ifiP
Montgomery: arrogant,
nurks en eigenzinnig
T'
WOENSDAG 1 JUN11994
had ik dit soort werk al jaren gedaan. Ik had
in 1942 troepen aan land gezet in Afrika en
Dieppe (Frankrijk), en in 1943 op Sicilië en
in Salona (Italië). Wij pikten de soldaten
veel dichter onder de kust op en leverden ze
vlak bij het strand af. Hierdoor verloren we
misschien landingsvaartuigen, maar ook
kregen we meer soldaten en materieel aan
land."
Bij Dieppe werden in 1942 Canadese een
heden in een soort zelfmoordactie aan land
gebracht. Een proeflanding, met als doel de
Franse havenstad enige tijd in handen te
krijgen alvorens naar Engeland terug te ke
ren. De Royal Navy wilde zijn schepen ech
ter niet riskeren om de moedige Canadezen
vuursteun te geven. De actie liep uit op een
ramp, 3.379 Canadezen werden gedood of
gevangenen genomen. „Maar", zo verklaar
de Lord Mountbatten na de oorlog, „elke
dode bij Dieppe heeft het leven gered van
tien anderen op D-Day". De geallieerden
leerden van hun fouten.
De Britse landing op Sword Beach, die om
7.25 uur begon, verliep dan ook bijna vlek
keloos. Vijf Sherman-tanks, uitgerust met
vooruitstekende cylinders waaraan lange
kettingen zaten, baanden een weg door het
mijnenveld op het strand. Over dit pad ruk
ten de tanks op, die vervolgens het geschut
van de Duitse verdedigers vernietigden.
Reeds om negen uur stond de Britse infan
terie twee kilometer landinwaarts.
Op de twee andere stranden was het succes
minder eclatant, maar ook daar was het
Duitse verzet snel overwonnen. Het grote
verschil met de Amerikaanse landingen was
dat het Britse Tweede Leger, onder wiens
bevel ook de Canadese divisies vochten, in
de vitale eerste uren veel meer tanks aan
land wist te krijgen. Om half elf hadden de
Britten en Canadezen, die Juno Beach voor
hun rekening hadden genomen, overal de
Duitse kustverdediging uitgeschakeld.
VERVOLG VOLGENDE PAGINA
Direct na D-Day kon
den de geallieerde
manschappen rusti
ger aan land komen
dan op de hectische
zësde juni zelf.
FOTO F.LEWIS
De eersten die voet zetten in Normandië,
waren de elitetroepen van de Britse Zes
de luchtlandingsdivisie. Zij moesten de
bruggen veroveren over het Caen-kanaal en
de rivier de Ome, en daarmee een aanval
van Rommels mobiele divisies op de 'Britse'
stranden voorkomen. De Britse para's vol
brachten die missie kort na middernacht,
vele uren voordat de grondtroepen hun
aanval op de oostelijke stranden openden.
De Amerikaanse 101ste en 82ste luchtlan
dingsdivisies landden kort na de Britten in
de buurt van het meest westelijke strand,
Utah Beach. Erger dan de Britse para's le
den de Amerikanen onder de navigatiefou-
ten van hun piloten en vele honderden ver
dronken toen zij terecht kwamen in de uit
gestrekte velden die door de Duitsers onder
water waren gezet. Maar die nacht vol
brachten ook de Amerikanen hun missie:
de verovering van het strategisch gelegen
dorp St. Mère Eglise.
Het tijdstip van de amfibische aanval werd
bepaald door het getij. Langs de gehele kust
hadden Rommels troepen obstakels, vele
voorzien van mijnen, in het water geplaatst.
De invasie, zo had Montgomery bepaald,
kon daarom alleen bij laagwater plaatsvin
den als de obstakels zichtbaar waren.
Het was aan de Amerikanen om het eerst
aan land te gaan, op Utah Beach, waar het
water het vroegst zijn laagste peil bereikte.
Sterke stroming deed de Amerikaanse lan
dingsvaartuigen afdrijven, zodat de amfibi
sche aanval twee kilometer zuidelijker
plaatsvond dan de bedoeling was. Dit bleek
fortuinlijk. Op deze plek stuitte het Ameri
kaanse Zevende Korps op lichte tegenstand,
omdat de Duitsers hier geen aanval hadden
verwacht achter dit strand strekten de
ondergelopen velden zich uit. Bij Utah
Beach zouden de problemen dan ook pas
beginnen zodra de troepen landinwaarts
gingen.
Maar terwijl het'Zevende Korps zijn stran
den al begon te verlaten, werden vijf kilo
meter oostelijker de contouren van een dra
ma zichtbaar. Op Omaha Beach stuitten de
divisies van het Amerikaanse Vijfde Korps
op fo rmidabel verzet van Rommels troepen.
De geallieerde inlichtingendienst, die nauw
samenwerkte met het Franse verzet, de ma-
quis, had niet opgemerkt dat de aanvanke
lijk uit ongetrainde eenheden bestaande
Duitse verdedigingsmacht was vervangen
door elitetroepen. Daarbij had vrijwel al het
Duitse geschut het geallieerde bombarde
ment overleefd en bovendien vonden de
geallieerden hier Moeder Natuur op hun
pad. Vanaf het strand rezen de klippen tien
tallen meters rechtstandig omhoog.
Vanaf de allereerste minuut kleurde de zee
bij Omaha rood. Soldaten werden neerge-
maai cl nog voordat zij het strand bereikten,
'drijvende' tanks belandden op de zeebo
dem, stukken artillerie gingen in de bran
ding verloren. Het plan was dat de infante
rie hert eerst aan land zou gaan, gevolgd
door specialisten die de obstakels in zee
zouden ontmantelen. Daarna zouden de
landingsvaartuigen dichter bij de kust kun
nen komen. Maar veertig procent van alle
specialisten werd neergeschoten, en de
overigen zagen zich gedwongen dekking te
zoeken.
