Europese stamhoofden
op Corfu cynisch
en vermoeid bijeen
Feiten &Meningen
Lubbers moet
kandidatuur
nu intrekken
Christen-democratei)
komen er niet uit
^.Ht&tXLLERs.s'Joe/VieieM m-
DONDERDAG 23 JUNI 1994
152
/jfiMli-M K4NV
toch wooir, pe Rijper
vakj re zivape c&mfirreir..
v WAT pe Ty."£G>A£ATHj£
HEEFT Uin^éSftcrr
weer it Nier /vwifc wer
ApfMiwr afteer y
VohZito oir-y—
gSSCHE aaxi«BJ^ENB^ML|
DIE WOW gESCHUU^P \JW mooO' ew
wffiEPHepaj-re^EXj TE f*poe/ft
m niet ew neer niq- F5
-7 Of TE STEIflPEN" J
OPINIE
Ruud Lubbers moet zich voor morgen
avond terugtrekken als kandidaat voor het
voorzitterschap van de Europese Commis
sie. Dat is de enige manier waarop de de
missionaire Nederlandse premier een ver
nederende afgang voor zichzelf en voor de
Nederlandse diplomatie kan voorkomen.
Als Lubbers zelf die moed niet kan opbren
gen. moet het kabinet dat besluit voor hem
nemen. Morgenavond staat op het Griekse
eiland Corfu bij het halfjaarlijkse Europese
topberaad de aanwijzing van een nieuwe
Commissie-voorzitter op de agenda.
De laatste dagen is zonneldaar gebleken
dat binnen de Europese Unie op z'n zachtst
gezegd niemand warm loopt voor Lubbers.
Elf van de twaalf lidstaten lijken liever een
ander als opvolger van de Fransman Jac
ques Delors te wensen. Slechts uit hoffelijk
heid jegens de veteraan van de Nederlandse
politiek wordt dat niet in iedere hoofdstad
even duidelijk gezegd.
Vrijwel onomstreden is het gegeven dat
het de beurt is aan een christen-democraat
om de eind dit jaar vertrekkende socialist
Delors op te volgen. De nieuwe voorzitter
kan daarbij het beste uit één van de kleine
re lidstaten komen, zoals Nederland of Bel
gië. Lubbers past ogenschijnlijk in dat pro
fiel. maar hij heeft zijn kansen verspeeld.
Brusselse insiders menen dat Lubbers
zijn kandidatuur veel te laat heeft gelan
ceerd. De Nederlandse premier werd vorig
jaar al eens hier en daar gepolst, maar zei
pas 'ja' op de avond van de voor zijn partij,
het CDA, desastreus verlopen Tweede-Ka
merverkiezingen. Op dat moment circu
leerden in het exclusieve cirkeltje van rege
ringsleiders en het Franse staatshoofd reeds
andere namen, zoals die van de Belgische
premier Jean-Luc Dehaene.
Als een verongelijkt schoolkind dat zijn
favoriete speeltje door de bovenmeesters
ziet afgepakt, zette Lubbers de afgelopen
maand zijn kandidatuur tegen een groeien
de oppositie vanuit het buitenland toch
door. En passant werd Dehaene als 'onge
schikt' afgeserveerd en werden Bonn en Pa
rijs via een vraaggesprek in de Britse pers al
even ondiplomatiek op de vingers getikt.
Het sterkte de Franse president Mitterrand
en de Duitse bondskanselier Kohl in hun
overtuiging dat Lubbers geen geschikte
voorzitter is.
De genadeklap voor Lubbers kwam giste
ren in Brussel, waar de Europese christen
democraten weigerden een keuze te maken
ten voordele van de Nederlandse kandidaat.
Alleen als unanieme kandidaat van de Eu
ropese Volkspartij (EVP) had Lubbers nog
een reële kans gemaakt. Maar daarvoor was
instemming nodig geweest van Kohl en
Dehaene. Precies de twee staatslieden die
Lubbers zo onheus heeft bejegend.
