hurkt'
'Stel je voor datje in een brandnetel
'Witte goud' wordt schaars
Baby met een zwemdiploma
G-fcKTfc
Het Gesprek van de Dag
Nieuwe cd:
alle 13 knots
Geen salmonella in kaas van Van Benthem
VRIJDAG 27 MEI 1994
Er is momenteel heel wat te
doen rond het 'witte goud',
zoals de echte connaisseurde
asperges liefkozend om
schrijft. Want inplaats van
'goud' dreigen de telers in
Limburg louter steenkool te
delven nu de tweeduizend va
catures die ze daar hebben
nog altijd niet zijn opgevuld.
Een poging om Nederlandse
werklozen de aspergevelden
op te sturen om de oogst bin
nen te halen, mislukte fali-
kant.
Nog geen tachtig van hen wa
ren bereid om dit 'vuile'werk'
op te knappen. Terwijl de te
lers overspannen raakten en
de zaak intussen op ministe
rieel niveau wordt uitgevoch
ten, besliste de rechtbank in
Roermond intussen dat er Po
len ingezet mochten worden
om tussen nu en eind juni
wanneer de tijd voor deze
groente voorbij is nog te
redden wat er te redden valt.
Overigens zijn de tuinders in
deze zelf ook te blameren. Ze
schijnen daar in Limburg
nogal op hun centen te zitten.
Opmerkelijk genoeg heeft dit
geruzie rond wie die asperges
nu de grond uit moet trekken
nog geen voelbaar effect op de
markt teweeg gebracht. Mar
tin Herreur van het Fruitpaleis
op de Haarlemmerstraat heeft
daar althans weinig van ge
merkt. „De prijzen", zegt de
Leidse groenteboer, „zijn bij
voorbeeld niet hoger dan vorig
jaar. En ook met de aanleve
ring hébben wij tot nu toe
geen problemen gehad. Ze
zijn er gewoon volop".
Dat beaamt ook Paul van der
Reijden die een groentekraam
runt op de Leidse markt.
„Sterker nog", zegt hij, „ik
krijg de indruk dat het beter
loopt dan vorig jaar. De Leie
naar lust wel asperges. Vooral
rond Pinksteren hebben we
goed geboerd. Ik zet altijd wel
een kissie of vijftig, zestig weg.
En duur zijn ze niet, zoals je
ziet. Ik verkoop ze nu voor
3,98 het pond. Begin mei,
wanneer ze. er net zijn, dan
doen ze het dubbele. Nee, la
ger zakken zit er niet in. Nog
een goeie week of drie, dan is
het weer over. Of ik ze zelf eet?
Mij niet gezien. Ja, mijn vrouw
en kinderen, die vinden ze
heerlijk."
Zijn collega van het Fruitpaleis
is daarentegen wél gek op de
exquise smaak van de witte
stelen die, eenmaal van de top
tot de wortel geschild, een
kwetsbare, welhaast naakte in
druk maken. Martin Herreur
die ook de duurdere typen
Al (4,98) en AA (5.98) voorra
dig heeft geeft zijn klanten
graag uitleg over hoe ze te be
handelen of desnoods hoe ze
te bereiden. „Want veel men
sen weten nog altijd niet pre
cies wat ze met de asperges
aan moeten", leert zijn erva
ring.
Bewaren in een natte thee
doek, is zijn advies, dan zijn ze
na aankoop gemakkelijk een
paar dagen in het groentevak
van de koelkast goed te hou
den. Bij bereiding de onderste,
wat houterig aandoende, stuk
jes steel afsnijden en voorzich
tig schillen (maar wel goed)
vanaf de kop naar beneden.
Samenbinden en dan een mi
nuutje of twintig koken en
klaar is kees, aldus de kenner.
Die zijn asperges, hoewel je ze
op verschillende wijze kunt
klaarmaken, prefereert op de
'simpele' wijze. „Dus met een
sausje van gesmolten boter,
met harde eieren, rolletjes
ham en nootmuskaat. Wat
aardappelpuree erbij en smul
len maar."
