Opnieuw overleg Ritzen
met openbaar vervoer
'Een nare man die een hekel had aan alles wat naar links zweemde'
Binnenland
Verlaging basisbeurs
op losse schroeven
Groningse politie komt
coke-lijn op het spoor
Strijd tegen rupsen
Gedumpte vaten bleken
amfetamine te bevatten
Graven voor het milieu
DONDERDAG 23 JUNI 1994
den haag «anp
Kamer eens met aanscherping tempobeurs
nende student, namelijk 62 gul
den per maand. Lansink wil zijn
handen vrij hebben om eventu
ele verdere verlagingen te be
oordelen in relatie met de kin
derbijslag.
Ritzen kan vooralsnog alleen
rekenen op steun van PvdA,
D66 en Groen Links. Maar dat
levert geen meerderheid op. De
WD keerde zich tegen het voor
stel. Woordvoerder Korthals
bracht een alternatief voorstel
in dat de basisbeurs ongemoeid
laat maar de aanvullende beurs,
bedoeld voor de lagere inko
mens, schrapt. Dat voorstel
wordt door geen enkele fractie
gesteund.
Een ruime meerderheid ging
akkoord met de aanscherping
van de tempobeurs. Die houdt
in dat studenten in het hoger
onderwijs met ingang van het
studiejaar '95-'96 elk jaar op
nieuw de helft van het aantal
vereiste studiepunten moet ha
len, anders wordt de verstrekte
beurs omgezet in een lening.
De Tweede Kamer stemt in met
de aanscherping van de
'tempobeurs', de studienorm
waaraan studenten vanaf sep
tember 1995 moeten voldoen
om hun beurs te behouden.
Maar de stapsgewijze verlaging
van de basisbeurs dreigt door
de opstelling van de CDA-frac-
tie te sneuvelen. Dit bleek giste
ren in de Tweede Kamer tijdens
het debat over het wetsvoorstel
'Student op eigen benen'
(Stoeb).
Demissionair minister Ritzen
(onderwijs) wil de verlaging van
de basisbeurs in twee stappen
doorvoeren, per 1 januari 1995
en per 1 januari 1996. De uitwo
nende student levert het meeste
in: negentig gulden per maand
bij de eerste stap en 45 gulden
bij de tweede.
CDA-woordvoerder Lansink
zei alleen akkoord te wallen
gaan met de eerste verlaging,
die volgens zijn voorstel overi
gens lager uitvalt voor de uitwo-
groningen anp
De politie in Groningen is een
omvangrijke cocaïnelijn tussen
Brazilië en Groningen op het
spoor gekomen. Afgelopen
nacht zijn bij een grote actie
drie mensen gearresteerd op
verdenking van drughandel. Dat
heeft de politie in Groningen
vandaag bekendgemaakt.
De politie kwam in actie na
dat afgelopen dinsdag een 24-
jarige vrouw met ruim vijf kilo
cocaïne werd aangehouden in
de Braziliaanse stad Manaus.
De vrouw verklaarde dat zij de
drugs moest vervoeren in op
dracht van een inwoner van
Groningen.
Politie en justitie denken met
de arrestaties een grote drug
handel op het spoor te zijn, die
vanuit Brazilië naar Groningen
is opgezet. De politie vermoedt
dat drugkoeriers in de afgelo
pen maanden vele kilo's hard
drugs hebben vervoerd vanuit
Brazilië naar Nederland. Som
mige drugkoeriers zijn in het
buitenland aangehouden.
Een café aan de Groningse
Muurstraat heeft, zo blijkt uit
het politieonderzoek, waar
schijnlijk een cruciale rol ver
vuld in de drugtransporten en -
handel. De café-eigenaar is bij
de actie gearresteerd. Wie de
andere twee gearresteerden
zijn, wilde de politie niet zeg
gen.
De Bossche procureur-generaal mr.
