Parktheater wil publiek raken °p
VSB Poëzieprijs voor Hugo Claus
Cultuur&Kunst
Fraaie stemmen op avond
over Leidse stadsorganist
Heimwee naar cowboy-mentaliteit van weleer
Foto's tussen
glamour en
engagement
Van Goghs weer terug aan de wand van Noordbrabants Museum
chef annemiek ruygrok. 071 -356472. plv -chef jan rijsdam, 071-356472
Chaka Demus Pliers naar Ahoy'
Rotterdam Onder het motto 'live ragga on stage' presenteert
Mojo Concerts op zaterdag 9 juli een Jamaicaanse avond in
Ahoy" met als hoofdattractie het hitgevoelige duo Chaka Demus
Pliers. Buju Banton en General Levy fungeren als voorpro
gramma. Alledrie de acts worden voor het eerst op Nederlandse
bodem begeleid door hun volledige begeleidingsgroep. De
kaartverkoop begint zaterdag aanstaande.
Theater en muziek bij Branoul
den haag In Literair Theater Branoul in Den Haag wordt 9,10
en 11 juni het toneelstuk 'De hemel boven Sarajevo' opgevoerd.
Het stuk werd geschreven door Goran en Alexandra Grbic, die
zich in Nederland hadden gevestigd vlak voor de oorlog in het
voormalig Joegoslavië uitbrak. Het toneelstuk is gebaseerd op
waargebeurde verhalen. De muziek, gecomponeerd door Goran
Grbic, wordt uitgevoerd door een strijkkwartet en zestien leden
van het Vrij Theater Koor. De opbrengst van het project is be
stemd voor de aanschaf van leermiddelen voor kinderen van alle
partijen uit het voormalig Joegoslavië.
In nieuwe seizoen bijna 80 voorstellingen in Alphen aan den Rijn
den haag anp
The Shooting Party brengt v
reen avondje 'kippevelmuziek' in hun nieuwe programma 'Wild' dat ze in het Parktheater uitproberen.
FOTO BEN VAN DUIN
1 WOENSDAG 8 JUN11994
muziek
recensie susanne lammers
Cornells Schuyt, Organista della famosa
Cittè di Leyda. Lezing door J C. Brons.
Muzikaal onthaal door Leyda Consort e.a.
Gehoord: 7/6, Waalse Kerk, Leiden.
De zestiende-eeuwer Cornelis
Schuyt (1557 - 1616), de be
roemdste Leidse componist en
stadsorganist, plukte zowel de
vruchten van het katholicisme
als van de reformatie. In zijn
jeugd kon hij nog net de polyfo
ne muziek van Josquin des Prez
horen. Later bestond een deel
van zijn baan uit het onderwij
zen van de eenstemmige psal
men aan de Leidse bevolking -
via het carillon van het stadhuis.
Als het aan de dominees had
gelegen, waren alle orgels al in
1572 uit de kerken gesloopt. Ge
lukkig was Jan van Hout er ook
nog, die vond dat de bedienaars
van Gods woord daar niks mee
te maken hadden, omdat de
kerken van de staat waren. De
orgels werden overigens na
1637 weer tijdens de diensten
ingezet om de kakofonie tot
psalm te maken.
Schuyt had voorts als taak de
maaltijden bij officiële gelegen
heden op te luisteren. Als de
verhouding tussen muzikaal
onthaal en eten bij de stadsdi-
nertjes zich net zo verhield als
de verhouding tussen muziek
en voordracht op deze manifes
tatie van de vereniging Oud Lei
den, gingen de gasten wel hon
gerig naar huis. Deze avond had
meer weg van een negentiende-
eeuws concert, waarbij Brons
geestig en impromptu veel ach
tergrondinformatie over de ten
gehore gebrachte stukken gaf.
Zingen is hem liever dan spre
ken.