Dehaene redt het ook zonder de formele
steun van de EVP wel. Zijn voorganger aan
de Brusselse Wetstraat, Wilfried Martens,
gaf aan het slot van de bijeenkomst een
welgemeende en wijze raad. De kandidaat
die de minste steun geniet moet zich terug
trekken. Ruud Lubbers doet er goed aan die
raad nog voor Corfu op te volgen. Hij be
wijst er Nederland, dat niet is gebaat bij in
ternationaal gezichtsverlies en getwist in de
Europese Unie, een laatste dienst mee.
LEIDEN «HANSJACOBS
Fransen lopen
veel te hard
van stapel
De Fransen hadden er beter nog een nacht
je over kunnen slapen alvorens voor te stel
len troepen naar Rwanda te sturen. Presi
dent Mitterrands actiebereidheid om de
slachtpartij te stoppen is prijzenswaardig,
maar zijn motieven lijken niet alleen huma
nitair. Bovendien doet de Franse militaire
interventie waarschijnlijk meer kwaad dan
goed.
Frankrijk bevindt zich in de slechtst
denkbare positie voor een interventie. De
Franse regering heeft namelijk het Rwande
se leger training en wapens verschaft. En
dat leger heeft op zijn beurt de milities ge
traind en bewapend die verantwoordelijk
zijn voor het leeuwendeel van de moorden
onder de Tutsi-minderheid en de Hutu-op-
positie.
De Tutsi-rebellen van het Rwandees Pa
triottisch Front (RPF) beschouwen de Fran
sen als pro-Hutu niet in de laatste plaats
omdat de Fransen ook al in 1990 en 1993
tussenbeide kwam om te verhinderen dat
het RPF de hoofdstad Kigali innam. Deze
vijandigheid zal alleen maar toenemen als
het interventieleger Rwanda via Zaïre en
het door de Hutu's gecontroleerde gebied
binnentrekt.
Ongetwijfeld kan de Franse legermacht
een aantal levens redden door de vluchte
lingen in de kampen te beschermen. Maar
uiteindelijk komen de Fransen tegenover
een vijandig RPF te staan en dat maakt hen
zeer kwetsbaar.
Frankrijk kent een lange post-koloniale
geschiedenis van militaire interventie ten
gunste van dubieuze Afrikaanse leiders. On
vermijdelijk wordt interventie dus be
schouwd als voortzetting van deze onde
mocratische traditie.
De Amerikanen hebben een tegengestel
de fout begaan: getraumatiseerd door hun
ervaringen in Somalië hebben ze tot nu toe
een grootschalige VN-interventie in
Rwanda tegengehouden. Ze traineren met
naitie de levering van vijftig pantservoertui
gen die zijn toegezegd aan de 5.500 man
schappen van de Afrikaanse vredesmacht
dié er onder VN-vlag zou moeten komen.
Maar ook dat is geen 'rechtvaardiging voor
een ondoordacht optreden van Frankrijk
zelfs niet met steun van de VN.
LONDEN THE INDEPENDENT
Politieke generatie nadert de eindstreep
De meesten zijn uitgeblust. Moe van het regeren en cynisch omdat de klad zit in de idealen waar
mee ze een decennium geleden de politiek in stapten. Gemiddeld eens per half jaar ontmoeten de
regeringsleiders van de Europese Unie elkaar in de beslotenheid van de dinerzaal. Op het Griekse
eiland Corfu wijzen ze dit weekeinde de man aan die namens hen Brussel mag besturen. De keus
markeert het einde van een generatie die de politiek van de jaren tachtig maakte.
Dehaene heeft nog heel andere zorgen
Hij mag dan een goede kans maken op de Europese topfunc
tie, de Belgische premier Dehaene heeft nog heel andere zor
gen: de strijd in Orlando, waar de voetbalteams van België
en nederland zaterdag tegen elkaar in het strijd perk treden.
