Euro-verkiezingen bestaan niet Het Europarlement klaagt over een slechte pers Sroeiend Europa vraagt om Uitgekiend fractiestelsel Europese Verkiezingen Het Europees Parlement wint langzaam maar zeker aan macht [AANDAG 6 JUN11994 leteltoename is een typisch Europees compromis De vergaderzaal van het Europees Parlement in Straatsburg, waar het parlement haar vaste zetel heeft. archieffoto vlaaf Duitse hereniging wordt bij komende Europese verkie- |ngen op Europees niveau be- jonken. Sinds Duitsland er ze- fentien miljoen 'nieuwe' bur- trs bij kreeg, lopen er al acht- n waarnemers uit de ex-DDR ind in het Europees Parle- [ent. Hun status wordt nu ge- irmaliseerd. Het Duitse ze- ilaantal stijgt straks van 81 ar 99, waarmee Duitsland ieteen topleverancier van het rlement wordt. Zoals wel vaker het geval is in ropa, begonnen andere grote inden Frankrijk en Groot- frittannië direct jaloers te 3opperen dat hun status dan irdt uitgehold. Dus kwam er n typisch Europees compro- is: niet alleen Duitsland krijgt zetels bij, ook de andere lan- n mogen een paar mensen zohéér naar Brussel sturen. Het vJantal Franse, Britse en Itali- [g ojanse zetels stijgt van 81 naar it z\ ^Europarlement nu ijks Zetelverdeling in fracties ).40 Linkse coalitie l.3d j 3(j Onafhankelijken 87, Spanje gaat van 60 naar 64 en Nederland van 25 naar 31. België, Griekenland en Portugal gaan elk van 24 naar 25 zetels. Denemarken (16 zetels), Ierland (15) en Luxemburg (6) vielen buiten de prijzen. Zo zal het Europees Parle ment straks niet 518, maar 567 leden tellen en dat is nog maar het begin. Als de referenda in de vier nieuwe lidstaten Finland, Noorwegen, Oostenrijk en Zwe den gunstig voor Europa uitval len, zal het zeteltal vanaf 1 janu ari 1995 maar liefst 641 bedra gen. Noorwegen zijn 15 zetels in het vooruitzicht gesteld, Fin land 16, Oostenrijk 21 en Zwe den 22. Zo'n groot parlement vraagt om een uitgekiend fractiestelsel, waarbij nogal eens eigenaardige combinaties ontstaan. De grootste fractie tot nu toe vor men de sociaal-democraten met 198 zetels. In deze fractie is onder meer de Oostduitse PDS opgenomen, de opvolger van de vroegere communistische SED. De christen-democraten zijn met 162 afgevaardigden de tweede fractie. Deze groep her bergt niet alleen Euro-zeloten als de Belgen Tindemans en Martens, maar ook de fel anti- Europese Britse conservatieven. De liberale groep, waar D66 zich tot nu toe bij rekent, bezet thans met 46 zetels een magere derde plaats. Interessant wordt waar de nieuwe rechtse Italiaanse partij en onderdak vinden. De,kans is groot dat Forza Italia van pre mier Berlusconi bij de christen democraten aanschuift. De neo-fascistische Nationale Alli antie kan naar het losse samen werkingsverband van Le Pen en consorten. Waar Lega Nord staat, is on duidelijk. Na de verkiezingen in Italië besloot de kleine Regen boogfractie in het EP om de twee zittende Lega Nord-leden, wegens hun samenwerking met de Alliantie, voortaan uit te slui ten. .na verkiezing* ...in 1995 m m m m m Ui m UI E3 a EB ts ES ES £3 m ES m ES SS SS SO B B E2E E3 De nieuwe zetelverdeling in het Europees Parlement per land is aangepast na de Duitse eenwording Het zetcftytaa! stijgt van 518 naar 567 Als in 1995 Zweden. Noorwegen. Oostenrijk en Finland nog toetreden sti/gt het zeteltotaal naar 641. m es GSSMê G3 Ingewikkelde procedures bemoeilijken daadkrachtig optreden 'ogSTRAATSBURG PETER DE VRIES '6Q CORRESPONDENT Jo ,70 Het Europees Parlement ont- 30 doet zich slechts met de groot- gjjste moeite van het imago een krachteloze praatclub te zijn. 30 Op papier zijn de bevoegdhe- 00 den vooral met het Verdrag van 2P Maastricht uitgebreid. Maar in gjj de praktijk sidderen de Europe en se ministers nog altijd niet voor 34 het Europarlement. Dat komt 70 mede door de ingewikkelde 30 procedures, die het voor het I?