Lobbyclubs, actie- en
adviesgroepen lopen
deur informateurs plat
Feiten &Meningen
Betuwelijn
op de tocht
Griekse terreurbeweging
richt zich op toeristen
ID-plicht en belasting
Getalsverhouding kabinet alleen voor achterban interessant
WOENSDAG 15 JUNI 1994
De noodzaak v
Elke dag herhaalt zich weer hetzelfde ritueel
op het Binnenhof. Bolkestein, Kok en Van
Mierlo putten zich uit in nietszeggendhe
den. maar laten blijken dat de sfeer on
veranderlijk goed is. Het is heel lang gele
den dat we een kabinetsformatie hebben
gekend, die zich zo in de politieke binnen
kamertjes afspeelt als de huidige.
Het volk is stemvee, niet meer en niet
minder. Kok heeft dat nog eens nader toe
gelicht. door de mensen die op hem heb
ben gestemd duidelijk te maken dat zij hem
maar niet moeten houden aan zijn verkie
zingsprogramma en verkiezingsbeloften.
Kok decreteert dat de wereld inmiddels
een half jaar verder is en dus is veranderd.
De kiezer en zijn achterban mogen hem
dus niet aan zijn beloften houden. Ie vraagt
je ondertussen wel af. waarom je dan nog
naar de stembus zal gaan, als beloften er
zijn om te breken.
Ik heb dat overigens al tijdens de verkie
zingscampagne voorspeld. Kok had een on
realistisch programma, dus zou wel door de
bocht moeten gaan. Ik wist niet dat hij deze
bocht zo soepeitjes zou nemen en dat nog
wel ongestraft. Niemand schijnt zich daar
meer om te bekommeren, zeker de Neder
landse pers niet. Dit soort afglijden is in
middels net zo gewoon geworden als de fi
les op de vaderlandse wegen.
Uitgelekt is ook dat de Betuwelijn op pro
blemen stuit. Vooral D66 zit met deze goe
derenspoorlijn naar Duitsland behoorlijk in
zijn maag. De partij
was er in het vorige
parlement al geen
groot voorstander
van. De milieube
lasting van de
spoorlijn is zwaar en
de omwonenden
zullen er veel last
van hebben. Om de
paar minuten den
dert immers een
lange goederentrein
voorbij hun huizen,
scholen, kantoren
en fabrieken.
i die lijn is ook nooit echt
aangetoond. Zelfs bij een optimale benut
ting van die lijn zal er nog steeds maar een
fractie van het aantal naar Duitsland te ver
voeren containers over deze spoorlijn gaan.
De bulk van dat transpon blijft voor reke
ning komen van de Rijnvaan en ook de
vrachtauto blijft een forse deun meezingen.
Niét is onderzocht of door verbetering
van de Rijnvaan de toename van het con
tainertransport via de rivier kan worden op
gevangen. Een schone en milieuvriendelijke
manier van vervoer die met de moderne
binnenvaartschepen nauwelijks langer
duurt dan met de trein. Een mooie termi
nal, door ons te bouwen in Duisburg, zet de
containers dan op het volgende schip, de
trein of de vrachtwagen.
Ook is niet onderzocht of Rotterdam en
Antwerpen samen de bestaande spoorweg
verbinding tussen België en de Bondsrepu
bliek zouden kunnen exploiteren. Het gaat
om een reeds bestaande verbinding, die al
leen maar zou moeten worden gemoderni
seerd. De lijn gaat bovendien door een heel
bevolkingsarm gebied. Het zou een mooi
staaltje van Europese samenwerking kun
nen zijn. Maij-Weggen vond het, zoals de
meeste politieke bestuurders die zich in iets
vastbijten, helemaal niet nodig om al deze
alternatieven serieus te onderzoeken.
En als het dan toch moet, waarom dan
niet de hele trein van A tot Z onder de
grond? Maij kreeg bijkans een woede-aan
val als werd gesproken over dat idee en
betichtte de bedenkers van die ondergrond
se spoorweg zelfs van sabotage van haar
mooie plannen met de bovengrondse Betu
welijn.