Enfin, het water loopt je in de
mond. En over water gespro
ken; daar weten ze in Limburg
nog alles van. Vooral wat het
effect betekent van het teveel
daar aan. Laat ze nu dan rap
regelen dat er geen tekort aan
asperges ontstaat. Deze ramp
valt namelijk eigenhandig nog
wel te bezweren.
AD VAN KAAM
'Ze hebben al negen maanden in moeders buik rondgeklotst'
varing, „bang om hun kindje te
laten glippen. Voor de baby zelf
geen enkel probleem als die een
keertje koppie onder gaat. Ze
gaan pas huilen als de moeder
schrikreacties vertoont en dat
gebeurt in het begin nog wel
eens, hoor".
De belangstelling voor het ba
by- en peuterzwemmen nou
ja, zwemmen is onvermin
derd groot. Ze doen het al een
aantal jaren in het Vijf Meibad,
alsook in De Zijl. Wekelijks
twintig minuten spelen in water
dat speciaal wordt opgewarmd
tot rond de 30 graden. In kleine
groepjes die ook nog aan leef
tijd zijn gebonden. De kosten
per keer voor ouder en kind be
dragen vijf gulden. „Het aardig
ste hiervan", zo besluit Tilly van
Loen haar verhaal, „is het con
tact tussen moeder en kind.
Echt twintig minuten puur sa
men bezig zijn. Heel goed, denk
ik. En zo wordt het ook erva
ren."
AD VAN KAAM
Psychiatrische inhoud
Menige ouder riep het zo'n
twintig jaar geleden, wanneer
de kroost de laatste pophits
door het huis lieten schallen:
'Dit is gekkenmuziek!' En wan
neer dat niet het sterkste argu
ment was ter bescherming van
de trommelvliezen, dan wel:
'Hier word ik gek van!'
Juist nu de rock 'n roll zegevie
rend uit de luwende frontlinie
van het generatieconflict naar
voren is gekomen, doet het psy
chiatrisch centrum Vogelen
zang zijn uiterste best om alle
oude vooroordelen alsnog te
bevestigen. De Bennebroekse
instelling brengt een cd op de
markt met de titel 'Alle 13
knots'.
Op het schijfje staan nummers
met een 'psychiatrische in
houd'. Met veel omhaal van
woorden legt VPRO-radiomaker
Jan Donkers in het begeleidend
tekstboekje uit dat de grens tus
sen popmuziek en mentale
stoornis uiterst dun is („teksten
die in diverse vormen verwoor
den hoe het in een neurotise-
rende samenleving abnormaal
is je niét als 'abnormaal' te ge
dragen").
Hendrix
Jimmy Hendrix leidde aan een
'Manic depression' zo blijkt op
de cd, terwijl Kevin Coyne con
stateerde dat 'The world is full
of fools'. En ook 'Psycho Killer'
(Talking Heads) en het gekken-
lied bij uitstek 'They're coming
to take me away' („ha ha, ho ho,
ha ha, hey hey") ontbreken niet.
Alles in volledig nieuwe arran
gementen nagespeeld door vak
kundige cover-artiesten.
Een cadeautje aan het perso
neel, daarvoor is deze compila
tie in de eerste plaats bedoeld,
zo legt Vogelenzang-woord
voerder Ane Berg uit. Op 11 mei
vierde het psychiatrisch cen
trum met de 'Dag van de ver
pleging' de geboortedag van
Florence Nightingale. Om de
werknemers te'fêteren kregen
zij op de receptie het schijfje
mee naar huis.
