Zoon van Ding Zilin
verdiende het niet
om te sterven
Strijd om hart en ziel van monniken
Athos
~HS SAVieRETi C-fÊRS0M£EU OtfTSI^AN)
Feiten Meningen
Belang Manila gaat
voor Oost-Timor
Paars: eerst slaan
dan aaien
VRIJDAG 3 JUNI 1994
152
Filipijnse en buitenlandse delegatieleden scanderen 'Bevrijd Oost-Ti-
mor' tijdens een mars in de hoofdstad Manila op 1 juni. foto epa
Indonesië blij met weren buitenlanders
Wat de Filipijnen de afgelopen
tijd ook gedaan mogen hebben
om hun democratisch imago
weer op te vijzelen, het fiasco
rond de Oost-Timor-conferen-
tie heeft alle inspanningen te
niet gedaan. Onder druk van
Indonesië deed de regering van
president Fidel Ramos er deze
week alles aan om de conferen
tie over mensenrechten in Oost-
Timor te dwarsbomen.
Indonesië heeft de Filipijnen
daarna prompt bedankt voor
maatregelen waarmee 'het land
heeft voorkomen dat de confe
rentie wordt misbruikt door
mensen die een
'leugencampagne' tegen Indo
nesië opzetten'.
„De Filipijnen hebben wel vaker
diplomatieke blunders begaan.
Maar dit moet de grootste ramp
zijn die het land op het gebied
van buitenlandse politiek heeft
meegemaakt", zegt Francisco
Nemenzo, professor politicolo
gie aan de Universiteit van de
Filipijnen in Manila.
Oost-Timor is een voormalige
Portugese kolonie, die de helft
beslaat van het eiland Timor. In
1975, toen Portugal de macht
over zijn koloniën opgaf, werd
Oost-Timor door Indonesië be
zet en kort daarna geannexeerd.
Die annexatie is door Portugal
en de Verenigde Naties nooit
erkend. Op het eiland is een be
vrijdingsbeweging actief, die
overigens weinig kan uitrichten
tegen het Indonesische leger.
Naar schatting 250.000 Timore-
zen zijn de afgelopen jaren om
gekomen door de slechte
leefomstandigheden en de on
derdrukking door Indonesië.
De Azië-Stille Oceaan Confe
rentie over Oost-Timor (Apcet),
die vandaag afloopt, ging vol
gens plan door, al werd buiten
landse afgevaardigden de toe- -
gang geweigerd. Veel buitenlan
ders zijn er overigens door hun
vroege komst in geslaagd het
verbod te ondopen. Daarbij
hoort ook Karolien de Bruin, die
namens de Oost-Timorgroep
Nederland de conferentie bij
woont.
Ramos verdedigde de maatregel
door erop te wijzen dat de di
plomatieke ruzie met Indonesië
over Apcet voor 1,3 miljoen gul
den aan zakenbelangen be
dreigde. „De helft van onze be
volking leeft nog onder de ar
moedegrens", aldus Ramos. „Ik
weet zeker dat velen het met
mij eens zullen zijn dat het wel
zijn en het nationale belang
voor alles komt."
Jakarta vreesde met recht er
flink van langs te krijgen. Zo be
schuldigde één van buitenland
se deelnemers aan de conferen
tie, een vertegenwoordigster
van een Canadese actiegroep
voor Oost-Timor, Jakarta er van
in Oost-Timor een genocide
programma uit te voeren met
gedwongen sterilisatie, ver
krachting en babymoord. Toen
Manila tegenstribbelde op het
voorstel de Apcet te annuleren
trok Indonesië zich terug uit
een multinationale zakenconfe-
rentie en schortte het een do
zijn zakenakkoorden tussen Fi
lipijnse en Indonesische bedrij
ven op. Manila bezweek onder
de druk en verbood weldra bui
tenlandse gedelegeerden
waaronder Nobelprijs voor de
vrede winnares Mairead Magui-
re en Danielle Mitterrand de
toegang.
Veel Filipino's vinden dat Ra
mos gelijk heeft. „In het alge
meen zeggen veel mensen die
ons bellen 'Het is prima om be
zorgd te zijn over de situatie in
Oost-Timor. Maar we zitten niet
te wachten op zo'n probleem
bovenop alle problemen die we
al hebben", zegt Claro Fernan
dez, nieuwschef van de popu
laire TV-praatshow Viewpoint.
