Anna' s ongelofelijke blijheid
Reportage
PA I D E I A O
Uit het boek
'Anna over Anna'
WOENSDAG 8 JUN11994
EEN VROUWELIJKE MEESTER
Vanuit de regio Haarlem opereert Paideia' een
religieuze beweging met diverse commerciële
activiteiten. De 56-jarige Anna Clowting is het
inspirerend middelpunt. 'Mevrouw de meester'
verblijft momenteel, met twee volgelingen, in de
bergen te Nepal. Trouwe volgelingen
beschouwen Anna als het Goddelijke in het
dagelijkse leven Centraal in hun leven staan
gezonde voeding, zuiver water, hygiëne,
meditatie, gebed en waarachtige liefae Een
belangrijke zakelijke activiteit van Paideia is de
eigen natuurvoedingswinkel in Overveen. Het
totale aantal aanhangers van de beweging is
moeilijk te schatten Elf leden leven in een
woongemeenschap te Haarlem, eenzelfde aantal
tot voor kort in de Franse Pyreneeën
Zij die Paideia de rug toekeerden (de uitstappers)
noemen de organisatie een 'dogmatisch
familiebedrijf' (vier stichtingen, twee BV's).
Discipelen van Anna zouden lijdzaam en
planmatig geïndoctrineerd worden. Ex-leden
signaleren machtsmisbruik en spreken overeen
ondoorzichtig financieel beleid
Is Paideia (Grieks voor opvoeding) een
vreedzame religieuze organisatie voor
persoonlijke groei, of een sekte waarin geld en
autoritair gedrag de boventoon voeren?
Een inventarisatie
AD HEESBEEN
De mededeling uit het binnen
ste van de Paideia-organisatie
was intrigerend: „Je bent de
eerste, en waarschijnlijk ook de laatste jour
nalist die Anna mag interviewen." Het heeft
onze nieuwsgierigheid naar haar achter
grond, levensovertuiging, verering, en para
normale begaafdheden groot gemaakt.
..Anna is een vrouw met visie, inzicht en lef.
Haar wil is waarheid. Ze is de creatieve
kracht van Paideia. Ze is sterk en duidelijk.
Je kunt niet om haar heen", zeggen dege
nen die een blind vertrouwen in haar heb
ben.
Maar er worden ook harde noten gekraakt
over haar dwingende omgang met mensen
en haar uitgesproken ideeën. „Anna is een
vrouw met goede kwaliteiten, maar wel één
van de Goddelijke wezens, die regelmatig
stampvoet. Een door en door
verwend kreng. Ze is kleding-
model geweest. Tja, en mode
poppen willen nu eenmaal al
tijd vereerd en bewonderd wor
den."
Degenen die zich afkeerden
de 'uitstappers' omschrijven
Paideia als een 'machtig en
dogmatisch' geleid familiebe
drijf met sekte-achtige neigin
gen. „In de beginjaren, vanaf
'80, ging het voornamelijk om
de spiritualiteit en was het nau
welijks zakelijk. Nu is het busi
ness geworden."
Afzondering
Om Anna Clowting (56 jaar, ge
boren in Den Helder) te ont
moeten, dient de verslaggever
zich naar Nepal te begeven.
Daar is de vrouwelijke meester
van Paideia via een omzwer
ving door Frankrijk neergestre
ken, samen met twee trouwe
volgelingen: Gerard Steenbrink
(haar derde echtgenoot) en Bart
van den Roovaart (psycholoog
te Haarlem). Het drietal heeft
zich daar afgezonderd om
nieuwe energie op te doen,
boeken te schrijven, en natuur
lijk: te mediteren.
De weg naar Anna voert van de
op 1.400 meter hoogte gelegen
hoofdstad Kathmandu via een
slopende bustocht naar het
binnenland van Nepal. De rit
gaat langs angstaanjagende
diepe afgronden, smalle mod
derige bergpaden en haast on
begaanbare zandwegen vol kui
len en gaten. Hortend en sto
tend koerst het overvolle en
gammele voertuig aan op het
einddoel. Acht uur later en en
kele honderden kilometers ver
der zijn we bij de bron waaraan
de volgelingen van Paideia zich
laven: Anna.
