Gebrek aan middelen belet
Palestijnse politie
adequaat op te treden
Proces Boomsma
is blamage
voor justitie
Feiten &Meningen
Bevordering
als straf
'Veertig-plussers worden veel te snel
afgeschreven door werkgevers'
WOENSDAG 25 ME11994
I/O
verwachten. Van e
De enige man binnen de PvdA die sedert
jaar en dag nadenkt over de noodzakelijke
bestuurlijke vernieuwing in ons land, Ed
van Thijn, heeft weer van zich doen horen.
Dit keer heeft hij de ondoorzichtigheid van
kabinetsformaties in ons land op de korrel
genomen. Hij noemt ze niets minder dan
een dieptepunt in onze democratie.
Hij zegt dit op het moment dat wordt ge
probeerd een paarse coalitie in elkaar te
steken. De drie informateurs en de drie par
tijleiders van Pvda, WD en D66 hebben net
besloten niets van hun gesprekken naar
buiten te brengen. We zijn weer terug bij af.
Tot aan de grote politieke vernieuwingsbe
weging van de jaren zestig, die ons land
heeft ontzuild en confessionele politiek qua
kamerzetels heeft gedecimeerd, was het
heel gebruikelijk om een kabinet in vol
strekte beslotenheid tot stand te brengen.
Formateurs en informateurs konden de
pers te woord staan onder het veelzeggende
'geen commentaar'. Een nietszeggende toe
lichting op dit statement werd bij voorkeur
verstrekt door het op een kier geopende
achterraam van een staatsbolide. Sedert
dien heeft geen informateur dat meer in
zijn hoofd durven te halen. Nu wordt zoiets
gewoon tijdens de persconferentie meege
deeld. De pers neemt er genoegen mee en
de minister van binnenlandse zaken zegt in
functie dat het ondemocratisch is. Dat heeft
verder op het eerste
gezicht geen enkel
gevolg. Geen enkel
kamerlid voelt de
neiging om hier
maar eens kamer-
\Tagen over te stel
len. Ook de minister
van binnenlandse
zaken onderneemt
geen enkele serieu
ze poging om zijn
woorden kracht bij
te zetten. Een zeer
vervreemdende si
tuatie.
Als Van Thijn meent
wat hij zegt, mag je
in zijn positie op
zijn minst daden
i krachtig parlement en
kritische pers zou hetzelfde mogen
worden verwacht. Het gebeurt allemaal niet
onder het motto 'zo gaan de dingen nu
eenmaal in Nederland'. Het opmerkelijke is
echter dat het openbaar bestuur nog steeds
wil dat wij, de burgers, hen serieus nemen.
Waar halen ze het lef vandaan. Mensen die
zichzelf niet serieus nemen, hebben er ge
woon geen recht op dat anderen dat wel
doen.
Dezelfde Van Thijn schrijft aan de Kamer
een briefje waarin hij zegt dat hij de IRT-af-
faire tezamen met Hirsch Ballin van Justitie
bevredigend heeft opgelost. Wiarda, de
hoofdcommissaris van Utrecht, is onlangs
koninklijk onderscheiden en Nordholt is zo
juist bevorderd tot leider van het nieuwe
IRT. Op zijn minst opmerkelijk na de harde
woorden over de beide vechtersbazen in
het kamerdebat van enkele weken geleden.
De vrede zou ook weer zijn getekend.
Niets blijkt minder waar. De korpsen die
met Amsterdam in het IRT moeten samen
werken, lieten onmiddellijk weten daar niet
over te peinzen zolang de hoofdrolspelers
nog op hun plaatsen zitten. Een mening die
wordt gedeeld door het Utrechtse korps van
Wiarda. Daar zit Van Thijn echter niet mee.
We hebben het allemaal verkeerd begrepen.
Nordholt is slechts verantwoordelijk ge
maakt om hem in de toekomst de gevolgen
van zijn eigen fouten te laten dragen.
Een heel originele formulering voor een
voordracht tot bevordering. Bevordering als
straf dus. Ik denk dat in Nederland lange
wachttijden ontstaan als op deze manier
wordt bevorderd in bedrijven en instellin
gen. Ondertussen is met dit optreden de zo
veelste slag toegebracht door iemand die
vindt dat de bestuurlijke verhoudingen
opener moeten worden, dat de burger meer
bij het bestuur moet worden betrokken en
dat verantwoordelijke bestuurders bij falen
ook de consequenties moeten trekken.