R. Gonsalves mag blijven, zo liet
minister van justitie Kosto gisteren
aan de Kamer weten. In de publici
teit over de vermeende misdaden
van Gonsalves in de Baliem-vallei in
Nieuw-Guinea zijn geen nieuwe fei
ten aan de orde gekomen die een
strafvervolging zouden rechtvaardi
gen. Gonsalves zelf peinst er niet
over vrijwillig op te stappen. On
danks alle publieke druk en de ne
gatieve reacties van politici. Wat
voor iemand is Gonsalves eigenlijk?
den haag cees van der laan
Zelden zullen zoveel nare bijnamen
de ronde over iemand doen als over
de procureur-generaal (PG) bij het
Gerechtshof in Den Bosch, mr. Rolph
Gonsalves (62). In zijn Nieuw-Gui
nea-tijd heette hij Gun Salvo, vanwe
ge zijn schietgrage gedrag. In zijn
Limburgse periode ging hij als De
Bloedhond door het leven en in Al
melo werd de als arrogant omschre
ven hoofdofficier God Zelfus ge
noemd.
Tegenwoordig laat hij zich graag 'de
crimefighter'noemen, strijder tegen
de georganiseerde misdaad. Want als
er één kwalificatie is die velen over
Gonsalves uitspreken, dan is het wel
zijn grenzeloze ijdelheid. ,,Een kwal",
zo liet één van zijn ondergeschikten
zich ooit ontvallen. Stijfkoppigheid
en verbetenheid zijn andere kwalifi
caties die hem worden toegeschre
ven. ,,Hij geldt als een kille, on
genaakbare wetshandhaver die geen
tegenspraak duldt", luidt één van de
omschrijvingen.
Wellicht dat juist deze karaktereigen
schappen de oorzaak waren van zijn
voorspoedige carrière. Rudolph Aloy-
sius Gonsalves werd op 5 mei 1932 in
Heerlen geboren. Van oorsprong
kwam de roomskatholieke familie uit
Portugal. De nazaten zwermden uit
over Brits- en Nederlands-Indië.
Gonsalves' vader studeerde medicij
nen in Nederland, werd arts in Heer
len en trouwde met een Brabantse.
Op 17-jarige leeftijd ging Gonsalves
jr. rechten studeren in Leiden. Vijf
jaar later was hij klaar en solliciteer
de hij naar een post bij het binnen
lands bestuur van Nieuw-Guinea. ,,Ik
had geen zin om meteen achter een
bureau te gaan zitten. Vond dat ik
best een paar jaar iets spannends
kon gaan doen. En dat Verre Oosten
trok me toch wel", verklaarde hij la
ter in een interview.
Hoe spannend het in dat 'Verre Oos
ten' was, is de afgelopen dagen nog
eens opgerakeld. Ook de generatie
die begin jaren zestig de krant nog
niet kon lezen, is nu op de hoogte en
weet dat in het optreden van Gonsal
ves in de Baliem-vallei toentertijd
geen aanleiding werd gezien om
strafvervolging tegen hem in te stel
len.
Gonsalves kreeg zelfs, op 28-jarige
leeftijd, zijn eerste lintje en werd in
1963 tot substituut-officier van justi
tie in Roermond benoemd. De sim
pele verkeerszaken die hij mocht be
handelen, bevielen hem echter niet.
Na een jaar slaagde hij er in fe wor
den 'uitgeleend' aan het arrondisse
mentsparket van Maastricht, waar
zijn levenslange kruistocht tegen de
zware misdaad begon. Met die sterke
dadendrang die hem ook in de Ba
liem-vallei kenmerkte.
Onder zijn leiding werd een bende
brandkastenkrakers opgerold. On
middellijk rezen vragen over de op
sporingsmethoden. Hij maakte een
einde aan een omvangrijke amfeta
minesmokkel naar Zweden. Pepmid-
delenkoning Karl Pauksch werd aan
Zweden uitgeleverd. Wederom een
duistere actie waarbij juridische
vraagtekens werden gezet. Als dank
kreeg Gonsalves echter een hoge
Zweedse onderscheiding, het Ridder
schap in de Wasa Orde. Van de
Zweedse politie kreeg hij een ere-sa-
bel.
