Milde kritiek op
China in Lifetimes
'Commercial' vraagt steun voor Filmmuseum Sarajevo
Ferron regisseert rendez-vous Jean Gabin en Alain Delon
Film
Kinderlijke onschuld
versus duistere types
DONDERDAG 26 ME11994
FILMS IN LEIDEN
Kyle Mclachlan. Hoofdrolspeler in tv-serie en in film.
FILM VOORBESCHOUWING
RODERICK DE SMIT
LVC, Breestraat 66, Leiden Reefer Mad
ness en Sex Madness, do 26/5 t/m za
28/5, 20.45 uur Cultureel Centrum de X,
Haarlemmerstraat 52. Leiden: Salaam
Bombay, vr 27/5, 20.30 uur Het Kijkhuis,
Vrouwensteeg 10. Leiden: Twin Peaks, Fi
re walk with me di 31/5,20 00 uur
Sex en drugs zijn regelmatig te
rugkerende thema's in de films
die deze week in de filmhuizen
draaien. Laura Palmer komt er
door in duistere problemen in
David Lynchs Twin Peaks; Fire
walk with me, de Amerikaanse
regering waarschuwt ertegen in
de voorlichtingsfilms Sex Mad
ness en Reefer Madness, en het
jongetje Krishna is nog veel te
jong voor dit soort zaken, maar
kan er niet omheen in de hoe-
renbuurt van Bombay in de film
Salaam Bombay, een debuut
ur vanMiraNair.
fj Krishna vertrekt uit zijn ge-
i boortedorp om in Bombay geld
22 te gaan verdienen, maar wordt
al gauw geconfronteerd met de
verdorvenheid van het leven
aan de zelfkant van de stad. Hij
wordt verliefd op een hoertje,
bestolen van zijn zuur verdien
de geld en gedreven tot het
neersteken van een plaatselijke
drugsbaron. De film toont de
I onmogelijkheid van het behou-
den van kinderlijke onschuld in
de 'urban jungle' van Bombay,
^owel de locaties als de acteurs
,4 zijn authentiek, de jonge ac-
Iteurs in de film zijn namelijk
van de straat geplukte kinderen.
Sex Madness en Reefer Mad
ness zijn twee Amerikaanse
voorlichtingsfilms uit de jaren
t BIOSCOPEN
AMSTERDAM
ALFA 1
Leidseplein tel. 6278806
Lifetimes 16 j. dag. 13, 15 45,
18.45,21.30
ALFA 2
Shadowlands, dag. 13, 15 45,
18.45,21.30
ALFA 3
Amadeu, Amadeu, How the hell did
i they survive? 16 j., dag. 16, 18, 20
The Secret Garden dag. 13.30, 22
ALFA 4
In the Name of the Father dag.
18.45, 21.30; do., vr., di. ook 13,
L 15.45
ALHAMBRA 1
I Weteringschans tel. 6233192
Intersection 12 j., dag 13.15, 16.
18.45,21.30
ALHAMBRA2
The Remains of the Day dag. 20.15, do
j en di ook 13.15, 17
vBELLEVUE CINERAMA
Marnixstraat 400 tel. 6234876
The Lookout dag. 13.15, 16, 18.45,
21.30
CINERAMA 2
The Pelican Brief 12 j.. dag. 13.15,
16.30, 20.30
CALYPSO 1
Marnixstraat 402 tel. 6234876
Shortcuts 16j.dag. 14, 20
CALYPSO 2
Mrs. Doubtfire dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CINECENTER-CINEMA CORALINE
Lijnbaansgracht 236 tel. 6236615
Friends 16)., dag. 14.30, 17.
19.30, 22 15. zo ook 11 uur
CINECENTER-PEPPE-NAPPA
Shadowlands 12 j., dag. 13.45, 16.30,
il9.15, 22; zo. ook 11 uur
CINECENTER-PIERROT
Fearless 12 j. dag. 14.30, 19.30; zo.
