Geen Messiaans gelijk in politiek
Kerk Samenleving
Remonstranten: voorzichtig 'ja'
tegen gezamenlijk vrijzinnig blad
DINSDAG 7 JUN11994
BUITENLAND KORT
Mormonen
De 86-jarige Howard Hunter
is gisteren in Salt Lake City
gekozen tot voorzitter van de
'Kerk van Jezus Christus van
de Heiligen der Laatste Da
gen', zoals de kerk der mor
monen officeel heet. Hij volgt
Ezra Taft Benson op. die eind
mei op 94-jarige leeftijd
overleed. Hunter wordt de
veertiende voorzitter van het
9 miljoen leden tellende
kerkgenootschap. Hij werd in
de"Salt Lake Tempel gekozen
door de 'raad van van twaalf
apostelen', waarvan hij sinds
1959 deel uitmaakt Hij is af
komstig uit Boise in de staat
Idaho. Hunter heeft als advo
caat in Califomië gewerkt.
Het kerkgenootschap werd in
1830 in de Amerikaanse stad
Lafayette gesticht door Jo
seph Smith. In 1847 vestigde
de kerk zich in Salt Lake City,
dat nog steeds het mormo-
nencentrum is. Vandaaruit
hebben zendelingen zich
over de hele wereld ver
spreid.
kerkbelasting
De twee grote Duitse kerken
zijn tegen het besluit van de
FDP-partijdag de kerkbelas
ting af te schaffen. De libera
le regeringspartij besloot dit
weekeinde in haar verkie
zingsprogramma op te ne
men dat deze Kirchensteuer.
die door de belastingdienst
wordt geïnd, moet worden
vervangen door een systeem
waarbij de kerken zelf de bij
dragen van hun leden bin
nenhalen. De Evangelische
Kerk in Duitsland wijst het
FDP-plan af, zei een woord
voerder in Hannover. Het
huidige systeem heeft de ker
ken onafhankelijk van de
staat gemaakt. Juist de Kir
chensteuer garandeert de
grondwettelijke scheiding
tussen kerk en staat. Wie de
kerkbelasting aanpakt, valt
de kerk aan, zei de lutherse
bisschop van Lübeck, Karl
Ludwig Ko hl wage. Hij wees
erop dat de belasting vrijwil
lig is. Wie niet wil betalen,
kan uit de kerk treden.
Indonesië (1)
Meer dan tweehonderd pre
dikanten hebben gisteren in
het Indonesische parlement
geprotesteerd tegen het vol
gens hen harde regeringsop
treden tegen dissidente le
den van de grootste protes
tantse kerk van Indonesië, de
Toba-Batak-Kerk. ..Dit is
voor het eerst dat in Indone
sië een kerk wordt vervolgd.
Dat doet me verdriet. Ik ben
hier omdat we niet veilig
zijn", zei ds. Nelson Siregar.
Hij is naar zijn zeggen her
stellende van klappen die
hem zijn toegebracht op het
politiebureau. Sinds ander
half jaar zouden militairen,
politie en ambtenaren de
dissidenten hardhandig aan
pakken om hen te bewegen
de oppositie tegen een door
de regering benoemde bis
schop op te geven.
Indonesië (2)
Volgens aanhangers van de
vorig jaar afgezette bisschop
Soritua Nababan zijn in die
periode tien mensen om het
leven gekomen. Drieduizend
mensen raakten gewond en
meer dein 200 mensen zijn
gearresteerd. Dat gebeurde
vooral op Sumatra, waar de
2,5 miljoen leden tellende
kerk haar thuisbasis heeft.
Nababan is volgens de dissi
denten afgezet omdat de
combinatie van protestantis
me en sociale actie die hij
voorstaat, ertoe heeft geleid
dat mensen aan de basis
voor hun rechten opkomen.
De regering beschuldigt de
kerk er nu van politieke acti
viteiten te ondernemen. Dat
is in strijd met de wet.
REDACTIE DICK V.
Markens gekozen tot nieuwe voorzitter
Nederlands-Israëlietisch Kerkgenootschap
AMSTERDAM ANP
Dr. H. Markens (48) is gekozen
tot voorzitter van het Neder
lands-Israëlietisch Kerkgenoot
schap. dat ruim 6000 orthodoxe
joden omvat. Hij was reeds
vice-voorzitter. Dit heeft het
NIK gisteren bekendgemaakt.