Ondertunneling blijkt niet alleen tech
nisch haalbaar, maar zelfs financieel niet
heel veel duurder uit te komen dan de hui
dige lappendeken van bovengrondse lijnen,
ondertunneling op gevoelige trajecten en
verdieping op weer andere trajecten. Daar
naast schept zo'n ondergronds gebouwde
spoortunnel van zo'n 180 kilometer lengte
de uitgelezen gelegenheid om ervaring op
te doen met ondergronds bouwen zonder
boven de grond de boel overhoop te moe
ten gooien. Dat is natuurlijk nooit weg in
een overbevolkt land als het onze.
De paarse coalitie schept de mogelijkheid
om al deze alternatieven voor de huidige
Betuwelijn eens mooi uit te zoeken en op
een rijtje te zetten. Het resultaat zou dan
kunnen zijn een goede afweging van de al
ternatieven en wellicht zelfs steun van de
bevolking voor de Betuwelijn. De bestuur
ders van Rotterdam zouden daar blij mee
moeten zijn, in plaats van die verontwaar
diging over een mogelijk uitstel van een
jaar.
Taxi-chauffeurs, rooms-katholieke bisschoppen en Westlandse plattelandsvrouwen, allemaal
hebben ze hun weg naar de informateurs gevonden. Hun klaagzang kruipt in vele toonaarden
tegen de muren van de Eerste Kamer op, maar het refrein is steeds hetzelfde: geef ons meer aan
dacht, geef ons meer geld. Of zoals een van hen zijn verzoek om minstens een half miljard
kracht bijzette met: 'Iemand die dit niet accepteert, is gek'.
Zakelijk, smekend, vriendelijk, reso
luut, danwel dreigend, geen enkel
middel wordt onbeproefd gelaten.
Net als de toon is ook de omvang van
de verzoekschriften aan de informa
teurs in alle hoogten vertegenwoor
digd. Van een enkel velletje via de fax
verstuurd, tot lijvige rapporten van
dito heren die maanden van noeste
arbeid geringband over de tafel schui-
Als het niet te dik is, lezen ze de ad
viezen door klinkt het temerig uit de
mond van de woordvoerder van de
informateurs. Wat er na lezing mee
gebeurt, laat hij in het midden. Overi
gens slaan alle actie- en adviesclubjes
de plank enigszins mis met de indrin
gende oproepen aan de informateurs.
Hun rol is immers niet meer dan die
van wegvereffener voor de formateur
(tevens beoogd minister-president),
bij wie een verzoekschrift meer effect
kan sorteren.
Inwilliging van de verzoeken is niet
alleen onmogelijk vanwege de tegen
strijdige belangen, maar ook finan
cieel absoluut onhaalbaar. Alles bij el
kaar opgeteld, gaat het om een onge
dekte cheque van vele miljarden gul
dens. Maar het zij toegegeven: als het
gaat om het korten op andermans
beurs, bezit Nederland een onuitput
telijke bron van creativiteit. Miljarden
blijken doelloos op buurmans begro
ting te rusten en kunnen dus moeite
loos worden ingezet voor dat ene al
lesoverheersende belang, dat bij nog
langere veronachtzaming Nederland
mee de afgrond in sleurt.
Sommige adviezen kunnen de infor
mateurs niet naar de papierversnip
peraar verwijzen. Laat staan de drie
fractievoorzitters, die uiteindelijk de
politieke verantwoordelijkheid dra
gen. Clubs als de Sociaal-Economi
sche Raad, De Nederlandsche Bank
en de CEC (topambtenaren) beïn
vloeden met hun rapporten de onder
handelingen over een nieuw kabinet.
Alle drie hameren op forse ingrepen
in de sociale zekerheid en de subsi
diestroom, hoewel omvang en plek
verschillen.
Andere adviezen die zeker hun spo
ren zullen nalaten in een paars re
geerakkoord, zijn die van de commis-
sie-Welschen (de bezem door de ge
zondheidszorg), de commissie-Don-
ner (idem bij het openbaar ministe
rie) en de commissie-Andriessen (200
gulden netto erbij voor werkenden).