„Het idee had ik al twee jaar ge
leden", vertelt Berg. „Er is nogal
wat muziek die over waanzin,
gekte gaat. Ik heb daar eens
over gebrainstormd met direc
teur behandelzaken Wouter van
Ewijk en toen kwamen we al
snel op zo'n dertig titels. Van
Ewijk heeft dat later nog eens
dunnetjes over gedaan met Jan
Donkers, met wie hij samen in
een voetbalelftal speelt.
Uiteindelijk bereikten elf num
mers de plaat. Ondanks dat dit
het gekkengetal is hielden Berg
en Van Ewijk vast aan 'Alle 13
knots', om de associatie met
'Alle 13 goed' de gouden lp-
titel uit de tijd dat popmuziek
nog een jeugdstatement was
vast te houden.
Fotomodel
De hoes is geheel in dezelfde
stijl gehouden. Fotomodel Si-
mone is volgens Berg gehuld in
een 'scheurjack', „zoals dat hier
gebruikt wordt in een separeer-
ruimte. We hadden ook een
dwangbuis meegegeven voor de
fotosessie, maar daarmee was
van deze schitterende vrouw
helemaal niets meer te zien."
Vogelenzang speelt heel voor
zichtig met de gedachte om als
vervolg een cd met klassiek gek-
kenrepertoire uit te brengen. De
Waanzin-aria uit de opera Rigo-
letto en de 'Eight songs for a
mad king' van Peter Maxwell
Davies staan op Bergs lijstje.
Mocht het komen tot 'Knetter
gekke klassiekers' dan zal daar
mee in elk geval voorgoed het
idee de wereld uit zijn dat je al
leen met popmuziek door het
lint kunt gaan.
KEES BALS
seert. „Je moet het zien als een
soort afsluiting van het seizoen.
Op die laatste les laten we ze
dan de dingetjes doen waarmee
we de afgelopen tijd zijn bezig
geweest. Daar krijgen ze dan
een diploma voor in brons of
zilver."
Het wennen aan water gebeurt
al bij baby's van zes weken.
„Een volstrekt normaal proces",
legt de zweminstructrice uit.
„Ze hebben per slot van reke
ning negen maanden in de buik
van moeder rondgeklotst, dus
ze zijn gewend aan zo'n omge
ving. Je ziet ook dat de meesten
voor het water geen vrees heb
ben. Want sommige kleintjes
wel afschrikt is het geluid in een
zwembad en de andere gezich
ten. Dat is wel eens huilen in
het begin. Maar dat gaat vrij
snel over, want leuk vinden ze
het vrijwel allemaal.
Meer angst is er vaak bij de
moeders, of, soms bij de vader,
want in enkele gevallen neemt
die de honneurs waar. „Die
zijn", weet Tilly van Loen uit er-
[De pindakaas van Calvé is op
vJdit momentknap ongezond. In
Jeen grote partij van het smake
lijke broodbeleg is althans sal-
Jmonella geconstateerd door de
Xabrikant. Alle potten die in de
Jeerste twee weken van mei wer
velen gevuld zijn ijlings uit de
chappen van buurtwinkels en
jsupermarkten gehaald.
jjDat is zuur voor de mensen die
.jgraag een boterhammetje met
Wit bruine goedje nuttigen. En
yoor de mensen die er zelfs hun
Jcracht aan ontlenen is het hele-
Jnaal zuur. Neem oud-wielren-
ïer Joop Zoetemelk. Als we de
)ekende televisiereclame van
Zalvé mogen geloven, nuttigde
lij als kind al bijzondere hoe
veelheden pindakaas. Dat hielp
snorm, want Joop won onder -
neer de Tour de France in 1980
sn werd in 1985 wereldkam-
lioen.
Dok Evert van Benthem werkte
I ils kind de ene pot pindakaas
Opia de andere weg volgens de re
ddame. Hij werd een schaatstop-
per op natuurijs en won de Elf
stedentocht in 1985 en 1986.