Manila heeft de conferentie be
keken met het oog op 'onze
Asean-verplichtingen', zei Ra
mos. „Regionale belangen zijn
de eerste overwegingen bij het
verdedigen van de Filipijnse na
tionale belangen". Naast de
schade aan 's lands economie
noemde hij ook het risico van
mislukte vredesbesprekingen
met moslim-separatisten, die
momenteel met Indonesische
hulp worden gevoerd.
De Portugese premier Silva zei
'teleurgesteld' te zijn over de
stappen tegen de conferentie-
deelnemers. „De Filipijnen
moeten niet vergeten dat de
Verenigde Naties volgens het
internationale recht het besluit
hebben genomen dat Oost-Ti-
mor een autonome regio is en
Portugal het administratieve or
gaan." Ook Australië heeft het
besluit veroordeeld.
Mensenrechtengroepenkraken
de betrokkenheid van de rege
ring bij de langlopende verdoe
zeling van Indonesië's wrede
beleid in Oost-Timor. Zelfs Fili
pino's die hun land niet graag
bij de zaak Oost-Timor betrok
ken zagen, zijn verbijsterd door
de 'amateuristische' aanpak van
de zaak.
MANILA RAMON ISBERTO
IPS
THE INDEPENDENT
Er bestaat in Griekenland geen
plaats die meer omstreden is
dan het klooster van Xerotopo-
lou op de berg Athos Ayion
Oros). Net als De Naam van de
Roos, de roman van Umberto
Eco over het middeleeuwse
kloosterleven in Frankrijk, is de
ze autonome kloostergemeen
schap op een schiereiland in
Noord-Griekenlanddoordrenkt
van wantrouwen, voortdurend
op de hoede voor de intriges
van de buitenwereld, maar
vooral van de hiërarchie van de
Grieks-orthodoxe Kerk en de
Griekse staat.
De uiterlijke kalmte verhult dat
Athos in een bittere strijd is ge
wikkeld met Athene en de patri
arch in Istanbul over, onder an
dere, de abt van Xerotopolou.
De twintig kloosters op Athos,
waaronder Servische, Bulgaarse
en Russische, hebben eeuwen
piraterij, rooftochten van Cata
laanse huurlingen,
onder de Tweede Kruistocht en
de harde hand van het Otto
maanse Rijk weerstaan. De
kloosters puilen uit van de kost
bare boeken, relekwieën en met
goud beslagen ikonen.
Om toegang te krijgen tot de
'Theocratische Republiek' moe
ten bezoekers en pelgrims eerst
toestemming krijgen van het
ministerie voor Noord-Grieken-
land in Thessaloniki. Per dag
worden honderd bezoekers toe
gelatenuitsluitend mannen,
vrouwen en zelfs vrouwelijke
dieren worden niet tot deze
mannengemeenschap toegela
ten maar niet meer dan tien
buitenlanders. Wat met Athos
aan de hand is, is dat bijna alles
anders is dan in de buitenwe
reld. Dus brak de hel los toen de
Griekse politie een jonge novice
in het Bulgaarse klooster arres
teerde. Hij werd als spion Grie
kenland uitgezet toen de autori
teiten beweerden dat hij foto's
had genomen in de bossen rond
het klooster.
De monniken lachen om die
suggestie, maar beweren op
hun beurt dat het verbindings
kantoor van het Griekse minis
terie van buitenlandse zaken
bemand is door agenten van de
inlichtingendienst die rappor
ten over individuele monniken
naar de patriarch in Istanbul
sturen. Volgens de monniken
werd de Bulgaarse monnik op
verzoek van de patriarch uitge
wezen omdat deze de oudere
bewoners het beheer over het
klooster wil afnemen en de jon
ge novice daarbij in de weg
stond.
De nieuwste controverse speelt
zich af rond de abt, vader Jozef.
Hij heeft de Griekse nationali
teit en is een van de meest dy
namische figuren in de kloos
tergemeenschap. Hij is de jong
ste monnik die ooit tot abt is
gekozen, een functie voor het
leven. Enkele maanden geleden
werd hij met drie anderen door
de patriarch op staande voet, en
zonder enige uitleg, ontslagen.