Zo ook de ongevraagde aanbevelin
gen van traditionele lobby-clubs als
vakbeweging, werkgeversorganisaties
en de Vereniging Nederlandse Ge-
Kunnen bovengenoemde lobby-clubs
nog enige illusies koesteren over de
invloed van hun inbreng, veel hope
lozer ziet het eruit voor de Stichting
Terzake, de Landelijke Studentenvak
bond (LSVb), de Dierenbescherming,
de Nederlandse Maatschappij tot be
vordering der Tandheelkunde (NMT),
de Nederlandse Organisatie voor
T echnologisch Aspectenonderzoek
(NOTA) en de Westlandse Land- en
Tuinbouwvrouwen. Zeker niet onin
teressant hun inbreng, maar wat
moeten de kabinetsonderhandelaars
ermee?
Zoals de Stichting Terzake (met Ra-
bo-topman Wijffels en oud-milieumi
nister Winsemius in de gelederen) die
naast een half miljard voor landbouw
en natuur ook nog eens lastenverlich
ting wil. Dreigend laat voorzitter Van
Dijk weten dat anders de agrarische
sector hetzelfde lot beschoren is als
de scheepsbouw en textiel: volledige
sanering. Of de Nederlandse Vereni
ging voor Rechtspraak die stelt dat
het tekort aan rechters 'de geloof
waardigheid van de rechterlijke
macht ondergraaft' en dat in de vier
grote steden de 'verloedering doorzet
en opstand dreigt'.
Minder dreigend maar niet minder
klemmend is de oproep van de
rooms-katholieke bisschoppen tot
een kruistocht tegen de structurele
armoede. Grondige herziening van
het economische stelsel is volgens dit
paarse gezelschap 'onontkoombaar'.
Eenmaal in de pen geklommen uiten
de bisschoppen gelijk hun zorg over
de nieuwe Euthanasiewet, de teloor
gang van de publieke omroep en de
verschraling van het bijzonder onder
wijs.
ILLUSTRATIE TOM JANSSEN
Richt de lokroep van de meeste clubs
zich tot de geldbuidel, sommige ne
men de informateurs werk uit han
den door vast wat tekstjes aan te leve
ren voor een nieuw regeerakkoord.
Zo presenteerden de verenigde jonge
renorganisaties onlangs een Groen
Regeerakkoord. De Dierenbescher
ming houdt het klein en verzorgt
slechts één paragraaf: die over de er
kenning van de intrinsieke waarde
van dieren. Waar een konijn groot in
kan zijn.
Natuurlijk laten ook Greenpeace, het
Landbouwschap, Natuurmonumen
ten, de Raad voor het Overheidsper
soneel, de Raad van Advies voor de
Ruimtelijke Ordening, de KNV-Taxi,
ANWB, ouderenorganisaties en de
zorgsector zich niet onbetuigd.
Een lichtpuntje tussen al deze miljar
denclaims is het briefje van de tand-
artsenclub NMT. Zij reiken de infor
mateurs een plan aan waarmee 500
miljoen gulden kan worden bespaard.
Pik in, voordat de druppel verdampt.
Inmiddels dient een tweede stroom
adviezen zich bij de informateurs
aan: reacties op de eerste vage be
leidsvoornemens van de paarse coali
tie. Betuwelijn opnieuw ter discussie?
Rotterdams burgemeester Peper weet
zeker dat 'Nederland naar de knop
pen gaat'. Bij de NS spreken ze al over
een 'calamiteit van de eerste orde'.
Eind vorige week ontplofte in
het Hotel Plaka, in het hart van
het toeristendistrict van de
Griekse hoofdstad Athene, een
bom. Terwijl de gasten in pa
niek uit het hotel de straat op
vluchtten, veroorzaakte de ex
plosie bij de Grieken nauwelijks
enige opschudding. Een groep
die zichzelf de Anti-Staat Strijd
noemt, heeft de verantwoorde
lijkheid voor de bomaanslag op
geëist. Deze organisatie wordt
gerund door 17 November of El-
las, de twee belangrijkste ter
reurbewegingen in Griekenland.
Volgens deskundigen is 17 No
vember een van de succesvolste
terreurbewegingen ter wereld.
