Dans, latin en ballet in het park
Sterk spel, gekunsteld stuk
Cultuur&Kunst
Knap spel Per Expres
Gitaarrock domineert
Foto's uit het oude Indië
Op Leideil Live in LVC Römer en Groenestege in De Olifantsdracht:
koningin opent nieuwe
ormgevingsinstituut
Otterspeer bekroond
Indonesië schrapt in Schindler's List
jakarta De Indonesische Raad voor de Censuur heeft besloten
Steven Spielbergs film Schindler's List te laten draaien met enige
kleine wijzigingen. Islamitische geestelijken in het land wilden
dat de met zeven Oscars bekroonde film verboden werd. De
Raad voor de Censuur besloot om de film toch in de bioscoop te
brengen, maar enkele „sadistische en naakt-scenes" te schrap
pen. Het is nog niet bekend of de distributeurs akkoord gaan
met de verwijdering van de scenes.
Jazztrompettist Red Rodney overleden
bqynton beach De jazz-trompetist Red Rodney, die onder meer
Miles Davis verving in de band van Charlie Parker, is op 66-jari-
ge leeftijd overleden. Hij stierf afgelopen vrijdag aan longkanker
in zijn huis in Boynton Beach. Red Rodney speelde in de grote
jazzorkesten van Jimmy Dorsey, Gene Krupa, Woody Herman
en Benny Goodman. Hij was ook betrokken bij de geluidsopna
me van de film „Bird" (1988) van Clint Eastwood over het leven
en de loopbaan van Charlie „Bird" Parker.
Prijs voor opera Freeze
amsterdam Stefan Asbury, dirigent van de opera Freeze, heeft
tijdens de Biennale in München een prijs gewonnen in de cate
gorie beste muzikale leiding. Aan de bekroning is een bedrag
van 20.000 Duitse mark (22.500 gulden) verbonden. Freeze is
een co-produktie van de Biennale München, het Staatstheater
Braunschweig en het Holland Festival. Op 3 juni vindt in de
Westergasfabriek in Amsterdam de Nederlandse première
plaats. Daarna is de voorstelling nog te zien op 4 en 5 juni.
Kieslowski blijft filmen
warschau De Poolse cineast Krzystof Kieslowski ziet af van zijn
voornemen om op te houden met filmen. Dat heeft hij op een
persconferentie meegedeeld. Onlangs had de regisseur bij het
uitbrengen van Trois couleurs: Rouge, het laatste deel van zijn
trilogie over de kleuren van de Franse vlag, laten weten dat dit
zijn laatste film zou zijn. „Ik heb er genoeg van de vraag te be
antwoorden of ik er wel of niet mee ophou", zei hij. „Ik ben be
reid morgen al een nieuwe film te draaien, waarom niet?"
Publicist Ely Kahn overleden
chef fcannemiek ruygrok. 071 -356472. plv.-chef &.jan rijsdam. 071 -356472
Bomen, water en bruggetjes zijn het decor van Kunstestafette in Alphen:
Tegen het muurtje bij een grasveld in het Alphense park
Rijnstroom staat een groepje jongelui met brommers. Ze
hangen, roken en doen hun best om zo 'cooi' mogelijk te
zijn. Op het grasveld staan zo'n twintig meisjes van rond
de zestien jaar. Hun strakke danspakjes ontlokken schui
ne opmerkingen bij de jongeren. „Niets van aantrekken,"
zegt de choreografe Grietine Molenbuur. „We gaan ge
woon beginnen."
alphen aan den run -
roderick de smit
De pubers verstommen als de
voorstelling van start gaat. Uit
de draagbare radio komt myste
rieuze muziek, de meisjes voe
ren een soort vloeiende jungle-
dans op. Hun bewegingen zijn
volledig synchroon, behalve die
van de soliste die aanvankelijk
achter een boompje verscholen
was, maar zich na enkele minu
ten bij het gezelschap voegt. De
danseressen kruipen, sluipen en
springen in een geheimzinnige
choreografie die de oerkracht
van de natuur lijkt uit te beel
den. Na afloop wordt er zelfs
door de opgeschoten ventjes
voorzichtig geapplaudiseerd.
