Een baan in het leger
via de kaartenbak
Feiten &Meningen
Gyula Hom valt
vooral goed in
het Westen
Paus slijpt de messen voor
ontmoeting met Bill Clinton
DINSDAG 31 ME11994
NIEUWSANALYSE
Toen de opiniepeilingen in de weken voor
de Hongaarse parlementsverkiezingen
steeds duidelijker op een overwinning van
de socialisten wezen, trokken conservatieve
politici waarschuwend aan de rem: met de
socialist Gyula Hom in het zadel zou de
toetreding van Hongarije tot de Europese
Unie en de NAVO gevaar lopen. Een socia
listische regering zou in Brussel met wan
trouwen worden bekeken.
De kiezers hebben de waarschuwing in
de wind geslagen, en niet ten onrechte. De
62-jarige Hom kan in het Westen wel dege
lijk op waardering rekenen vanwege zijn rol
bij de val van het IJzeren Gordijn. In de zo
mer van 1989 was hij de man die enkele
duizenden vluchtelingen uit de DDR naar
Oostenrijk liet vertrekken, in plaats van hen
terug te sturen naar Oost-Duitsland.
Maar wie Horn's politieke doen en laten
volgt, moet constateren dat de voormalige
diplomaat in zijn toespraken zonder enige
schroom verwijst naar de verworvenheden
van de socialistische periode. Hij kan dat
zonder problemen doen, omdat veel
Hongaren aan de laatste jaren van het soci
alisme uiteindelijk goede herinneringen
hebben overgehouden.
Het was een periode van sociale zeker
heid en bescheiden welvaart, zonder de re
pressieve onderdrukking die andere socia
listische landen kenmerkte. Hongaren had
den bovendien de mogelijkheid om naar
het Westen te reizen en wie kritiek op het
systeem had, liep aanzienlijk minder risico
dan in de buurlanden.
In zijn verkiezingstoespraken legde Hom
steeds het verband tussen zijn partij nu en
die verworvenheden van toen. Politieke te
genstanders verwijten hem demagogie, en
niet ten onrechte. Zelfs in zijn eigen partij
kwam Hom onder heftige kritiek te staan,
toen vorig jaar zomer op zijn initiatief een
advertentie verscheen waarin de MSzP een
snelle verbetering van de levensomstandig
heden beloofde zonder aan te geven hoe
die dan moest worden gefinancierd.
Binnen de socialistische partij is die eco
nomische hervorming een van de grote dis
cussiepunten. Grofweg zijn er twee groe
pen: een sociaal-liberale stroming die voor
de ontwikkeling met een liberale markteco
nomie met een duidelijke sociale politiek
pleit, en een traditioneel socialistische die
een veel grotere rol voor de overheid ziet
Hom behoort tot de laatste groep. Hij
vindt ondermeer dat privatisering van grote
bedrijven geen zaak van de markt moet
zijn, maar van geval tot geval door het par
lement moet worden beoordeeld. Boven
dien is hij de. drijvende kracht achter de in
nige samenwerking tussen de MSzP en de
Nationale Federatie van Hongaarse Vak
bonden (MSzOSz), een samenwerking die
volgens zijn critici onherroepelijk vertra
gend zal werken op het tempo van de eco*
nomische hervormingen onder een nieuwe
socialistische regering.
Hom weet dat hij mensen niet moet las
tig vallen met ellenlange historische ver
handelingen. De onderdrukte positie van de
Hongaren in de buurlanden, het populair
ste thema van zijn conservatieve tegenstan
ders, doet hij af met een simpel antwoord:
we moeten eerst zorgen dat we het in ons
eigen land beter krijgen, voordat we ons
met de problemen over de grenzen kunnen
bezighouden.
Dat is een boodschap die de kiezers aan
spreekt. Maar zowel zijn economische op
vattingen als zijn langdurige staat van
dienst in de vroegere communistische partij
maken hem in de ogen van mogelijke coali
tiepartners en een deel van zijn eigen partij
leden niet tot de meest geschikte kandidaat
voor het premierschap.