Markens volgt dr.ir. E. Wikler
op, die tien jaar deze functie
heeft vervuld.
In het dagelijks leven is Mar
kens rector van de Joodse Scho
lengemeenschap Maimonides
in Amsterdam. Voordat hij in
1986 deze functie aanvaardde,
werkte de gepromoveerde
scheikundige in een onder-
zoeksfunctie bij TNO.
Hof stelt bisschop Ter Schure in het gelijk
Bisschop Ter Schure van Den
Bosch hoeft Tiny van Lieshout
van Asseldonk niet toe te laten
tot de diakenopleiding van zijn
bisdom. Het gerechtshof in
Den Bosch heeft het hoger be
roep afgewezen dat zij en de
stichting Vrouwmens hadden
ingediend tegen het afwijzend
vonnis van de rechtbank.
Van Lieshout en Vrouwmens
begonnen in 1990 een proce
dure tegen de bisschop met als
eis dat zij tot de diakenoplei
ding zou worden toegelaten.
De bisschop weigerde dit om
dat zij een vrouw is. Vrouwen
kunnen in de Rooms-Katholie-
ke Kerk niet de diakenwijding
ontvangen.
Het hof sluit zich aan bij de
opvatting van de bisschop dat
volgens het kerkelijk recht (Co
dex) de opleiding slechts be
doeld is voor degenen van wie
verwacht mag worden dat zij
daadwerkelijk diaken zullen
worden.
Grote belangstelling voor openbare bespreking van De Kruijf s 'Waakzaam en Nuchter'
Prachtig om mee te ma
ken, vond prof. dr. G.G. de
Kruijf het. En buitenge
woon boeiend wat er alle
maal op hem af kwam. Een
aantal jaren lang was hij bij
het schrijven van zijn boek
'Waakzaam en nucfjter
over christelijke ethiek in
een democratie' in de stilte
van zijn werkkamer vooral
op zichzelf gericht geweest.
Maar in het Groot Audito
rium van- het Academiege
bouw van de Leidse Uni
versiteit werd zijn werk gis
termiddag tijdens een
openbare bespreking door
vier critici onder vuur ge
nomen. Vele tientallen
theologen, 'gewone' domi
nees en vertegenwoordi
gers van politiek en be
drijfsleven luisterden mee.
LEIDEN DICK VAN DER PLAS
Voor de faculteit was het de eer
ste keer dat een boek van de
hand van een Leidse hoogleraar
in de Godgeleerdheid zo uitge
breid voor het voetlicht werd
gebracht. De belangstelling voor
het wetenschappelijk dispuut
omschreef discussieleider prof.
dr. A. van de Beek als 'een zeld
zaamheid'. De invloed van de
kerk in de samenleving - en
daarmee ook op het landsbe
stuur - mag dan drastisch afge
nomen zijn, de relatie tussen
geloof en politiek blijft wel de
gelijk actueel.
Veel kerken hebben de han
den vol aan het betekenis geven
van het geloof voor het per
soonlijk leven. Maar met ruime
re verbanden weet men vaak
niet goed raad. Nu beaamt De
Kruijf dat in geloofszaken 'het
persoonlijke' voörop dient te
gaan. Maar hij wil er wel voor
waken dat de pendel helemaal
naar de andere kant doorslaat
en de 'spiritualiteit' allesover
heersend wordt. „Recht doen
aan de politieke dimensie, daar
zit mijn hartstocht", verklaarde
de hoogleraar gistermiddag.
Kerken dienen zich in De
Kruijf s visie in het politieke spel
bescheiden op te stellen, maar
van die opstelling moet wel de
gelijk veel werk worden ge
maakt. De relativering van de
politiek vanuit het geloof is pri
ma, maar mag er nooit toe lei
den dat de kerken de zaak op
hun beloop laten. In zijn boek
(uitgegeven door Ten Have in
Baam) zegt De Kruijff het zo:
„In het christelijk en kerkelijk
leven komt het aan op een ge
loof, dat in continue waakzaam
heid de nuchterheid bewaart
om, als het moment aanbreekt
waarop volgens de gemeente de
nuchterheid in de staat volstrekt
zoek is, een getuigenis te kun
nen geven dat hopelijk de be
tovering doorbreekt.
Theologische ethiek in een
democratie moet zich volgens
hem vooral kenmerken door
een 'dubbel denken'. Zij dient
zich te richten op de klassieke
leer van de heiliging ('het chris
telijk leven') en van daar uit op
deelname aan het algemeen
ethische debat in de samenle
ving.