Deze sabel hing jaren later in zijn
kantoor in Almelo, waar hij in 1973
officier van justitie eerste klasse werd
en later hoofdofficier. Hij maakte er
zich weinig geliefd. Winnie Sorgdra-
ger, de huidige procureur-generaal
in Den Haag en dus collega van Gon
salves, werd als beginnend officier
aangesproken met het 'meisje Sorg-
drager'. Gonsalves vond haar een fla
puit en Sorgdrager ergerde zich aan
zijn ijdelheid en arrogantie. Intern
was de spanning soms om te snijden.
Dat gold ook voor de officieren Van
Riemsdijk (nu officier van justitie in
Zwolle) en Van der Lugt (nu advo
caat-generaal in Leeuwarden). De
drie vertrokken begin '86 mede om
deze reden naar andere arrondisse
menten. Sorgdrager ging naar Arn
hem en werd daar later ook procu
reur-generaal.
Zowel in Limburg als in Almelo was
het Nieuw-Guinea-verleden van
Gonsalves bekend. ,,Er werd wel eens
over gesproken. Hijzelf praatte er
ook over", aldus Sorgdrager.
Actiegroepen als Onkruit en opge
pakte betogers bij de nucleaire op
werkingsfabriek UCN in Almelo deel
den tijdens rechtszaken pamfletten
uit waarin werd gewezen op de rol
van de WD'er Gonsalves in Nieuw-
Guinea. „In de rechtszaal was Gon
salves een hele nare man die een
grote hekel had aan alles wat maar
naar links zweemde: niet alleen On
kruit, maar ook de Anti-kernenergie
beweging en de kraakbeweging",
vertelt een voormalig lid van On
kruit. De Utrechtse advocaat mr.
Tomlow schroomde bij zijn pleidooi
en voor bijvoorbeeld Onkruit niet de
gebeurtenissen in de Baliemvallei op
te rakelen.
Ook de relatie tussen Gonsalves en
de toenmalige burgemeester van En
schede Ko Wierenga, die later voor
zitter werd van de commissie die de
IRT-affaire onderzocht, was op zijn
minst problematisch te noemen. Het
gedoogbeleid van de gemeente inza
ke beperkte hasjverkoop (de 'Koker-
juffer-affaire') werd doofde strijd
vaardige officier van justitie Gonsal
ves getorpedeerd. De verhoudingen
waren hierdoor zo vertroebeld dat
Wierenga weigerde op de afscheids
receptie van Gonsalves een glaasje
sherry te komen drinken. „Wij kon
den niet met z'n tweeën door één
deur", aldus Wierenga.
Onder Korthals Altes en later onder
zijn opvolger Hirsch Ballin steeg de
ster van Gonsalves tot grote hoogte.
Hij kreeg als PG in Den Bosch ook de
portefeuille bestrijding van de geor
ganiseerde misdaad in handen. De
harde, conservatieve liberaal werd
daarmee een soort onderminister
van justitie.
Het fundament onder Gonsalves be
gon te wankelen toen in de nasleep
van de IRT-affaire een brief van hem
uitlekte waaruit bleek dat hij de in
terregionale rechercheteams (IRT's)
en de daarbij betrokken officieren
van justitie onder zijn verantwoorde
lijkheid wilde brengen. Dit tot groot
ongenoegen van de overige vier PG's
die zich in hun macht voelden aan
getast. In de PG-vergadering, die
eens in de twee weken wordt gehou
den, zitten ook mevrouw Sorgdrager
(„Eindelijk is het meisje groot gewor
den") en Van Randwijck, de Amster
damse PG die door de IRT-affaire
ernstig werd beschadigd.