Het is een onderdeel van de
generale repetitie van 'Dans in
het Park', een tocht door het Al
phense park Rijnstroom. Bo
men, water, bruggetjes en stati
ge gebouwen vormen het decor
voor de dansvoorstelling. Het is
een onderdeel van de
Kunstestaffette Zuid-Holland
die op 2, 3 en 4 juni plaatsvindt.
Het evenement begint bij de
poort en eindigt in het Parkthe
ater.
De tocht voert bezoekers mee
waarbij tussen de bomen, in het
gras en zelfs in het water cho
reografieën vertoond worden in
uiteenlopende dansstijlen. De
Friese groep 'Duende' onder
leiding van Grietine Molenbuur,
danst het grootste deel van de
tocht. Dansschool Ruud Ver-
mey, balletschool Jeanette de
Jager en de dansers van creati
viteitscentrum 'Expressie '70'
zorgen vpoor de Alphense in
breng. Andere deelnemers zijn
het Friese jeugddansgezelschap
'Fel Pastel' en De Rotterdamse
Dansgroep. De voorstelling is
onderdeel van het project 'Dans
op drift' waarmee de Provincie
Zuid-Holland de aandacht voor
moderne dansvoorstellingen
probeert te vergroten.
Dans in het Park is een geva
rieerd geheel, met romantische
latin-dans, een nostalgische
'picknick' en een voorstelling
waarin het element lucht ge
vangen wordt in een groot doek.
Alle onderdelen staan op zich
zelf, er is geen rode draad in het
geheel. De bezoekers worden
begeleid door 'gidsen' die aan
geven waar het publiek heen
moet lopen om de volgende
choregrafie te zien.
Nostalgie bij het stuk 'Roddels', onderdeel van de voorstelling 'Dans in het Park'. foto&bende bruyn
De voorstelling 'Dans in het en om 20.00 uur en op zater- een voorstelling van 30 minu- kunnen gereserveerd worden
Park' vindt plaats op donder- dag 4 juni om 15.00 uur. De ten in het Parktheater. Kaar- bij de kassa van het Parkthea-
dag juni om 19.00 en om 20.00 optredens in het park duren in ten kosten 7,50 gulden, 5 gul- ter, tel. 01720-72875.
uur, op vrijdag 3 juni om 19.00 totaal een uur, daarna is nog den met CJP/65-pluspas en
leiden fo In 1857 openden de Engelsen Woodbury
en Page een fotostudio in Batavia, het tegenwoor
dige Jakarta. De foto's die zij daar maakten tussen
1857 en 1908 zijn nu tentoongesteld in het Rijkmu
seum voor Volkenkunde in Leiden.
Walter Woodbury en James Page ontmoetten el
kaar in Australië en besloten om samen naar Indo
nesië te gaan en daar een commerciële fotostudio
te openen. De 'cartes des visites -visitekaartportret
ten op klein formaat- waren erg populair bij de
voornamelijk Europese klanten. Omdat het gebruik
van negatieven net was uitgevonden konden de fo
to's in grote oplagen verschijnen.
Het duo trok er ook op uit. Ze reisden naar ver
schillende Indonesische eilanden om daar te foto
graferen. Behalve uit portretten bestaat de collectie
dan ook uit foto's van landschappen, stadsgezich
ten, monumenten en van gebeurtenissen als vul
kaanuitbarstingen.
Behalve foto's zijn ook documenten tentoonge
steld. Bij de tentoonstelling verschijnt een en-
gelstalig publikatie van de fotohistoricusa Steven
Wachlin. 'Fotostudio Woodbury en Page; fotogra
fen in Indonesië, 1857-1908' is tot en met 28 au
gustus te zien het Rijksmuseum voor Volkenkunde,
Steeristraat 1 in Leiden.
theater
recensie dick van teylincen
Per Expres speelt 'Vnjdag' van Hugo
Claus. Regie: Ruud Wessels. Decor: Ruud
Wessels en Ton Veenman. Licht: Stefaan
Bekkers. Kleding: Doriene van Luttervelt.