Vorige maand werd die beslis
sing weer ongedaan gemaakt,
nadat een meerderheid van de
kloosters daar tegen hadden ge
stemd, maar de monniken blij
ven een diep wantrouwen
koesteren tegen de bedoelingen
van de patriarch. Zij bekijken
met argusogen de stappen om
het orthodoxe geloof, de religie
van zo'n 30 miljoen mensen,
met de rooms-katholieke kerk
te verenigen.
In de kern gaat het om de strijd
om het hart en het gemoed van
de orthodoxe getrouwen. Athos
is het spirituele tehuis van de
orthodoxie en heeft altijd Servi
sche, Russische en Bulgaarse
kloosters gehad. Tot voor kort
stonden zij op het punt van in
storten en hadden ze te kampen
met leegloop, maar dat is veran
derd. De monniken willen de
pan-orthodoxe traditie in Grie
kenland zekerstellen, ondanks
de aantrekkingskracht van de
Europese Unie die de Griekse
staat de andere kant op trekt.
Zelfs als de orthodoxie herleeft
kijkt Athene in westelijke rich
ting waar zij, in politiek en eco
nomisch opzicht, een zekerder
en welvarender toekomst ziet
voor Griekenland. Zij vindt het
geen prettig vooruitzicht dat
Griekenland gastvrijheid ver
leent aan wat in de loop van de
tijd een broeinest van Slavisch-
Orthodox religieus fanatisme
zou kunnen worden.
KARYAI LEONARD DOYLE
VERTALING LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
EUWSANALYSE t non i r.
De herinnering aan de lente van 19ö9 leeft voort in China
Nederland stond op zijn achterste benen
toen Ruud Lubbers op 4 november 1982 de
regeringsverklaring van zijn eerste kabinet
voorlas. Was dit de voormalige CDA-fractie-
leider die het bescheiden saneringsplan van
oud-premier Van Agt (Bestek '81) zo behen
dig gesaboteerd had? „Dit is een ideologi
sche kruistocht ter ontmanteling van de
welvaartsstaat!", riep toenmalig PvdA-leider
Joop Den Uyl verontwaardigd. Een jaar la
ter gooiden ambtenaren, onder leiding van
bullebak Jaap Van der Scheur, het land plat.
De aangekondigde verlaging van ambtena
rensalarissen en uitkeringen met drie pro
cent en een forse aantasting van WW en
WAO gingen hen te ver.
Twee jaar later, bij de kamerverkiezingen
in de zomer van 1986, gebeurde er iets
wonderlijks. Het CDA en WD, die samen
op een meerderheid van 81 zetels in het
parlement konden rekenen, werden niet
ongenadig afgestraft maar verloren nog niet
één procent van hun kiezersgunst. De WD
verloor weliswaar negen zetels, het CDA
won er negen. De coalitie kon rustig verder
regeren.
Het beleid dat het kabinet Lubbers/Kok
de afgelopen vijf jaar voerde, was beslist
minder hardvochtig dan dat van het eerste
kabinet-Lubbers. En toch keerde het electo
raat ditmaal de partij wél massaal de mg
toe. Ook de PvdA werd op zijn harde kern
teruggeworpen. Maar omdat Wim Kok nog
uitzicht heeft op het premierschap, maken
de sociaal-democraten zich over dit verlies
niet zo druk. Het CDA vraagt zich daarente
gen wel af waar het mis ging.
Het is te hopen dat de CDA-commissie
die 'De Nederlaag' dezer dagen onderzoekt,
zich in de analyse niet beperkt tot de uitglij-
ers in de campagne, de strubbelingen tus
sen Lubbers en Brinkman en het te volgza
me gedrag van de CDA-fractie, maar ook te
rugdenkt aan 1982. Het kabinet maakte
toen gebruik van een principe dat op Britse
tuchtscholen ook wordt gehanteerd om las
tige kinderen in het gareel te krijgen: eerst
slaan, dan aaien.
Meteen na de verkiezingen kregen amb
tenaren en uitkeringstrekkers een harde
boodschap te horen: er kwamen per maand
15.000 werklozen bij, het financieringste
kort bedroeg 12 procent en Leiden was in
last. Er moest een offer gebracht worden.
En het zondagskind Lubbers zag tot zijn ge
noegen dat het beter ging: de wereldecono
mie trok aan en Nederland wist daarvan te
profiteren. Het werd tijd voor het aaien: in
het zicht van de verkiezingen konden de
teugels wat losser. De schatkist noteerde
belastingmeevallers en ook met de werkge
legenheid ging het beter.