De openbaarmaking van het dossier
'Gonsalves in Nieuw-Guinea' door
het VPRO-radioprogramma Argos,
afgelopen vrijdag, bracht geen nieu
we feiten aan het licht, zo vindt mi
nister Kosto van justitie. Daarom kan
hij de Bossche PG juridisch niets ma
ken, hoewel hij wel graag had gehad
dat Gonsalves de eer aan zichzelf
had gehouden. Maar het karakter en
het verleden van zijn PG kennende,
had Kosto bij voorbaat al moeten
weten dat dat ijdele hoop zou zijn.
En Gonsalves zelf? Die liet gisteren
een verklaring uitgaan naar de pers
en is daarna weer rustig op vakantie
dorst Met een soort grote stofzuiger worden de rupsen verwijderd die
met miljoenen tegelijk de woning van de familie Geurts in het Brabant
se Dorst in bezit hebben genomen. De bomen in de directe omgeving
van het huis zijn reeds kaalgevreten. De familie voelde er niets voor te
wachten tot de rupsen zich tot motvlinders zouden ontpoppen en greep
in. foto anp
Kamer wil brugwachter terug
den haag De Tweede Kamer wil dat demissionair minister Ma-
ij-Weggen (verkeer en waterstaat) zo snel mogelijk de brugwach
ter in ere herstelt. Uit oogpunt van veiligheid en werkgelegen
heid wil de Kamer dat Maij de experimenten terugdraait waarbij
bruggen via de computer op afstand worden bediend. Aanlei
ding is een ongeval op 29 mei bij de Aalsmeerderbrug. Daar
werd een auto tussen de brug en de walkant verpletterd, omdat
de brug werd opgehaald terwijl er een rij auto's op stond.
Bedrijven hebben meeste last van inbraak
den haag Bijna zestig procent van de Nederlandse bedrijven
heeft de afgelopen jaren te maken gehad met inbraak. Daarmee
staat deze vorm van misdaad bovenaan de lijst van veel voorko
mende criminaliteit bij ondernemingen. Vandalisme is goede
tweede met 45 procent, terwijl 31 procent van de bedrijven te
maken heeft met malafide zakenrelaties. Dat blijkt uit een en
quête die bureau Lagendijk heeft uitgevoerd in opdracht van het
Financieel-Economisch Magazine, FEM.
Nederlandse drugkoerier vast
bayonne Franse douaniers hebben een 42-jarige Nederlander
gearresteerd die 3,5 kilo heroïne naar Spanje wilde smokkelen.
De man werd gepakt bij een routinecontrole aan de grens bij Bi-
riatou in de westelijke Pyreneeën. De drugkoerier had de heroï
ne uit Nederland meegenomen en verstopt in het portier van
zijn wagen.
Pesticiden bedreigen wateren
den haag Bestrijdingsmiddelen vormen nog steeds een grote
bedreiging voor de Noordzee en Nederlandse wateren. Veel che
mische stoffen komen in te hoge concentraties voor. In enkele
gebieden die van belang zijn voor de drinkwatervoorziening
overschrijden twintig stoffen de geldende kwaliteitsnormen. Dat
blijkt uit het rapport Speuren naar Sporen II van het Rijksinsti
tuut voor Kust en Zee (RIKZ) en het Rijksinstituut voor Integraal
Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling (RIZA).
Merwedebrug dag eerder open
den haag De werkzaamheden aan de Merwedebrug (A27) bij
Gorinchem zijn ruim een dag eerder klaar dan was voorzien.
Gistermiddag had het verkeer weer grotendeels vrij baan. Aan
nemer Multitechniek krijgt voor de snelle werkzaamheden een
premie van ongeveer 55.000 gulden uitgekeerd. De uitkering
voor snelle arbeid is volgens een woordvoerder van het bedrijf
'vrij uniek' in de aannemerswereld.