Gezien op 27 mei in het Parktheater, Al
phen. Herhaling op 3 juni in het Microthe
ater Imperium, Leiden.
Zo'ho, pittige keus, denk je
huiverig als amateurs een stuk
als 'Vrijdag' op Jiet programma
zetten. Als je er toch heengaat
en de zaal met rechte tenen
kunt verlaten zonder dat je je
verveeld hebt, kun je vaststellen
dat spelers en regisseur zich er
knap doorheen hebben gesla
gen.
Het stuk is een geval van
zwaar werk. Vader Georges
komt na anderhalf jaar uit de
gevangenis; hij zou seks met
zijn vrijgevochten dochter
Christiane hebben gehad. Moe
der Jeanne' heeft inmiddels een
kind van buurman Erik en laat
Georges de keus tussen trouwen
of scheiden. Ze houdt nog
steeds van hem, maar ziet Erik
ook graag. Het klinkt zo nogal
banaal, maar Hugo Claus is
schrijver genoeg om de hoe-
veejheid melodrama goed te
doseren en onverwachte invals
hoeken in te bouwen. Jeanne
heeft haar man verdedigd, maar
wist dat hij schuldig was. Chris
tiane had zelf ook schuld aan de
muziek
recensie i.rocerick de smit
Leiden Live met Namus, Leiden Raï,
Crackity Jones, June en Lemmingz Edge
Gehoord: LVC, 28/5.
De popmusici in Leiden maken
maken vooral muziek in de ca
tegorie 'stevige rock'. Althans,
dat kan geconcludeerd worden
uit de 'Leiden Live-avond' die
zaterdag in het LVC werd ge
houden. Van de vijf bands die
daar optraden neigde de ene
iets meer naar metal, de andere
iets meer naar grunge, maar het
was geen echt afwisselend pro
gramma. De enige vreemde
eend in de bijt was Leiden Raï,
een viertal Leidenaren van
Marokkaanse afkomst. Op per
cussie, synthesizer en gitaar
brachten zij een mengeling van
traditionele Noord-Afrikaanse
muziek met westerse invloeden
ten gehore. De klaaglijke zang
en de Oosterse melodielijnen
kabbelden voort als het water
van de Middellandse Zee bij
windkracht twee.
Helaas waren de muzikanten
nog niet goed op elkaar inge
speeld, zodat soms uit het ritme
gespeeld werd en de muziek
ronduit vals begon te klinken.
Het valt dus niet alleen aan de
muziekstijl te wijten dat het pu
bliek in grote getale wegliep van
het podium. Leiden Raï had
met wat meer oefenen het blan
ke rockpubliek misschien wél
weten te overtuigen van de aan
stekelijkheid van hun muziek.
Volgend jaar wellicht beter.
eenmalige vrijpartij. 'Vrijdag'
geeft een genuanceerde kijk op
incest anno 1969.
Per Expres en regisseur Ruud
Wessels hebben begrip voor elk
van de vier personages. Georges
heeft de centrale rol. Hij" komt
geknakt, maar ook geladen uit
de gevangenis terug. Woede,
berusting, machteloosheid en
vastberadenheid die de twijfel
wil overstemmen verdringen el
kaar, en zijn geest heeft ook nog
te kampen met jenever en wa
nen. In het begin van de voor
stelling slaagt Jan Lagerberg er
niet helemaal in die complexe
emoties soepel in elkaar over te
laten vloeien, maar hij groeit in
z'n rol.
Fe'lice Schipper (Jeanne) is
een sterk en genuanceerd te
genwicht. Christiane zit op het
toneel achter kettingen als een
soort muze van haar vaders ge
vangenschap. Van de verlei
dingsscène. die zich in vaders
hoofd afspeelt, maakt Marieke
Cattin broeierig theater dat je
niet koud laat. Buurman Peter
Zaalberg waait mee met de
wind van het moment.