De burgers begrijpen van dit schizofrene
optreden ondertussen niets meer. Als Van
Thijn zijn eigen pleidooien voor een demo
cratisch openbaar bestuur dat dicht bij de
burger staat ook maar een moment serieus
had genomen, dan was hij al lang afgetre
den, had hij Wiarda en Nordholt de laan
uitgestuurd en was hij nu bezig actie te voe
ren voor de gekozen minister-president en
zou hij de huidige gang van zaken mes
scherp aan de kaak stellen.
Dat doet hij allemaal niet. Van Thijn had
professor of journalist moeten worden. Hij
is echter politicus in zeer verantwoordelijke
functies. Kortom, in weerwil van zijn woor
den levert hij een zeer belangrijke bijdrage
aan het vergroten van de afstand van het
Volk van Nederland tot de Haagse politiek!
THE INDEPENDENT
De agenten hebben geen geld voor eten, geen brandstof voor hun jeeps en geen hoop op een sala
ris aan het einde van hun tweede week als de nieuwe handhavers van het gezag in Jericho en de
Gazastrook. De Palestijnse politie zit financieel totaal aan de grond.
De eerste Palestijnse politie-agenten in de Gazastrook worden met veel enthousiasme binnengehaald. Geld o
voertuigen aan te schaffen of salarissen uit te betalen, is er echter niet.
Geldschietende landen laten het vooralsnog afweten
Israël beklaagt zich erover dat de
nieuwe politie haar taak niet vervult,
zodat er sinds het vertrek van de Is
raëlische soldaten sprake is van een
machtsvacuüm. De Palestijnse politie
zou met name niets doen aan de ont
wapening van militante islamitische
facties en zou zelfs niet proberen om
de gewapende mannen te pakken die
eind vorige week twee Israëlische sol
daten in Gaza doodschoten.
De Palestij nen werpen tegen dat ze
niet eens over een communicatiesys
teem beschikken en dat ze nog maar
zestig voertuigen hebben ontvangen
van de tweehonderd die hen door de
Verenigde Staten zijn toegezegd. De
beschuldigingen over de oorzaak van
de financiële crisis rond de Palestijnse
politiemacht vliegen over en weer.
Volgens bronnen binnen de Israëli
sche regering probeert PLO-leider
Yasser Arafat de regels van de Wereld
bank te omzeilen om zijn eigen onaf
hankelijke fondsen te creëren.
De geldschietende landen verwijten
het Palestijnse leiderschap dat er geen
overkoepelende structuur is om de
besteding van de geschonken gelden
te overzien. Op hun beurt roepen de
Palestijnen dat ze door Israël en de
geldschieters bewust worden uitge
hongerd, zodat ze worden gedwongen
naar hun pijpen te dansen, vooral op
het gebied van de veiligheid.
Freih Abu Middein, een vooraan
staande Palestijnse leider in Gaza, be
schuldigde Israël en de geldschieten
de landen gisteren van financiële
chantage. „Zelfs als we mensen zou
den arresteren en opsluiten, zouden
we geen geld hebben om ze te voe
den", zei hij. „En hoe kunnen we de
verantwoordelijken voor de moord
aanslag van vrijdag opsporen zonder
onderlingcommunicatiesysteem?"
Na de ondertekening van de akkoor
den van Oslo in september van het
vorig jaar werd er in totaal 48 miljard
gulden toegezegd voor ontwikkelings
projecten in de nieuwe autonome ge
bieden. Tot nog toe is niets van deze
gelden vrijgegeven.
Na de ondertekening vorige maand in
Cairo van het verdrag over de over
dracht van de Gazastrook en Jericho,
zegden donorlanden 186 miljoen gul
den aan noodfondsen toe om de on
middellijke in functie treding van de
9.000 man sterke Palestijnse politie
macht te bekostigen. Ook dit geld is
nog niet op de bestemde plaatsen
aangekomen. Vertegenwoordigers
van de geldschietende landen hadden
hier gisteren geen verklaring voor, be
halve een geopperde 'bureaucratische
vertraging'.
Vorige week arriveerde de Palestijnse
onderhandelaar Nabil Shaath in Gaza
met 600.000 gulden om in de meest
dringende zaken te voorzien.
De angst voor economische ontberin
gen leeft niet alleen onder de politie,
maar ook de een miljoen inwoners
van de Gazastrook worden in het
nauw gedreven na de Israëlische be
slissing het gebied af te sluiten na de
9| vrijdag. Door de afsluiting
kunnen duizenden
Gazastrook niet naar hun werk in Is
raël, waardoor een belangrijke bron
van inkomsten wegvalt.
