Catherine Keijl verbaast zich nergens meer over (J
Van Houweninge houdt 't simpel
Rtv show
MAANDAG 30 MEI 1994
Ze had behoefte aan afwis
seling. Vandaar dat Cather
ine Keijl een zesdelige do
cumentaire maakte over
seks in Nederland. Sex: De
stand van zaken is een
nietsverhullende rondlei
ding langs SM-kelders, pa
renclubs, exhibionisten en
andere zinneprikkels. Een
reis in verbazing: „Vind jij
het normaal dan, als men
sen in een leren tuigje el
kaar aan het afrossen zijn?"
HILVERSUM TON DE JONG
Vijf maanden werk.
Vijf maanden televi
sie maken met seks
als spannende leidraad. Wat
blijft daar nu als het meest ver
bazingwekkende moment van
hangen? Catherine Keijl en
cameraman Peter Rutting
kijken elkaar diep in de
ogen. Keijl graaft aanvanke
lijk vergeefs in het geheu
gen^ „We verbazen ons zo
langzamerhand nergens
meer over."
Dan borrelt bij Rutting
de grote SM-party in het
Amsterdamse Marcanti
boven. Prompt springt
ook bij Keijl het licht aan:
het verhaal van de sulky.
Hoe ze daar zo'n twee
wielig karretje hadden
gezien, doorgaans toch
in gebruik in de paar-
desport, waar dit keer
geen dravend paard,
maar een vrouw voor was
gespannen. En hoe de
ganse avond verschillende
kerels op dat karretje had
den plaatsgenomen om
die \touw mèt bit
vooruit te jagen. (Onder het
klappen van de zweep, ui
teraard.) Keijl: „Daar waren
we heel, uh... Dat vond ik
heel jammer, dat we dat niet
mochten filmen. Daar heb
ben we echt dingen gezien dat
we tegen elkaar zeiden: Jezus
Mina..."
Even tijd voor trots. Want dat
is ze wel, Catherine Keijl. Trots
dat ze het karwei in vijf maan
den geklaard hebben, trots op
de positieve reacties en trots op
de oplopende kijkcijfers. Afleve
ring drie, over seks- en
pornopublicaties, haalde dins
dagavond al een kijkdichtheid
van 12 procent, ongeveer 1,5
miljoen mensen. Daar hadden
ze bij RTL5 ondanks de pri
me time van half negen niet
op gerekend. Ze blijft beschei
den onder de triomf: „Kennelijk
vinden de mensen het toch heel
leuk om naar te kijken."
Maar ze ligt ook onder vuur.
Bij verzuurde stukjesschrijvers,
die haar omzwervingen door
seksueel Nederland met leed
vermaak volgen. Dat ze zich
voor het oog van de camera ge
regeld oprecht verbaasd of zelfs
geschokt durft te tonen, dom
pelt menig recensent in een
warm bad van droefenis.
Ze bijt terug: „De recensenten
van de grote landelijke dagbla
den zijn de enigen die negatief
reageren. Maar ja, als je twintig
jaar alleen maar van die stukjes
schrijft en verder zelf nooit wat
presteert... Mensen hebben
toch zoiets van: dat wist ik hele-
Catherine Keijl: „Als ik kinderen had, zou ik ze niet laten kijken."
maal niet, wat waanzinnig!"
Seks in Nederland. Een uitgele
zen klusje voor Keijl? Het ge
zicht van de Vijf Uur Show, te
vens kokkerellend in Koken met
Sterren, tussen sado-masochis
ten en fetisjisten? Eerlijk, doch
vastberaden: „Ik heb vanaf het
begin gedacht: Ja, moet ik dat
nou wel doen? Moet ik dat ris
keren? Aan de andere kant: de
mensen weten hoe ik ben. Ik
wilde gewoon weer eens ergens
diep op ingaan: je kunt niet al
maar hetzelfde doen. Ja, die
jongens van die TV-recensies
wel, maar ik niet. Ik heb afwis
seling nodig niks zo dodelijk
als sleur." Het is ook de kift,
denkt ze. Documentaires in Ne
derland moeten vooral bloedse
rieus en saai zijn, heeft ze ge
merkt: „Zodra het ergens over
gaat, en de mensen zijn betrok
ken, en de mensen vinden het
mooi, dan is het al niet goed
meer. Want dan scóórt het en
dan kan het niks wezen. Nou,
dat is een mentaliteit... Volgens
mij is dat de ondergang van de
journalistiek. Ik denk, dat als je
bij een commerciële omroep
werkt, je altijd onderwerpen
neemt die tot de verbeelding
spreken. Omdat anders nie
mand kijkt. En een commercië
le omroep waar niet naar geke
ken wordt is geen omroep.