De grootste zorg van Dehaene is dan ook hoe hij zaterdag
middag na afloop van de Europese topontmoeting zo snel
mogelijk naar huis kan om op tijd voor de buis te zitten. „Hij
is een enorme voetbalfan", aldus Dehaene's woordvoerster
Delvou.
Dehaene hoopt dat de persconferenties na afloop van de top
niet te lang duren. Maar voor de zekerheid probeert hij de
Grieken er nog van te overtuigen het protocol te veranderen
zodat hij als eerste Europese leider mag vertrekken. Mocht
dat niet lukken, dan heeft Dehaene nog een andere pijl op
zijn boog. Volgens Delvou hebben de piloten in zijn rege
ringsvliegtuig opdracht gekregen radiocontact met Brussel
te onderhouden zodat de premier reeds op weg naar huis op
de hoogte kan worden gehouden van het verloop van de
voetbalwedstrijd.
'Nederland ligt niet wakker van Lubbers
clubzanger die mediamagnaat werd,
maakt op Corfu zijn debuut. De popu
listische zakenman die met neo-fas-
cisten regeert, is als non-politicus de
anderen een raadsel.
Het belangrijkste besluit op Corfu
wordt de opvolging van Jacques Del
ors. De uitkomst van het diner heeft
vooral symbolische betekenis. Laat de
oude garde nog één keer van zich ho
ren en belast ze Lubbers met het be
heer van de erfenis? Wordt het Dehae
ne de opvolger die de tradities voort
zet? Of durven de stamhoofden het
aan iemand van buiten de eigen kring
te kiezen? De keus bepaalt de wijze
waarop een tijdperk eindigt.
BRUSSEL PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
De christendemocratische
broederstrijd tussen de minis
ter-presidenten van België en
Nederland, Lubbers en Dehae
ne. om het voorzitterschap van
de Europese Commissie gaat
onverkort door. De Europese
christen-democraten zijn er gis
teren niet in geslaagd één kan
didaat naar voren te schuiven
voor de baan aan het hoofd van
de Eurocratie. Daarmee groeit
de kans op een patstelling, wan
neer de regeringsleiders van de
12 EU-landen morgenavond op
Corfu de nieuwe topfunctiona
ris moeten aanwijzen.
Dat bleek gisteravond na afloop
van een vergadering in Brussel
van de Europese Volkspartij
(EVP), het samenwerkingsver
band van de christen-democra
ten.
EVP-voorzitter Wilfried Martens
zei de indruk te hebben dat zo
wel Lubbers als Dehaene bereid
zijn hun kandidatuur in te trek
ken als een van beiden een dui
delijke meerderheid van de EU-
landen achter zich krijgt. Toe
zeggingen heeft hij echter niet,
behalve dat België en Neder
land geen officiëel veto zullen
uitspreken over eikaars kandi
daten. De Belgische ex-premier
Martens ontkende met klem dat
hij zelfbelangstelling heeft voor
het commissievoorzitterschap.
De kansen van Dehaene wor
den in Brussel iets hoger aange
slagen dan die van Lubbers,
maar de de race tussen de twee
is nog niet gelopen. Bondskan
selier Kohl maakte gisteravond
wel opnieuw duidelijk dat hij
een uitgesproken voorkeur voor
Dehaene heeft, zo bevestigden
aanwezigen bij het EVP-beraad.
Maar volgens Lubbers heeft de
Duitser ,,geen echt grote bezwa
ren" tegen de Nederlander naar
voren gebracht. De meeste
EVP'ers zwaaiden de twee kan
didaten gisteravond in het
openbaar plichtmatig lof toe.
Kohl riep de twee kandidaten
zelfs op „elkaar te kussen" als
teken van de goede atmosfeer
tussen de christen-democraten.
