.
„De kijker gaat gemakkelijker
om met de eigen taal", meent
Ted Mooren. hoofd drama bij
de TROS. „De mensen geven
aan de eigen taal toch de voor
keur. Zelfs slecht gemaakt Ne
derlands drama scoort beter
dan een buitenlandse serie."
Scoren. Nog zo'n begrip dat
in het verleden nauwelijks in
het woordenboek van de om-
roepbonzen voorkwam. Dat is
nu wel anders. Mooren: „De
laatste jaren wordt er steeds
meer op de kijkcijfers gelet.
Tien jaar geleden was dat een
vloek. Nu is het heel gewoon
geworden. De omroepen willen
gewoon beter scoren. Ook bui
ten de eigen achterban".
Met Medisch Centrum West
verloor de TROS eerder dit jaar
een paradepaardje op serie-ge-
bied. Er zal dus iets nieuws
moeten komen om de kijkers
vast te houden. Mooren: „We
zijn wel verlekkerd geraakt door
het langlopend drama, maar
voordat er een begin wordt ge
maakt met een nieuwe serie ne
men we even wat tijd. Finan
cieel gezien moet de TROS een
pas op de plaats maken. MCW
heeft er nogal ingehakt en we
konden ook nooit voor een bij
drage bij het Stimuleringsfonds
aankloppen, omdat dat toen
nog niet bestond.
In het komende wintersei
zoen dus nog geen grote pro-
duktie bij de TROS. Wel zitten
er twee nieuwe comedy's aan te
komen. „Vraag het aan Dolly
bevat humor op het scherp van
de snede", aldus Mooren. En
verder komt er een grappige
reeks, waarvoor de naam Alles
Kids was bedacht, maar aange
zien er inmiddels al een Alles
Kits op TV is verschenen, zal
een andere titel moeten worden
bedacht.
Ballotage
Het Stimuleringsfonds. de
naam viel net al, is in 1988 door
de overheid in het leven geroe
pen om dure drama-series me
de te financieren. Een plan voor
een serie moet wel aan strenge
eisen voldoen wil het fonds geld
op tafel leggen. Zo moet er dui
delijk sprake zijn van 'cultuur'.
De ballotage van het Stimule
ringsfonds is zo streng dat een
toch zeer gewaardeerde serie als
Pleidooi van de AVRO niet vol
deed aan de beoordelingscrite
ria. „Ik zit er nog steeds wel een
beetje mee, ja", zegt hoofd dra
ma Justine Paauw. Pleidooi
wint een Gouden Kalf, wordt
bekroond met de Nipkow-schijf
en zo'n serie wordt dan door
het fonds afgeschreven als mid
delmatig".
Dat er toch een tweede reeks
van Pleidooi is gekomen, is vol
gens Paauw te danken aan de
AVRO-directie, die gekozen
heeft voor het maken van kwali
tatief drama. Zonder steun is
dat natuurlijk een kostbare zaak
en dat is ook de reden dat de
AVRO momenteel, in uren ge
meten, van de grote omroepen
misschien het minst aan eigen
series doet. Plannen voor meer
drama zijn er overigens wel,
maar bij de Algemene wordt ge
hecht aan een goede voorberei
ding. Paauw: „We willen kwali
teit en dat kost geld en daarom
willen we niet over één nacht ijs
gaan. Van het debacle met Villa
Borghese hebben we wel ge
leerd."
Kleinere omroepen als EO en
VPRO kunnen het zich finan
cieel moeilijker veroorloven om
aan eigen series te doen. Toch
heeft de EO de eerste schreden
op het dramapad gezet met Een
Spoor Van Blaauw Zand. De
VPRO is vermaard om inciden
tele korte series als Bij Nader In
zien. Daarentegen is We zijn
weer thuis, de dramady van
Wim T. Schippers afgevoerd.
De NCRV houdt zich ook een
beetje stil. Zeker is dat Cover
story in 1995 terugkomt. Een
stuk groter van opzet is In
Naam Der Koningin van regis
seur Bram van Erkel, die in 1995
in Indonesië wordt opgenomen.
Deze serie gaat over de rol van
ons land in de voormalige kolo
nie; vooralsnog is het onduide
lijk is wanneer In Naam der Ko
ningin op de buis komt.
Terechtgewezen
Een omroep die zich ook graag
wil onderscheiden met presti
gieus drama is de KRO. Het geld
is meestal echter een struikel
blok. Hoofd drama Frank Jan
sen: „McKinsey kan wel zeggen
dat je zeventig procent meer
drama moet maken, maar ze
zeggen niet waar je het geld
vandaan moet halen. En bij dra
ma betekent geld vaak ook kwa
liteit. Geld dat je niet alleen in
de opnamen steekt, ook in tijd
om ideeën uit te werken. Bij
Plantage Allee zijn we daarom
terechtgewezen door het pu
bliek. Voor drie ton kun je ge
woon geen goede drama-serie
maken. We willen natuurlijk
heel graag meer doen. Maar de
middelen zijn nu eenmaal be
perkt. En dan hebben wij eigen
lijk nog helemaal niet te klagen.