CORRESPONDENT
Belangstelling voor nieuw beroepsleger enorm groot
JMBClSHiHHflFVnHH
Leden van de Luchtmobiele Brigade tijdens een oefening in Duitsland.
FOTO OPD CEES MOOIJ
De traditionele Nederlandse strijdmacht van voornamelijk dienstplichtigen heeft zijn langste tijd
gehad. Per 1 januari 1998 behoort de dienstplicht tot het verleden. Het leger wordt drastisch inge
krompen en zal alleen mannen en vrouwen tellen die het militair-zijn als hun vak beschouwen.
De bedoeling is dat zo uiteindelijk een super-gemotiveerde en hooggekwalificeerde gevechtsma
chine van rond de 60.000 vrijwilligers ontstaat, die bij conflicten in de hele wereld snel en efficiënt
kan worden ingezet.
Dat vereist van het defensie-ap
paraat een enorme omschake
ling. Het is een gigantische klus
die inmiddels volop aan de
gang is. Omdat op termijn
31.000 dienstplichtigen verdwij
nen, zoekt het leger veel nieuwe
mensen om de leemte die hier
door ontstaat te vullen. Promo
tioneel wordt alles uit de kast
gehaald om landmachtgroen,
luchtmachtgrijs en marine
blauw bij met name de jeugd
aan te prijzen. Flitsende televi
siereclames, dure brochures,
voorlichting op scholen, infor
matie bij arbeidsbureaus, ba
nenbeurzen: iedere kans wordt
aangegrepen om uit te leggen
dat een toekomst in het leger zo
gek nog niet is.
De intensieve campagne werpt
zijn vruchten af. Meer dan ver
wacht zelfs. De toeloop van de
genen die hun werkzame dagen
in militair uniform willen slijten
blijkt dermate fors, dat het vrij
wel onmogelijk is de aanmel
dingen in het gewenste tempo
af te handelen. Elf zogeheten
Banen Informatie Centra (BIC)
krijgen de taak die stroom op te
vangen. Ze nemen de plaats in
van de zes huidige Regionale
Informatie Centra.
Het eerste BIC werd gisteren in
Arnhem geopend. De bevelheb
ber van de Landstrijdkrachten,
luitenant-generaal H. Couzy,
verscheen die dag in de Gelder
se hoofdstad om het startsein te
geven. De andere tien centra
komen in Groningen. Leeuwar
den, Zwolle, Hengelo, Utrecht,
Amsterdam, Rotterdam, Breda,
Eindhoven en Roermond.
„Direct aan de balie solliciteren,
dat is de bedoeling. De mensen
kunnen hier tussen het winke
len door vrijblijvend naar bin
nen stappen. YVanneer mensen
voor zichzelf hebben uitge
maakt dat ze het leger in willen,
dan liggen de formulieren ge
reed", zegt Van Steenveldt. Hij
gaat het Arnhemse bureau lei
den. De gegevens over vacatu
res zijn net als bij de arbeids
bureaus op te vragen via de
computer of in kaartenbakken.
Een algemeen beeld van werken
in het leger wordt door middel
van filmbeelden geschetst.
Het leger kent twee soorten ar
beidsovereenkomsten: contrac
ten voor een aantal jaren en
aanstellingen tot de pensioen
gerechtigde leeftijd (55 jaar). De
landmacht zal in 1998 naar
schatting 26.000 manschappen
hebben: 11.000 voor onbepaal
de tijd en 15.000 voor een geli
miteerde periode.
De methoden om belangstel
lenden over te halen in dienst te
gaan. zijn ingrijpend veranderd.
Van Steenveldt: „In de jaren '80
bezochten onze voorlichters de
genen die interesse toonden
nog thuis. Tegenwoordig ont
vangen we ze in onze centra. Na
een oriëntatiegesprek waarin de
voor- en nadelen van het leger
aan de orde komen, kan de kan
didaat voor zichzelf bepalen of
het soldatenleven wel iets voor
hem of haar is. Luidt het ant
woord 'ja', dan gaat de betrok
kene het selectiecircuit in".