De programmering was zon
der meer geslaagd, al maakten
de inspanningen van de vocalis
ten meer indruk dan die van de
instrumentalisten. De door
dachtheid van het programma
bleek met name in de laatste
drie stukken, waar een the-
maatje geïntroduceerd werd
door het barokensemble. Het
vocale quintet Leyda Consort
nam dit over en keerde het om
in een canon. En dit omgekeer
de thema werd vervolgens ge
bruikt voor een ander instru
mentaal lied.
Meer van Schuyts muzikale
aardigheidjes werden in de ma
drigalen duidelijk. Men zong
een madrigaal ter ere van Johan
van Duyvenvoorde (niet alleen
heer van Warmond en hoog
heemraad, maar ook verdien
stelijk admiraal in de Tachtigja
rige Oorlog), een lofzang op Lei
den en diverse liefdesliederen.
Leydö Consort beschikt over
fraaie stemmen en de interpre
tatie laat niets te wensen over.
Alleen jammer dat sommigen
soms vergaten dat een ensem
ble geen solisten kent.
Een kleine tachtig voorstel
lingen staan het komende
seizoen in het Alphense
Parktheater geprogram
meerd. Het nieuwe jaar-
programmaboekje, voor
het eerst in een ruime jas,
maakt melding van maar
liefst 23 kleinkunstvoorstel-
lingen, waaronder een
heuse 'Stand-up comedy
night'. Verder nemen to
neel en (folk) muziek een
belangrijke plaats in.
ALPHEN AAN DEN RUN
ANNEMIEK RUYGROK
An en Har, alias De Berini's,
mogen op 17 september het
spits afbijten met een try-out
van hun programma 'Almonde-
straat 53 a'. An en Har wonen
daar al jaren. Steeds meer bui
tenlanders komen er wonen.
Over het nieuwe reilen en zeilen
van de Almondestraat gaat hun
programma.
Gebaseerd op het waar ge
beurde verhaal van Anita Hill,
die in 1991 probeerde haar
werkgever Clarence Thomas te
beletten operrechter te worden
door hem van seksuele intimi
daties te beschuldigen, is het
provocerende 'Oleanna' van
David Mamet. Peter Faber en
Caroline Almekinders spelen in
deze prikkelende voorstelling
het machtsspel tussen de hoog
leraar en zijn studenten. Lode-
wijk de Boer heeft de regie (22
september).
Veel muziek komt uit Enge
land overwaaien. The Poozies,
een viervrouws-formatie, zin
gen niet alleen een gevarieerd
repertoire, te begeleiden zich
zelf op twee harpen, gitaar,
fiddle en accordeon (8 januari).
Op folk-gebied £ijn er ook op
tredens te verwachten van de in
1993 opgerichte band Borü, die
met zijn Ierse folkmuziek elke
leeftijds- en cultuurgrens over
schrijdt (25 september), de uit
Schotland afkomstige Ceol Beag
met vernieuwende folk (9 okto
ber), de Old Blind Dogs die zo
wel eigentijdse als traditionele
Schotse muyziek produceren
(18 december), de voor vele lief
hebbers bekende McCalmans (2
april) en de Ierse groep Craobh
Rua (14 mei).
Zoals gezegd is de kleinkunst
in Alphen het komende seizoen
goed vertegenwoordigd. Een
paar namen: Angela Groothui
zen met een one woman-show,
Bet Visscher, Lebbis Janssen,
Lenette van Dongen, The
Shooting Party, Theo Maassen,
Marcel Verreck, Jan Rot en Niet
uit 't Raam. Een stand-up co
medy night staat voor zaterdag
22 oktober geprogrammeerd.
Deze Snelle wijze van conféren
ce, zonder franje, verhaallijn of
moraal, is in korte tijd razend
populair geworden in Neder
land. De komediant beklimt het
toneel, en gaat in een enkele
schijnwerper het gevecht aan,
slechts gewapend met micro
foon en messcherpe humor.
Ruim 20 Nederlandse stand-up
comedians zijn het afgelopen
jaar getraind door de Ameri
kaanse komiek Lewis Black. Van
hen is een aantal geslecteerd en
per voorstelling wordt een op
stelling gemaakt. Een gastheer
praat de einsjes aan elkaar en
de inbreng van het publiek
wordt zeer op prijs gesteld.
