'Het is met groot plezier falen'
Veel cabaret in Muzenhof
Europa gestrekt op de rug van de stier
Cultuur&Kunst
Dichters hebben maar
even het hoogste woord
Moordlustig verbond met de duivel
MAANDAG 6 JUNI 1994
chef annemiek ruycrok, 071 -356472. plv -chef jan rijsdam,071 -356472
Keramiek in bibliotheek Sassenheim
sassenheim Werk van Cock Vreeburg is de hele maand juni te
zien in de bibliotheek in Sassenheim. De Voorhoutense maakt
haar keramiek deels op de draaischijf en deels boetseert ze het.
Naast schalen, vazen, fantasiedames en beesten zijn ook grote
tuinobjecten te zien. De expositie is te bezichtigen tijdens de
openingsuren van de bibliotheek.
Uriah Heep bij Deep Purple
den bosch Uriah Heep treedt als speciale gast op tijdens het
concert van Deep Purple op 24 juni in de Brabanthallen in Den
Bosch. Bad Company, die eerst deze rol zou vervullen, heeft al
zijn Europese optredens afgezegd.
Jeugdmuziek Concours Leiden
leiden Het Jeugdmuziek Concours in Leiden zoekt muzikale
scholieren voor de wedstrijd die medio november wordt gehou
den. Het concours is een voortzetting van de schoolmuziekwed-
strijd. Leerlingen van basisscholen en het middelbaar onderwijs
uit de hele regio kunnen zich opgeven bij het Jeugdmuziek Con
cours Leiden, postbus 11011,2301 EA Leiden. Voor telefonische
inlichtingen: 174969,216729 of 223493.
Lezing in de Lakenhal
leiden Jan Kleingeld geeft op zondag 12 juni een lezing in stede
lijk museum de Laken over zijn werk. Zijn 'A place for every
thing' maakt deel uit van de tentoonstelling 'Beelden uit de ver
zameling Leiden'. Kleingeld maakt letter voor letter teksten op
een muur. Met zijn project is hij nu bijna over de helft. Klein-
gelds lezing begint om 15.00 uur en is gratis toegankelijk met
een geldig toegangsbewijs.
Voorrondes Nederlandse Kampioenschappen theatersport in de Leidse X:
Wie denkt dat beoefenaars van theatersport toneelstukjes
aan rekstokken opvoeren, heeft het helemaal mis. In the
atersport improviseren verschillende teams op onder
werpen die het publiek opgeeft. Het toneel als strijdperk
is hier nog niet zo bekend maar trekt in het Angelsaksi
sche taalgebied al jaren bomvolle zalen. Om theatersport
onder de aandacht van een groter publiek te brengen zijn
de Nederlandse kampioenschappen ingesteld. Op zon
dag 19 juni strijdens vier teams uit Amsterdam, Alkmaar,
Hoorn en Leiden om een finaleplaats in theater de X aan
de Haarlemmerstraat. Bovendien doet een clubje van
vier Amsterdammers in juli mee aan de wereldkam
pioenschappen theatersport in Los Angeles.
rotterdam anp
Slechts even hadden de dichters
het helemaal alleen voor het
zeggen. De twaalf podia in Het
Park bij de Euromast waren gis
teren goeddeels bezet door dan
sers, theatermakers en muzi
kanten. Halverwege het open
luchtfestival Poetry Park zwegen
zij voor het woord van de dich
ters, dat net niet werd verstikt
door de walm van de eettentjes
die het aantal podia ruim
schoots overtroffen
Poetry Park werd voor de ze
ventiende keer in Rotterdam
gehouden. Het evenement is
voortgekomen uit Poetry Inter
national, dat dit jaar voor de
25ste keer plaatsvindt. Ooit be
stond het eendaagse festival uit
de voordracht van gedichten bij
het beeld van de achttiende
eeuwse dichter Hendrik Tollens.
Zondag was het park te klein
voor de tienduizenden nieuws
gierigen. Die kwamen af op
dichters van buiten Nederland
die hier nog niet hebben gepu
bliceerd, op dichters die in ei
gen land maar ook internatio
naal bekendheid genieten, be
ginnende migrantendichters uit
Nederland en bekende en min
der bekende Nederlandse dich
ters. En natuurlijk op de talloze
gelegenheden om te eten en
drinken.
Gülseli Inal uit Turijke, Ah
med Lemsiyeh uit Marokko en
de Nederlander Rudi Bedacht
zijn slechts enkele namen van
de 28 schrijvers die in totaal 120
gedichten ten gehore brachten.