Bij de start van het kabinet-Lubbers/Kok
is een tegenovergestelde strategie gevoerd
die zich aldus laat samenvatten: eerst aaien,
dan slaan. De PvdA was er zo happig op na
jaren weer iets leuks voor zijn achterban te
realiseren, dat de uitgaven van het rijk
meteen al met miljarden werden opge
schroefd. De tijdbom onder de WAO. de
fraude in de bijstand en de verzwakte con
currentiepositie van de bedrijven werden
niet als probleem onderkend. Toen DAF
failliet ging, het aantal WAO'ers het miljoen
naderde en de tegenvallers zich opstapel
den, moest er geslagen worden. Het benzi
nekwartje van Kok, de onverwachte ingreep
in de WAO en plannen met bijstand en
pensioenen waren allemaal nog niet verge
ten toen op 3 mei het oordeel van de 1de-
zers over het regeringsbeleid werd ge
vraagd.
Als de formatie van een kabinet van Pv
dA/WD/D66 deze zomer slaagt, doet de
'paarse ploeg' er verstandig aan terug te ke
ren naar de strategie van 1982: eerst pijnlij
ke maatregelen nemen, dan de vruchten
plukken. Dat er de komende vier jaar bloed
moet vloeien, betwist niemand. De werk
loosheid stijgt weer, de groei is uit de eco
nomie en de staatsfinanciën zijn niet op or
de. Alle drie de partijen zijn het er over eens
dat bij de miljardenbezuinigingen de socia
le zekerheid niet buiten schot kan blijven.
De vraag is alleen: durft 'premier Kok' een
no-nonsensebeleid af te kondigen?
DEN HAAG PAUL KOOPMAN
Vijf jaar zijn voorbijgegaan sinds het zachtmoedige hart van Ding Zilin werd gebroken door de
dood van haar zoon. Hij werd op het Plein van de Hemelse Vrede (Tiananmen) neergeschoten
door soldaten die naar Peking waren gestuurd om de democratiseringsbeweging neer te slaan.
„Mijn zoon was een en al liefde", zegt ze, vechtend tegen haar tranen. „Hij had geen enkele vij
and, hij hield van school, van zijn vrienden, van zijn familie."
Op 22 april 1989 biedt het Plein van de Hemelse Vrede nog het beeld v
andere demonstranten die democratiseringen eisen.
n vreedzame confrontatie tussen het Chinese leger e
Het verlies van haar zoon verlamde
Ding aanvankelijk. Maar nu heeft ze
een tomeloze energie. Ze heeft, on
danks tegenwerking van de regering,
haar leven in dienst gesteld om de
herinnering aan hen die Melen levend
te houden. De overlevenden die ze
weet op te sporen, biedt ze geestelijke
en materiële s.teun. Ook stelt ze een
lijst op met de namen van de slacht
offers, om de bewering van de rege
ring te weerleggen dat er slechts drie
honderd mensen werden gedood en
dat de slachtoffers voornamelijk sol
daten waren en 'tuig' dat hen aanviel.
Tot op heden heeft Ding de dood van
ruim tachtig mensen bevestigd weten
te krijgen, maar ze is ervan overtuigd
dat er meer dan duizend doden zijn
gevallen.
Hoezeer de Chinese autoriteiten ook
hun best doen de gebeurtenissen op
het Plein van de Hemelse Vrede uit
het nationale geheugen te wissen, de
gebeurtenissen blijven een keerpunt
in de moderne Chinese geschiedenis.
Een moment waarop het morele ge
zag van de communistische partij
werd getart door het gewone volk dat
ze pretendeerde te vertegenwoordi
gen. De autoriteiten wisten geen beter
antwoord te bedenken dan bruut ge
weld.
De democratiseringsbeweging werd
geboren op 15 april 1989, met de
dood van Hu Yaobang, een voormali
ge partijleider die in ongenade was
geraakt vanwege zijn hervormingsge
zinde ideeën. Studenten, van oudsher
de voorhoede van de Chinese politiek,
grepen rouwbijeenkomsten aan om
grotere vrijheid van meningsuiting te
eisen. Gewone burgers, die de inflatie
en de corruptie beu waren, voegden
zich bij hen. Op het hoogtepunt van
de protesten namen een miljoen
mensen deel aan een demonstratie,
aangespoord door een hongerstaking
vari studenten op. het Plein van de
Hemelse Vrede.