® parlement moeilijk maken echt zijn tanden te laten zien. 75 Op een aantal terreinen zijn 00 de standpunten van het Euro- parlement officieel van nul en ^9 generlei waarde. Zo onttrekken 3Q de Joegoslavië-politiek en het 90 asielbeleid van de Europese L0 Unie zich aan de macht van de 50 Straatsburgse volksvertegen- woordiging. Buitenlands beleid, >q politionele en justitiële samen werking, immigratie, econo misch en monetair beleid be spreken de twaalf regeringen liever onder elkaar. Volgens veel critici kunnen de regeringen daarbij feitelijk ongestoord en ongecontroleerd hun gang gaan. De afzonderlijke nationa le parlementen hebben immers ook steeds minder greep op hetgeen hun regeringen in in ternationaal verband bekok stoven. Het belangrijkste machtsmid del waarover het Europarle ment beschikt, is de vaststelling van de begroting van de Eu ropese Unie. Belangrijke begro tingsposten, zoals landbouw, kunnen echter nauwelijks wor den gewijzigd. Wanneer het Eu roparlement het niet eens wordt met de Europese ministers en de Commissie, het dagelijks be stuur van de EU, rest niets an ders dan de begroting in zijn geheel te verwerpen. Die ingrij pende stap heeft het parlement slechts twee keer in zijn ge schiedenis, in 1979 en 1984, durven zetten. Een ander machtsmiddel, het naar huis sturen van de Europese Com missie, is zo zwaar dat het nog nooit werd gebruikt. Het Europees Parlement heeft wel het laatste woord over alle wetten en richtlijnen die Brussel uitvaardigt in het kader van 'Eu ropa 1992', de opheffing van de grenscontroles die tot één grote interne markt moet leiden. De rest van de Europese wet geving, zoals over milieubeleid, onderzoek en consumentenza ken, komt tot stand in een lang durige en ingewikkelde samen spraak van parlement, ministers en Europese Commissie. In 'Maastricht' is geregeld dat bur gers klachten over de EU bij een ombudsman van het Europarle ment kunnen deponeren. BRUSSEL. LEO MAAT Europese verkiezingen bestaan niet. In Nederland wor den op 9 juni verkiezingen gehouden voor 31 Nederland se vertegenwoordigers in het Europees Parlement, het enige multinationale parlement ter wereld. Maar multi nationaal is nog niet gelijk aan Europees. Het gaat om nationaal georganiseerde verkiezingen, volgens nationale kieswetten, met nationaal georganiseerde politieke par tijen en op een nationaal vastgestelde verkiezingsdatum. de Europese verkiezingen tot een uniform kiesstelsel te ko men zijn tot op heden gestrand. De Belgische liberaal De Gucht, lid van het Europees Parlement, heeft dappere po gingen ondernomen om in elk geval in het Europees Parle ment eensgezindheid te berei ken over zo'n uniform kiesstel sel. Uitgangspunt daarbij is de evenredige vertegenwoordiging. Een dergelijk stelsel houdt in dat de zetels over de partijen worden verdeeld naar evenre digheid van het percentage stemmen dat een partij heeft Zo gaan de Nederlanders. De nen, leren en Britten op don derdag 9 juni naar de stembus en stemmen de Belgen, Luxem burgers, Duitsers, Grieken, Spanjaarden, Portugezen, Fran sen en Italianen op zondag 12 juni. Een kwestie van nationale tradities en verschillende visies op de zondagsrust. Het verschil in verkiezingsda tum leidt tot de enigszins bizar re situatie dat de uitkomst van de verkiezingen op 9 juni nog drie dagen geheim wordt ge houden, om elke beïnvloeding van de verkiezingen in de ande re landen uit te sluiten. Maar behalve over de datum, zijn de landen het ook niet eens over de wijze waarop de verkie zingen plaats dienen te vinden. De kiesstelsels verschillen van land tot land. Voorstellen om bij In Groot-Brittannië, uitgezon derd Noord-Ierland, geldt ech ter van oudsher een districten stelsel. Dat betekent dat om el ke zetel afzonderlijk wordt ge streden. De partij met de mees te stemmen in een district gaat met de zetel strijken. Dat heeft er in het verleden toe geleid dat de Conservatieven, met 51 pro cent van de Britse stemmen, driekwart van de zetels bezet ten. De Britse Liberaal-Demo craten bleven door dit stelsel verstoken van vertegenwoordi ging in Straatsburg, ook in 1984 toen zij 20 procent van de stem men kregen. Voor de Groenen was bij de vorige verkiezingen in 1989 15 procent evenmin vol doende voor een zetel. Het parlement is van mening dat de Britten, die als enigen het pure districtenstelsel hanteren, hun stelsel zouden moeten wij zigen. Maar de Britse premier John Major heeft dit categorisch geweigerd. Zijn Conservatieve Partij dreigt nu het slachtoffer te worden van het eigen, omstre den kiesstelsel. Volgens opinie peilingen in Groot-Brittannië bestaat in geen van de 87 Britse kiesdistricten nog zekerheid over een Conservatieve