Per Expres houdt na een wat
aarzelende start de spanning
vast en treft het milieu van het
stuk goed; 'Vrijdag' is een weer
barstig plattelandsdrama ge
worden dat u ook in Leiden
kunt gaan zien. Aanstaande vrij-
dag.
Het nadeel van een optreden
van een half uur is dat veel
bands die tijd nodig hebben om
er een beetje in te komen. Na-
mus bijvoorbeeld, vijf langhari
ge metalheads die het publiek
niet echt tot headbangen wisten
te verleiden. Maar daar was het
misschien gewoon nog te vroeg
voor. Headbangen doe je niet
om tien uur, dat begint pas na
enen, zoals later bij Lemmingz
Edge zou blijken.
Crackity Jones hakte er wel
vanaf de eerste minuut in. Gi-
taargeweld werd afgewisseld
met rustigere muziek, en door
de goede tempowisselingen
wisten ze een een bijna on
heilspellende spanning op te
bouwen. June probeerde dat
ook, met veel distortion in het
gitaargeluid, maar was minder
overtuigend. Wel de is dit de
enige band waarin ook een
meisje meespeelt, de bassiste.
Popmuziek is deze contreien
kennelijk toch vooral een man
nenzaak.
Lemmingz Edge was een
waardige afsluiter van de avond.
Deze band is bombastisch in de
positieve zin van het woord.
Volvette gitaren, funky baslijnen
en loeistrakke drums zorgden
met de zang van Floris van der
Klein voor een geluid dat verge
leken kan worden met de grote
namen uit Seattle. Terwijl een
fan bellen naar het podium
blies, kwam voor het eerst deze
avond het publiek massaal in
beweging. Lemmingz Edge is
veelbelovend. Hier zullen we
ongetwijfeld meer van horen.
theater
recensie /..wunand zeilstra
'De Olifantsdracht' van en door Han Ro
mer en Titus Tiel Groenestege. Regie: Hel-
mert Woudenberg. Gezien. 28/5,
schouwburg Leiden.
'Wat is de quintessens van deze
quatsch?', zegt één van de per
sonages in de loop van het stuk.
En het is typerend voor de op
zet van deze voorstelling: enkele
speelse teksten met zichzelf re
lativerende diepzinnigheid. In
hun vorige produktie, 'Ockhams
scheermes' geheten, kwamen
Han Römer en Titus Tiel
Groenestege met deze werkwij
ze tot een verrassende produk
tie waarin het ging om filosofe
ren met een knipoog.
Het sterke spel met behendi
ge en onverwachte overgangen
laren anp
In het Rosa Spier Huis in Laren
is vrijdagmiddag de kunstschil
der Theo Swagemakers overle
den. Hij was vooral bekend om
zijn portretten van leden van
het Koninklijk Huis. Theo Swa
gemakers werd op 25 december
1898 in Tilburg geboren als telg
uit een bekend geslacht van
plaatselijke industriëlen.
In het begin van de jaren
twintig volgde hij een opleiding
is in 'De Olifantsdracht' geble
ven. Maai' afgezien van een paar
leuke 9cènes is hun tweede ge
zamenlijke produktie kwalitatief
beduidend minder. Dat is dan
vooral te wijten aan de struc
tuur van het gespeelde verhaal
dat nu wel een erg gekunstelde
indruk maakt.
Het stuk opent met echtelijk
gehakketak. Römer speelt de
echtgenoot, Groenestege (in
een travestierol zonder kluchti
ge wanklank) de echtgenote. Zij
verlaat hem, en de man blijft al
leen achter. In die eenzaamheid
verschijnt er ongevraagd een
monteur van de storingsdienst
(wederom Groenestege) ten to
nele die iets komt repareren wat
niet kapot blijkt te zijn. De
monteur ('Mijn naam is olifant
en ik ben uw eigen schuld') is
geen monteur, en de echte sto-
Portretschilder
Swagemakers dood
tot kunstschilder aan de Acadé
mie Royale des Beaux Arts te
Brussel en vervolgens aan de
Académie Colarossi te Parijs. In
Parijs ontmoette hij onder an
deren Kees van Dongen, Mat-
thieu Wiegman en de beeld
houwer Ossip Zadkine.