Eind mei begonnen de protesten aan
kracht in te boeten, onder andere
door onderlinge ruzies van de leiders
vari de beweging. In de nacht van 3
op 4 juni echter trokken soldaten en
tanks het centrum van Peking binnen.
Burgers gingen de straat op om de
soldaten tegen te houden. Toen de
ochtend aanbrak, hadden de soldaten
het Plein van de Hemelse Vrede her
overd. Peking was een bezette stad.
Soldaten patrouilleerden in de straten
en joegen op studentenleiders. De
economische hervormingen die zou
den hebben aangezet tot het najagen
van westerse politieke idealen, wer
den stopgezet.
Begin 1992 lanceerde de bejaarde lei
der Deng Xiaoping toch nieuwe eco
nomische hervormingen, die i
WIM STEVENHAGEN
in de gelegenheid moesten stellen
geld te verdienen en troost te zoeken
in een betere levensstandaard. Zelfs
mensen die riauw bij de democratise
ringsbeweging waren betrokken, be
keerden zich tot het zakenleven.
De 26-jarige Wen Xiao, die korte tijd
een van de leiders van de protesten
op het Plein van de Hemelse Vrede
was en meer dan een jaar gevangen
zat, bedient zich tegenwoordig van
een pseudoniem en werkt voor een
bedrijf dat horloges en snuisterijen
verkoopt. Hij wil zo snel mogelijk rijk
worden. Hij heeft zich 'niet meer di
rect' met politiek beziggehouden.
Op de campussen heeft activisme
plaatsgemaakt voor apathie. „Ik wil
me niet met politiek bemoeien, ik wil
gewoon studeren", zegt Tang, een 19-
jarige eerstejaars aan de Volksuniver
siteit, in 1989 een broeinest van pro
testen. Een andere student, Zhen, zegt
over het neerslaan van de protesten:
„Het was niet honderd procent te
recht, maar ik heb volledig begrip
voor het optreden van de regering."
Na het neerslaan van de democratise
ringsbeweging besloot de communis
tische partij ook een eind te maken
aan de roep om politieke hervormin
gen binnen de eigen gelederen. De
hervormingsgezinde partlijleider
Zhao Ziyang en zijn aanhangers wer
den aan de kant geschoven. Vandaag
de dag accepteren de communisten
geen afwijkende meningen en zijn ze
aan niemand rekenschap verschul
digd. Als gevolg daarvan viert corrup
tie hoogtij.
Door het op economische groei ge
richte beleid van de regering is de in
flatie in de steden gestegen tot twintig
procent per jaar en de kloof tussen
arm en rijk groter geworden. Staatsfa
brieken redden het niet en zetten
mensen op straat. De autoriteiten op
het platteland leggen beslag op land
van boeren om ontwikkelingsprojec
ten te kunnen beginnen.
De autoriteiten zijn vreselijk bang dat
de dood van Deng, 89 en ziek, de aan
zet zal vormen tot nieuwe protesten.
De partij wil koste wat kost een herha
ling van de gebeurtenissen van 1989
voorkomen.
De regering doet er alles aan om de
restanten van de dissidentenbeweging
uit elkaar te drijven. Activisten die
naar het buitenland zijn gevlucht, mo
gen niet naar China terugkeren. Men
sen die in China zijn gebleven, zien
hen als verraders. Liberale intellectue
len, die proberen het politieke be
wustzijn van de massa te vergroten,
worden door de politie gedwars
boomd vastgezet.
Omdat ze weigert haar zorgen voor
zich te houden wordt de rouwende
mevrouw Ding voortdurend door de
autoriteiten dwarsgezeten. Ze is ont
slagen als filosofiedocente aan de
Volksuniversiteit, uit de communisti
sche partij gezet en vrijwel onder
huisarrest geplaatst. Ze mag haar huis
alleen verlaten in gezelschap van
agenten in burger. Desalniettemin
blijft de 57-jarige vrouw, die hart- en
rugproblemen heeft, zich storten op
haar missie om de waarheid over 1989
boven water te krijgen. „Ik kan het
niet toestaan dat mensen die hetzelf
de lot hebben ondergaan als mijn
zoon", zegt ze.
PEKING DAN BIERS