over- overgaan op een stelsel van evenredige vertegenwoordiging, dan zou er op Europees vlak nog lang geen sprake zijn van daadwerkelijke evenredige ver tegenwoordiging. Het aantal ze tels per land is vrij kunstmatig vastgelegd. Op iedere 66.000 Luxemburgers is er één verte genwoordiger in het parlement, terwijl een Duits lid van het par lement 800.000 landgenoten vertegenwoordigt. In België bestaat wel evenre dige vertegenwoordiging, maar in een mengvorm met het dis trictenstelsel. Zo is er een zetel gereserveerd voor de amper 60.000 Duitstaligen. In België is een Eurozetel beschikbaar per 400.000 inwoners. Met evenre dige vertegenwoordiging heeft de Duitstalige zetel dus maar weinig te maken. Ook op andere punten lopen de kiesstelsels zeer uiteen. Duitsland en Frankrijk hebben een kiesdrempel van vijf pro cent. Als die Duitse kiesdrem pel, omgerekend 4 miljoen in woners, Europees zou worden toegepast, zouden de Ieren (3,5 miljoen inwoners) niet in staat zijn ook maar één vertegen woordiger aan te wijzen. Maar ook bij minder in het oog lopende aspecten van het kiesstelsel zijn er belangrijke verschillen. Zo geldt in Neder land en vijf andere Europese landen het systeem d'Hondt. Dat betekent dat restzetels wor den toegewezen op basis van het grootste gemiddelde. Dat is gunstig voor de grote partijen. In Griekenland bij yoorbeeld wordt een restzetel toegewezen op basis van het grootste over schot. Dat kan gunstig uitpak ken voor kleine partijen. Verschillen zijn er ook wat be treft de opkomst bij de verkie zingen. Bij de vorige verkiezin gen (in '89) kwam in Groot-Brit tannië 36,2 procent van de kie zers op, in België 90,7 procent. Dat verschil is niet alleen te verklaren uit meer of minder belangstelling en waardering voor het Europees Parlement. In België bestaat, net als in Luxemburg en Griekenland, op komstplicht. In de andere lid staten is dat niet het geval. Van Europese verkiezingen is ook geen sprake omdat de par tijen nationaal georganiseerd zijn. Als een Nederlandse chris tendemocraat wil stemmen op voormalig Europees Commissa ris Abel Matutes kan dat alleen als deze kiezer eerst in Spanje gaat wonen. Er bestaan wel Europese fede raties van politieke partijen en multinationale politieke fracties in het Europees Parlement, maar de kiezer kan met zijn stem niet over de nationale grenzen heen. Er bestaan ver kiezingen voor een Europees parlement, maar Europese ver kiezingen bestaan niet. Nog lang niet. Van zeehondenpenis tot schoenlappers-BTW STRAATSBURG PETER DE VRIES De één houdt zich bezig met de verontrus tend gestegen vraag naar zeehondenpenis sen. Anderen hebben hun tanden gezet in de aanhoudende fraude met Europese subsi dies. Maar hoe serieus ze hun werk ook ne men, ondank blijft het loon van de Neder landse Europarlementariër. De collega-poli tici in Den Haag halen hun neus op voor de 'Euro's', de media besteden nauwelijks aan dacht aan ze. Aan de vooravond van de ver kiezingen krijgen ze ruim baan: een zelfpor tret aan de hand van persberichten van 'on ze mensen in Straatsburg'. Eén ding staat vast: gebrek aan geld voor ima- ge-buildingis er niet. Aan 'informatie en pu bliciteit' geeft het Europees Parlement jaarlijks een slordige dertig miljoen gulden uit. Zo mo gen de bijkantoren in de twaalf hoofdsteden elke maand een selecte groep journalisten naar Straatsburg sturen. In Brussel gestatio neerde correspondenten uit armlastige lan den, waaronder Nederland, kunnen hun reis kosten naar Straatsburg op verzoek zelfs hele maal vergoed krijgen. Het helpt allemaal weinig. ,,We moeten op boksen tegen de as Den Haag-Hilversum", klaagt CDA-voorman Jean Penders. De Neder landse TV besteedt weinig aandacht aan het Europarlement. In heel 1992 slechts 21 minu ten en 30 seconden, waarvan achttien minu ten op de EO, zo blijkt uit een onderzoek van de Haagse EP-vestiging. En onbekend maakt onbemind. Van de collega's in de Tweede Ka mer vindt 79 procent Straatsburg 'uiterst on belangrijk'. Dat gevoel is wederzijds: de Euro's gaan er prat op dat 'tegenwoordig dertig tot vijftig procent van de Nederlandse wetten in Europa wordt gemaakt'. Niet al onze volksvertegenwoordigers zijn ove rigens belust op publiciteit over hun invloed op die gigantische Europese machinerie. Er