De Kruijf wil dat de kerk een
nieuwe houding aanneemt en
onderscheid maakt tussen 'ere
dienstvaardigheid' en 'politieke
-vaardigheid', zo vatte prof. dr.
M. den Duik - 'kerkelijk hoogle
raar praktische theologie - gis
termiddag samen. „De Kruijf
begrijpt dat de tijden veranderd
zijn. Het is voor de kerken niet
langer het Messiaanse gelijk bo
ven alle gelijken in de politiek.
Het is tijd voor een andere hou
ding: communicatie is genoe
gen nemen met een bescheiden
plaats en langs de weg van de
redelijke argumentatie meewer
ken aan afspraken over ethisch
Dat aanslaan van een andere
toon moet geleerd worden. Den
Duik: „De Kruijf ziet dit deelne
men aan en opgaan in het
maatschappelijk gesprek als het
optreden van Jozef aan het hof
van de koning van Egypte. Die
luistert scherp naar wat de poli
ticus droomt. En stelt al zijn
wijsheid in dienst om te reage
ren op de ander. Hij vertaalt zijn
dromen in haalbare politiek en
is ook nog bereid om mee te
werken aan de uitvoering."
In die visie worden volgens
Den Duik kerkelijke profeten
'binnenkerkelijke mannetjes',
die op straat hun mond moeten
houden. In een democratie
hebben ze niks te zoeken. En
juist op dat punt hoopt hij De
Kruijf verkeerd begrepen te
hebben. „De dwarse geest moet
niet als een demon worden uit
gedreven. De communicatie is
pas geslaagd als ook de stem
van het protest gehoord wordt."
Jozef hield volgens Den Duik
ook aan het hof van Egypte niet
op profeet te zijn. „Hij verloor
wel zijn streken, maar niet zijn
profetische dromen."
En dit was maar één van de
pijlen die gistermiddag op een
'geharnaste' De Kruijf werden
afgevuurd door Den Duik, dr.
E.P. Meijering (lector patristiek),
dr. H.M. Vos (kerkelijk hoogle
raar praktische theologie) en
dominee A. van Houwelingen.
De kritiek spitste zich behalve
op het omgaan met de profetie,
ook toe op 'dubbeldenken'
('gaan kerk en wereld hier niet
te ver uit elkaar?') en De Kruijf s
loyaliteit jegens de democratie
('is hij niet heimelijk een theo
craat gebleven?').
De drie uur die voor het debat
waren uitgetrokken, boden de
hoogleraar onvoldoende moge
lijkheden om uitgebreid op élle
punten in te gaan. Maar in de
kritiek voelde hij zich in elk ge
val wel 'zeer begrepen'. „Ik ga
dan ook niet alles klip en klaar
weerspreken. De dingen waar ik
zelf nog niet uit ben, moeten de
kans krijgen om zich te ontwik
kelen. Ik zal veel 'meenemen'
en daar ben ik de critici dank
baarvoor."
Het waren overigens niet al
leen de door de faculteit uitge
nodigde sprekers die De Kruijf
konden ondervragen. Ook de
zaal kreeg na de pauze een
kans. En die werd onder meer
gegrepen door de prominente
CDA'er W. Aantjes, die zich in
het gezelschap van voorname
lijk Godgeleerden 'geen bijwo-
ner of inwoner voelde, maar
een asielzoeker'. „Zolang deze
discussie blijft steken in de
kring van mensen uit het vak,
brengt ze ons niet verder. Het
betoog van De Kruijf moet ge
toetst worden aan de praktijk
van de politiek." En dat gaat
voor Aantjes verder dan het
toetsen van de christelijke
ethiek aan een voor de hand lig
gend onderwerp als abortus,
zoals in 'Waakzaam en nuchter'
wordt gedaan. „Nee, dat moet
ook gebeuren als het gaat om
de sociale zekerheid, asielzoe
kers, criminaliteit, defensie en
noem maar op."
En dat 'levende contact met
de politieke werkelijkheid' wil
De Kruijf inderdaad nastreven,
zo stelde hij Aantjes gerust.
BEROEPINGSWERK
DEN HAAG ANP
De Remonstrantse Broeder
schap heeft besloten de onder
handelingen voort te zetten
over een gezamenlijk vrijzinnig
protestants blad. In 'Zicht', een
uitgave van Kok, zouden behal
ve 'adRem' ook 'Kerk en We
reld' (Vereniging van Vrijzinnig
Hervormden), 'Ruimte' (Neder
landse Protestantenbond) en
'Levensteken' (Interreligio) op
gaan.