Het ministerie van defensie in
Den Haag bekijkt of de persoon
in kwestie wel de vereiste
schoolopleiding heeft genoten.
Blijkt dat het geval dan wordt de
kandidaat doorgestuurd naar
het Selectie Centrum van de
Koninklijke Landmacht in Hol
landse Rading bij Hilversum,
waar een psychologische test
wordt afgenomen. Drie weken
daarna volgen een geneeskun
dig onderzoek en een conditie
test. In de voorfase worden ove
rigens ook de 'antecedenten'
van de kandidaten bekeken,
waarbij onder meer wordt na
gegaan of iemand een strafblad
heeft en zo ja wat daarop voor
komt. Als alles in orde is, mag
de kandidaat worden aange
steld. Aspirant-officieren moe
ten ook nog voor de Aanname
Adviescommissie verschijnen
Waarom mag de krijgsmacht,
toch niet altijd zo populair, zich
in die plotselinge gunst van
vooral de jeugd verheugen?
Avontuur, studiekansen en het
opdoen van werk- en levenser
varing zijn volgens ritmeester
Van Steenveldt de hoofdmotie
ven om 's lands wapenrok aan
te trekken. „De groeiende werk
loosheid speelt ons natuurlijk in
de kaart. Defensie is een van de
weinige bedrijven die nog ba
nen te bieden hebben: dit jaar
net als in 1993 zo'n 3000 stuks.
Daarnaast zijn de werkomstan
digheden bij ons sterk verbeterd
en bewijst onze reclamecam
pagne zijn waarde."
Hoewel de salarissen die defen
sie betaalt aantrekkelijk zijn,
mag het geld volgens Van
Steenveldt nooit de enige reden
zijn om onder de wapenen te
gaan. „Net zoals in elke andere
baan is arbeidsvreugde het
voornaamste. Natuurlijk moet
je tevens achter de doelstelling
van het leger staan.
Een beroepssoldaat wordt voor
onbepaalde tijd toegelaten als
hij/zij 17 tot 27 jaar is en mini
maal over een vooropleiding op
VBO-c- of MAVO-niveau be
schikt. Voor een 'beroeps voor
bepaalde tijd' geldt dezelfde
leeftijdcatagorie maar volstaat
de lagere school. Na de sollicita
tieprocedure krijgt hij/zij een
zes maanden durende basistrai
ning in Steenwijk, Oirschot of
Ermelo.
Onderofficieren en officieren in
spe gaan naar Weert en de Ko
ninklijke Militaire Academie in
Breda. Uiteindelijk worden de
soldaten en hun meerderen ge
plaatst bij de 41ste Lichte Briga
de in Havelte of Seedorff (Duits
land), de 11de Lucht Mobiele
Brigade in Schaarsbergen of de
13de Gemechaniseerde Brigade
te Oirschot. Deze drie brigades
samen vormen de 'parate hap'
van de vaderlandse krijgsmacht
die volgend jaar onderdeel
wordt van het gecombineerde
Nederlands-Duitse legerkorps
in Münster.
„Onze opleidingen liggen goed
in de markt. Vooral die voor
technisch specialist. De studie
wordt door de baas bekostigd.
Beroepsmensen, die voor een
aantal jaren hebben getekend
mogen binnenkort zelfs een
deel van de diensttijd reserve
ren voor het leren. Nu kan dat
alleen in de vrije uren. Wanneer
ze uit het leger stappen zijn ze
in het bezit van een diploma,
die hun start in de burgermaat
schappij gemakkelijker maakt.
Ze kunnen aan de slag als be
veiligingsbeambte, lasser of in
de horeca. Zo onttrek je die
mensen aan de werkloosheid",
zegt Van Steenveldt.