Dus..."
RTL-programmadirecteur
Bert van der Veer wilde prompt
zes afleveringen hebben, toen
hij vorig jaar van het idee voor
de seks-documentaire van Keijl
en Rutting's produktiemaat-
schappij CSS hoorde. Keijl Co
stemden in, zonder ook nog
maar één minuut gefilmd te
hebben. Zonder omhaal stamp
ten ze het zesluik uit de grond,
naast hun andere besognes
(„werkweken van honderd
uur"), in een bezetting van vijf
mensen. En dat ze het zo ge
daan hebben is maar goed ook,
stellen ze thans vast, want an
dere omroepen waren bijkans al
met het idee aan de haal, naar
verluidt. Stoer: „Je kunt zeggen
dat het voor de hand ligt, een
documentaire over seks in Ne
derland, je kunt zeggen dat het
makkelijk scoort, maar feit is
wel dat niemand het eerder zo
heeft gedaan."
Advocaat
De feiten: de mensen stonden
niet bepaald te trappelen om
voor een televisieprogramma
van de seksuele mallemolen af
te dalen. Keijl en Rutting heb
ben wel in een club gefilmd
waar een advocaat naast de ca
mera stond, om te voorkomen
dat de cliëntèle er bekaaid af
zou komen.
Keijl: „En geen cent betaald,
hè! Dat roepen mensen dan
heel snel: commerciële omroep,
die zullen wel flink geschoven
hebben. Niks, hoor. We hebben
altijd gezegd tegen de mensen
die we benaderden: kijk, die
sekswereld heeft een heel slecht
image. Wordt altijd geassoci
eerd met onderwereld en drugs
en weet ik wat allemaal. Wij wil
den die wereld zonder die voor
oordelen laten zien. En mijn er
varing is nu, dat het hele gewo
ne, fatsoenlijke middenstanders
zijn, die toevallig geen brood,
maar seks verkopen. Een dage
lijkse behoefte, blijkbaar, voor
veel mensen. Dus waarom zou
je daar niet heel open in zijn?
Wat heb je te verbergen? Zo bij
zonder is het nou ook weer
niet."
Een bizarre excursie werd het,
niettemin. Van de SM-kelder tot
de parenclub, waar Jan het met
alleman deed, van de exhibitio
nist voor het raam tot het re
dactielokaal van pornoblad Ro-
sie, waar een jong stel bij een
kop koffie en een sigaret de in
spiratie probeerde te vinden
voor een gefilmde wip. Het was
vaak verbazingwekkend om te
zien, en expliciet genoeg voor
een waarschuwend woord (Keijl
vooraf: „Als ik kinderen had,
zou ik ze niet laten kijken"),
maar 'emanciperend' boven
dien.
„Wat ik geprobeerd heb, is
laten zien wat de motivatie
van die mensen is, waar ze
mee bezig zijn, hoe hun
wereld eruit ziet, waar ze
vandaan komen. Ik hoor
van mensen dat men
stomverbaasd is over dat
stel in Casa Rosso (een
stel dat zeven keer op
een dag op eèn podium
voor publiek de liefde
bedrijft, red.): stomver
baasd dat hij computer
programmeur is en zij
schoonheidsspecialiste.
Dan zie je hoe vooroor
delen in elkaar zitten.
Mensen denken: Dat
doen ze omdat ze anders
niets kunnen, maar zo zit
dat dus niet. Daarmee zie
je dat het anders is dan je
had gedacht."