.Salmonella? Uit de handel ge-
ïomen? Nou, gelukkig heb ik
nog genoeg potten in huis, dus
k red me wel", meldt Van Ben
them uit zijn woonplaats Sint
lansklooster. Hetgeen niet wil
zeggen dat de 35-jarige be-
'oemdheid zijn zinnen heeft ge
zet op nóg een overwinning in
Ie Elfstedentocht. Van Benthem
I leeft niet zo veel tijd meer om
e trainen.
Want hij is niet alleen veehou
derhij heeft veertig melk
koeien hij heeft ook nog eens
pen kaasboerderij. „Mijn maat-
4'
Of u dat nu prettig vindt of
niet, de kleur oranje is weer te-
«rug van weggeweest. Oranje is
de modekleur van deze zomer.
Er zijn T-shirts, buttons,
shawls, antenneballetjes, vlag-
;en, broeken, pruiken, speld-
#es en stickers in die kleur. En
jnog veel meer snuisterijen. De
markt wordt thans werkelijk
Joverstroomd met allerhande
'attributen. Het WK-voetbal
staat immers voor de deur en
□idaar ziet de commercie wel
brood in, vooral als Nederland
-van de partij is. Kortom, er
spoelt een oranje golf over Ne-
IJderland. De gekte is weer los
gebroken.
Kleintje Pils, een van de be
kendste feestbands uit de Bol
lenstreek wil dolgraag naar
2jAmerika. Naar de wereldkam
pioenschappen voetbal, om alle
bloranjesupporters en voetballers
ilmoreel te ondersteunen. Alleen:
i;Jvoor een gezelschap van tien
personen is zo'n reis wel erg
eJduur. Daarom heeft de band
bedrijven benaderd om de trip
Ivoor een deel te sponsoren.
ejRuud Bakker, slagwerker van de
jgroep, geeft tekst en uiüeg. „In
iOrlando wordt een zogeheten
flDutch Orange Village op poten
t^gezet, een Oranje-dorp speciaal
jjvoor alle supporters. Door het
lJNederlandse bedrijsfleven en de
ektad Orlando zelf. Het is de be-
ci doeling dat daar tal van bands
nkullen optreden. De organisato-
ujren willen dolgraag dat ook wij
)idaar een paar optredens verzor-
clgen. Dat willen wij ook, alleen
mijn de kosten van de reis voor
r<J*ns niet terug te verdienen met
pen paar optredens. Er is nog
neen gat in de begroting zoge-
okegd. Kijk, we houden wel van
(voetbal, maar muziek is en blijft
koor ons een hobby. En op deze
iipianier zou die hobby veel te
ijkostbaar worden.
njlBakker denkt dat er wel een
paar sponsors over de brug zul-
tflen komen. De reacties zijn po-
ujsitief tot dusverre. „We staan
;tjook al bekend als een echte
/^Oranje-band. We stondejt op
?ijhet bruggetje bij Bartlehiem bij
rjde laatste Elfstedentocht, we
Jwaren bij veel huldigingen van
|de Tour de France, op de
Champs Elysées, en we speel-
ïden op de EK in Zweden, om
«Ernaar eens wat te noemen. We
zijn een echt evenementenor-
schappelijke carrière is nu het
belangrijkst. Het schaatsen staat
voor mij daarom op een laag
pitje. Ik ben nu aan het afbou
wen. Om de top te halen moet
je twee maal per dag trainen. Ik
train nu nog twee, drie keer per
week. Het werk slokt veel tijd
op, hè."
En energie, reden waarom Evert
nog steeds graag boterhammen
met pindakaas eet. „In die zin
klopt die reclame dus wel. Ik eet
tien, twaalf boterhammen per
dag. Een paar daarvan met pin
dakaas. Dat vind iklekker."
Evert hoefde dan ook niet lang
na te denken toen de pinda
kaasfabrikant hem jaren gele
den benaderde voor een televi
siereclame. Ach, Calvé zocht in
1985 naar iets nieuws om mee
te adverteren. Zoetemelk was
net wereldkampioen geworden
en ik had de Elfstedentocht ge
wonnen. Ik hoefde ze alleen
maar toestemming te geven om
mijn naam te gebruiken. Geen
probleem."