ARNHEM AD BERENDS
STEVENHAGEN
NMlWjS TE ÉUANM,BWtuMpl, HAÏTI,AL8ANI&, IRAK, 5o/MUÊ,Jo6WW£M
De Amerikaanse president Bill Clinton
begint morgen in Italië zijn Europese
'herdenkingsreis'. Voordat hij vrijdag
de 50ste verjaardag zal vieren van de
landing van de Geallieerden in Nettu-
no en Anzio, zal hij echter twee hin
dernissen moeten nemen: paus Jo
hannes Paulus II, die van plan is Clin
ton fel aan te vallen pp diens houding
inzake abortus en anti-conceptie, en
premier Berlusconi, die uitgerekend
tijdens de viering van de overwinning
op het nazisme en fascisme met
'post-fascistische' ministers op de
proppen komt.
De ontmoeting met de paus zal voor
Clinton ongetwijfeld het zwaarst zijn.
Johannes Paulus II veroordeelt scherp
besluiten van de president in eigen
land, zoals het strafbaar stellen van
protest voor abortusklinieken en de
toestemming voor het experimente
ren met de 'abortus-pil' RU 486. Maar
de kerkvorst is nog meer verbolgen
over Clintons steun aan de ontwerp
resolutie voor het congres over demo
grafische ontwikkeling dat de VN in
september in de Egyptische hoofdstad
Cairo organiseren. Hierin worden
abortus en anti-conceptie gepropa
geerd als wapen tegen de overbevol-
king.
De relatie tussen Washington en het
Vaticaan bevindt zich op een diepte
punt. Zo is de paus nog steeds niet,
ondanks verwoede pogingen van de
Amerikaanse diplomatie, ingegaan op
de uitnodiging van Clinton om hem
in oktober, als de paus een Ameri
kaanse reis maakt, te bezoeken. Afge
lopen zondag tijdens het traditionele
Angelus op het Sint-Pietersplein, liet
de paus duidelijk weten dat er van
een toenadering geen sprake zal zijn.
Clinton zal na zijn bezoek aan de
paus een onderhoud hebben met Ber
lusconi. Verwacht wordt dat dit soe
peler zal verlopen. Clinton liet het af
gelopen weekeinde in twee TV-inter-
views weten dat hij geen grote vraag
tekens zet bij de wijze waarop Berlus
coni premier is geworden. „Berlusco
ni is gekozen door het Italiaanse volk
en we moeten hem beoordelen op de
dingen die hij zal doen. Laten we hem
een kans geven en steunen", aldus de
president.
Over de 'post-fascistische' ministers
wilde Clinton weinig zeggen. Hij ver
wacht echter niet dat in Italië een te
rugkeer van het fascisme mogelijk is
en plaatst het probleem in een breder,
Europees kader. „Verschillende partij
en baseren zich op wortels uit het ver
leden. In Polen hebben de erfgena
men van de communistische partij
gewonnen, maar dit betekent niet dat
zij noodzakelijkerwijs strijden voor
een terugkeer van het
Hetzelfde gaat op voor Italië."
Berlusconi lijkt met een gerust hart te
kunnen uitkijken naar zijn eerste ont
moeting op top-niveau. De Amerika
nen zien uiteindelijk in deze self-ma-
de-man dan ook een kampioen van
het particulier initiatief. De uitglijder
van Berlusconi tijdens een interview
met de Washington Post'Mussolini
heeft ook goede dingen gedaan'
heeft in de VS geen opzien gebaard.
De Italianen zijn daarentegen bezorg
der, vooral over het verloop van de di
ners en andere officiële ontmoetin
gen. Men breekt zich het hoofd over
het wel of niet uitnodigen van Gian-
franco Fini, leider van de 'post-fascis
tische Alliantie', voor het diner in het
presidentieel paleis, en waar deze
eventueel moet plaatsnemen. De
krant Corriere della Sera schreef on
langs dat waarschijnlijk zal worden
gekozen voor hetzelfde scenario als
bij het bezoek, in 1980, van Jimmy
Carter aan Rome. De leider van de
communistische partij, Enrico Berlin-
guer, was present, maar zat zo ver
weg dat het niet mogelijk was om
hem samen met de Amerikaanse pre
sident op de gevoelige plaat vast te
ROME EELCO V
Europees genoegei|;
in de States
De Amerikaanse eet-
drinkgewoonten blijven
nog dagelijks verbazen.