„Vorige week zat ik in Het
Paleis, het radioprogramma
van de KRO. En daar belde
een mevrouw die vroeg: hoe
kan het toch, dat er zoveel ge
wone mensen in dat program
ma zitten? Dat vond ik zo'n
leuke vraag, want je ziet daar de
vooroordelen in. Men dénkt dat
het allemaal louche types zijn,
terwijl het gaat om gewone
mensen, die gewoon hun brood
verdienen. En de meesten- zijn
bovendien min of meer toeval
lig in de seks-industrie terecht
gekomen. We hebben in de
laatste aflevering een Neder
landse vrouw, die importeert
Nederlandse seks-artikelen in
Italië. Vroeg ik aan haar: hoe
kom je in die seks-artikelen te
recht? Zegt ze: Ja, nou, ik sprak
m'n talen goed en ze hadden ie
mand op kantoor nodig. Dat ge
loof je toch niet? Maar zo gaat
dat, in het leven."
Dat Keijl er zelf nu en dan
openlijk onthutst bij raakte, al
die seksuele vrijmoedigheid,
vindt ze achteraf geen pro
bleem. „Dat is het nadeel van
een Bekende Nederlander zijn.
De mensen weten hoe je bent
en ze zouden zich op hun beurt
verbazen als ik niet reageer
zoals ze me kennen. En waarom
zou ik me als verslaggever niet
mogen verbazen? Vind jij het
normaal, als mensen in' een le
ren tuigje elkaar aan het afros
sen zijn?"
(RTL5, morgenavond om 20.30
uur, aflevering 5: sexwinkels;
donderdag aflevering .6: hoe
ren.)
Universiteit buigt zich over werk Zeg 'ns AAA-schrijver
HILVERSUM HERMAN ELZINGA
Chiem van Houweninge is de meest suc
cesvolle scriptschrijver van Nederland. Hij
is de geestelijk vader van TV-series als Zeg
'ns AAA, Oppassen!!! en De Victorie, TV-
spelen als De Zaak Kenny en bioscoop
films als De Inbreker en Lieve Jongens. Vo
rig jaar juni gaf Van Houweninge twaalf
masterclasses aan de Universiteit van Am
sterdam aan aanstaande film- en TV-we--
tenschappers. Vervolgens werd er een
(Engelstalig) boek, Double Trouble, aan
hem gewijd, waarin de kneepjes van het
vak nog eens op een rijtje worden gezet.
Van Houweninge past twee stellingen
toe bij zijn werk: Hou het simpel, en: als
het goed is, is het goed. Dat je het bij tele
visiescripts beter maar simpel kunt hou
den was een van de eerste lessen die Van
Houweninge leerde toen hij een plot had
bedacht voor de Duitse misdaadserie Ta-
tort.
Het leek Van Houweninge leuk om een
buikspreker een moord te laten plegen
met behulp van zijn pop. Dat gaf echter
nogal wat complicaties, die Van Hou
weninge in zijn script allemaal moest op
lossen. Onnodig te zeggen dat dit niet
goed lukte, zodat hij zijn werkstuk per
omgaande uit Duitsland geretourneerd
kreeg.
In Double Trouble (de Engelse titel voor
zijn serie Oppassen!!!) komt Van Hou
weninge met twee voorbeelden die zijn fi
losofie van 'hou het simpel' mooi illustre
ren. Het eerste is de schrijver Roald Dahl,
die natuurlijk een kei is in het vertellen
van simpele, maar ijzersterke verhalen.
Bijvoorbeeld die, waarin een vrouw haar
man de hersens inslaat met een bevroren
lamsbout. De clou van het verhaal is dat
ze de politie later de klaargemaakte lams
bout serveert en daarmee de agenten het
bewijsmateriaal laat opeten.
Het andere verhaal gaat over de acteur
Robert Mitchum, die in Joegoslavië een
film aan het opnemen was en daar een te
legram uit Hollywood ontving met het
verzoek de hoofdrol te spelen in een wes
tern. Stuur me het verhaal, telegrafeerde
hij terug. Een dag later kreeg hij het ant
woord: een man rijdt een stadje binnen.