'ook 11
Naked 16]., dag. 16.30, 22
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
The Blue Kite 16 j dag. 14.30,
18.45, 21.45, zo ook 11.15
CINEMA 1 INTERNATIONAL
August Allebéplein 4 tel. 6151243
Naked Gun 33 1/3 dag. 18.45,
21.30, za., zo., wo. ook 13, 15.30
The Pelican Brief 12 j., dag. 20.30,
wo., za., zo. ook 14.30
CITY 1
I Leidseplein tel. 6234579
Naked Gun 33 1/3 dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CITY 2
The Fear Inside 16 j., dag. 16,
18.45, 21.30; za., zo. ook 13.15
CITY 3
On Deadly Ground 16 jdag. 18.45,
21.30, do, vr, ma, di ook 13.15, 16
CITY 4
Sister Act 2 dag. 13.15, 16, 18.45,
j 21.30
CITY 5
Cool Runnings dag. 13.15, 16,
18.45.21.30
CITY 6
Look Who's talking now! dag. 13.15,
16,18.45,21.30
CITY 7
Intersection 12 j., dag. 13.15,16,
18.45,21.30
OESMET
In Cannes bekroonde film nu al in Nederland in de bioscoop
FILM RECENSIE
dertig. Ze zijn oorspronkelijk
bedoeld om de mensen te waar
schuwen tegen de gevaren van
seks voor het huwelijk, ge
slachtsziekten en het roken van
geestverruimende kruiden. De
films zijn nu vooral komisch en
hebben ongetwijfeld een hoge
cult-waarde. Beide films zijn
niet ondertiteld, dus enige ken
nis van de Engelse taal is nood
zakelijk.
Twin Peaks; Fire walk with
me is de proloog van de veelge
prezen televisieserie van David
Lynch en Mark Frost. De film
vertelt het verhaal van Laura
Palmer voordat ze in aflevering
één van de serie in plastic ge
wikkeld uit het water wordt op
gevist.
Neigde de serie nog wel eens
naar zoetsappige romantiek, in
de film wordt de schone schijn
totaal achterwege gelaten. Lau
ra snuift cocaïne, doet 'het' met
haar vader en laat zich in met
duistere types die hun kicks in
bizarre seks zoeken. Fire walk
with me is in de media om
schreven als een film die de ver
wachtingen niet zou waarma
ken. Dit ligt mijns inziens eer
der aan de verwachtingen dan
aan de film, die voortborduurt
op de mysteries van de tv-serie
met mooie beelden, bizarre scè
nes en schitterende muziek van
Angelo Badalementi en Julee
Cruise. Chris Isaak en David Bo
wie komen ook nog even langs.
De Twin Peaks-film is een must
voor iedereen die de serie heeft
gevolgd èn voor alle mensen die
nog niet weten wat een high-
school-sandwich is.
Terwijl hoofdrolspeelster Gong Li nog maar net haar kof
fers heeft gepakt in Cannes, kunnen wij haar deze week
al op het witte doek bewonderen in haar nieuwste film
Lifetimes. Zelf viel ze ditmaal niet in de prijzen, maar wel
haar tegenspeler Ge You, evenals haar levenspartner, re
gisseur Zhang Yimou. De laatste won niet de Gouden
Palm, maar sleepte ex-aequo met de Rus Nikita Michalk-
ov de Grote Juryprijs in de wacht.
1957, die honger en armoede
tot gevolg had, en de Culturele
Revolutie in 1966, die het land
in een chaos bracht.
Het is vooral de Culturele Re
volutie die in alle drie de films
het breedst worden uitgemeten
en die ook de diepste indruk
achterlaat. Geen wonder want
zowel Chen Kaige als Zhang Yi
mou behoorden destijds zelf tot
de jeugdige rode gardisten. Yi
mou moest er hevig voor boe
ten: na 1968 werd hij eerst drie
jaar verplicht op het land wer
ken en daarna nog eens zeven
jaar in een spinnerij. Met veel
moeite werd hij daarna eind ja
ren zeventig toegelaten tot de
filmacademie in Guangxi en pas
daarna begon voor hem de vic
torie, met films als Het Rode Ko
renveld, Ju Don, Raise the Red
lantern, The Story of Qiu Ju en
als laatste Lifetimes.