Door het mislukken van de
EVP-bemiddeling is de kans al
leen maar groter geworden dat
morgenavond op Corfu een pat
stelling ontstaat tussen de pre
miers der Lage Landen. Lubbers
zei niets voor uitstel van de be
slissing te voelen, maar Kohl
maakte duidelijk dat hij niette
min wel rekening houdt met die
mogelijkheid. In dat geval dreigt
een ruzie met het nieuwe Euro
pees Parlement, dat de voor
dracht voor de commissievoor
zitter moet goedkeuren. „Ik wil
daarover geen ruzie, en wil in
geen geval uitstel", aldus Kohl
die per 1 juli het voorzittersch
van de Griek Papandreou ovei
neemt. „Maar als we op Corfu
niet tot een besluit komen, zal
ik tamelijk snel een nieuwe to
conferentie bijeenroepen om
knoop door te hakken".
De Duitse ambassade in Den
Haag denkt intussen niet dat<
Nederlands-Duitse betrekkin
gen zullen verharden als gevol
van de Duitse opstelling inzak
de opvolging van EU-topman
Delors. „Ik denk niet dat Nedö
land echt wakker ligt van de
heer Lubbers", aldus persatta
ché Gerhard Aimer. „Dat zou
wel anders zijn als het ging on
een WK-finale Nederland-
Duitsland."
De Duitse voorkeur voor
Dehaene zou de ergernis heb
ben gewekt van een aantal
Tweede-Kamerleden. Volgens
hen zou de kennelijke tegen
stand van Bonn tegen Lubber
het verder aanhalen van de be
trekkingen tussen Bonn en De
Haag niet vergemakkelijken. I
Duitse ambassade ontkent
evenwel dat er sprake is van
echte 'tegenstand' tegenLub-
bers.
Almer: „Voorkeur voor de een
betekent niet dan men de and
niet geschikt acht. Er zijn mee
kandidaten en maar één kan
.het worden. Moeten de ander
dan gelijk maar kwaad wordes
en zeggen dat het een actie is
van wantrouwen tegen hen? Ai
Lubbers het wordt, raken dan
de verhoudingen tussen Nede
land en België verstoord?"
Volgens een recente enquête
van deze krant staan twee opi(
drie Nederlanders positief te
genover de kandidatuur van i
Lubbers. Van boze telefoontje!
van Nederlanders naar de Dui
se ambassade is volgens Alme
evenwel nauwelijks sprake. „Ml
hebben in totaal vier telefoon
tjes gehad de afgelopen dagen)
Heel beleefde, om ons te verte)
len dat men niet blij is met de
opstelling van Duitsland in de}
kwestie."
BRUSSEL/DEN HAAG GPD-ANP
Door een technische onvoll)
menheid is onder de beschd
wing over de zaak-Chabot gis*
ren een stukje tekst weggevalla
Er had moeten staan
Bij het schrijven van dit artil}
is gebruik gemaakt van het bij
zondere nummer over hulp tj
zelfdoding in de psychiatrie va
het Maandblad geestelij}
volksgezondheid, 1993 nr. 7/8.1
WIM STEVENHAGEN
Het is het hoogtepunt van elke Eu
ropese topconferentie. Voor de échte
wereldpolitiek trekken de bazen zich
terüg in de dinerzaal. Ministers noch
diplomaten mogen dit heiligste der
heiligen betreden. Notulisten worden
niet toegelaten. Slechts een enkele
tolk is welkom bij Helmut en Fran
cois, Ruud en Jacques, Felipe en Ani-
bal.
Toch is het geen vriendenclub. De
sfeer tussen de dorpsoudsten is soms
juist om te snijden. De enige vrouw
die ooit tot het gezelschap doordrong,
de Britse Margaret Thatcher, werd
door de anderen verafschuwd. De
Franse premier Jacques Chirac noem
de haar 'die huisvrouw', Helmut
Schmidt pakte demonstratief de krant
wanneer zij het woord nam.