Dat was alles wat er stond. Mitchum ant
woordde: ik doe het.
Karakter
Hou het simpel. Het is een raad die in elk
geval de schrijvers van Double Trouble in
de wind hebben geslagen. Natuurlijk, het
betreft hier een werk dat voornamelijk ge
bruikt zal worden op de universiteit, maar
het is maar de vraag of Van Houweninge
zelf ooit zoveel achter een serie als Zeg 'ns
AAA heeft gezocht als anderen hier nu
doen.
Eén van de wetenschappers haast zich
te verklaren dat hij niet wil suggeren dat
het karakter Mien. Dobbelsteen ergens
toch wel is geïnspireerd door Shakespeare.
Maar met Tsjechov wil hij Van Houwenin
ge toch wel een beetje vergelijken. Vanwe
ge het menselijke gezicht van diens kome
die.
Menselijk, zoveel mogelijk waarheidsge
trouw en geworteld in de maatschappij.
Het zijn elementen die je terugvindt in
Zeg 'ns AAA en ook in ander werk van Van
Houweninge. Het is zijn kenmerk en het is
waar hij het beste in is.
Kun je om Zeg 'ns AAA niet lachen en
vind je Oppassen!!! maar een flutserie, dan
zul je als beginnend scriptschrijver de goe
de raad van Van Houweninge al snel in de
wind slaan. Blijft er dan helemaal niets
over van die twaalf wijze lessen die voor
TV-schrijvers in spé van belang kunnen
zijn? Natuurlijk wel. Het is goed leren van
andermans fouten of oplossingen voor
probleempjes. En in het boek dist Van
Houweninge genoeg anekdotes op waar je
iets mee kunt.
Zo wilde hij met regisseur Frans Weisz
voor de film De Inbreker Rijk de Gooyer
een sympathieke crimineel laten spelen.
Het probleem was een manier te vinden,
waardoor De Gooyer de hele film door ge
liefd bij het publiek zou blijven. Weisz
herinnerde zich van zijn filmstudie in Ro
me de tip dat als iemand in het begin van
een film een hond schopt deze persoon
nooit meer sympatiek zou worden, al
werd-ie Moeder Theresa. Andersom zou
dus ook moeten kunnen. En dus zien we
in het begin van De Inbreker De Gooyer
een villa binnengaan, teiwijl we weten dat
•de bewoners met vakantie zijn. Op zijn
speurtocht naar waardevolle spulletjes
stuit hij op een kom met goudvissen. Hij
pakt het busje voer, schudt er wat van in
de kom en vervolgt zijn weg. De Gooyer
als dierenvriend. Aan zo'n vent mankeert
toch niets?
Chiem van Houweninge, Double Trouble:
uniting and filming, Uitgeverij Amster
dam University Press, 44,50, ISBN 90-
5356-025-4.
Chiem van Houweninge.
GESPROKEN
Rob van Hulst in r
6VARA's TV-Magazi
ne: „Het allerbe
langrijkste is om of
dit moment zo ge -•
lukkig mogelijk te
leven. Anders zou ik al het gek
dat ik verdiend heb wel hebbej 1
gespaard en dan zou ik carrièri
willen maken. Maar ik doe di
dingen die ik heel leuk vind A
en daarmee bedoel ik miji i
werken verder leef ik er ge
woon op los. Ik sprak laats
mensen, die hadden net eei
huis gekocht en over vier jaar-is i
het afbetaald. En dan gaan zi
kinderen maken. Ik moet er nie 1
aandenken." i
Joop Braakhekke in VARA'
TV-Magazine: ..Ik heb vele hel 1
den, maar als ik me tot miji
vakgebied beperk, noem il
Keith Floyd. Omdat het zo'n
enorme persoonlijkheid is. Eer
non-conformist in een werelr
waarin we worden overstelp,
met regeltjes over wat hoort ei
niet hoort. Ik vind het heerlijtj
dat er mensen zijn als Floyd df 2
zich daaraan weten te ontwoi
stelen. Ik neem daar een voor
beeld aan. Ik bedoel: ik kopiee
hem niet, want ik ben wel me
zelf, maar hij zet me op he
spoor. Alle twee hebben we de
zelfde liefde voor eten en drin
ken, hetzelfde charisma, en da
straalt van de televisie af. Mei
beweert vaak dat hij altijd hall
dronken voor de camera staat
Ik weet het niet, hoor. Van m l
denken ze vaak hetzelfde en di 2
is tenslotte ook niet waar."