In zestien plastic vaten die be
gin vorige week zijn gevonden
in een sloot bij het Zuidholland
se Lekkerkerk bleek geen ille
gaal gedumpt gif te zitten, zoals
de politie aanvankelijk ver
moedde, maar vloeibare amfe
tamine. Dit verslavende pep
middel middel is vergelijkbaar
met cocaïne.
Dé vloeibare amfetamine ver
keerde volgens deskundigen
van het gerechtelijk laboratori
um in de eindfase van fabrica
ge. Alleen het scheiden .van de
chemicaliën en de vaste stof
móest nog worden uitgevoerd.
De vaten hadden een totale in
houd van 1160 liter. De politie
schat de waarde ervan op 'zeker
enkele tienduizenden guldens'.
De straatwaarde ligt vele malen
hoger. 1
leeuwen In de Leeuwense uiterwaarden (Gelderland) is gisteren gebied teruggegeven aan de rivier de Waal.
De werkzaamheden werden verricht door de Bredase burgemeester Ed Nijpels, voorzitter van het Wereld Na
tuur Fonds, en enkele plaatselijke notabelen. Het WNF-project is bedoeld om de natuur langs de oevers van
de grote rivieren meer kans te geven. foto anp
POEDER
NU GRATIS NAVÜl-
PAK BIJ NIEUWE
SUN MICRO.
Nieuwe SUN Micro met
waskracht geeft u tijdelijk meer
dan een stralend resultaat. Want
bij aankoop van een doseercan
krijgt u nu een gratis navulpakl
Kijk in de winkel voor de actie-
verpakking. Zolang de voorraad
strekt.
SUN. SCHONER KAN HET Nlif.
Weer prikacties
haven Rotterdam
rotterdam anp
In de Rotterdamse haven is het
gisteren opnieuw onrustig ge
weest. Ongeveer veertig werk
nemers van de Rotterdamse ha-
venpool SHB legden aan het be
gin van de middag het werk
neer bij het containeroverslag
bedrijf ECT. 's Avonds gingen
vijftig tot zestig SHB'ers bij de
Delta Terminal van ECT in ac
tie. Eerder werd actie gevoerd
bij het overslagbedrijf Unicen
tre. De werknemers van SHB
zijn tot de prikacties overgegaan
uit protest tegen de reorganisa
tieplannen van SHB-directeur
J. Schermer, die de havenpool
wil omvormen tot een zelfstan
diger opererende uitzendorga
nisatie voor de Rotterdamse ha
ven. De werkonderbrekingen
zijn benut om te overleggen
met leden van de onderne
mingsraad van SHB, die door
Schermer buitenspel is gezet,
omdat de OR te lang heeft ge
wacht met het uitbrengen van
een advies over de reorganisa
tie. Schermer is niet van plan de
OR alsnog een kans te geven te
adviseren over de reorganisatie.
De SHB-directie gaat begin vol
gende maand verder met de
verzelfstandiging van de haven-
pool.
Tweede Kamer wil aanpassing van OV-kaart
Minister Ritzen gaat opnieuw met de openbaar-vervoer
bedrijven onderhandelen over de OV-kaart voor studen
ten. De Tweede Kamer gaf de minister gisteren de op
dracht om de kaart zó aan te passen dat studenten die
ervoor hebben gekozen door de weeks gratis te reizen,
dat vrijdag drie uur langer kunnen doen dan nu.
contract gekozen voor twee mo
gelijkheden: of de student reist
door de week gratis en krijgt in
het weekeinde korting of hij
reist in het weekeinde gratis en
krijgt door de week korting.
Minister Ritzen wilde het
weekeinde laten ingaan op vrij
dag om 16.00 uur, maar dat
stuitte op weerstand van het
grootste deel van de Kamer. De
minister zegde toe dat tijdstip te
Op dit moment hebben studen
ten een OV-jaarkaart waarmee
ze op elk gewenst tijdstip gratis
kunnen reizen. De studenten
hebben zo enthousiast gebruik
gemaakt van die mogelijkheid
dat de kosten de pan uitrezen.