In haar 19-jarige bestaan is de
organisatie nog nooit door een
veiligheidsdienst geïnfiltreerd
en is geen van haar leden gear
resteerd.
Die ogenschijnlijke immuniteit
heeft zelfs tot de veronderstel
ling geleid dat de organisatie
banden heeft met vooraan
staande figuren in Pasok, de so
cialistische partij die Grieken
land regeert. Hoewel Grieken
land lid is van de EU en de
NAVO, hangt Pasok een anti
westerse ideologie aan die niet
veel verschilt van de opvattin
gen van 17 November. De ter
reurbeweging heeft zich ver
noemd naar 17 november 1973
toen twintig studenten door de
militaire junta werden ver
moord.
THE INDEPEMDEN'I
De jongste fase in de terrei
campagne begon in maart, toer
Franse en Duitse culturele
tuten het doelwit van bomaan
slagen werden, gevolgd door
aanslagen op de auto's van di
plomaten en VN-eigendom-
men. Hoewel er dit jaar nog nii
mand bij de aanslagen is omgei
komen, waarschuwen Europese
diplomaten dat het slechts eén
kwestie van tijd is voordat er
dodelijke slachtoffers vallen.
Door hun doelwitten te veran
deren, is het de terroristische
groeperingen gelukt de sympa
thie van het publiek te behou
den. Eén op de vijftien Grieken
zegt nooit een lid van 17 No
vember aan de politie te zullen
overhandigen. Andere opinie
peilingen bevestigen een anti-
Europese trend. Maar liefst 55
procent van de Grieken is van
mening dat hun land zijn
Griekse identiteit moet verster: r
ken, in plaats van zijn Europesé
identiteit. ,-y-y
ATHENE LEONARD DOYLE
VERTALING: MARGREET HESLINGA
BELASTING BELICHT
Sinds 1 juni moet iedereen in
Nederland zich tijdens het werk
kunnen identificeren. Voor de
fiscus is dit een machtig contro
lemiddel om het zwartwerken
tegen te gaari. Werkgevers wor
den door de ID-plicht opgeza
deld met een extra administra
tieve last. Zij moeten namelijk
voortaan aan iedereen die ze in
dienst nemen om een ID-bewijs
vragen.
Het rijbewijs is hiervopr niet
voldoende omdat deze de na
tionaliteit niet vermeld. De
nieuwe kracht zal zijn paspoort,
toeristenkaart of de gemeente
lijke identiteitskaart (die in
sommige gemeenten, waaron
der Haarlem, niet te verkrijgen
is) moeten laten zien. Van het
ID-bewijs moet de werkgever
een kopie bij de loonadmini
stratie bewaren. Daarnaast
moet de aard en het nummer
van het ID-bewijs apart in de
loonadministratie worden gere
gistreerd.
Houdt de werkgever zich niet
aan deze regels, dan voldoet hij
niet aan de inlichtingenplicht
die hij tegenover de fiscus heeft.
Dat kan nare gevolgen hebben.
Het levert ten eerste een straf
baar feit op waarvoor hij kan
worden vervolgd. Daarnaast
loopt hij de kans dat de belas
tingdienst loonbelasting heft te
gen het hoge zogenaamde 'ano-
niementarief van 60 procent,
waar normaal een lagere heffing
had kunnèn volstaan.
Hét is dus oppassen geblazen.
Te meer daar het smoesje: 'Ik
ben vanmorgen begonnen', niet
meer opgaat. De identificatie
moet namelijk plaatsvinden
voordat de werkzaamheden zijn
begonnen en men mag dus niet
wachten, zoals bij de loonbelas
tingverklaring, tot de eerste
loonbetaling.
Voor werknemers die voor 1 ju
ni al in dienst zijn, geldt een
overgangsmaatregel, welke in
houdt dat deze werknemers
zich vöör 1 juni 1995 met een
ID-bewijs bij hun werkgever
moeten melden. Doet men dit
niet dan loopt men weer kans
dat de werkgever 60 procent
loonbelasting moet inhouden.