In 1929 had Theo Swagema-
ring lijkt te zitten in het hoofd
van de echtgenoot. Samen gaan
ze graven in diens herinnerin
gen en gedachtenwereld.
Dat valt nog te volgen, maar
al gauw gaat het stuk dan dol-
draaien. Ook al zijn er leuke
momenten, de context daarvan
is zweverig en de geveinsde
diepzinnigheid hoogstwaar
schijnlijk nep. Zeker als hele
maal aan het eind de suggestie
wordt gewekt, dat dit reisje door
's mans onderbewuste een soort
dagdromerij is geweest, waar
van wij gedurende anderhalf
uur getuige mochten zijn.
Noem iets een droom, en je
hebt een vrijbrief om je in je
voorstelling inhoudelijk van al
les te permitteren. Zoiets laat
een laffe smaak na, zelfs sterke
acteerprestaties kunnen dat niet
verhinderen.
kers een grote tentoonstelling
bij Galerie Jacob in Parijs. Nadat
hij in deze stad furore had ge
maakt met een portret van de
Russische prins Obolynski, wat
onder meer bleek uit lovende
kritieken in de kranten, kon hij
in Amsterdam maar liefst twin
tig opdrachten krijgen. Dit was
voor hem een reden om in 1932
terug te gaan naar Nederland.
Sinds augustus 1988 woonde en
werkte hij in het Rosa Spier
Huis.
Dansshow in
oude graansilo
amsterdam kanp
Een graanelevator en een pon
ton zijn ongewone benodigdhe
den voor een artistiek spektakel.
Voor Floating Silhouettes, een
mixtuur van dans, muziek en
lichtkunst, zijn ze echter nood
zakelijk. De voorstelling is me
dio juni in Amsterdam te zien.
De drijvende graanelevator
Hinnerk Ligt in het Oosterdok.
Het in 1958 gebouwde gevaarte
werd twee jaar geleden voor het
laatst gebruikt voor het over
slaan van buiklading. Tijdens de
voorstelling Floating Silhouettes
wordt de bijna veertig meter
hoge afgedankte elevator be
klommen door alpinisten van
High Altitude Projects, terwijl
dansers van Shasaku Takeuchi
op de loopbruggen dansen.
Floating Silhouettes vindt
plaats op 10, 11 en 12 juni op
het Oosterdok, voor het Neder
lands Scheepvaart Museum.
Langs de kant is plaats voor
1750 toeschouwers. Eerder pro
duceerde Floating Amsterdam
twee druk bezochte voorstellin
gen: Mezzo mezzo mezzo in
1990 en T.I. Tanic (no panic) in
1991.
F eestprogramma
Brandaris rond
terschelling kgpd
Het 'All along the lighttower -
spektakel, waarmee op 11 juni
het vierhonderd jarig bestaan
van de Terschellinger vuurtoren
Brandaris wordt gevierd, krijgt
een andere opzet dan aanvan
kelijk werd aangekondigd. De
Franse saxofoongroep Urban
Sax, hun landgenoot Xavier Juil-
lat en de Italiaanse slagwerk
groep Dadadang komen niet. In
plaats daarvan heeft initiatief
nemer Joop Mulder een voor
stelling in elkaar gezet waaraan
theatergroep Orkater, geluids
kunstenaars en theatermakers
Harry de Wit en Peter Zegveld,
slagwerkgroep Slagerij' van
Kampen en de Franse vuur-
werkgroep Ephémère meedoen.
Breekpunt voor de oorspron
kelijke opzet werd gevormd
door de hoge kosten voor de ge
luidsversterking van Urban Sax.