De algemene vergadering van
bestuur, die in Den Haag bij
eenkwam, nam het besluit niet
van ganser harte, aldus M. Bos-
man-Huizinga, secretaris van
de Remonstrantse Broeder
schap. Het eigen blad adRem
draait redelijk goed. Van de uit
gever van het nieuwe blad
wordt echter professionaliteit
en een betere verspreiding ver
wacht. Wellicht kan met Zicht,
dat tienmaal per jaar zou moe
ten verschijnen, een breder pu
bliek worden bereikt. Ook be
sloot de algemene vergadering
op andere terreinen met de an
dere vrijzinnige kerkgenoot
schappen samen te werken.
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Aangenomen: naar Langezwaagen
Lippenhuizen-Hemrik: mw. S.A.F.
Graafland, kandidaat te Gouda;
naar Delft: C. Blenk te Amsterdam.
Bedankt: voor IJsselstein (U): F.
Hoek te Goedereede; voor Nijkerker-
veen: J. Veldhuijzen te Putten; voor
Otterlo: H.J. Stoutjesdijkte
Dordrecht.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Leek: R. Kloosterziel te
Schoonoord.
Beroepbaar: Ds. J .J .van der Wilden,
De Strekel 6. 7908 PD Hoogeveen.
M.i.v. 30 juni: De Hylkemaheerd 22,
2736 JB Groningen.
CHR.GEREF. KERKEN
Beroepen: tweetal te Meerkerk: E.
Hakvoort, kandidaat te Zwartsluis en
J. Veenendaal te KATWIJK AAN ZEE;
te Putten: M.J. Kater, kandidaat te
Nijkerk en H.K. Sok, kandidaat te
Barneveld; te Rotterdam-Kralingen
en te Werkendam: K. Visser, kandi
daat te Genemuiden; te Bunschoten:
A. van de Weerd te Dordrecht-Cen-
Bedankt: voor Damwoude: L.W. van
der Meij te ALPHEN AAN DEN RIJN.
Beroepbaarstelling: E. Hakvoort.
Mastenmakersstraat 15,8064 DX
Zwartsluis; M.J. Kater. Nieuwstraat
18, 3861 AJ Nijkerk; H. Polmder,
Vicarieweg 12,8071 SL Nunspeet.
BAPTISTEN GEMEENTEN
Beroepen: te Vroomshoop: J. Schol-
tenste Muntendam.
HET WEER
Temperatuur onder de maat
Eén van de belangrijkste groothe
den die ons weer bepalen is het
Azorenhogedrukgebied. Dat dankt
zijn naam aan de min of meer sta
tionaire positie, die het druksys-
teem bij deze eilandengroep ten
westen van Portugal inneemt. Het
hoog vormt onderdeel van de we
reldomspannende gordel van sub
tropische hogedrukgebieden, die
meestal te vinden is tussen de 30e
en 40e breedtegraad. Het lucht
drukmaximum fungeert het hele
jaar door als 'sturend' systeem voor
Atlantische depressies, die van de
Amerikaanse oostkust naar Europa
worden gevoerd.
Tegenhanger van het Azorenhoog
is de bekende IJslanddepressie.
Liggen beide systemen op de posi
ties waaraan hun naam wordt ont
leend, dan is er sprake van de ge
middelde drukverdeling. Inde
maanden april en mei was de
luchtdruk hoog in het noorden en
laag boven het zuidelijke deel van
de oceaan, de omgekeerde situatie
dus. We hadden te maken met ty
pische voorjaarsblokkades, waarbij
de oceaanstoringen geruime tijd
werden tegengehouden of een af
wijkende koers gingen volgen.
Begin deze maand nam het Azo
renhoog zijn normale positie weer
in, soms met een uitloper over de
meer zuidelijke delen van Europa.
Depressies werden aan de noord-
kant naar de Noordzee gestuurd.
Deze luchtdrukverdeling geeft tro
pische temperaturen boven Zuid-
Europa en een koel en nat regime I
in onze omgeving. Het patroon is j
zeer herkehbaar en wordt in deze
tijd van het jaar wel 'Azorenzomer'
genoemd. Ruimte voor warme da
gen is er nauwelijks, tenzij er voor
langere tijd een filiaal van hoge-
druk boven Europa wordt geves
tigd.