„Het is uiteindelijk een goede
reclame gebleken. Er is wel eens
een onderzoek uitgevoerd naar
de naamsbekendheid. Er werd
gevraagd: aan welke bedrijven
denkt u bij de sport schaatsen?
Bijna iederêen bleek aan Calvé
te denken. En het omgekeerde
geldt ook. Bij Calvé denken nog
steeds veel mensen aan mij. Dat
kan nu gunstig zijn. De mensen
moeten de pindakaas van Calvé
maar laten staan en boerenkaas
van Van Benthem gaan eten.
Daar zit namelijk géén salmo
nella in."
Voor baby's én moeders is de wekelijkse zwemles een feestelijk gebeuren. In het water staand zweminstructrice Tilly van Loen.
FOTO HIELCO KUIPERS
Ze hadden er zelfs absoluut
geen notie van waarom hun
moeders zo trots waren, maar
dat mocht de pret niet drukken.
Het water met een tempera
tuurde van om en nabij de 30
graden Celsius was het enige
wat die 50 baby's die ochtend in
het Vijf Meibad waarlijk interes
seerde. Dat ze, zo vroeg al, hun
eerste examen met goed gevolg
hadden afgelegd en derhalve
een diploma kregen uitgereikt,
ontging de peuters volledig. 'Ty
pisch weer iets voor grote men
sen, zo'n bevestiging op papier
van iets wat voor ons volstrekt
normaal is', zag je de hummel
tjes bijna denken. Nadat ze
eerst uitgebreid waren gefêteerd
door de ouders, respectievelijk
grootouders.
„Zo'n examen moetje natuur
lijk met een korreltje zout ne
men", lacht Tilly van Loen, die
samen met nog enkele mensen
op de donderdagochtenden de
zogenaamde 'watergewenning'
voor baby's en peuters namens
de gemeente Leiden organi-
Op Wereldnaturistendag mag iedereen uit de kleren
ARCHIEFFOTO GPD
Top-manager of bouwvakker,
naakt zijn we allemaal hetzelf
de. Geen dure pakken, geen
dikke portemonnee (waar moet
je 'm kwijt?), maar gewoon puur
natuur. Wie wel eens kennis wil
maken met deze vorm van vrij
heid, kan op zondag 28 mei bij
de Nederlandse Naturistenvere
nigingen terecht. Ter gelegen
heid van Wereldnaturistendag
zetten zij hun deuren open voor
het geklede publiek.
Twee Leidenaars die in ieder
geval niet naar de open dag
gaan, zijn Joyce en Leslie
Riethoven. Zij zijn al jaren natu
rist en dus bekend met het fe
nomeen. Het begon voor hen
met vrij kamperen. Lekker de
natuur in, en dan uit de kleren.
Maar na twee overvallen, ging
de lol van het vrij kamperen er
wel af. De weg naar een naturis
tencamping was dan ook snel
gevonden.
Heidenen
„Dat beviel echt uitstekend. In
het begin hadden wij ook zoiets
van: 'Dat zijn maar rare men
sen, die naturisten. Niet drin
ken, niet roken, geen vlees.'
Maar dat bleek honderd pro
cent mee te vallen. Natuurlijk
zitten er wel echt overtuigde na
turisten tussen, maar het me
rendeel is net zoals wij. Stevig
roken, drinken en een lekker
stuk rood vlees. De heidenen
onder de naturisten als het wa
re", vertelt Joyce.
Sinds die tijd reist de familie
Riethoven ieder jaar af naar
Frankrijk. Want daar zijn de
beste en de meeste naturisten
campings. De kinderen gaan
gewoon mee, want ook voor
hen geldt: naakt zijn we alle
maal hetzelfde. Het maakt niet
uit of je twintig paar sport
schoenen van het merk Nike in
de kast hebt staan. In je blootje
heb je daar toch niets aan.