„We hebben geen veiligheidspro
bleem, maar een economisch pro
bleem", zegt Nasser Yousef, com
mandant van de Palestijnse politie.
Maar zelfs als de Palestijnse politie
geen economische moeilijkheden
had, zou ze vooralsnog maar weinig
publieke steun krijgen voor een hard
optreden tegen Palestijnse militanten.
Toch lijkt de politie voorzichtige stap
pen te zetten om haar gezag op straat
te verstevigen. Nieuwe bepalingen
moeten het dragen van wapens en
maskers verbieden en er wordt een
begin gemaakt met een vergunnin
gensysteem voor wapenbezit.
GAZA SARAH HELM
VERTAUNG: MARGREET HESLINGA
Voor de rechtbank in Gronin
gen wordt morgenmiddag een
proces gevoerd dat blijkens
een protest van de internationa
le schrijversorganisatie PEN
tot in het buitenland de aan
dacht trekt. Het betreft dan ook
een in Nederland nauwelijks
voorstelbare zaak: de vervolging
van een romanschrijver en een
journalist wegens uitlatingen
over het Nederlandse militaire
optreden in Indonesië eindja
ren veertig. Met deze strafzaak
is de Nederlandse reputatie op
het gebied van de vrijheid van
meningsuiting rechtstreeks in
het geding.
In 1992 publiceerde de schrijver
Graa Boomsma een roman, 'De
laatste tyfoon', over de zogehe
ten politionele acties van Ne
derland in Indonesië, waaraan
de vader van de auteur als sol
daat heeft deelgenomen. In de
roman worden ook oorlogsmis
daden beschreven. Naar aanlei
ding van het boek publiceerde
het Nieuwsblad van
het Noorden een in
terview met Boom
sma, waarin hij over
de bedrijvers van de
oorlogsmisdaden
onder meer opmerk
te: „Ze waren geen
SS-ers, nee, ook al
konden ze door de
dingen die ze deden
er wel degelijk mee
worden vergeleken.
Maar ze werden er
toe gedreven".
Deze uitlating was
vooreen oud-mili-
reden een klacht
dienen. Het
besloot
Jt vervolging
de oud-mili
tair wendde zich tot het Ge
rechtshof in Leeuwarden, dat
opdracht gaf alsnog een straf
zaak te beginnen.
Boomsma is smaadschrift ten
laste gelegd, een misdrijf waar
een gevangenisstraf van maxi
maal een jaar of een geldboete
op staat. De vergelijking van
Nederlandse oorlogsmisdaden
met die van SS-ers zou vqlgens
de beschuldiging neerkomen op
een opzettelijk aantasten van de
eer en goede naam van de Ne
derlandse militairen.
Processen tegen schrijvers zijn
in Nederland hoogst uitzonder
lijk. Het laatste geval een
strafvervolging wegens godslas
tering tegen G.K. van het Reve
in 1966 wegens de vergelijking
van God met een ezel eindig
de in vrijspraak.
Het kan bijna niet anders of ook
het proces-Boomsma zal in vrij
spraak of ontslag van rechtsver
volging eindigen. Niemand is
door de uitlatingen van de
schrijver persoonlijk beledigd,
wat bij dit delict een voorwaar
de is voor veroodeling. Boven
dien is er van smaad geen spra
ke als de beklaagde te goeder
trouw heeft kunnen aannemen
dat hij de waarheid sprak en
evenmin als hij het algemeen
belang op het oog had.
Het algemeen belang in deze
kwestie is het wegnemen van
belemmeringen voor een open
debat over het koloniale verle
den van Nederland. Hoe moei
lijk dat nog altijd ligt, bleek vo
rig jaar weer eens uit de emoties
die het voorgenomen bezoek
van Poncke Princen aan Neder
land te weeg bracht. Zonder
twijfel zal tijdens de behande
ling van de zaak voor de Gro-
daj
ningse rechtbank worden stilg
staan bij eerdere publikaties
over door Nederlandse militai
ren gepleegde oorlogsmisda
den.