Hoofdpersoon in deze film is
de poppenspeler Fugui (Ge
You) en zijn vrouw Jiazhen
(Gong Li). Fugui is een wat na
ïeve, simpele man, politiek on
bewust, een meeloper die zich-
HENK MAURITS
Lifetimes Te zien: Alfa 1 en Kritenon 1,
Amsterdam. Babyion 1, Den Haag
Lifetimes is inmiddels de derde
film waarin de geschiedenis van
de volksrepubliek China (ont
staan in 1949) centraal staat.
Het begon met Chen Kaige's
beeldschone theaterfilm Fare
well my Concubine, vorig jaar in
Cannes bekroond met de Gou
den Palm. Daarna volgde de
veel realistischer en naturalisti-
scher film The Blue Kite van
Tian Zhuanzhuang.
Qua stijl zit de film van Zhang
Yimou een beetje tussen de an
dere twee in. Lifetimes heeft
duidelijk gestileerde en theatra
le elementen, maar het zwaar
tepunt ligt bij de realistisch
overkomende persoonlijke ge
schiedenis van een eenvoudig
gezin in het China van Mao Ze-
dong. Jaren die worden geken
merkt door de burgeroorlog tus
sen de nationalistische troepen
en het rode leger in 1949, de
'Grote Sprong Voorwaarts' in
zelf vertwijfeld afvraagt tot wel
ke klasse hij behoort en die als
een kind gelooft in het sprookje
van het communisme. Zijn
vrouw Jiazhen heeft het er
moeilijker mee. Zij verdient wat
bij als waterbezorgster en zorgt
voor de opvoeding van hun
twee kinderen. Het geloof van
Fugui en Jiazhen in de zegenin
gen van het communisme
wordt in Lifetimes erg op de
proef gesteld. Eerst krijgt hun
zoontje een ongeval bij het ver
plicht omsmelten van metalen
keukengerei tot kanonskogels
en later overlijdt hun dochter
tijdens de bevalling. De onerva
ren rode gardisten weigeren de
hulp in te roepen van een 'reac
tionaire' oudere dokter.
Zhang Yimou weet in ruim
twee uur een navrant tijdsbeeld
te schilderen van dertig jaar Ci-
nese volksgeschiedenis. De film
is niet gemaakt als een aan
klacht, maar als een humaan
portret van een Chinees gezin.
De ironie zit vooral in de zaken
erom heen, de rigide eisen van
de leiders, de partij-retoriek, de
symbolen (met het rode boekje
in de hand op de bruidsfoto).
Het is een reconstructie van de
geschiedenis van een land
waarin de autoriteiten tot op de
dag van vandaag hun stempel
zetten op het dagelijks leven.
Zoals onder meer weer blijkt uit
het vertoningsverbod van deze
milde maatschappijkritische
film.
Actrice Gong Li en de in Cannes bekroonde acteur Ge You in 'Lifetimes'.
Korte film 'The Sniper' vanaf vandaag in dertig bioscopen te zien
Plantage Middenlaan 4a tel.
6273434
Temptation of a Monk 16 j.dag.
19.45, 22., vr ook 24.15, zo ook 14
Trois couleurs: Blanc 16 jdag.
19.30
The Snapper 16 j., dag. 21.15
KRITERION 1
Roetersstraat 170 tel 6231708
Lifetimes 16 j. dag. 17, 19.45,
22 15 (di. niet om 22.15, za. en zo.
ook 14 45
Sneak preview di 22.15
KRITERION 2
Betty Blue 16 j., ma. 19.30
Jonas who lived in the Whale 12 j
dag. 17.15
Metisse 16 j dag. 19.15, beh. ma.