En dus hebben de openbaar
vervoerbedrijven en de over
heid in het nieuwe vierjarige
zullen uitstellen tot 19.00 uur.
Bovendien zal Ritzen proberen
het weekeinde ook wat later te
laten eindigen, namelijk op
maandagochtend. Dat doet hij
onder druk van de kleine chris
telijke partijen, die vinden dat
het voor studenten die de zon
dagsrust in ere houden, moge
lijk moet zijn op maandagoch
tend voor negenen gratis of met
korting te reizen.
De aanpassing gaat minister
Ritzen tussen de 13 en 77 mil
joen gulden kosten, zo heeft hij
deze week becijferd. Dat bedrag
bestaat voor een groot deel uit
de 'boete' die het ministerie van
onderwijs moet betalen aan de
openbaar-vervoerbedrijven als
meer dan 53 procent van de
studenten voor een weekkaart
kiest. Volgens de laatste becijfe
ringen van het bureau Intomart
zal 78 procent ervoor kiezen
door de week gratis te reizen,
als het omslagpunt op vrijdag
19.00 uur komt te liggen.
De partijen in de Tweede Ka
mer vinden dat minister Ritzen
in zijn onderhandelingen met
de Nederlandse Spoorwegen en
de andere vervoerders de extra
kosten zo laag mogelijk moet
zien te houden. De minister
heeft gisteren van de Kamer al
vast wat miljoenen 'in de ach
terzak' meegekregen.
Opnieuw actie
tegen Surinaams
drugkartel
den haag«anp
De politie Haaglanden heeft gis
teren en eergisteren een groot
aantal huiszoekingen verricht.
De actie, in samenwerking met
de Fiscale Inlichtingen en Op
sporingsdienst (FIOD), is een
vervolg op een grote politie-ac-
tie, begin mei, tegen het Suri
naamse drugkartel dat vanuit
Paramaribo opereert.
Ook in het buitenland zijn
huiszoekingen gedaan. De poli
tie verwacht dat deze vandaag
kunnen worden afgerond.
De Haagse persofficier van
justitie mr. Zandbergen wilde
niets meer kwijt dan dat het po-
litie-optreden een vervolg is op
de actie van mei, toen de politie
op vijftig plaatsen in Nederland
en in andere landen huiszoe
kingen deed. De actie vloeit
voort uit een gerechtelijk voor
onderzoek tegen twee mensen
die worden verdacht van over
treding van de Opiumwet, het
witwassen van geld en deelna
me aan criminele organisaties.
Aan de actie in mei namen
120 politiemensen en FIOD-re-
chercheurs deel. Een speciaal
politieteam van de politie Haag
landen en Hollands Midden,
het zogenoemde interregionaal
'COPA-team', werkte al twee
jaar aan de zaak. COPA is de af
korting van Colombia-Parama
ribo.
Aantal AIDS-tests
via de huisarts
'opvallend laag'
utrecht anp
Huisartsen gaan in 85 procent
van de gevallen in op een ver
zoek om een AlDS-test. In de af
gelopen vijfjaar werd daarbij in
totaal slechts vijf keer een be
smetting met het AIDS-virus
vastgesteld.
Dit blijkt uit gegevens van de
Peilstations Nederland, een lan
delijk netwerk van 45 huisarts
praktijken die gegevens verza
melen voor het Nederlands in
stituut voor onderzoek van de
eerstelijnsgezondheidszorg (Ni-
vel).
Het Nivel noemt het aantal
door huisartsen aangevraagde
tests opvallend laag. In Frank
rijk ligt het gemiddelde per
huisarts tussen de zes en tien
tests en in Zwitserland op ze
ventien. Het verschil valt vol
gens het Nivel te verklaren
doordat in Nederland ook ano
nieme testmogelijkheden be
staan en hier bijna alleen vrij
willig wordt getest.