Van het Stimuleringsfonds heb
ben we vier miljoen gekregen
voor de serie Tijd Van Leven,
een familiekroniek over twee fa
milies uit de Achterhoek die
worden gevolgd vanaf 1945 tot
1985."
In 1996 wil de KRO De Gratie
Gods op het scherm brengen. In
een mengeling van fictie en
werkelijkheid wordt het ko
ningsdrama rond een halfbroer
van koningin Wilhelmina uit de
doeken gedaan. Het script voor
deze spannende serie met talrij
ke intriges en complotten wordt
geschreven door de thriller
schrijver Thomas Ross. De kost
bare produktie, waarvan de
KRO hoge verwachtingen heeft,
kan rekenen op steun van het
Stimuleringsfonds.
De KRO wil de nieuwe come
dy's graag een eerlijke kans ge
ven. „Vooral ook omdat het ta
melijk lang duurt voordat het
publiek je in de armen sluit.
Men moet aan de karakters
wennen en zo. En we willen het
niet hebben van de goedkope
grapjes. Dus dan moet je wat
geduld hebben", aldus Jansen.
Verdrievoudig
Jan Rutger Achterberg van de
drama-afdeling van de VARA
schat in dat zijn omroep het
werk van eigen bodem in verge
lijking met enkele jaren terug
heeft verdrievoudigd. Achter
berg: „Wat wij bijvoorbeeld
doen met Twaalf Steden, Der
tien Ongelukken is nieuw talent
ontwikkelen en dat dan aan ons
binden. Door de ervaring die ze
daarmee opdoen, worden ze
ook steeds beter."
De NOS neemt tussen de pu
blieke omroepen begrijpelijk
een aparte positie in. Ómdat
men zich geen zorgen hoeft te
maken over de ledenaantallen
kan er een andere politiek wor
den bedreven. En dat gebeurt
volgens hoofd drama Rients
Slippens dan ook. „Wij maken
ons vooral sterk voor series met
losstaande verhalen, die toch
een verbindend element heb
ben, zoals Suite 215 en Recht
Voor z'n Raab. Daarnaast pro
duceren we jaarlijks vijf zes
losse TV-spelen. Dat vinden we
belangrijk, omdat het een be
dreigd genre is."
Deze aanpak biedt ook de
mogelijkheid om veel schrijvers
ervaring te laten opdoen. Zoals
bij de twaalfdelige reeks De Flat,
die in het najaar op het scherm
komt. Slippens: „Voorjaar 1995
komt er verder de serie Bruin
Goud, met verhalen die zich af
spelen in de veenkolonieën en
in voorbereiding is een serie li
teraire verhalen onder de titel
Kwaadaardig. Dat wordt een
beetje Roald Dahl-achtig".
Bij Veronica zochten ze het
met In de Vlaamsche Pot en
Flodder tot dusver in de come-
dy-sfeer, maar daar komt vol
gens TV-directeur Joop Daal-
meijer enige verandering in. Er
staat onder meer ook een thril
ler-reeks en een politieserie op
stapel. Geheel appelerend aan
de wens van de kijker die blijk
baar de Hollandse pot als
hoofdschotel wil. Daalmeijer:
„Het Nederlandse werk is één
van de steunpilaren om ons
marktaandeel vast te houden.
En het blijkt te werken."
GESPROKER
Reinout Oerlemai
in TV-Magazii
over de volksopll
pen die hij her d
der schijnt te va.
oorzaken: „We hi
ben dingen meegemaakt, ni
niet eens zo lang geleden... Vr
selijk. Rennen voor je leven, d
gevoel. Laatst in Zoeterme
ook weer, was het helemaal
de hand gelopen. Het was he
erg, rolstoelers vielen om. H
was gewoon hysterie. Nee, d«jq
is niet leuk, dat is beangs
gend."