La Ardilla Roja 16 j. dag. 21.45
Little Buddha za.. zo. 14.45 uur
RIALTO 1
Ceintuurbaan 338 tel. 6623488
For Fun 16j.,dagl8, 20,22
RIALTO2
Hochzeitgaste/One Way Ticket to
Oblivion 16 j., dag., beh. ma. 18.15
Bab Boy Bubby 16 j., dag. beh. ma.
19.30
The Puppetmaster 16., dag. beh ma.
21.30
THE MOVIES 1
Haarlemmerdijk 161 tel. 6386016
In Weiter Feme, So Nah! 16 j., dag.
20.30; zo. ook 14.45
THE MOVIES 2
The Secret Garden 16 j., dag. 17.30,
19.30; zo. ook 15 uur
Fearless 16 j., dag. 21.30 uur
THE MOVIES 3
Orlando dag 17.30 uur
Shadowlands dag. 19.15, 21.45, zo.
ook 14 45 uur
THE MOVIES 4
Wildgroei 12 j. dag. 17.30, 22 uur
The Piano 12 j., dag. 19.30, zo. ook
14.45 uur
Der Himmel über Berlin 16 j., dag.
17.45 uur
TUSCHINSKI 1
Reguliersbreestraat tel. 6262633
Schindler's List 12 j., dag. 14, 20.15
TUSCHINSKI 2
The Pelican Brief 12 j.dag. 13.15,
16.30, 20.30 uur
TUSCHINSKI 3
Naked Gun 33 1/3, dag. 13.15, 16,
18.45, 21.30 uur
TUSCHINSKI 4
De Flat 16 j dag. 16. 18.45, 21.30,
do., vr., di. ook 13.15 uur
TUSCHINSKI 5
The Three Musketeers 12 j., dag.
13.15, 16, 18.45, 21.30 uur
TUSCHINSKI 6
Philadelphia dag. 13.15, 16, 18.45,
21.30 uur
TUSCHINSKI CINEAC
The House of the Spirits doorlopende
voorstelling dag. 11.45,14.45,
17.45, 20.45 uur
DE UITKIJK
Prinsengracht 452 tel. 6237460
Zero Patience 16 j., dag. 22, zo. ook
15 uur
The Snapper 16 j. dag. 18, 20 uur
Het programma van de Haagse
en Leidse bioscopen staat op
de pagina 'Info'.
AMSTERDAM MONIQUE BRANDT/GPD
Het Beeld: groepjes mensen op een
straat in Sarajevo, gezien door een tele
scoopvizier op een geweer, dat zoekt
naar een prooi. Wat schoolkinderen
misschien? Een meisje dat haar jas
dichtritst? Een bejaard stel waarvan de
vrouw wat moeilijk loopt? Dan De
Stem: „Ik beslis altijd zorgvuldig waar
ik loop. Dicht bij de huizen, of juist
midden op straat? Soms, als ik loop,
vraag ik me af hoe het is om door een
sluipschutter geraakt te worden. Hoe
voelt het? Brandt het? Wat voor geluid
maken botten als ze breken. Ruikt het
ergens naar?"
Het Beeld is van de Bosnische came
raman Milenko Uherka. De Stem is
van de Nederlandse acteur Gerard
Thoolen. Zij waren enkele van de vele
medewerkers aan het internationale
korte filmpje The Sniper van Jean-Jac-
ques Birgé, dat vanaf 26 mei in 30 bio
scopen en filmhuizen in heel Neder
land te zien is, voorafgaand aan de re
guliere voorstellingen. Met de verto
ning van het filmpje, waarvan de Ne
derlandse lancering mogelijk werd ge
maakt door het Nederlands Filmmuse
um, Press Now en Film Free, willen de
ze organisaties aandacht èn geld vra
gen voor de wederopbouw van het
Filmmuseum in Sarajevo, dat tijdens
de oorlog is verwoest. Ook zal van de
opbrengst de filmcollectie, die tijdens
de oorlog is begraven of het land uitge
smokkeld, opnieuw bijeen worden ge
bracht.