Van Hugo Claus zijn twee
stukken te zien: 'De Spaanse
Hoer' door het Haarlems Toneel
en 'Suiker' door het Noord Ne
derlands Toneel. Hetty Heyting
komt met de produktie 'Bloed
link' naar Alphen en Huib Broos
en Nelly Frijda brengen 'De Kip'
over het voetlicht.
Voorts biedt het nieuwe sei
zoen een groot aantal kinder-,
jeugd- en familievoorstellingen
en ook is de dans niet meer uit
het Alphense theater weg te
denken. Een gevarieerd pro
gramma dat, om met parkthea
terdirecteur Ronald Jansen te
spreken, 'je kan raken'.
Bob Dylan gaat het historische
verzuim dat hij 25 jaar geleden
niet op het Woodstock-festival
optrad, goedmaken. De zan
ger/songschrijver treedt in au
gustus op tijdens het herden
kingsconcert. Ook zijn oude
maten van de weer optredende
The Band en veteranen als
Crosby, Stills en Nash en Carlos
Santana geven acte de presen
ce.
Dylan kwam al in 1966 in
Woodstock, maar ontbrak drie
jaar later voor het beroemdste
rockconcert aller tijden. In
Woodstock zat hij in het huis
van zijn manager Albert
Grossman. Hij schreef er Sub
terranean Homesick Blues en (I
aint gonna work for) Maggie's
Farm (nomore).
Er zijn speculaties dat ook
Mick Jagger en co. tijdens het
nostalgische concert hun op
wachting zullen maken. Aanlei
ding is een mysterieus gat in het
schema van de Rolling Stones-
tournee, na het al uitverkochte
concert in het Giants Stadium
in New York op 12 augustus.
Woodstock '94 belooft een
gevarieerde aangelegenheid te
worden. Naast de veteranen uit
de oorspronkelijke Woodstock-
periode, zullen moderne bands
als Aerosmith, Metallica en de
Red Hot Chili Peppers optre
den.
Acteur Sullivan
(81) overleden
los angeles rtr
De Amerikaanse acteur Barry
Sullivan, die in meer dan 30
films en vier tv-series, waaron
der Cannon en de Streets of San
Francisco, harde, onbuigzame
karakters neerzette, is gisteren
overleden. Hij werd 81 jaar en
stierf tengevolge van ademha
lingsproblemen, deelde zijn
dochter mee.
Naam maakte de in New York
geboren Sullivan na vijf jaar op
Broadway door een hoofdrol in
de uit 1949 daterende versie van
de film 'The Great Gatsby'.
Aparte vermelding voor Leidenaar Lloyd Haft
De Belgische dichter/schrijver Hugo Claus
heeft met zijn dichtbundel De Sporen de
eerste VSB Poëzieprijs gewonnen. Claus
kreeg de onderscheiding en het daarbij be
horende bedrag van 50.000 gulden gister
avond in De Rode Hoed in Amsterdam uit
handen van juryvoorzitter Hugo Brems. De
bundel Atlantis van de in Leiden woonach
tige dichter Lloyd Haft, kreeg een aparte
vermelding.
Eerder op de dag werd Claus onderschei
den met de Prijs voor Meesterschap van de
Maatschappij der Nederlandse Letterkun
de. Die prijs wordt éénmaal in de vijftien
jaar uitgereikt aan een schrijver of een ge
schiedkundige.
Voor de eerste VSB Poëzieprijs waren ze
ven dichters genomineerd, van wie het af
gelopen jaar een dichtbundel verscheen.
Dat waren afgezien van Claus en Haft, Rut-
ger Kopland (Geduldig gereedschap), Gerrit
Kouwenaar (er is geen elders waar het an
ders is), Leo Vroman (De godganselijke
nacht), Elly de Waard (Eenzang Twee) en
Ad Zuiderent (Op de hoogte van Icarus). De
zeven waren gekozen uit de jaarproduktie
van 69 bundels die volgens de jury een hoge
kwaliteit had.