Voor werknemers die via een
uitzendbureau of via een onder
aannemer werken, hoeft de te
werkgever niet naar de identi- u
teit te vragen. Hier moet het uit^
zendbureau of de onderaanne- p:
mer zelf voor zorgen. Voor
stagiaires geldt de ID-plicht e]
weer wel. e(
De werknemers zelf moeten jr
voortaan op het werk hun ID-
bewijs op zak hebben. Komt er p
namelijk een controle van bij-
voorbeeld de belastingdienst of
de bedrijfsverenigingidan;iTio,?,t g.
men dit bewijs op verzoek kum
nen tonen. Het rijbewijs is in dj|Jr
soort gevallen wél voldoende.
Aangezien veel Nederlanders
nog altijd met de auto naar het
werk gaan, zal dit niet het
grootste struikelblok vormen.
Daarnaast zal de werkgever zjjn
werknemers meestal op tijd I
kunnen waarschuwen als de be
lastingdienst voor controle op D
bezoek komt. De belasting
dienst kondigt zijn controles j_
namelijk altijd keurig per briefp
aan, behalve dan wanneer de 0
FIOD een bezoek brengt. tj
Wie geen ID-bewijs kan tonen,
is in principe strafbaar. Om te
bevorderen dat iedereen in het f,
bedrijf zijn ID-bewijs bij zich h
heeft, rust er op de werkgever
een zogenaamde 'zorgplicht'.
Volgens de toelichting op de
wet kan de werkgever aan deze
zorgplicht voldoen door bij
voorbeeld een beveiligingsfunc
tionaris van het bedrijf op te
dragen om steekproefsgewijs
werknemers te controleren.
Maar moet de soep wel zo heet
gegeten worden? Het is niet te
verwachten dat de fiscus op
eens op grote schaal identiteits
controles gaat houden. In het
algemeen wordt de ID-plicht
gezien als een extra wapen in dt
strijd tegen het zwartwerken.
De keurig belasting betalende
arbeider hoeft dan ook in eerste j
instantie niets te vrezen van de
ID-plicht, maar het blijft na- j
tuurlijk altijd verstandiger om t
het ID-bewijs op zak te hebbea
Informatie over dit ondenverp
is te vinden in de brochure 'Uw
bedrijf en de identificatieplicht
Wat moet u weten?', die is
te vragen bij het ministerie van
sociale zaken en werkgelegen
heid, tel: 070-3334455.
RUDYANDEWEG
hoogleraar
politieke
wetenschappen
aan de
Rijksuniversiteit
van Leiden
Bureau Interview heeft op de avond van de Eu
ropese verkiezingen onderzocht wat men zou
hebben gestemd als het geen Europese, maar
Kamerverkiezingen waren geweest. Daaruit
blijkt dat de drie paarse partijen juist iets verder
uitlopen op een nog steeds terugvallend CDA.
Zelfs Bolkesteins aankondiging, vorige week, dat
Kok wat hem betreft premier mocht worden
heeft dus niet tot veel protest onder de liberale
kiezers geleid.
Interessanter is Bolkesteins eis dat de WD in het
kabinet evenveel zetels moet krijgen als de PvdA
omdat de premier bij de zetelverdeling dubbel
•zou tellen. Dat PvdA en D66 die eis niet onmid
dellijk afwezen, is tekenend voor de behoedza
me sfeer van deze kabinetsformatie.
Hoe anders was het in 1977 toen Van Agt ook
eiste dat het CDA evenveel ministersposten zou
krijgen als de PvdA. Er moesten twee nieuwe in
formateurs aan te pas komen om Van Agt uit
eindelijk zijn zin te geven, maar het was het be
gin van het einde van de pogingen een tweede
kabinet-Den Uyl te vormen. Een inderhaast bij
eengeroepen PvdA-partijraad wees deelname
aan een kabinet met zo'n zetelverdeling af, en
toen Den Uyl toch doorging met formeren,span
den twee PvdA-leden zelfs een kort geding tegen
hem aan.