Adriaan^Morriën en Anne Veg-
ter waren de bekende Neder
landse dichters. Poetry Park is
met ingang van dit jaar verbon
den met een andere Rotterdam
se culturele activiteit, het Festi
val aan de Maas dat komende
week wordt gehouden. Dat fes
tival is geheel gewijd aan Antilli
aanse en Arubaanse cultuur.
amsterdam franqoise ledeboer
De wedstrijd is onderdeel van
het culturele programma rond
de wereldkampioenschappen
voetbal. De Theatersport Ver
eniging Amsterdam (TVA) zoals
ze zichzelf noemen, strijdt als
enige Nederlandse deelnemer
in Amerika. „In ons land vech
ten we helaas nog om erken
ning", verzucht TVA-lid Bert
Apeldoorn. „We hopen natuur
lijk dat het wereldkampioen
schap daar verandering in
brengt." Naast Apeldoorn wer
ken ook André Besseling, Elle-
mijn Veldhuijzen van Zanten en
Carolien Jilesen als acteur of do
cent. Dramadocent en regisseur
Bart van Heel coacht ze. Reser
vespeler Martin de Ruiter ver
dient eveneens zijn brood met
theater en de begeleidende pia
nist Ton Herman Melis heeft
een conservatorium-diploma
op zak.
Bij een voorstelling treden
twee teams van vier acteurs te
gen elkaar in het strijdperk. De
spelers weten tevoren niet wat
ze gaan doen omdat ze pas van
het publiek de suggesties voor
een onderwerp krijgen. De scè
nes duren een paar seconden
tot tien minuten en kunnen
zich ontwikkelen in een stijl die
uiteenloopt van cabaret tot seri
eus drama. Een deskundige jury
geeft cijfers van 0 tot 5, maar
ook de bezoekers spelen een es
sentiële rol bij de vaststelling
van de winnaar. Als ze het niet
eens zijn met de beoordeling
kan de jury een natte spons ver
wachten; het favoriete team
krijgt rode rozen toegeworpen.
wassenaar Niet minder dan 120 jazzmuzikanten maakten zaterdagmiddag het hart van Wassenaar 'on
veilig' ter afsluiting van het Wassenaarse Jazzseizoen. Lopend, rijdend en op diverse podia lokten 12 or
kesten de Wassenaarders uit hun huizen. Zaterdagavond werd het slotspektakel van de Wassenaarse Jazz
club afgesloten met een optreden van Circus Square Jazzband in de Schaapskooi in Duinrell.
foto hielco kuipers
theater
recensie max smith
Voorstelling: Gilles en de Nacht van Hugo
Claus. Regie: Aram Adriaanse. Toneel
beeld: Tom Schenk. Licht Henry van Niel.
Muziek Lodewijk de Boer Produktie. De
Paardenkathedraal Utrecht. Gezierr 3/6,
De Manege, Utrecht (première). Aldaar
nog te zien. t/m 11/6; Frascati, Amster
dam, 30/8 t/m 3/9 en in het Appelthea
ter, Den Haag (7/9 t/m 17/9.
Zandhopen liggen op de speel-
vloer van de Paardenkathedraal
in Utrecht. In het midden staat
een rechthoekige verhoging dat
de vorm heeft van een offer
blok, maar dat tevens als tafel
kan fungeren. In het zand zijn
her en der stoelen neergesme
ten. Waxinelichtjes en een pot
met vuur verhogen de sfeer van
dood en vernietiging.
Eric Schneider, militant ge
kleed in een leren broek en een
zware jas, transformeert zich
hier tot de even briljante als sa
tanische Gilles de Rais. Hij
stamt uit een rijk en oud adellijk
geslacht. In het leger is hij al
heel jong eveneens een machtig
man. Als maarschalk heeft hij
met Jeanne d'Arc gevochten te
gen de Engelse overheersing.
Maar nu staat hij voor het ker
kelijk gerecht op beschuldiging
dat hij 140 lustmoorden met
kinderen heeft begaan en dat
hij een pact met de duivel heeft
gesloten.
Op hautaine wijze weer
spreekt hij aanvankelijk alle
aantijgingen. Hij toont geen
greintje berouw. Het kan ook
haast niet anders: hij is door
zijn grootvader opgevoed met
minachting voor het gewone
volk en in de oorlogen die hij
geleid heeft is een dode meer of
minder van geen belang.
Maar wanneer hij beseft dat
de duivel Barron hem in de
steek laat en dat zijn smeekbe
des om steun van de op de
brandstapel overleden Jeanne
D'Arc geen gehoor vinden,
komt hij tot een volledige be
kentenis. Op 36-jarige leeftijd
wordt hij in 1440 tot én de strop
én de brandstapel veroordeeld.