Haar tijdelijk verblijf ligt aan de voet van
een indrukwekkend massief met een naam
die door de Voorzienigheid het kan niet
anders moet zijn gekozen: Annapurna.
De afslag die naar het huis voert is even
makkelijk herkenbaar als de woning
zelf. Op de hoek van de wandel- en
eetboulevard bevindt zich een
petit-restaurant met de naam
'Paideia'; de religieuze bewe
ging participeert in deze on
derneming. Op 200 meter
afstand te zien: grote witte
lakens en jurken die op
het balkon in de zon han
gen te drogen.
Uitstraling
De Paideia-trojka ver
schijnt met tussenpo-
Eerst Bart van den
Roovaart. Hij toont
zich ontevreden
over de hotelzeep
hij ruikt 't die
is gebruikt door de
gast. En hij had nog
zo gewaarschuwd: geen
geparfumeerde luchtjes
en geen kleding met de
walm van rookwaar. Zijn
meesteres (zoals hij Anna
noemt) heeft last van aller-
f gieën. Van den Roovaarts
snuffel-show herhaalt zich bij
elk bezoek. Omdat de opmer
kingen blijven, groeit weder
zijds de irritatie. Totdat Anna op
verzoek van de verslaggever per
soonlijk een reuktest afneemt. Een
knuffel.als teken van goedkeu
ring ('Je ruikt fris') maakt
een einde aan het
Anna: „Soms voel ik
me in mijn leven met
de spirit wel eens
FOTO PAIDEIA
'Nee, ik leef niet in een droomwereld
merkwaardige incident. Maar: Anna blijft
het contact op enige afstand onderhouden,
dat wel.
Na Bart van den Roovaart meldt zich Ge
rard Steenbrink. Hij (in '87 met Anna ge
trouwd) heeft zich inmiddels een andere
voornaam toebedacht: Indra. De betekenis
ervan staat voor Weer- en Oorlogsgod, een
hoofdgod van de Ariërs, die 1.200 jaar voor
Christus in India leefden. De Heemstede-
naar, een dag eerder 44 jaar geworden, oogt
als een oudere jongere: slank, lang grijs
haar naar achter opgebonden in een
staartje, Nepalese topi (puntvormig petje)
op het hoofd voor de zon en net als de
anderen gekleed in maagdelijk wit.
En tenslotte is daar Anna zelf. Het gevoel
dat ze al enige tijd van boven af op het be
zoek neerkijkt, klopt. Want plotseling daalt
ze opvallend onopvallend van de trap die
haar naar de tuin voert. Met in haar
voetspoor Shrijana, een meisje van onge
veer vijf jaar, dat verwaarloosd en onder
voed van de straat is geplukt en door de Ne
derlanders wordt verzorgd. De begroeting is
een ritueel. Eerst het Nainaste-gebaar, de
traditionele Nepalese welkomsgroet (de
handen voor het lichaam gevouwen). Dan
de handdruk. En vervolgens een kopje gele
Paideia-kruidenthee lijfdrank van alle
volgelingen waarvan je sneller naar het
toilet moet dan van een glas bier.
Anneke Clowting (ex-mannequin) is een
aantrekkelijke vrouw. Grote, bruine ogen,
goudgerande bril, het blonde haar hoog op
gestoken met een (witte) haarband, tika (ro
de stip) op het voorhoofd, gulle brede
mond, een indringende blik en een mager
gelaat met de sporen van een getekend le
ven. Uitstraling heeft ze zeker; persoonlijk
heid en gezag. Dat vele zoekenden voor dat
charisma, gekoppeld aan haar helderziend
heid en vastberaden levensovertuiging zijn
gevallen, lijkt op het eerste gezicht alleszins
aannemelijk.
Wat op de rituele begroeting volgt, is de be
loofde overhandiging van Het Boek in wor
ding: 'Anna over Anna'. „Om een inzicht te
krijgen in.wie Anna in werkelijkheid is." Het
werk omvat zo'n zestig computer-velletjes
A-4, verdeeld over drie hoofdstukken. Het
mag niet mee naar Nederland, want het is
nog niet af. Laat staan dat er van uitgeven
sprake kan zijn. „De tijd is er nog niet rijp
voor." Citeren mag wel. De verslaggever
krijgt een avond de tijd om te lezen; de vol
gende ochtend moet het manuscript terug.