3 53
Gregor Bak, de nieuwe presei
tator van 'Zo vader, zo zoon'
de NCRV-gids: „Tijdens de sc
eentest die ik moest onderga»
speelden we het spelletje m
nepkandidaten, waarvan ik et
dochter van dertig ook nog oi
de tut noemde. Waarop e(
nepmoeder zei dat ik hall
dochter had beledigd. Helema
fout dus, maar ik ben van nat»
re nogal impulsief."
l.5(
Carl Huybrechts, sportcon»
mentator van BRTN in TV-Ma
gazine: „Na een avondwedstrij
-waarbij ik verslag gedaan hejL j
moet ik afkicken. Dus ga je eerj
naar de persconferentie en najL
de kleedkamer. Naar de plukje
modder en gras die onder <J
banken liggen. Naar de spelej
die dampend onder de doucli
vandaan komen. Dat is toq
fantastisch. Daar staat daj
Graeme Rutjes, Nederlander il
het team van RSC Anderlechj
Een schoolvoorbeeld van eetj 4
goede opvoeding, afgestudeerf
bedrijfseconoom, met zevej
sportjournalisten om zich heei)
Met z'n handdoek in z'n hanj
den staat hij daar in z'n blotj
kloten mooi geformuleerde e
diepzinnige gedachten ova
voetbal te debiteren. Dan den|
ik: voetbal brengt ons tocl
dichterbij elkaar.
Studio Sport-verslaggeva
Sierd de Vos in het AD: „Ik vo^g t
me geen journalist. Ik ben ea
tertainer en verslaggever. Ik bé|
iemand van nu iets maken 1
uitzenden en morgen wéér iefl££
anders- En als die manier .1
werken en passant nieuws op(e- 1
vert, is dat meegenomen
het hoeft niet. Ik maak mijn èjj n
gen nieuws." laai
gaan mensen aan het tonee£e|
Om een ster te zijn, niet om laj
ter in de derde acte van Hamlq
een schaapsherder te spelen. Te,P
Allard Berends, hoofd radio b|e G
Veronica: „Radio 2 is het grool Val
ste zorgenkind van de omroejne'
Begin dit jaar hebben we afge "jt
sproken dat we minimaal 7 jut
procent muziek zouden draaier
en, waarvan 60 procent Nedei uir
lands produkt en om de twe
platen een Nederlandstalj £d
nummer. Eerst doet de een he
een beetje niet, dan de ander e
vervolgens verwatert het steed ran
meer. Het zijn net kikkers in eei J"
kruiwagen. Ze springen^
keer weer uit. Je zit
in die overlegorga
nen en als je één
stap voorwaarts zet,
doe je er weer drie
achteruit.
Homeshopping-programma 's wekken onbedoeld lachlust op
AMSTERDAM MONIQUE BRANDT
Victoria Principal 'klust' geregeld bij als pre
sentatrice van homeshopping-programma's.
ARCHIEFFOTO AP
Homeshopping het thuis bestellen van
produkten die op televisie worden ver
toond, is in de Verenigde Staten in een
paar jaar tijd uitgegroeid tot een giganti
sche markt waarin miljarden dollars om
gaan. Je hebt er zelfs speciale kabelstations
die 24 uur per dag live homeshopping-pro
gramma's brengen.
In Europa is het nog lang niet zo ver,
want de publieke omroepen in de meeste
landen kennen nog steeds strenge
wettelijke restricties wat reclame betreft.
Met de opkomst van commerciële stations
en satelliet-televisie is er wel een en ander
aan het veranderen. Steeds meer 'commer-
ciëlen' verkopen zendtijd aan homeshop-
p/ng-bedrijven, die - vaak in de nachtelijke
uren. waarin toch geen programma's wor
den uitgezonden - hun waren aan de man
trachten te brengen.
In Nederland doet ook RTL5 aan
homeshopping Sinds een paar maanden is
in de ochtend- en middaguren What's in
store te zien, een serie nagesynchroniseer
de programma's van het Brits/Amerikaan
se homeshoppingbedrijf Quantum Inter
national.
Quantum 'huurt' zendtijd van RTL.
Voorheen waren de programma's alleen 's
nachts bij RTL5 te bekijken. De daguitzen
dingen moeten worden gezien als een ex
periment. Zo wil Quantum onderzoeken
wat de beste uitzendtijden zijn voor
homeshopping-programma's op de Neder
landse markt. Het bedrijf neemt deze zo
mer een besluit over de definitieve uit
zendtijd en vorm van de programma's.
Wonderlijk
What's in Store omvat een aantal nagesyn
chroniseerde infomercials, informatieve
filmpjes waarin de voordelen van een be
paald produkt omstandig uit de doeken
wordt gedaan. Via een speciaal telefoon
nummer kan de geïnteresseerde het pro
dukt vervolgens bestellen.
De fascinerende filmjes, die inmiddels al
door het absurde VPRO-programma Jiske-
fet zijn geparodieërd, worden soms inge
leid door sterren als Martin Sheen of Victo
ria Principal. Veel vaker echter zijn het
nogal onnozel ogende presentatoren, die -
druk door elkaar pratend - getuigenis af
moeten leggen van de absolute onmisbaar
heid van de Sudc(en Youth, de Roll a Magic
of Purrfect Punch. De eindeloze dialogen
worden uitgesproken door Nederlandse
stemmen met een eigenaardig Amerikaans
accent, zoals bij de demonstratie van het
verfwonder de Europainter:
Klusjesman Ian: „Wat zou je nog meer
willen zien Mike? Mike, ik weet het al. De
uitdaging. Hier is een bakstenen muur."
