ifiP Montgomery: arrogant, nurks en eigenzinnig T' WOENSDAG 1 JUN11994 had ik dit soort werk al jaren gedaan. Ik had in 1942 troepen aan land gezet in Afrika en Dieppe (Frankrijk), en in 1943 op Sicilië en in Salona (Italië). Wij pikten de soldaten veel dichter onder de kust op en leverden ze vlak bij het strand af. Hierdoor verloren we misschien landingsvaartuigen, maar ook kregen we meer soldaten en materieel aan land." Bij Dieppe werden in 1942 Canadese een heden in een soort zelfmoordactie aan land gebracht. Een proeflanding, met als doel de Franse havenstad enige tijd in handen te krijgen alvorens naar Engeland terug te ke ren. De Royal Navy wilde zijn schepen ech ter niet riskeren om de moedige Canadezen vuursteun te geven. De actie liep uit op een ramp, 3.379 Canadezen werden gedood of gevangenen genomen. „Maar", zo verklaar de Lord Mountbatten na de oorlog, „elke dode bij Dieppe heeft het leven gered van tien anderen op D-Day". De geallieerden leerden van hun fouten. De Britse landing op Sword Beach, die om 7.25 uur begon, verliep dan ook bijna vlek keloos. Vijf Sherman-tanks, uitgerust met vooruitstekende cylinders waaraan lange kettingen zaten, baanden een weg door het mijnenveld op het strand. Over dit pad ruk ten de tanks op, die vervolgens het geschut van de Duitse verdedigers vernietigden. Reeds om negen uur stond de Britse infan terie twee kilometer landinwaarts. Op de twee andere stranden was het succes minder eclatant, maar ook daar was het Duitse verzet snel overwonnen. Het grote verschil met de Amerikaanse landingen was dat het Britse Tweede Leger, onder wiens bevel ook de Canadese divisies vochten, in de vitale eerste uren veel meer tanks aan land wist te krijgen. Om half elf hadden de Britten en Canadezen, die Juno Beach voor hun rekening hadden genomen, overal de Duitse kustverdediging uitgeschakeld. VERVOLG VOLGENDE PAGINA Direct na D-Day kon den de geallieerde manschappen rusti ger aan land komen dan op de hectische zësde juni zelf. FOTO F.LEWIS De eersten die voet zetten in Normandië, waren de elitetroepen van de Britse Zes de luchtlandingsdivisie. Zij moesten de bruggen veroveren over het Caen-kanaal en de rivier de Ome, en daarmee een aanval van Rommels mobiele divisies op de 'Britse' stranden voorkomen. De Britse para's vol brachten die missie kort na middernacht, vele uren voordat de grondtroepen hun aanval op de oostelijke stranden openden. De Amerikaanse 101ste en 82ste luchtlan dingsdivisies landden kort na de Britten in de buurt van het meest westelijke strand, Utah Beach. Erger dan de Britse para's le den de Amerikanen onder de navigatiefou- ten van hun piloten en vele honderden ver dronken toen zij terecht kwamen in de uit gestrekte velden die door de Duitsers onder water waren gezet. Maar die nacht vol brachten ook de Amerikanen hun missie: de verovering van het strategisch gelegen dorp St. Mère Eglise. Het tijdstip van de amfibische aanval werd bepaald door het getij. Langs de gehele kust hadden Rommels troepen obstakels, vele voorzien van mijnen, in het water geplaatst. De invasie, zo had Montgomery bepaald, kon daarom alleen bij laagwater plaatsvin den als de obstakels zichtbaar waren. Het was aan de Amerikanen om het eerst aan land te gaan, op Utah Beach, waar het water het vroegst zijn laagste peil bereikte. Sterke stroming deed de Amerikaanse lan dingsvaartuigen afdrijven, zodat de amfibi sche aanval twee kilometer zuidelijker plaatsvond dan de bedoeling was. Dit bleek fortuinlijk. Op deze plek stuitte het Ameri kaanse Zevende Korps op lichte tegenstand, omdat de Duitsers hier geen aanval hadden verwacht achter dit strand strekten de ondergelopen velden zich uit. Bij Utah Beach zouden de problemen dan ook pas beginnen zodra de troepen landinwaarts gingen. Maar terwijl het'Zevende Korps zijn stran den al begon te verlaten, werden vijf kilo meter oostelijker de contouren van een dra ma zichtbaar. Op Omaha Beach stuitten de divisies van het Amerikaanse Vijfde Korps op fo rmidabel verzet van Rommels troepen. De geallieerde inlichtingendienst, die nauw samenwerkte met het Franse verzet, de ma- quis, had niet opgemerkt dat de aanvanke lijk uit ongetrainde eenheden bestaande Duitse verdedigingsmacht was vervangen door elitetroepen. Daarbij had vrijwel al het Duitse geschut het geallieerde bombarde ment overleefd en bovendien vonden de geallieerden hier Moeder Natuur op hun pad. Vanaf het strand rezen de klippen tien tallen meters rechtstandig omhoog. Vanaf de allereerste minuut kleurde de zee bij Omaha rood. Soldaten werden neerge- maai cl nog voordat zij het strand bereikten, 'drijvende' tanks belandden op de zeebo dem, stukken artillerie gingen in de bran ding verloren. Het plan was dat de infante rie hert eerst aan land zou gaan, gevolgd door