Nudisme
Wat veel mensen niet zullen
weten is dat er een groot ver
schil tussen naturisme en nu
disme is. Nudisten liggen naakt
in de zon, krijgen een streeploos
bruine huid, maar daar houdt
het bij op. Wanneer zij in bewe
ging komen, gaat slipje en bo-
venstukje gewoon aan.
Bij naturisten is dat anders.
Daar is men constant bloot. Of
het moet echt te koud zijn. Juist
door die naaktheid vallen alle
barrières van het dagelijks leven
weg. En dat is ook precies wat
Leslie en Joyce zo prettig vinden
aan het naturisme. Het respect
en de tolerantie voor elkaar. Iets
wat volgens beiden niet valt uit
te leggen totdat je het hebt
meegemaakt.
„Je kan je portemonnee gewoon
op tafel laten liggen, want nie
mand zal iets stelen. We zijn
zelfs op een camping geweest
waar je op een lijst moest aans
trepen hoeveel dagen je was ge
weest. Vervolgens deed je het
bedrag in een pot die op een ta
fel stond. Daar kwam geen per
soneel aan te pas. Gewoon,
puur vertrouwen.
Gluren
Op de naaktstranden in de regio
zal je de twee overigens niet
meer tegenkomen. Ze voelen
zich daar teveel begluurd. „Dan
lig je rustig, en dan wordt een
hele buslading Japanners op het
strand gedropt. Met camera's
om hun nek. Dan voel je je toch
echt niet op je gemak."
Maar in Frankrijk is daarvan
geen sprake. Daar voelen de
«vee zich zelfs zó op hun ge
mak, dat ze hun naaktheid
compleet vergeten. Soms gaat
dat wel eens mis. Zoals die keer
dat Leslie een markt in een
dorpje verderop ging bezoeken.
„We waren in de auto gestapt
en naar dat dorp gereden. Bij
aankomst bleek dat ik alleen
maar een t-shirtje aan had. Ik
was vérgeten een broek aan te
trekken. Sinds die tijd hebben
we er een gewoonte van ge
maakt, dat éls we van het ter
rein afgaan we ons bij de tent
aankleden", aldus een luid la
chende Leslie.
Seks
Dat in dit geval mensen een
beetje vreemd opkeken vinden
ze niet zo gek. Maar dat iemand
lacherig doet over naturisme
kunnen de twee zich niet voor
stellen. „Het klinkt hard, maar
zo iemand heeft echt een pro
bleem. Dat soort mensen den
ken meteen aan seks. En daar
heeft het absoluut niets, maar
dan ook niets mee te maken.
Een naturisten-camping is ei
genlijk hetzelfde als een gewone
camping. Of een textiel-cam-
ping zoals wij die noemen. Het
enige verschil is dat wij naakt
rondlopen", benadrukt Leslie.
Wie de sfeer van het naturisme
wil proeven kan zondag bijvoor
beeld terecht bij naturistenvere-
ning Zon en Leven. Het dichts-
bijzijnde terrein in de regio is
Berkenwoude, tussen Gouda en
Rotterdam.
Voor diegenen die daarna den
ken: „Ja, dit wil ik ook", hebben
de Riethovens nog wel een tip.
Doe een broek aan bij het op
zetten van uw tent. „Je herkent
ze meteen, mensen die voor het
eerst op een naturistencamping
komen. Die doen heel snel hun
kleren uit en gaan dan hun tent
opzetten. Dat is echt niet han
dig. Je moet hartstikke veel buk
ken. Stel je voor dat je in een
brandnetel hurkt."
DAPHNE LAMMERS
Naturisten lopen constant bloot of het moet echt te koud zijn.
Evert van Benthem en Joop Zoetemelk: sterk geworden dank zij de pindakaas van Calvé.