De draadloze versterking voor
de 54 saxofonisten moest mini
maal 180.000 kosten en dat
was te duur voor de Lighttower-
begroting. Het 'Lighttower-
weekend' (9 tot en met 12 juni)
kent verder de première van
'Taca taca', de nieuwe voorstel
ling van het Chileense gezel
schap Teatro del Silencio. Op
het Brandaris-podium wordt de
'wereldmuziek' geëtaleerd met
optredens van de Italiaanse
groepen Mau Mau en Lojo, het
Italiaans-Afrikaanse Africa Uni-
té, de Keltische zangeres Talitha
MacKenzie en Slagerij van
Kampen.
Nieuw is de 'Lighthouse time
machine', waarbij Midsland ge
durende vier dagen wordt ver
anderd in een danszone. Elke
horecagelegenheid krijgt zijn ei
gen muzikale stijl, van folk via
soul en jazzdance tot house.
Bovendien vindt er in dit decor
straattheater plaats.
holyoke De publicist Ely Kahn, die mede het gezicht vormde
van het tijdschrift The New Yorker, is op 77-jarige leeftijd overle
den aan een hartstilstand. Hij was 57 jaar in dienst van het blad
en verwierf bekendheid met het schrijven van portretten over
beroemdheden. Kahn publiceerde 27 boeken, waaronder een
biografie van Frank Sinatra en een geschiedenis van Coca-Cola.
Langevoort leidt Nationale Reisopera
enschede John Fisher, sinds maart kandidaat voor het artistiek
leiderschap van de Nationale Reisopera, heeft met het bestuur
van deze groep geen overeenstemming kunnen bereiken over de
voorwaarden van zijn contract. Dat betekent dat hij de functie
uiteindelijk toch niet krijgt. Als nieuwe artistiek leider zal nu per
1 augustus Louwrens Langevoort (36) worden benoemd. Hij
werkt nu bij de Opera van Keulen.
'wd arnhem De wereldberoemde lord Yehudi Menuhin heeft vorige
enj week met Het Gelders Orkest in Arnhem een CD opgenomen,
dfiwaarop hij het Viool Concert van Edward Elgar dirigeert. Op de
heiCD staat bovendien een werk van Bruckner, gedirigeerd door
mf|HGO's eigen dirigent Roberto Benzi. Beide vioolpartijen worden
tst&ïespeeld door Leiand Chen.
ningin Beatrix opent 15 juni
Amsterdam het nieuwe on-
rkomen van het Vormge-
ingsinstituut in het voormalige
luseum Fodor aan de Keizers-
icht.
Architectenbureau Benthem
ouwel verbouwde de panden
tor bijna zeven miljoen gul-
tage len, één miljoen meer dan was
Sorzien. Een opvallende archi-
tonische ingreep is de zoge-
ndarij-ten Collector, een stellingkast
die vier verdiepingen in het
achterhuis met elkaar verbindt
en tegelijk bergruimte en ar
chief is.
Het Vormgevingsinstituut
werd in 1992 door WVC opge
richt als landelijk coördinatie
punt voor vormgeving. Dit mi
nisterie verleent een jaarlijkse
subsidie van drie miljoen gul
den. In het nieuwe onderkomen
zijn afgezien van de kantoren
ook publieksruimten en een bi
bliotheek.
In het Leidse Academiegebouw heeft dr. Willem Otterspeer
de dr. Wijnaendts Francken-prijs gekregen. De Maatschap-
Letterkunde kende hem de onderscheiding toe
boek 'De wiekslag van hun geest. De Leidse Universiteit in
itiende eeuw'. De dr. Wijnaendts Francken-prijs wordt eens
jaar uitgereikt in twee categorieën: een cultuurhistorisch
werken op het gebied van essays of literaire kritiek. Otter-
eft zijn onderscheiding te danken aan zijn beeldend en
taalgebruik waardoor zijn boek ook voor niet-wetenschap-
ermate leesbaar is. foto hiflco kuipers
PARK