Uiteindelijk kon het Duitse geschut slechts
tot zwijgen worden gebracht door de ka-
nonn en van de geallieerde oorlogsschepen,
die zich hiertoe tot vlak onder de kust
moes ten wagen. Aan het einde van de dag
was op Omaha Beach het bruggehoofd ge-
slage n, maar tegen welke prijs? Ruim twee
duizend Amerikanen waren op dit kleine
stukje Normandisch strand ernstig gewond
of ged ood bijna de helft van alle Ameri
kanen die op D-Day sneuvelden. De ge
dachte aan de verschrikkingen van Omaha
heeft de Amerikaanse commandant, gene
raal Omar Bradley, de rest van zijn leven
achtervolgd.
De landingen op drie 'Britse' stranden ver
liepen voorspoediger, omdat de Britten de
ze kunst beter verstonden. „Wij hadden
misschien meer ervaring dan de Amerika
nen", zegt Alasdair Ferguson (75), com-
mandkint van een landingsvaartuig. „Zelf
De naam van Bernard Law Mont
gomery, de held van El Alamein, Brits
generaal en later veldmaarschalk, is
onlosmakelijk verbonden met D-Day.
Hij had van geallieerd opperbevelheb
ber Dwight D. Eisenhower het bevel
gekregen over de landstrijdkrachten
die de invasie uitvoerden. Direct onder
Montgomery stonden generaal Omar
Bradley, die de Amerikaanse landings
troepen aanvoerde, en luitenant-gene
raal Miles Dempsey, die de leiding had
over de Britten en Canadezen.
Tegenover Montgomery stonden
aan Duitse kant veldmaarschalk Gerd
Bradley.
Daardoor werd kostbare tijd verloren
en werden onnodige verliezen gele
den, zoals bij de late inneming van
Caen en later in 1944 bij Operatie
Market Garden (de 'Slag om Arn
hem').
Montgomery werd in 1887 geboren
als zoon van een Anglicaanse geeste
lijke. Hij had een harde, liefdeloze
jeugd, die hij deels doorbracht in
Australië. Hij was korte tijd getrouwd,
maar in feite vormde het leger zijn fa
milie. Montgomery was uitermate ar
rogant, nurks en eigenzinnig. Toen
hij de opdracht kreeg de geallieerde
von Rundstedt, de Oberbefehlshaber West invasie voor te bereiden veegde hij in één keer al-'
(daaronder viel ook Nederland) en veldmaar- le bestaande plannen van tafel. Het front werd
schalk Erwin Rommel. Laatstgenoemde was voor verbreed, het aantal divisies van drie op vijf g
Monty' een oude bekende van de door
de Britten gewonnen veldslag in de
Egyptische woestijn bij El Alamein.
Rommel en Von Rundstedt verschil
den met elkaar van mening over de wij
ze waarop een geallieerde invasie ge
keerd zou kunnen worden. Rommel
meende dat de vijand in de eerste uren
terug in zee moest worden geworpen,
maar hij kreeg van zijn bevelheboer
die daarin werd gesteund door Hitier
niet het benodigde materieel. De Duitse
pantserdivisies stonden op 'veilige' af
stand 'van de kust. 'Ons beste wapen
was het Duitse opperbevel' oordeelde
Eisenhower dan ook dankbaar na D-
Day.
bracht en het aantal landingsvaar
tuigen vergroot. Montgomery's op
treden zette veel kwaad bloed, maar
hij had het goed gezien. Zonder zijn
ingreep was de invasie zonder meer
op een mislukking uitgelopen.
De fanatieke man met zijn lichtblau
we ogen wist zijn soldaten hij
sprak nooit van manschappen of
troepen als geen ander te motive
ren en inspireren. Montgomery ge
loofde in nauw contact met de sol
daten. In de maanden en weken
voor de invasie probeerde hij alle in
Zuid-Engeland verzamelde militai
ren te bezoeken^en toe te spreken.
Bij de officieren was hij minder populair, maar
Montgomery liet zich ongebruikelijk voor dat kon de 'woestijnrat' niets schelen. Hij gaf de
een militair in feite door niemand de wet voor- Britten weer hoop na de bange, donkere eerste ja-
schrijven. Hij kon aanvankelijk redelijk
opschieten met Eisenhower, maar later
bekoelde de relatie tussen beide veldhe
ren aanmerkelijk. Ook met de Britse
premier Winston Churchill had de klei
ne generaal, met zijn karakteristieke
zwarte baret en lange wollen slobber
trui, een haat-liefde-verhouding.
Gedurende de hele Slag om Europa
hebben de Amerikanen 'Monty' verwe
ten te behoedzaam te werk te gaan.
ren van de oorlog. Of zoals Churchill
eens lovend zei: vóór Alamein had
den we geen overwinning geboekt,
na Alamein hebben we geen neder
laag meer geleden. Een verfraaiing
van de feiten, maar in grote lijnen
wel juist.
HANS JACOBS»
Veldmaarschalk Montgomery met zijn puppies Rommel en Hitier.
f
FOTO REUTER IMPERIAL WAR MUSEUM
13
De overtocht van En
geland naar Norman
dië was geen pretje.
De zee was ruw. De
op elkaar gepropte
soldaten waren zee
ziek, konden nauwe
lijks ademhalen en
waren natuurlijk ge
spannen en nerveus.
FOTO •ARCHIEF SPAAR-
NESTAD