Vandaag zien we zo'n uitloper bo
ven het westen van Europa, maar
deze is maar zwak en verdwijnt
snel van de weerkaart. Na de pas
sage van een warmtefront, dat gis-
teren druilerig weer gaf, is een par-
tij warme en zeer vochtige oceaan-
lucht binnengedrongen. Bij opkla
ringen loopt het kwik vandaag in
het zuiden van het land tot boven
20 graden op. Het broeierige
warmte-golfje wordt komende
nacht al weer afgesloten met een
paar buien.
Vanaf morgen overheerst opnieuw
een koele stroming, meest uit rich
tingen tussen westen noord, waar
in enkele buienlijnen meetrekken.
Tussen deze storingen kan het
soms flink opklaren. De zomer laat
zich voorlopig niet zien; de tempe
ratuur -14 tot 16 graden - blijft
flink onder de maat.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
woensdag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Veel bewolking en af en
toe regen of een bui. In
Engeland, en later ook in
Wales, geregeld zon en
vrijwel droog. Middagtem-
peraturen ongeveer 15
graden, in Engeland en
Wales rond 18 graden.
België en Luxemburg:
Vandaag perioden met zon
en droog. Morgen minder
Maxin
op v
s op
i plaatsen
enkele wolkenvelden, naar
het zuiden toe geregeld
zon. Droog. Morgen overal
tamelijk bewolkt en enkele
regen-, of onweersbuien.
Middagtemperatuur op ve
rond 25 graden, langs het I
19. Morgen van het westen uit afkoe
ling, maar in het oosten nog warm.
Portugal:
Zonnig en warm. Maximumtemperatuur
aan de kusten ongeveer 30 graden, in
het binnenland nog warmer.
perio
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Vrij zonnig. Droog. In het binnenland
Middagtemperaturen aan de Costa's
tussen 25 en 30 graden, in het binnen
land op veel plaatsen tussen de 35 en
40; langs de Golf van Biscaje is het veel
koeler.
Canarische Eilanden:
Vooral aan de zuidzijde van de eilanden
vrij zonnig en droog. Middagtempera
tuur tussen 25 en 30 graden.
Marokko:
Westkust: Zonnig, in het noorden ook
kans op enkele wolkenvelden. Droog.
Middagtemperatuur vlak aan zee tussen
de 25 en 30 graden, landinwaarts veel
hoger.
Tunesië:
Zonnig. Middagtemperatuur op de
stranden bij wind van zee tussen 25 en
30 graden, morgen nog iets warmer.
Zuid-Frankrijk:
Vandaag zonnig en droog. Morgen meer
bewolking en een enkele regen- of on
weersbui Warm met maxima van 25
graden rond Biarritz tot 30 in de Proven
ce en Languedoc. Morgen in de westelij
ke helft afkoeling.
Mallorca en Ibiza:
Zonnig. Morgen ook enkele wolkenvel
den. Droog. Middagtemperatuur onge
veer 30 graden.
Italië:
Overwegend zonnig. Droog. Morgen in
het noorden wolkenvelden en later klei
ne kans op een bui. Middagtemperatuur
ongeveer 28 graden, op Sicilië oplopend
tot boven de 30 graden.
Corsica en Sardinië:
Zonnig, morgen enkele wolkenvelden.
Droog. Warmer met middagtemperatu
ren van ongeveer 30 graden, aan zee
iets koeler.
Griekenland en Kreta:
Wolkenvelden en vooral vandaag enkele
regen- of onweersbuien. Aan de kusten
ook af en toe zon. In de loop van morgen
klaart het op. Middagtemperatuur onge
veer 22 graden, morgen iets warmer.
Turkije en Cyprus:
Toenemende bewolking gevolgd door
enkele regen- -of onweersbuien. Op Cy
prus iets lagere neerslagkansen. Mid
dagtemperatuur van 24 graden r
WEERRAPPORTEN
WOENSDAG 8 JUNI 1994
Zon- en maanstanden
Zonop 05.19 Zononder 21.54
Maan op 04.47 Maan onder21.06
Waterstanden Katwijk
Hoog water 03.38 15.58
Laag water 23.47 11.56
Weerrapporten 06 juni 20 uur:
Barcelona onbew
Bordeaux
Brussel
Cyprus
zw6 18 9 0 1
nnw7 18 5 0.0