Bij het kaarslicht in de lodge kost het nach
telijke uren om het scenario van haar kleur
rijke leven door te nemen en te doorgron
den. „Alles wat ik was, zou in dit leven wor
den teruggedrongen", schrijft ze in de inlei
ding. „Vele malen zou ik sterven, wetende
dat vele dierbaren me nooit zouden begrij
pen."
De tekst over haar opvoeding, de speciale
band met haar vader, en haar jeugd laat
zich eenvoudig lezen. Dat geldt eveneens
de uitbundige verhalen over haar vele
omzwervingen in Bloemendaal, Over-
Amsterdam en Haarlem, haar
eerdere (twee) huwelijken en schei
dingen. de geboorte van de kinde-
n Gabriëlle en Jan Willem, en
het werk als model ('Een heer
lijke tijd'). Het wordt pas inte
ressant als ze na de 'aardse'
hoofdstukken vertelt over
haar belangstelling voor
de antroposofie en psy
chologie en de oplei
ding aan de School
voor de Filosofie in
Amsterdam.
Dan wordt duidelijk
dat ze is 'uitverkoren' en 'het Licht' ziet. Er
volgen intrigerende vertellingen over haar
eerste inwijding, de opening van haar Der
de Oog' oftewel de helderziendheid, de (ex-
)praktijk van de Gouden Cirkel' in de Juli-
analaan in Overveen en de reizen door 'de
sferen'.
Anna's anker
Het aftasten van haar specifieke kwaliteiten,
begint de volgende dag. Zij het met enige
vertraging. Shrijana is van het balkon geval
len. Het kind moet eerst worden getroost en
verzorgd. Het geplande roeitochtje met An
na op het meer duurt mede om die reden
korter dan de bedoeling was. Grappen en
grollen over en weer om het ijs te breken.
De rust op het water en de stilte van het
dichtbegroeide bos aan de overzijde, inspi
reren Steenbrink tot de opmerking: „Dit
geeft zó ontzettend veel energie." Liefst
zouden ze het huidige guesthouse (zes ka
mers, 240 gulden per maand) willen inrui
len voor een simpel hutje op deze geïsoleer
de plek.
De locaties van de gesprekken variëren van
dag tot dag. Van het exclusieve theehuis tot
in de tuin. op de waranda en de meditatie
ruimte van het huis. De rolverdeling en hië
rarchie zijn snel duidelijk. Indra Steénbrink
ontpopt zich direct als de praatgrage ge
spreksleider. Hij adoreert Anna en haar ver
lichte geest. Bij voorkeur ondersteunt hij
zijn argumenten met breedvoerige, soms
zweverige volzinnen en beeldspraken.
Zoals: „Ik ben haar eerste handen en voe
ten. Zeg maar: haar anker". En: „In het ver
leden zijn meesters altijd mannen geweest.
Wat Anna uniek maakt is dat ze vrouw is en
de eerste meester in deze tijd."
De hoofdpersoon in kwestie verdeelt en
heerst op elk moment dat het haar schikt.
Soms met rake opmerkingen, typeringen,
en reacties als: „Tjee, wat een provocatie...!
Oké, doe maar." Net als haar partner
schuwt ze het overdreven taalgebruik niet.
Ongelooflijk, fantastisch, schitterend, ver
bluffend en whaaauwAlle variaties ko
men aan bod.
Bart van den Roovaart is veelal slechts aan
dachtig toehoorder. Evenals Patrick Mouls-
dale voorzitter van de stichting Paideia
International die speciaal voor deze gele
genheid is overgevlogen uit Nederland.
Voor het luisterende tweetal staat het gelóóf
in de beweging en de spiritualiteit van de
leidster, niet ter discussie. Zij zijn zoals
alle trouwe volgelingen heilig overtuigd
van de oprechtheid inzake Anna's visioenen
en reizen buiten haar lichaam. „Bij vele en
dierbare mensen heb ik in een vroeg stadi
um al gezien wat er zou gebeuren", heeft ze
in haar biografie door de schrijvers Steen
brink en Van den Roovaart laten opteke-
Voorbeelden zijn er genoeg. Een tweetal uit
het boek: „In 1981 zag ik al dat in onze
strijd om het behoud van de wereld en
mens-zijn, het de bomen waren die zich
zouden offeren. Nu is dat een harde reali
teit." En over de toekomst: „Satan zal straks
ruim baan krijgen om zijn werk grondig te
doen. De aarde zal reageren met aardbevin
gen en overstromingen."