In het Achillionpaleis op Corfu komen
ze morgenavond weer samen, onder
regie van de 75-jarige Griekse premier
Andreas Papandreou. Diplomaten
hebben de agenda met zijn lange
pauzes en siësta's bestudeerd als een
gezondheidsbulletin. Ze zijn tot de
conclusie gekomen dat de aan een
hartkwaal en lichte seniliteit lijdende
Griek alleen al fysiek moeite zal heb
ben de touwtjes strak in handen te
houden.
Zijn collega's haten de ondankbare
Griek. Ondanks een anti-Europa-hou-
ding streek hij begin jaren tachtig 28
miljard gulden uit Brussel op. En het
gezeur over Macedonië, Turkije en
Cyprus hangt de collega's al bij voor
baat de keel uit.
Een voor een zal Papandreou ze wel
kom heten in de paleistuinen. Eerst
komt Jacques Delors, die tien jaar de
scepter zwaaide als voorzitter van het
dagelijks bestuur van de Europese
Unie. Hij is de enige ambtenaar die
toegang heeft tot het stamhoofdenbe-
raad. Mitterrand sluit de rij en wordt,
zoals het protocol voorschrijft, met
een stijve handdruk begroet door zijn
eigen premier, Balladur. Als Frans
president is hij de hoogste in rang en
de rest kan dus op hem wachten.
Wie de dinertafel rondkijkt, wordt ge
troffen door de verschillen tussen de
twaalf mannen. De Portugees Anibal
Cavaco Silva (54) lijkt arrogant en au
toritair, maar blijkt een roddelaar met
een enorm gevoel voor humor. Albert
Reynolds, de 58-jarige Ier, is een
rechtlijnig en simpel man. In een grijs
verleden reisde hij als amateurzanger
van country- en westernsongs zijn
land rond, getooid met comboyhoed
en klappertjespistool.
Naast hem zou normaal gesproken
Ruud Lubbers zitten, die het zelfs tij
dens het eten niet kan laten over dos
siers en details te praten. Ditmaal zal
vice-premier Kok echter aanzitten, en
namens de Belgen minister van bui
tenlandse zaken Willy Claes; Lubbers
en de Belg Dehaene nemen als kandi-
daat-EU-voorzitter niet aan het diner
deel. Iemand die het gezelschap op
zijn duimpje kent zegt wel over Lub
bers: „Zijn betweterigheid is soms
ontzettend irritant". Vooral Helmut
Kohl. de gemoedelijke 64-jarige bur
gervader van Duitsland, ergert zich
aan de Hollander.
Wanneer Herr Bundeskanzler zwijgt,
neemt Monsieur le Président het over.
Mitterrand geldt als gecultiveerd en
kosmopolitisch, een levendige diner-
gast, die zijn ideeën grandeur verleent
door ze op gedragen toon uiteen te
zetten. Ook de Fransen zien Lubbers
niet zitten.
Als na afloop van het diner bij een
haardvuur koffie met cognac wordt
geserveerd, valt vooral op dat de over
eenkomsten tussen de twaalf stam
hoofden toch sterker zijn dan de ver
schillen. Samen vormen ze een gene
ratie politici die over haar hoogtepunt
heen is. Het is de lichting die begin ja
ren tachtig met veel ambities en plan
nen aan de macht kwam.
Cavaco Silva wilde Portugal vanaf
1985 snel de moderne tijd binnen
voeren. Gonzalez, met zijn 52 nog
steeds een der jongsten, probeerde
Spanje elf jaar geleden in socialisti
sche zin te hervormen. Mitterrand en
Papandreou waren even daarvoor, in
1981, gestart met hun linkse experi
menten. Ter rechterzijde beloofden
Thatcher, Kohl, Lubbers, de Belg Mar
tens en de Deen Schlüter juist finan
cieel orde op zaken te stellen.