Presentator Mike Levey herhaalt gehoor
zaam: „Een bakstenen muur."
Ian: „Vul de kwast. Ik gebruik olieverf,
Mike."
„Maar., dat is ontzettend makkelijk!",
stamelt Mike vol ontzag.
Ian: „Natuurlijk is het ontzettend makke
lijk, Mike."
Mike slaat zelf aan het verven. Ongelovig:
„Kijk, ik kan het ook!"
Ian: „Ja Mike, iedereen kan het met de
nieuwe Europainter!!"
Consistent
Je kunt je nauwelijks voorstellen dat het
houterige verkoop-programma, dat vroeger
ook bij Super Channel te zien was, kijkers
trekt Maar de klunzige presentator Mike
Levey wordt steeds populairder bij een vast
kijkerspubliek. Quantum speelt gretig in op
die aandacht voor de buitenissige recla
mespots, en denkt er niet over om de for
mule te veranderen. Exacte cijfers zegt
Quantum nog niet voorhanden te hebben,
maar wel kan het bedrijf melden dat het uit
de Benelux wekelijks duizenden bestellin
gen binnenkrijgt.
„Nederland is in Europa de beste en
meest consistente markt", zegt David Car
man, zakelijk directeur van Quantum In
ternational „Er zijn ontzettend veel onder
zoeken gedaan naar de effecten van
homeshopping-programma's. En steeds
weer blijkt dat mensen het leuk vinden om
op deze manier te winkelen. Bovendien
vinden ze het gewoon een grappig pro
gramma. Amazing Discoveries, dat ook op
RTL te zien is, wordt bijvoorbeeld lang
zaam een soort cult-programma. Het werkt
blijkbaar licht verslavend. We worden over
spoeld met telefoontjes en brieven van Ne
derlanders die vragen of we geen fanclub
kunnen beginnen. Sindsdien zijn we be
gonnen met het produceren van Amazing
Discoveries T-shirts, petjes en truien. Het is
succesvol, waarom zouden we het dan an
ders aanpakken?"
Quantum International begon drie jaar
geleden als eerste homeshopping bedrijf
buiten de Verenigde Staten met een Britse
uitzendlicentie. Inmiddels zijn de pro
gramma's te zien in 27 landen, waaronder
Australië, Brazilië, Israël en Rusland'. In juli
wordt gestart met uitzendingen in Japan.
Ook NBC Super Channel en Eurosport zen
den programma's van Quantum uit. Quan
tum koopt uitzendtijd op, gaat een joint
venture aan met de eigenaar van een ka
naal of staat een bepaald winstpercentage
af in ruil voor uitzendingen.
Het bedrijf produceert de meeste pro
dukten die worden vertoond in eigen be
heer, in sommige gevallen komt er een der
de partij aan te pas. De produkten, zoals de
in Holland zeer populaire Jet Stream Oven,
zijn niet in de winkel te koop, al worden ze
steeds vaker gekopieerd, aldus Carman.
Markt
Europa is door de wettelijke restricties in
vergelijking tot de Verenigde Staten nog
steeds een kleine markt voor homeshop
ping. De regels in de diverse landen ver-i
schillen nogal. In het ene land mag maxi-
maal een uur per dag een homeshopping-
programma worden uitgezonden, terwijf,
het buurland weer veel soepeler is.
Carman: „In Amerika is de drempel voor
ondernemers die zich op deze markt bewe-'
gen véél lager. Het is daar vreselijk simpel
om zendtijd te kopen. Iedereen die een
leuk idee heeft kan beginnen. Daarom is da
concurrentie ook veel groter. Maar ik denk
dat de Amerikaanse markt op dit moment
een verzadigingspunt heeft bereikt. Ik ver-
wacht dat de komende zes tot negert N
maanden veel bedrijven zullen verdwijnen!"
Alleen de professioneel geleide bedrijven
zullen overleven.
Carman verwacht een groei van de Eu
ropese markt zodra de regels worden ver-T
soepeld. En dat gebeurt, daar is hij van
overtuigd. Onlangs voorspelde Gaston"
Thorn, topman van RTL's moederbedrijf.
CLT, dat Europese regeringen door de
voortschrijdende technische ontwikkelin
gen niet veel langer greep kunnen houden^
op de TV-markt. Carman sluit zich aan bij(
die voorspelling. „In een tijd waar we al
zo'n honderd tot tweehonderd kanalen
kunnen ontvangen kunnen regeringen ons
geen beperkende regels opleggen. Ik ver
wacht dan ook dat binnen zes maanden tof
twee jaar homeshopping-kanalen algemeen^
worden toegestaan."