Met uitzondering van Vroman en Kouwe
naar waren alle genomineerden bij de be
kendmaking aanwezig. Vroman woont in
de VS en had al eerder laten weten niet te
zullen komen. Kouwenaar liet verstek gaan
omdat hij zich niet lekker voelde.
De zeven genomineerde bundels zijn vol
gens de jury zo verschillend dat elke keuze
onrechtvaardig is, zo erkende juryvoorzitter
Brems. Van vergelijkend warenonderzoek
was dan ook geen sprake. „Er wordt hier
een prijs toegekend, maar in onze ogen was
het nooit een wedstrijd."
„Na lange, leerzame en vrolijke discus
sies" viel de keuze op Claus' bundel De
Sporen die het volgens de jury niet moet
hebben van „gestyleerde finesse, maar van
het grote gebaar. Het is een bundel met ge
dichten die soms cryptisch en soms toegan
kelijk zijn, soms tragisch en soms burlesk,
soms verheven en soms plat, maar altijd
virtuoos, zelfs in het relativeren en onder
graven van die virtuositeit
De VSB Poëzie prijs, genoemd naar de
geldschieter de Stichting VSB Fonds, is een
initiatief van Huub Oosterhuis, directeur
van De Rode Hoed. Dat poëzie niet mocht
meedingen naar de AKO Literatuur Prijs
was de directe aanleiding. Analoog aan die
„duurste" literaire prijs van Nederland
werd het prijzengeld op een halve ton ge
steld. Sinds dit jaar is aan de AKO-prijs een
ton verbonden. Ook voor de Libris Litera
tuur Prijs, die onstond na onenigheid met
het AKO concern, geldt dat bedrag.
Voorafgaand aan de prijsuitreiking werd
in tegenstelling tot de literaire evenknie
geen diner in het Amstel Hotel gehouden.
Jurylid Wiel Kusters gaf een lezing over het
belang van de poëzie en er werd voorgele
zen uit de genomineerde bundels.
Afgezien van Brems en Kusters bestond
de jury uit Huub Oosterhuis, Barber van de
Pol en Agaath Witteman.
Sterke rollen in 'True West' van Sam Shepard bij De Appel
toneel
recensie. max smith
True West (Stadscoyotes) van Sam She
pard. Vertaling: Marcel Otten Regie An-
toine Uitdehaag Toneelbeeld: André
Joosten. Licht: Lex Caboort. Kostuums:
Leonie Polak. Muziek: Het Paleis van
Boem. Vertolkers: Hugo Maerten, René
van Zinnicq Bergmann, Guusje van Til-
borgh en Hubert Fermin. Gezelschap- De
Appel Première. Appeltheater Den Haag,
4 juni. Daar te zien t/m 18 juni. Wordt
volgend seizoen doorgespeeld
Er zijn van die voorstellingen
waarvan je ondanks het bewon-
derenswaardige spel na afloop
met de vraag blijft zitten: wat
moet ik ermee? Zoiets dergelijks
overkomt me na het zien van
True West van de Amerikaanse
schrijver, regisseur en filmac
teur Sam Shepard bij De Appel.
Twee broers kunnen niet met
elkaar opschieten. Ze zijn el-
kaars tegenpolen, maar ook el
kanders alter-ego's en daarom
zoeken ze elkaar steeds op. De
een, Austin, is een fatsoenlijke
academicus die met het schrij
ven van scenario's een goed be
legde boterham verdient. De
ander, Lee, is een drankzuchtige
onverzorgd uitziende vrijbuiter,
die onder meer met inbraken
zijn ongeregeld kostje bij elkaar
steelt.
Lee's onaangepast gedrag en
hang naar volstrekte eenzaam
heid past bij de geaardheid van
cowboys in het Wilde Westen
van weleer. Hij is nog 'True
West' en dat spreekt uit zijn ver
haal dat hij wel kan vertellen,
maar niet op papier kan zetten.