Op basis van de processtuk
ken schreef Hugo Claus een
lange monoloog over deze his
torische Figuur die zich bande
loos heeft overgeleverd aan het
demonische dat in ieder mens
schuil gaat. In het kader van
'Een demonisch drieluik' is het
solostuk 'Gilles en de nacht' de
eerste van in totaal drie voor
stellingen die de Utrechtse the
atervoorziening De Paardenka
thedraal deze maand uitbrengt.
Hugo Claus geeft heel beel
dend verslag van deze rechts
zaak, waarbij hij tevens Gilles
de Rais karakteriseert en diens
gruweldaden huiveringwekkend
beschrijft. Maar Claus laat ook
uitkomen dat de rechters onder
het mom van het geloof even
eens misdaden begaan. Gilles
de Rais komt later tot het in
zicht dat er helemaal geen he
mels hiernamaals is en daarom
de dood vrijelijker tegemoet
durft te treden.
Eric Schneider vertolkt met
gloed de verschillende emoties
die Gilles de Rais beroeren en
Aram Adriaanse die de regie
voert heeft voor een niet al te
statische mise-en-scène ge
zorgd. Het spel wordt af en toe
ondersteund door symbolische
handelingen, zoals het in zeven
voud neerzetten van stoelen bij
en waxinelichtjes op het offer
blok. De op band opgenomen
muziek van Lodewijk de Boer
verhoogt de lugubere sfeer. Dat
alles tezamen maakt van Gilles
en de Nacht een beklemmende
voorstelling die tevens aan
spoort om eens goed na te den
ken over de betekenis van goed
en kwaad.
„Het fascinerende van deze
theatervorm is juist dat je niet
weet wat je gaat doen. Dat is
echt waanzinnig spannend en
brengt het avontuur terug op
het toneel", verzekert Apel
doorn. Volgens Besseling voert
theatersport de acteurs terug
naar de bron van het schep
pingsproces: „Ik kan nooit op
mijn routine draaien want dat
merk je meteen. Deze manier
van theater melken katalyseert
enorm veel energie en creativi
teit en na afloop voel ik me
heerlijk."
Kijken
Ondanks training en ervaring
gaat er zelfs bij professionele
acteurs wel eens een scène de
mist in. „Dat is helemaal niet
erg want theatersport is- ook de
kunst van het met groot plezier
falen", zegt Besseling. Om dat
te voorkomen moeten spelers
goed naar elkaar kijken en el
kaar volledig vertrouwen. Dat
zijn basisregels van improvisa
tietheater dat in de jaren zestig
en zeventig een
.geiteharen wollensokken-
imago kreeg. De twee TVA-ac-
teurs verzekeren echter in koor
dat niemand daar nu meer
bang voor hoeft te zijn.
De voorrondes in de X zijn
op zondag 19 juni van 13.00
uur tot 18.00 uur aan de Haar
lemmerstraat 52. De Neder
landse kampioenschappen
worden op 24 en 25 september
gespeeld in het Bibliotheekthe
ater in Rotterdam. Voor meer
informatie: Theatersportvere
niging Moeders Mooiste, tele
foon 071-132832.
Het team dat Nederland vertegenwoordigt tijdens de wereldkampioenschappen theatersport in de Verenigde
Staten met Bert Apeldoorn (links), André Besseling, Ellemijn Veldhuijzen van Zanten en Carolien Jilesen
(rechts). foto cpd
beeldende kunst
recensie roos van put
Expositie, beelden van Aart Schonk, schil
derijen van Jan Jurriaan Schonk. Te zien:
t/m 19/6, di t/m vr 10 00-16.00 uur, za
en zo 13.00-16 00 uur Raadhuis De
Paauw, Raadhuislaan 22, Wassenaar.
Aart Schonk laat in zijn beelden
zien dat hij het vak beeldhou
wen zowel in techniek als in
vormbehandeling volledig be
heerst. Schonk is een echte hak
ker. Zijn beelden zijn meestal
niet het resultaat van een model
in klei of was, dat in een later
stadium in brons wordt gego
ten, maar uit een stuk steen
(marmer) waarvan hij de over
bodige delen weg hakt totdat
een figuratief werk ontstaat.