Eén van de initiatiefnemers van het
project, de uit het voormalig Joegosla
vië afkomstige cineast Antonije Nini
Zalica, die tijdens het beleg van Saraje
vo verschillende films heeft gedraaid, is
blij met de actie. „Het is belangrijk dat
de bevolking van Sarajevo weer zo snel
mogelijk gebruik kan maken van het
filmmuseum. Basishulp als voedsel en
kleding aan oorlogsgebieden is niet al
tijd genoeg. Ik sprak iemand in Saraje
vo die me zei 'we zijn geen beesten die
alleen maar voedsel nodig hebben!'.
We hebben ook nog een geest die ge
voed moet worden."
Franse actie
De actie werd in maart gestart door
Franse filmmakers die zich hebben
verenigd in 'Les auteurs pour Sarajevo'.
Inmiddels heeft The Sniper, die werd
gedraaid toen Sarajevo nog volop on
der vuur lag, al in ruim 2000 Franse
bioscopen getoond. Allerlei instanties
en facilitaire bedrijven werkten gratis
of tegen kostprijs mee. Het Filmmuse
um, Press Now en Film Free besloten
dat zo'n actie ook in ons land mogelijk
moest zijn. Er werd een Nederlandse
vertaling van het script gemaakt en er
werden sponsors aangezocht.
Er zullen 30 kopieën van The Sniper
uitgaan, die in ieder geval de komende
twee maanden tussen commercial-
blokken worden gedraaid. Aan het ein
de van de film wordt het gironummer
van Press Now (7676) getoond, waarop
mensen geld kunnen storten ten be
hoeve van de Cinematheek in Sarajevo.
Peter Delpeut van het Filmmuseum:
„Het filmpje zal het publiek overvallen,
maar dat is ook de bedoeling", aldus
Delpeut. „We hopen dat nog veel meer
bioscopen het initiatief overnemen.
'De gehuurde hand': Novelle als ode aan de Franse gangsterfilm
LITERATUUR
RECENSIE HENK MAURITS
De gehuurde hand, novelle van Louis
Ferron. Uitgeverij De Bezige Bij. Ver
schijnt eind mei ter gelegenheid vijftigja-
ng bestaan De Bezige*Bij, 76 pag.,
ƒ14,90. Ferron is op zondag 12 juni te
gast tijdens de Literaire Salon in de foyer
van de Stadsschouwburg Amsterdam
In de jaren zestig werden er in
Frankrijk aan de lopende band
gangsterfilms gemaakt en poli-
ciers. Meestal met Jean Gabin,
Alain Delon of Jean-Paul Bel-
mondo in de hoofdrollen en
gemaakt door regisseurs als
Henri Verneuil en Jean-Pierre
Melville. De laatste maakte
zich in 1967 bijvoorbeeld on
sterfelijk met Le Samourai, met
Alain Delon als een eenzame,
zwijgzame huurmoordenaar
die in opdracht een oudere
nachtclubeigenaarvermoordt.
Het was de eerste film die
mij door het hoofd schoot bij
het lezen van het boekje De ge
huurde hand van Louis Ferron,
waarin eveneens een huur
moordenaar op pad gaat om
een oudere nachtclubeigenaar
te vermoorden. De huurmoor
denaar in het boek heet ook
Alain Delon en hij gaat gekleed
als filmgangster: 'slordige
trenchcoat met strak aange
trokken ceintuur, gleufhoek en
glacelederen handschoenen.'
Zijn tegenspeler in het boek is
Jean Gabin, 'een oudere man
met een boers voorkomen en
het haar en brosse geknipt.'