Neem nu die meest ele
mentaire onderdelen va:
ons in Nederland bepaal
voedingspatroon: koffie,
thee en een gewone boterham. Je
ken dat die behoefte in dit land, dat zich
de bakermat van de moderne
schaving beschouwt, gemakkelijk te stilli
Maar ho maar!
Je waren net aangekomen en bestelden
ergens 'een thee'. De juffrouw kwam eve
later met een blikje ijsthee at
u bedoelde hot tea", zei ze na onze verbi
wereerde blik. Dat was kennelijk
bestelling. Even later kwam ze terug met
reusachtige mok vol lauw
theezakje. Als een Amerikaan al thee dril
dan is dat ijsthee, zo bleek ons later.
Maar dat verandert, vernamen we onlan
Links en rechts schieten nu tea-shops
grond. Zaakjes die helemaal aan theedri
ken gewijd zijn en vele soorten thee verk
pen.
Dat je thee ook gewoon thuis kunt drink
wil er bij veel Amerikanen nog niet in. H
zelfde is aan de hand met koffie. Wie
r enkele jaren in de VS een bakje kofl
bestelde, kreeg steevast een grote mok
voorgezet waarin uit een glazen kan een
waterig bruin vocht werd geschonken d<
slechts vaag aan koffie deed denken. De J
naming 'slootwater' kon je bijna letterlijl
Jë kon er liters van drinken voor het slapjw
gaan zonder dat daardoor je nachtrust g z'i
lar liep. Nog steeds zijn er veel restaura w
i cafés die zo een loopje nemen met dqpc
goede smaak. Hun kannen met oplosko
wachten soms uren pruttelend op
op het volgende slachtoffer. Maar
de sociologen hebben er nog geen verkli IR,
ring voor heeft Amerika echte koffie
dekt.
Op bijna elke straathoek in New York, VC,
hington, San Francisco of Los Angeles vi
je nu coffee-shops waar 'Europese' koffi j'
wordt gezet. In de meeste gevallen bete
kent dat Italiaanse koffie, want de Amer
i zijn gek op alles wat exotisch klinkt,
mijn dorp, dat slechts één hoofdstraat ri,
waaronder een van d\Ji
nationale koffieshopketen Starbucks.
Zij brouwen niet alleen espresso en c<
puccino, maar caffe latte, café au lait,
mochachino en nog een handvol variëte
ten waar ze in Italië nog nooit van hebb
gehoord.
Nu nog een echte boterham en we voelt
ons hier weer wat meer thuis. Amerikaa
brood lijkt nog het meest op een nat
spons. Je kunt het platdrukken, maa
neemt onmiddellijk zijn oude vorm
i. En al laat je het drie weken onverpfci
le zon liggen, dan is het nog zacht e/
s'. Geen wonder dat zo'n industrie
brood hier niet meer dan anderhalve gij]
den kost.
Maar in navolging van de thee- en koffi
shops rijzen hier nu ook de warme bak!
als paddestoelen uit de grond. En
de koffie en thee richten zij zich op de I idi
ropese eetcultuur. De nieuwe bakkers k
i de vraag naar verse croissantjes, na u
Frans alpenbrood, naar zwaar Duits vol ir
renbrood en Italiaans kruidenbrood nat
welijks aan. De Amerikanen zijn
gek op.
Nadat de Amerikanen de wereld vergev
hebben van de hot-dogs en Big-Macs, ii id.
dat de manier waarop wij Europeanen
delijk iets terug kunnen doen. Dat het 1< ee
i een eenvoudige tijdelijke immigran i
ondergetekende daardoor ook een beet
aangenamer wordt, is alleen maar meej Jii
LPC
CORRESPONDENT
Paus Johannes Paulus de Tweede. rarer*1'