Wat direct opvalt aan zijn
werk is de compactheid van de
steen en de rust die zijn beelden
uitstralen. Zijn inspiratie vindt
Aart Schonk veelal in de oud
heid. Het verhaal van Europa en
de stier beeldt hij bijvoorbeeld
diverse keren uit. In de mytho
logie was Europa de dochter
van de koning van Tyrus. Jupi
ter wordt verliefd op haar en hij
vermomd zich als een witte
stier. Terwijl Europa aan zee
speelt, ziet zij de stier. Onder de
indruk van het beest met zijn
mooie verschijning en goede
karakter, versiert zij zijn horens
met bloemen en zij klimt op
zijn rug. De stier grijpt zijn kans
en ontvoert haar naar zee, rich
ting Kreta, waar hij weer zijn
normale gedaante aanneemt.
Aart Schonk beeldt dit verhaal
verschillende malen uit. Het
materiaal van Europa is bij drie
beelden van marmer en bij twee
andere van terracotta. Alhoewel
het onderwerp hetzelfde is, is de
uitvoering iedere keer weer an
ders: Europa ligt op de rug van
de stier met haar hoofd naar het
lichaam van het beest gewend,
of Europa staat nog naast de
stier.
Opvallend aan de marmeren
beelden is dat Schonk het mar
mer onaangetast laat, de ruwe
steen is nog duidelijk zichtbaar.
De compacte opbouw van de
compositie is het sterkst in het
beeld waarbij Europa gestrekt
ligt, op de rugvin de stier. Hier
bij blijft het marmer duidelijk
een steensoort door de wijze
waarop de beeldhouwer het
heeft gehakt. Hij heeft net ge
noeg weggehaald om de voor
stelling uit de steen te laten ver
rijzen en het beeld precies ge
noeg bewerkt en gepolijst totdat
een glad natuurlijk ogend op
pervlak ontstaat waarbij het
unieke karakter van marmer
krachtig naar voren komt.
De vormen zijn zuiver en het
geheel straalt een absolute rust
uit, zowel door de houdingen
van Europa en de stier als door
het materiaal marmer. Het ge
heel heeft eigenlijk niets ge-
kunstselds, het is harmonieus,
terwijl toch uit een stuk ruwe
steen een voorstelling wordt ge
hakt, wat op zich een onnatuur
lijk gegeven is.
De schilderijen van Jan Jurri
aan Schonk stralen evenzo rust
uit. Maar op een geheel andere
wijze. Hij schildert voornamelijk
Hollandse polder- en boom
landschappen. Dat landschap is
de Eempolder. Land en lucht
zijn nadrukkelijk aanwezig. De
luchten zijn echte Hollandse
luchten, geen strak blauwe he
mel, maar een wolkenlucht te
gen een blauwe achtergrond.
Het land is groen, plat en weids.
Opvallend is dat het gedeelte
land in de werken zeer mini
maal wordt weergegeven in het
gehele oppervlak van' het schil
derij en dat de luchten meer
dan nadrukkelijk aanwezig zijn.
leiderdorp letty stam
Cabaretiers hebben de macht
gegrepen in Muzenhof in Lei
derdorp. Uit het nieuwe pro
gramma-overzicht blijkt dat
twaalf van de in totaal twintig
voorstellingen zijn gereserveerd
voor artiesten in dit genre. Zo
wel de grote namen als aanstor
mend talent zijn komend sei
zoen te gast in het cultureel
centrum.
Na zijn toneelstuk 'De vrouw
van de zanger', dat hij schreef
voor Brigitte Kaandorp en Inge
borg Elzevier, staat Paul Hae-
nen zelf weer op het podium
met de try out 'Smakelijke
voortzetting'. Als disgenoten
heeft hij uiteraard dominee
Gremdaat en Margreet Dolman
meegenomen. Collega's Hester
Macrander, Lebbis en Jansen,
Victor Bijlo en de mannen van
Purper komen ook naar Muzen
hof.
'Staan en gaan', waarin aan
komend cabarettalent zich pre
senteert, is van twee avonden
uitgebreid naar vier. Onder
meer Hans Teeuwen, G. van de
Kroon, Kommil Foo en Els Aust-
mann zijn te zien. De actrices-
cabaretières Erna Sassen en
Wivineke van Groningen staan
vermeld met 'Heerlijk dat Bertje
d'r niet is'. In het programma
streven de twee naar onafhan-
Overtuigende
diepgang
Leiderdorps
Kamerkoor
muziek
recensie udy van der spek
Concert Motetten van de familie
Bach, door het Leiderdorps Kamer
koor o.l.v. Wim van Meeuwen.