Han Reiziger in Studio: „Ove
de titel 'Reiziger in muziek' i
lang nagedacht. Hij kwam nit
van mijn. Die Han Reiziger z
in de muziek, zo was de redene
ring, dus waarom niet een titi
met die naam als woordspelig l
'In de muziek' werd later 'i
muziek', wat eigenlijk niet hele
maal juist. Aanvankelijk heb i
me verzet tegen die titel, nu hel i
ik er wel vrede mee." i
Ischa Meijer in HP/De Tijd:
„Die cultuur van Aalsmeer tro
me enorm. Die kermiskant va
Joop van den Ende heb ik n;
tuurlijk ook in me. We kende
elkaar al, onder meer door e
film 'De BoezemvrienöT 'rrti
André van Duin. Tijdens ee -
wandelingetje sloeg Joop ee
arm op me heen, heel Jopiaail/I
is dat. En hij zei: jij bent de ba< i
van dat programma. Ik merk n e
dat ik die hartelijkheid jareic
lang gemist heb. Het miliej!
waarin ik groot geworden bei f
die bladen, die omroepen, i<
zou ik niet met mijn mense v
durven omgaan. Zo onzorgvu1;
dig, zo kwetsend. Dat mes-ii
je-rug achtige, dat smeerlappi e
rige: ik ben er zelf ook door bi
smet geweest, maar ik wil hi 0
niet meer. Ik kwam laatst Boi
dewijn Paans tegen, de hoofdri®
dacteur van de VPRO Gids. 6
hebt nooit bij onze club g<a
hoord, zei hij. In zijn ogen c
werken voor Joop zo ongevei®
hetzelfde als bij de SS gaa
Toen ik doorliep, was ik verdri
tig en blij tegelijk." il
Gerard Cox in HP/De Tijd ov<®
Ischa Meijer: „Ik ken hem
langer dan vandaag, dus toenBl
me belden was mijn eers li
vraag: wil-ie me naaien of heef v
ie echt interesse? Hij is hej'
sportief, zeker als je hem verg j|
lijkt met Ursul en die ande
onbenullen. Hij lijkt mij, ik wd
het woord integer niet noeme 0
bezeten van zijn vak. Hij wil ie^1
te weten komen. De waarheid.e
Hans Liberg in HP/De Ti
over Ischa Meijer: „Ischa I
lang in therapie geweest, dus 1 -
weet wat er in mensen omga;
Hij probeert een achillespees j
vinden. Op kleine dingen pr j,
beert hij mensen te pakken, ei r
ingang te vinden. Het zijn brr
jante vragen en tegelijk vragc'
van niks. Het is wat Socrat°
vraagt: waarom, waarom, waa»
Bart Peeters in Humo: „Als
sommige vrienden ongelukk,,
zie rondlopen, denk ik vaak: li k
ve jezus, laat die jongen alstit
blieft iets buitenechtelijks b11
ginnen."
Idem: Van drugs moet ik ni< |f
weten. Met alcohol zit het aic
ders. Onze gitarist Danny LadK
macher sliep een tijdje bij o
en dan maakten we wel eens
tueel een fles whisky solda j
Eigenlijk stam ik af van e n
echte dronkemansfamilie: elr
van mijn voorv aderen is de 1
roemde kunstsmid Lodewj,,
Van Boeckel, dé Lo-
dewijk van Boeckel, a
jaja. Wel, die man 4
ging niet naar bed
voordat hij zijn liter
whisky ophad."