Stuk voor stuk zijn ze gematigder ge
worden. Uit ambtelijke rapporten
klinkt de klacht dat ze in de tweede
helft van de jaren tachtig, toen het
economisch beter ging, de teugels
flink hebben laten slippen. De jongste
recessie lijkt van hen teveel gevraagd.
Het is ook de politieke generatie van
'Maastricht'. Het had de bijdrage van
Kohl en Mitterrand aan de wereldge
schiedenis moeten worden, de defini
tieve stap naar Europese eenwording.
Maastricht zou-tevens éen antwoord
vormen op de ineenstorting van het
communisme en op de Duitse her
eniging. Maar de oorlog op de Balkan,
de valuta-crises en de ruzies over Eu
ropese structuren legden de beper
kingen bloot van het aan de diner- en
tekentafels ontworpen Europa.
Bijna allemaal hebben ze bij de
laatste verkiezingen een flink verlo
ren. Het afbrokkelen van hun macht
is met twee opmerkelijke verschijnse
len gepaard gegaan: hun tijdperk ein
digt in een sfeer van schandalen, en
geen van allen hebben ze voor krach
tige troonopvolgers gezorgd. Want ze
hebben elke potentiële bedreiging
voor hun kroon vroegtijdig de kop in
gedrukt.
Elke Europese topconferentie blijkt de
veteranenclub weer een lid te hebben
verloren. Thatcher werd als eerste
vervangen door John Major (53),
wiens leiderschap overigens ook al
weer in gevaar is. In Ierland werd pre
mier Haughey in 1992 na meer dan
tien jaar aan de kant gezet. Opvolger
Reynolds werd als tussenpaus op de
troon gehesen. In België werd Mar
tens na twaalf jaar ingewisseld voor
zijn trouwe rechterhand Dehaene.
Maar in politiek opzicht is de Belg,
net als Major en Remolds, weinig
meer dan de nieuwe editie van een
stukgelezen boek.
De anderen weten dat het einde nabij
is. De 'oude vos' Mitterrand (77) ver
trekt volgend jaar. Hij laat zijn Socia
listische Partij als een rokende puin
hoop achter. 'El One', nummer één,
Gonzalez heeft geen meerderheid van
het Spaanse volk meer achter zich.
Opschudding over persoonlijke verrij
king door het hoofd van de Guardia
Civü, de Staatscourant en de Centrale
Bank dreigen hem de das om te doen.
Zelfs de zo lang 'zuivere' Nederlandse
politiek is besmet geraakt. Nooit eer
der kwamen Justitie en Politiek zo in
opspraak als in de nadagen van het
Lubbers-bewind. De manier waarop
kroonprins Brinkman voor het oog
der natie door de vertrekkende CDA-
leider werd vernederd en verraden,
viel in de andere landen op als weinig
kies. Zelfs Kohls personeelsbeleid, dat
toch nauwelijk overlevenden kent,
was nimmer zo ruw. Kohl zelf lijkt
nog niet aan vervanging toe: ondanks
alle gebroken verkiezingsbeloftes over
een goedkope Duitse eenwording ste
vent hij als enige van deze generatie
af op verlenging van zijn mandaat.
REVOLUTIE
Slechts in twee landen heeft de wisse
ling van de wacht echt nieuwe gezich
ten opgeleverd. In Denemarken viel
in 1993 de conservatieve premier
Schlüter na tien jaar over een leugen
in het parlement. Zijn opvolger, de
sociaal-democraat Rasmussen, komt
uit de vakbeweging en heeft maar een
korte politieke scholing achter de mg.
Het scherpst is de revolutie in Italië,
waar de kaste-Andreotti is wegge
vaagd. Silvio Berlusconi, de nacht
Enkele van de stamhoofden tijdens een vorig onderonsje, juni 1992 in Lissabon. Van links naar rechts: Lubbers, Andreotti, Gozalez, Reynolds en
Delors. foto reuter paul hanna