Gehoord: 5/6, Lokhorstkerk, Lei-
Hoewel Wilhelm Friede-
mann, J.S. Bach's oudste
zoon, in het begin van de
negentiende eeuw de
'Meister im Helldunkel'
werd genoemd, zou deze
uitspraak ook op zijn veel
jongere broer Johann
Christoph Friedrich
(1732-1795) van toepas
sing kunnen zijn, als je
luistert naar de bekende
woorden, die vader Bach
al in een van zijn cantates
op dezelfde hoofdmelodie
verwerkte, 'Wachet auf,
ruft uns die Stimme'. De
ze Johann, ook wel de
Bückeburger Bach ge
noemd, heeft vele invloe
den ondergaan, maar de
ze steeds op zeer persoon
lijke wijze verwerkt.
Hij liet zich beinvloeden
door zijn broer Carl Phi-
lipp Emanuel (1714-1788)
en zelfs door Haydn en
Mozart. Dat is dan ook de
reden dat dit 'Wachet auF
er zo uitsprong gistermid
dag in de Lokhorstkerk tij
dens het concert van het
Leiderdorps Kamerkoor
onder leiding van hun ja
rige dirigent Wim van
Meeuwen. Alle andere
Bach-familieleden, ooms
en neven, vertegenwoor
digden nog zo honderd
procent de Barok met als
twee dragende zuilen aan
begin en eind van het pro
gramma de grote Johann
Sebastiaan.
Wat opviel in dit con
cert was de persoonlijk
getinte, zeer sterke op
bouw van de maat. Tem
po en maat vertoonden
wel een continu terugke
rende cadans, maar bin
nen de perken van die ca
dans maakte Van Meeu
wen gebruik van subtiele
schakeringen in het bewe
gingsverloop, die de muzi
kale gang verlevendigen
en eleganter maken, of
om Carl Philipp Emanuel
te citeren: „Uit de ziel
moet men spelen en niet
als een afgerichte vogel."
Alle muzikale middelen
die voorhanden zijn zoals
ritmen, harmonische en
melodische intervallen,
tempi, klankkleur, speci
fieke toonsoorten en mu
zikale vormen werden
door het koor optimaal
benut en voorzien van een
indrukwekkend overtui
gende diepgang.
En misschien wel dank
zij deze pure Barok was er
die ene bijzondere licht
flits uit de periode van de
Empfindsamkeit naar de
Klassieken. 'Ihr Licht wird
hell, ihr Stem geht auf of
dat eerste imposante 'Wa
chet auf, ruft uns die
Stimme' overmeesterde
de intieme ruimte van de
Lokhorstkerk als een con
trastrijk, onverwacht kleu
renspel. Ja, ook deze zoon
was althans in dit concert
'der Meister im Helldun
kel.
Margreet Dolman, komend seizoen van de partij in Muzenhof.
kelijkheid maar dat brengt een met gouden tanden. De Engelse
hoop misverstanden teweeg. folk-rockgroep Magna Carta
Van theater Toverlei is 'De brengt het concert 'State of the
twee weezen' te zien over een Art'. Pantomimespeler Hakim
kermisattractie en een draak speelt en zingt in de kinder
foto kippa
voorstelling 'Ali Baba en een
stuk of elf rovers' alle rollen zelf.
Theater Gnaffel brengt op hu
moristische wijze 'Durven in
het donker' over het voetlicht.
Van Lanschotprijs
voor beeldhouwer
Carel Visser
den bosch anp
Carel Visser krijgt de J.C. van
Lanschotprijs voor de beeld
houwkunst 1994. Hij ontvangt
de tweejaarlijkse onderschei
ding, die bestaat uit een bedrag
van 50.000 gulden, voor zijn
oeuvre op het gebied van de au
tonome beeldhouwkunst. De
uitreiking is eind dit jaar in het
Museum Kröller-Müller.
Het werk van Visser (66) heeft
internationale allure. Hij heeft
een groot areaal van uitdruk
kingsmogelijkheden gebruikt:
van het constructivisme in de
jaren vijftig tot beweeglijke
sculpturen in latere perioden.
Daarbij hanteert hij niet alleen
klassieke materialen als steen
^en ijzer. Ook wol, jute, zand en
blik gebruikt hij om reliëf te ge
ven aan zijn sculpturele werk.
Visser ontving al diverse prij
zen, onder meer de Staatsprijs
voor Beeldende Kunsten en Ar
chitectuur (1971) en de Amster
damse prijs voor de Kunst
(1992). Het is de tweede keer
dan de J.C. van Lanschotprijs
wordt toegekend. De eerste keer
ging de prijs naar Peter Struyc-
ken.