Verbinding
In de gesprekken maakt Anna af en toe een
afwezige indruk. Mogelijk als gevolg van
hardhorendheid aan het rechteroor. Een
ziekte (het syndroom van Ménière), die zich
openbaarde tijdens haar spirituele ontwik
keling. Maar ze weet ook alert te reageren.
Zoals bij een discussie over 'de beelden' die
zich bij haar opdringen. Aan tafel richt ze
het vizier plotseling op de verslaggever en
interrumpeert heftig: „Jij... Jij hebt ook
blokkades. Dat zie ik. Waar? Je nieren, daar
ja." Haar ex-man Friso van der Wal, bij de
organisatie betrokken als directeur 'Paidëia
Management', had het voor het vertrek al
gezegd: „Als jij in Nepal bent, doet ze iets
met je."
Anna bespeurt de argwaan. „Ach", lacht ze
cynisch, „ik haal mijn schouders op voor
mensen die me niet geloven. Vind het niet
erg dat ze zo denken. Ik kan me daar wel
iets bij voorstellen. Het is heel gemakkelijk
om te zeggen dat je 'Het' ziet of hebt ge
zien. Want het zijn tenslotte maar woorden.
Ik duid slechts een richting. Welke vorm de
mensen er aan willen geven om tot zichzelf
te komen, moeten ze zelf weten. Of ik een
onheilstijding voor me zou houden? Als ik
het zeker zou weten? Nee. Absoluut niet."
Van twijfel valt geen spoortje waar te ne
men. Want voorkennis of niet, toeval be
staat in haar opinie niet. „Het valt je toe."
Zoals kennelijk alles in haar bestaan. 'Met
als hoogste goed', zoals ze zelf benadrukt,
'haar unieke innerlijke verbinding met
God'. „Dat is mijn glorie, dat is mijn leven."
Bewonderende blikken en instemmende
geluiden begeleiden haar betoog op het
balkon. „Nee", doorbreekt ze met luide
stem de stilte, „ik leef niet in een droomwe
reld. Die is daarbuiten. De mens droomt.
De TV, het lekker willen hebben, de veilig
heid van die voordeur dicht, de gordijnen
open om te kijken wat er bij de buren ge
beurt. Dat is niet mijn wereld en die van
Paideia. Wij gaan de confrontatie aan met
ons lichaam en onze geest. Daar maken we
ons sterk voor. We willen anderen iets mee
geven, wakker maken."
Kritiek van de buitenwacht op hun handel,
wandel en visie laat haar koud. „Zolang ze
ons niet persoonlijk aanvallen, want dan
word ik pas echt kwaad. Dat ze ons een 'ra
re sekte' noemen, doet me niks. Dat zijn de
vooroordelen van mensen die een sekte as
sociëren met slecht, geld, seks, gesloten en
agressief. Dat wil de burger toch graag vre
ten...?!" De beschuldiging dat ze mensen in
haar macht heeft en manipuleert, wijst ze
resoluut van de hand. „Ik gebruik en mis
bruik", klinkt het cryptisch. „Maar dan in
positieve zin, hé!"
Op zoek
Ze gaat, en volgt, eigenzinnig de koers die
haar wordt aangereikt. Zoals in de zomer
van vorig jaar door een bevriende magneti
seur uit Den Haag die ze consulteerde, op
zoek naar nieuwe impulsen. Anna: „Hij zei:
Je moet een jaar weg. Wat je zoekt, zal je ge
geven worden als je vertrekt, en wel zo snel
mogelijk." Ik voelde: ja, dat is wat ik wil. Ik
was overloaded. Paideia stond er, de men
sen stonden er, maar ik kon niet meer aan
die mensen blijven trekken. Nu was ik aan
de beurt. Ik had zoveel weggegeven dat ik
die stap verder nu zelf wilde maken."