specialisten die de obstakels in zee zouden ontmantelen. Daarna zouden de landingsvaartuigen dichter bij de kust kun nen komen. Maar veertig procent van alle specialisten werd neergeschoten, en de overigen zagen zich gedwongen dekking te zoeken. Uiteindelijk kon het Duitse geschut slechts tot zwijgen worden gebracht door de ka- nonn en van de geallieerde oorlogsschepen, die zich hiertoe tot vlak onder de kust moes ten wagen. Aan het einde van de dag was op Omaha Beach het bruggehoofd ge- slage n, maar tegen welke prijs? Ruim twee duizend Amerikanen waren op dit kleine stukje Normandisch strand ernstig gewond of ged ood bijna de helft van alle Ameri kanen die op D-Day sneuvelden. De ge dachte aan de verschrikkingen van Omaha heeft de Amerikaanse commandant, gene raal Omar Bradley, de rest van zijn leven achtervolgd. De landingen op drie 'Britse' stranden ver liepen voorspoediger, omdat de Britten de ze kunst beter verstonden. „Wij hadden misschien meer ervaring dan de Amerika nen", zegt Alasdair Ferguson (75), com- mandkint van een landingsvaartuig. „Zelf De naam van Bernard Law Mont gomery, de held van El Alamein, Brits generaal en later veldmaarschalk, is onlosmakelijk verbonden met D-Day. Hij had van geallieerd opperbevelheb ber Dwight D. Eisenhower het bevel gekregen over de landstrijdkrachten die de invasie uitvoerden. Direct onder Montgomery stonden generaal Omar Bradley, die de Amerikaanse landings troepen aanvoerde, en luitenant-gene raal Miles Dempsey, die de leiding had over de Britten en Canadezen. Tegenover Montgomery stonden aan Duitse kant veldmaarschalk Gerd Bradley. Daardoor werd kostbare tijd verloren en werden onnodige verliezen gele den, zoals bij de late inneming van Caen en later in 1944 bij Operatie Market Garden (de 'Slag om Arn hem'). Montgomery werd in 1887 geboren als zoon van een Anglicaanse geeste lijke. Hij had een harde, liefdeloze jeugd, die hij deels doorbracht in Australië. Hij was korte tijd getrouwd, maar in feite vormde het leger zijn fa milie. Montgomery was uitermate ar rogant, nurks en eigenzinnig. Toen hij de opdracht kreeg de geallieerde von Rundstedt, de Oberbefehlshaber West invasie voor te bereiden veegde hij in één keer al-' (daaronder viel ook Nederland) en veldmaar- le bestaande plannen van tafel. Het front werd schalk Erwin Rommel. Laatstgenoemde was voor verbreed, het aantal divisies van drie op vijf g Monty' een oude bekende van de door de Britten gewonnen veldslag in de Egyptische woestijn bij El Alamein. Rommel en Von Rundstedt verschil den met elkaar van mening over de wij ze waarop een geallieerde invasie ge keerd zou kunnen worden. Rommel meende dat de vijand in de eerste uren terug in zee moest worden geworpen, maar hij kreeg van zijn bevelheboer die daarin werd gesteund door Hitier niet het benodigde materieel. De Duitse pantserdivisies stonden op 'veilige' af stand 'van de kust. 'Ons beste wapen was het Duitse opperbevel' oordeelde Eisenhower dan ook dankbaar na D- Day. bracht en het aantal landingsvaar tuigen vergroot. Montgomery's op treden zette veel kwaad bloed, maar hij had het goed gezien. Zonder zijn ingreep was de invasie zonder meer op een mislukking uitgelopen. De fanatieke man met zijn lichtblau we ogen wist zijn soldaten hij sprak nooit van manschappen of troepen als geen ander te motive ren en inspireren. Montgomery ge loofde in nauw contact met de sol daten. In de maanden en weken voor de invasie probeerde hij alle in Zuid-Engeland verzamelde militai ren te bezoeken^en toe te spreken. Bij de officieren was hij minder populair, maar Montgomery liet zich ongebruikelijk voor dat kon de 'woestijnrat' niets schelen. Hij gaf de een militair in feite door niemand de wet voor- Britten weer hoop na de bange, donkere eerste ja- schrijven. Hij kon aanvankelijk redelijk opschieten met Eisenhower, maar later bekoelde de relatie tussen beide veldhe ren aanmerkelijk. Ook met de Britse premier Winston Churchill had de klei ne generaal, met zijn karakteristieke zwarte baret en lange wollen slobber trui, een haat-liefde-verhouding. Gedurende de hele Slag om Europa hebben de Amerikanen 'Monty' verwe ten te behoedzaam te werk te gaan. ren van de oorlog. Of zoals Churchill eens lovend zei: vóór Alamein had den we geen overwinning geboekt, na Alamein hebben we geen neder laag meer geleden. Een verfraaiing van de feiten, maar in grote lijnen wel juist. HANS JACOBS» Veldmaarschalk Montgomery met zijn puppies Rommel en Hitier. f FOTO REUTER IMPERIAL WAR MUSEUM 13 De overtocht van En geland naar Norman dië was geen pretje. De zee was ruw. De op elkaar gepropte soldaten waren zee ziek, konden nauwe lijks ademhalen en waren natuurlijk ge spannen en nerveus. FOTO •ARCHIEF SPAAR- NESTAD

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 13