De producer ziet er een filmhit
in en annuleert alle eerder ge
maakte afspraken met Austin.
Uit woede weigert de afgewezen
Austin de noodzakelijke mede
werking om het authentieke
verhaal van Lee tot een bruik
baar script te herschrijven.
De meningsverschillen esca
leren dermate dat het interieur
van het huisje van hun moeder,
die op vakantie is, verandert in
een gigantische puinhoop. Van
haar trots, de vele kamerplan
ten, blijven er niet veel in leven.
Temidden van die chaos van
rondslingerende bierblikjes, rij
en gestolen broodroosters, weg
gesmeten proppen papier, een
kapot geslagen schrijfmachine,
een van de muur gerukte tele
foon, omgekieperde keukenla
den met prullaria staan beide
broers aan het eind elkaar let
terlijk naar het leven.
Ook uit andere stukken van
Sam Shepard spreekt een soort
nostalgie naar de ongecultiveer
de oorsprong van de Ameri
kaanse samenleving met hun
vele individualisten die op eigen
houtje vrij en onvervaard hun
geluk zochten.
Lee is daar een moderne vari
ant van. De verburgerlijkte Aus
tin draagt dat eigenlijk ook nog
met zich mee. Dat verklaart die
haat-liefdeverhouding.
Hugo Maerten speelt die
overgeleverde, maar nog altijd
pure 'cowboy' met zijn avon
tuurlijk en opvliegend karakter
tot in de kleinste details vol
overtuiging. René van Zinnicq
Bergmann geeft uitstekend te
genspel als de aanvankelijk wel
met de heersende moraal in de
pas lopende broer.
De uiterlijke en sterk gero
mantiseerde glamour van de
cowboy, die menig Amerikaan
hedentendage tentoonspreidt -
denk maar eens aan de popula
riteit van country western-
songs - wordt goed getypeerd
door Hubert Fermin als de
kauwgum-kauwende producer
met luxe cowboylaarzen aan.
Guusje van Tilborgh heeft een
bescheiden rol als een tuttige,
kleinsteedse moeder in de door
Antoine Uitdehaag geregisseer
de kleine-zaal produktie.
Zoals gezegd: het spel is zeer
genietbaar, maar de vraag
dringt zich op: wat moet je als
Hollander met die al te veel op
Amerikaanse leest geschoeide
thematieken?
beeldende kunst
recensie onno schilstra
Sander Veeneman, 'No Colors', t/m 23 ju
ni, ma-za 10-22 uur, zo 12-22 uur. Fo
togalerie De Kleine Klup, Leiden
Nelson Mandela hangt recht te
genover Ruud Gullit. Het por
tret van de Zuidafrikaanse lei
der is klein en bescheiden afge
drukt. dat van de voetballer
meer dan levensgroot. Zo groot
zelfs, dat je de geur van z'n
dreadlocks bijna kan ruiken.
Knappe foto's, afkomstig uit
het onlangs verschenen boek
'No Colors' van Sander Veene
man. Hoewel de opnamen alle
maal in zwart-wit zijn gemaakt,
gaat het boek over alles behalve
kleurloosheid. Sander Veene
man reisde de afgelopen jaren
de wereld rond om mensen te
fotograferen. Hij fotografeerde
bijvoorbeeld boeren in Kirgizië,
vluchtelingen in Malawi en kin
deren in ex-Joegoslavië.
Het merkwaardige is, dat Vee
neman zijn onmiskenbaar soci
aal bewogen foto's moeiteloos
afwisselt met pathetische
glamourfoto's, zoals die van een
glimmende bodybuilder, of een
topless meisje op het strand.
Het werk van Sander Veeneman
beweegt zich voortdurend tus
sen die twee polen. Op de ten
toonstelling die tot 23 juni van
hem te zien is in Fotogalerie De
Kleine Klup, laat deze fotograaf
zich kennen als iemand met
een diepe belangstelling voor
mensen en menselijkheid, maar
ook als iemand die zich gemak
kelijk laat verleiden tot een
nogal oppervlakkig soort esthe
tiek.