De vergelijking met Le Sa
mourai loopt hier direct al
mank omdat Gabin in deze
'film niet meedeed. Wèl is het
illustere duo samen te zien in
Vemeuil's meesterwerk Le
Clan des Siciliens uit 1967,
maar in deze film zijn Delon
en Gabin bondgenoten die ge
zamenlijk een juwelenroof
voorbereiden. Met andere
woorden de ontmoeting tussen
Delon en Gabin in het boek De
gehuurde hand bestaat alleen
in de verbeelding van Louis
Ferron. Wat hij wilde in deze
novelle, die geschreven is ter
gelegenheid van het vijftigjarig
jubileum van uitgeverij De Be
zige Bij, is slechts de sfeer op
roepen zoals we die kennen uit
films als Le Samourai, Le Clan
des Siciliens, Le Cercle Rouge en
Un Flic. Volgens de flaptekst
van het boek is het een ode
aan de Franse film-noir, aan
acteurs als Gabin en Delon,
maar bovenal aan 'de groot
meester van het genre', Jean-
Pierre Melville.
Ik weet niet of Ferron deze
tekst zelfbedacht heeft, zal wel
niet, maar met de film-noir
heeft zijn boekje weinig of
niets te maken. Herkenbaar is
het idioom van de Franse
gangsterfilm, maar de term
film-noir wordt, ondanks de
Frans klinkende genre-aandui
ding, vooral gebruikt voor een
serie Hollywood-films die werd
geproduceerd in de jaren di
rect na de Tweede Wereldoor-
log.
Het vertrekpunt van Ferron
is inderdaad het sjabloon van
de gangsterfilm. Twee man
nen, een oudere omhooggeval
len nachtclubeigenaar en een
jonge nog niet aan de goot ont
snapte huurmoordenaar, die
samen een kat-en-muis-spelle
tje spelen. 'Ik kom je koud ma
ken', zegt Alain, 'afmaken...kil
len als een hond'. Maar Jean is
er nauwelijks door aangedaan.
Hij heeft wel vaker te maken
gehad met 'ratten, luizen, kale
neten die voor een rooie bereid
zijn iemand in de rug te schie
ten.' Het is een soort taalge
bruik die je ook tegenkomt in
misdaadromannetjes en het
duurt dan ook even voor je iets
van de schrijver Ferron herkent
in het goedkope bluffen en
sneeren.
Gabin blijkt evenals Delon
getekend door de oorlog. Hij
heeft tijdens de oorlogsjaren
goed geboerd met zijn nacht
club voor Duitse officieren,
maar hield er ook een ongeluk
kige liefde aan over. Deze
vrouw krijgt gaandeweg een
centrale plaats in de gesprek
ken tussen de twee mannen, al
verbaast Alain zich er wel over
dat 'twee spijkerharde jongens
uit het vak, een beetje liggen te
bakkeleien om een inmiddels
al dertig jaar geleden dichtge
slibde kut.'
Het zijn dit soort grofheden
die nogal irriteren en eigenlijk
nergens toe dienen, zoals Fer
ron zich er ook wel erg gemak
kelijk van afmaakt door Alain
te laten beweren dat 'Hitier 'm
niet overeind kon krijgen, Goe-
ring alle actrices naaide die in
de buurt kwamen en Himmler
eigenlijk een flikker was.' Fer
ron heeft via zijn twee gang
sters ook weinig goede woor
den over voor het gedrag van
de Fransen tijdens de oorlogs
jaren.
Ik weet niet of dit de diepere
boodschap is van dit jubileum
boekje, maar veel meer heb ik
er niet uit kunnen halen. Twee
mannen die afgeven op elkaar,
de geschiedenis en de gevol
gen van de oorlog, met tussen
door wat aforismen over leven
en dood. Het is zeer de vraag of
Gabin of Delon zich zouden
herkennen in deze novelle.
Misschien op de eerste twee
bladzijden, maar daarna blijft
er van de filmhelden weinig
over en zijn het gewoon twee
nogal platvloerse en reactio
naire onderwereldfiguren die
wat met elkaar bakkeleien.