Twee maanden later kwam de eerste bood
schap. Op 800 meter hoogte in de Pyrenee-
en, op Las Clottes, waar Paideia een resi
dentie had die inmiddels is opgeheven.
„Het gebeurde op de 8ste van de 8ste om
acht uur", herinnert ze zich. „Maar dan ook
exact. Het moment dat het besluit viel om
afscheid te nemen van die plek. De anderen
konden daar in principe door, maar ik wilde
weg. Ik verlangde naar iets anders, om zelf
verder te komen in mijn ontwikkeling."
Het tweede signaal kwam snel na een con
sult bij de magnetiseur in Den Haag. Anna:
„Hij zei: Tibet. Maar ik zag mezelf steeds
fietsen in Kéthmandu."
Dat was eind juni vorig jaar. Op 12 septem
ber vertrok zij met haar man en Bart van
den Roovaart naar Nepal. Het geld voor de
onderneming konden ze zelf niet opbren
gen. Ze leven van een uitkering zeggen ze,
dwars in tegen aantijgingen over persoonlij
ke verrijking via Paideia. Anna's ex-man
Friso van der Wal legde de financiële basis
voor het uitstapje. De loyale aanhang 'voel
de ook dat ze moesten gaan' en droeg bij.
„Mijn dierbaren", zegt Anna, „zijn de eer
sten naar wie ik toe ga als ik hulp nodig
heb."
Nepal, Kashmir (Steenbrink: 'Daar zijn de
feitelijkheden over het leven van Jezus tot
Anna gekomen'), terug naar Kathmandu en
weer de bergen in. Die route werd afgelegd.
De intentie was om drie maanden te gaan.
Maar inmiddels is besloten pas eind van dit
jaar terug te keren naar Nederland. Met uit
zondering van Van den Roovaart, die zich
waarschijnlijk binnenkort weer bij zijn
vrouw en twee kinderen in Haarlem meldt.
Voor het zover is, moet het boek Jezus, het
gif en het tegengif af, dat Steenbrink en
Van den Roovaart aan het produceren zijn.
Daarna wijdt Steenbrink zich aan het opte
kenen en afwerken van andere werkstuk
ken. Zoals de biografie van Anna en een
boek over de Honden' (lees: kinderen) van
Nepal. Steenbrink: ,,Anna is de film van
waaruit ik schrijf."
Tussendoor wordt het nuttige (meditatie en
gebed) verenigd met het aangename
(genieten van de natuur en de vrijheid). En
wijdt Anna zich aan haar eigen taak: het
contact met het bovenaardse. „Dat belast
me eigenlijk nooit", zegt ze. „Want mijn
geest is creatief en schoon. Maar: soms voel
ik me in mijn leven met de spirit wel eens
eenzaam, ja. Dat maakt me aan de ene kant
af en toe verdrietig, maar anderzijds geeft
het ook een ongelofelijke blijheid. Dat ik dat
mage
Morgen: De ideologie.
Anna: „Mijn innerlijke verbinding met God.
Dat is mijn glorie, dat is mijn leven."
FOTO PAIDEIA
'Eens was ik in een kerkje achteraf in Parits. Toen ik alleen
was, viel er een diepe stilte om me heen. Ik bleef staan.
Het was alsof niets zich meer bewoog en de hele wereld
ophield te bestaan. Er daalde een onmetelijke liefde over
me en ik voelde dat er iemand achter me stond. Ik voelde
de alles doorstralende kracht, maar durfde niet te kijken.
Heel langzaam draaide ik me om en stond oog in oog met:
Jezus.
Nooit in mijn leven heb ik zo'n schoonheid gezien. Zijn
uitstraling, zijn liefde, zijn intentie van kijken, de
schoonheid van zijn huid en de beweegloosheid van zijn
wezen. Hier stond een prachtige jood, met prachtige ogen
en een sereen gezicht Hij had mooi donker golvend haar,
lang, maar niet dun. Hij was majesteitelijk. Mi/n hart vulde
zich met een grenzeloze liefde en dankbaarheid. En ik
barstte in snikken uit. De kracht en de liefde van Jezus de
Christus kwamen in mijn leven. Ik wist dat me dit gegeven
werd om een nieuwe stap te nemen naar een volgend deel
van mi/n leven.