Sander Veeneman heeft een
niet te loochenen fotografisch
talent. Hij slaagt er in om on
conventionele beelduitsneden
overtuigend toe te passen, heeft
een uitnemend gevoel voor
licht-donker effecten en kan
fraai afdrukken. Zijn virtuoze
techniek staat echter dikwijls de
inhoud van zijn foto's in de
weg. Je kan bijna niet anders
dan verlekkerd kijken naar zijn
plaatjes, terwijl er feitelijk vaak
Wil Veeneman soms aantonen dat er zelfs in armoede en smart schoonheid te vinden is?
FOTO SANDER VEENEMAN
de meest gruwelijke dingen te
zien zijn: een oude, uitgemer
gelde man, gevlucht voor de
burgeroorlog in Mozambique,
leunt vermoeid tegen een bam
boestok. Het prachtige plaatje
dat Veeneman daarvan heeft
geschoten doet je eerder den
ken aan de opwindende tabaks-
waren-wereld van Peter Stuy-
vesant dan aan de ellende, die
de fotograaf toch blijkbaar heeft
willen registreren. Een andere
foto toont een meisje met een
klein kindje, zo te zien met een
hongeroedeem. Alweer zo'n
schitterende foto, waarin je ge
neigd bent over het hoofd te
zien hoe pijnlijk de aanleiding
om hem te nemen eigenlijk
was.
De foto's van Sander Veene
man laten je achter met twijfels.
Wil Veeneman soms aantonen
dat er zelfs in armoede en smart
schoonheid te vinden is? En als
dat zo is, is die schoonheid dan
dezelfde als die van de gevierde
topsporter of politicus? Of is het
alleen maar de tragiek van Vee
neman s talent dat alles wat hij
fotografeert er mooi uit gaat
zien?
den bosch «anp
Met enig feestelijk vertoon heb
ben de drie schilderijen van
Vincent van Gogh die in 1990
werden gestolen uit het Noord
brabants Museum in Den
Bosch, gisteren weer hun plaats
gekregen in de vaste opstelling
van dit museum. Dat gebeurde
in aanwezigheid van tal van lie
den die de afgelopen vier jaar
betrokken zijn geweest bij de
opsporing en het herstel van de
drie werken.
Een jaar na de inbraak werd
het eerste schilderij, Spittende
boerin op de rug gezien, terug
gevonden in een bankkluis in
het Belgische Eeklo. Begin dit
jaar kwamen de twee andere
doeken, Zittende boerenvrou
wen en Raderen van de water
molen te Gennep, boven water.
Deze schilderijen werden terug
gebracht door de raadsman van
een veroordeelde Amsterdamse
hasjhandelaar.
Die had eerder laten weten
dat hij de kunstwerken kon la
ten terugbezorgen, op voor
waarde dat het openbaar minis
terie zou afzien van hoger be
roep. Justitie heeft altijd ont
kend dat er een deal zou zijn
gemaakt. Vast staat dat het ho
ger beroep niet is doorgegaan,
volgens het OM uit een oogpunt
van efficiency.
De advocaat heeft nooit wil
len zeggen waar hij de schilde
rijen heeft opgehaald. Het enige
dat hij kwijt wilde, was dat het
een kennis betrof van de hasj
handelaar. Die man vond het
volgens de raadsman „lullig dat
de doeken bij hem aan de muur
hingen en niet in het museum".
In verband met de diefstal
van de drie Van Goghs is een
aantal mensen aangehouden en
veroordeeld. De twee hoofdver
dachten, die nog meer misdrij
ven op hun kerfstok hadden,
zijn veroordeeld tot gevangenis
straffen van twaalf en veertien
jaar. De beveiliging van het mu
seum is na de inbraak aanzien
lijk verbeterd. Daarmee was een
bedrag gemoeid van negen ton.