zijn er die in stilte hun werk doen. De van Groen Links afgescheiden Herman Verbeek preekt vooral onder boeren dat zij niet de pro fiteurs zijn van het Europese landbouwbeleid, maar er juist de dupe van worden. Leen van der Waal (SGP/GPV/RPF) loopt niet met zijn verzet tegen Europa te koop. En Jan Sonne- veld (CDA) was niet blij toen zijn naar anti-se- mitisme riekende opmerkingen over 'de jood se lobby' in de krant kwamen. Andere Euro's maken zo weinig melding van hun met één ton plus toeslagen gedoteerde werk, dat je er bijna nieuwsgierig naar wordt. Hun verzamelde persberichten onthullen het beeld dat ze de afgelopen rijf jaar graag van zichzelf in de krant hadden gezien. Zo organiseerde Jan Willem Bertens (D66) be gin dit jaar één hoorzitting over 'humanitaire interventie' in brandhaarden als ex-Joegosla vië. De CDA'er Arie Oostlander fulmineerde al langer tegen het Joegoslarië-debacle van Eu ropa. Hoewel het parlement er niet de minste zeggenschap over heeft, eiste hij het ontslag van bemiddelaar lord Owen. Ook wilde Oost lander nagaan of de terughoudende Britse mi nister Hurd voor het oorlogsmisdaden-tribu- naal kon worden gedaagd. Anderen mijden de wereldpolitiek. De Lim burgse Ria Oomen-Ruijten (CDA) stelde wa gen toen de Maas buiten haar oevers trad. Partijgenoot Maxime Verhagen vroeg aan dacht van de media voor de EU-subsidie aan het Belgische vliegveldje Bierset. De PvdA'ster Van Putten is gespecialiseerd in zwerfkinderen van Rio tot Amsterdam. Groen Links' Nel van Dijk zocht de publiciteit met boze vragen over de gesubsidieerde verkoop van EG-vlees aan de Sahel. Karla Peijs (CDA) zat evenmin stil. Zij reisde op uitnodiging van het Internationaal Fonds voor Dierenwelzijn naar Canada, om daar be- zorgd te raken over de potentie-bevorderende middelen die in China uit zeehondenpenissen worden gemaakt. Ze stuurde ook, maanden nadat het besluit was gevallen, een fax om te protesteren tegen de verhoging van de BTW op schoenreperaties. En enkele weken nadat bij de Oost-Europabank een paleisrevolutie plaatsvond, kondigde Peijs een eigen onder zoek aan. WD-leider Gijs de Vries timmert vooral aan de weg met ingezonden beschouwingen in Amerikaanse kranten. Maar op 13 december 1993 meldt hij zich met zijn reactie op het we reldhandelsakkoord GATT. Niet dat het parle ment daar veel over heeft te zeggen, maar toch: „Ik bel je even, in het kader van de kleine middenstander die met zijn waren vent, want ik neem aan dat jullie wel reacties inzamelen op het GATT-akkoord. Nee? Oh. Maar wat ik zeggen wilde is, dat het nu allemaal wel kukeleku is in Brussel, en het is natuurlijk ook heel goed dat er een akkoord is, maar ik denk niet dat alle problemen nu van de baan zijn. Want dit staartje zal nog wel, hoe zegje dat ook al weer...?" Eén van de Euro's die niet heeft te klagen over gebrek aan media-belangstelling, is de WD'ster Jessica Larive. Omdat ze vermoedt dat haar activiteiten rond technologie- en energiebeleid nauwelijks journalistieke inte resse opwekken, bombardeert ze de kranten met persberichten over zeehondjes, het ge bruik van het Nederlands op etiketten en het paradoxale feit dat Europa zowel de tabaksin dustrie als het anti-roken van subsidies voor ziet. Het werkt: ze is één van de bekendste Eu ro's en dat is voor een doe-het-zelver in publi- citeitszaken al heel wat. Alleen de PvdA paart een professionele pers voorlichting aan serieuze Brusselse politiek. Socialistische afgevaardigden als Alman Met ten, Annemarie Goedmakers en Wim van Vel- zen vestigden de afgelopen jaren een reputatie met rapporten over fraude met Europese sub sidies, de werkloosheid die door het streven naar één munt onveranderd hoog zal blijven, de crisis in de staalindustrie of de Europese energieheffing. Of de naamsbekendheid hen heeft geholpen, is een andere vraag. Want de meeste socialisti sche Euro's kregen dit voorjaar van PvdA- voorzitter Felix Rottenberg de bons. Een van de argumenten was dat hun werk niet genoeg aansprak. Hij gaf de voorkeur aan Van Putten, die het nieuws haalde met de mededeling dat er ook in Nederland tienduizend zwerfkinde ren zijn. Waar ze die wijsheid vandaan haalde, is nog steeds een compleet raadsel.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 7