Dat was dan ook de tijd van de meerderheids
strategie, die inhield dat de PvdA alleen wilde re
geren wanneer zij in het kabinet een getalsmatig
overwicht kreeg. In het kabinet-Den Uyl hebben
de getalsverhoudingen af en toe een doorslagge
vende rol gespeeld. Dat kabinet bestond uit tien
progressieve ministers (PvdA, D66 en PPR) en
zes confessionele ministers (KVP en ARP). Deze
twee groepen ministers vergaderden elke don
derdagavond apart om de strategie voor de mi
nisterraad van de volgende dag te bepalen.
Dat was vooral van belang als er ook gestemd
ging worden. Zonder dat vooroverleg hadden wij
bijvoorbeeld een heel andere Oosterscheldedam
gekregen. Het kabinet-Den Uyl was verdeeld
over de laatste fase van de Deltawerken. Alle zes
confessionele en vier progressieve ministers
vormden samen een meerderheid voor de goed
koopste oplossing: afsluiting van de Oosterschel-
de.
Deze zes overige progressieve ministers prefe
reerden uit het oogpunt van milieubescherming
een veel duurdere, doorlaatbare stormvloedke
ring. In het vooroverleg van de progressieve mi
nisters waren deze zes echter in de meerderheid
en werd afgesproken dat alle progressieve minis
ters dat standpunt moesten verdedigen in de
ministerraad. De doorlaatbare dam kwam er.
In latere kabinetten heeft de zetelverdeling nooit
zo'n grote rol gespeeld en de PvdA heeft haar
meerderheidsstrategie allang los gelaten. Stem
mingen worden in de ministerraad gemeden,
zeker wanneer het meningsverschil ook langs
partijlijnen loopt. Door zo'n stemming worden
de coalitie-verhoudingen op scherp gezet en
dreigt het gevaar van kabinetscrisis.
Bolkestein was eerder minister in het tweede ka-
binet-Lubbers, dus hij kent de betrekkelijkheid
van getalsverhoudingen in het kabinet. Een
evengroot aantal ministers voor WD en PvdA
heeft voor hem en zijn partij vooral symbolische
betekenis. Kok en Van Mierlo zullen een zetel
verdeling van 5-5-4 waarschijnlijk accepteren,
want alleen door het kabinet uit te breiden is
een betere afspiegeling van de krachtsverhou
dingen tussen de regeringspartijen mogelijk.
Veel belangrijker dan het aantal zetels is de
vraag welke ministersposten naar welke partij
gaan. Partijen hebben zo hun voorkeuren voor
bepaalde posten. Kijkend naar het verleden
blijkt de PvdA vooral Financiën (van Lieftinck tot
Duisenberg en Kok) en Sociale Zaken (van Drees
tot Den Uyl) te willen bezetten.
Toch zal Kok één van de twee moeten laten val
len omdat WD en D66 ook in de sociaal-econo
mische sector vertegenwoordigd willen zijn. De
WD hecht traditioneel aan Binnenlandse Za
ken, het departement van Thorbecke, Toxopeus
en Wiegel. De PvdA zal dat graag toestaan, want
zo hoeft de partij geen antwoord te geven op de
lastige vraag of Van Thijn daar opnieuw minister
kan zijn na de IRT-affaire.
D66 heeft nog te weinig geregeerd om echte
voorkeuren te hebben ontwikkeld, maar als zijn
gezondheidstoestand hem dat toelaat, heeft Van
Mierlo zijn zinnen gezet op Buitenlandse Zaken.,
Voor Defensie is geen enkele partij echt enthou
siast.
Als wij zoveel mogelijk rekening houden met
voorkeuren en verdeling over beleidsterreinen
zou het kabinet er zo uit kunnen zien. PvdA:
premier, Financiën of Sociale Zaken, Ontwikke
lingssamenwerking, Justitie of Onderwijs, en
Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur. WD: Fi
nanciën of Economische Zaken, Binnenlandse
Zaken, Defensie, Verkeer en Waterstaat, en
Landbouw. D66: Buitenlandse Zaken, Economi
sche of Sociale Zaken, Justitie of Onderwijs, en
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Mil
ieuhygiëne. Veel hangt echter af van de beschik-'
baarheid van de 'poppetjes'. Daaraan wordt het
'plaatje' zonodig aangepast en dat zorgt in iede
re formatie wel voor een verrassing.