Deze zijn van regeringszijde g<
deeltelijk beschreven in de zo
geheten Excessennota
naar aanleiding van een toen
geruchtmakende televisieuit
zending. De verschijning van
deel 12 van dr. L. de Jongs 'He
Koninkrijk der Nederlanden in
de Tweede Wereldoorlog',
waarin in Indonesië gepleegde
wandaden worden beschreven
leidde tot grote beroering, ma; de
niet tot een proces. Daarna
hebben nog enkele andere on
derzoekers indringende historj"1'
sche studies geschreven overt V°
ontsporingen van het militaire
geweld.
Tijdens het proces zal het ech
ter niet draaien om de feitelijl
oorlogsmisdaden, maar om d
vergelijking met SS-ers. Graa
Boomsma herinnert eraan dat
talrijke oud-SS-ers
aan de politionele
acties hebben deel
genomen
dertijd, in 1946, al
pamfletten werdei
verspreid met de
tekst 'Maak van on
ze jongens geen SS
ers'. Bovendien
heeft Boomsma in
GIJSSCHREUDERS
juridisch medewerker
bij justitie
openbaar
'aanvankelijk
over te gaan,
ÏN
dr
het
merkt dat de Nede
landse militairen
juist geen SS-ers
waren, maar dat
sommige onder
dwang gepleegde
wandaden met de Duitse oo
logsmisdaden te vergelijken
zijn.
Aan de publikatie van feitelijke
gegegevens worden juridisch
strengere eisen gesteld dan aai
dit soort morele oordelen. In
openbare meningsvorming dii
nen zo weinig mogelijk belem
meringen te bestaan voor het
uiten van waarde-oordelen. D
vrijheid van meningsuiting di
hier in het geding is, wordt ge
garandeerd door artikel 7 varWc
de Grondwet, maar. vooral doqlp
artikel 10 van het Europees Vei
drag voor de rechten vari de
mens. Het mensenrechtenhof
in Straatsburg heeft bepaald d;
de vrijheid van meningsuiting
ook het recht inhoudt om din
gen te zeggen die krenkend,
schokkend en verontrustend
zijn. Het Straatsburgse hof hee^
in een aantal met de zaak-
Boomsma vergelijkbare geval
len geoordeeld dat een veroor
deling neerkomt op censuur.
Het is vrijwel ondenkbaar dat
deze censuur door de Groning
se rechtbank zal worden toege -
past. Mocht dit tot in hoogste
instantie toch gebeuren, dan
staat volgens de hoogleraar
staatsrecht J.M. de Meij vast d£
het Hof in Straatsburg Neder
land tot de orde zal roepen.
Overigens moet alleen al het fe j
zelf dat het Leeuwardense ge
rechtshof een strafvervolging
heeft gelast, worden beschouw
als een blamage. Het kan niet
zo zijn dat het strafrecht wordt j'
gebruikt als instrument om
welgevallige meningen te or
derdrukken of een discussie
smoren. Dat is in Nederland al
thans sinds mensenheugenis
niet vertoond. Zelfs Multatuli,
die in zijn Max Havelaar schrei
over koloniale wandaden, is d'
in de vorige eeuw niet overko
men.
Experimenten met 'leeftijdsbewust personeelsbeleid' succesvol
Albert Heijn-werknemers die in de
distributiecentra werken, versjouwen
tienduizend tot veertienduizend kilo
per dag. Ze werken in een van die
sombere blokkendozen langs de rand
van de weg. Het werk is monotoon. Er
zijn geen carrière-mogelijkheden. Het
ziekteverzuim is hoog. De geluksvo
gels hoeven nauwelijks te sjouwen:
die rijden op de heftrucks.
Door de ontgroening en de vergrijzing
zal het personeelsbestand, ook bij
Ahold, steeds ouder worden. De
werknemers moeten dus langer mee.
Daarom experimenteert Ahold met
een 'leeftijdsbewust personeelsbe
leid'. De eentonigheid van het werk is
doorbroken. Het sjouwen, de admini
stratie, het heftruck-rijden en andere
taken worden nu afwisselend door al
le werknemers uitgevoerd. Met ande
re woorden: het fysiek zware werk
wordt afgewisseld met lichtere werk
zaamheden waarin het lichaam zich
kan herstellen.
De werkruimten zijn tochtvrij ge
maakt en krijgen een vrolijk kleurtje.
Werknemers van 53-plus krijgen elke
week één dag vrij en werken nooit
langer dan twee dagen achter elkaar.
Iedereen krijgt les in 'Professioneel
Bewegen'. Het ziekteverzuim in Til
burg is daardoor inmiddels gezakt
van negentien naar tien procent.
„Als je vroeger op een verjaardags
feestje zei datje in een distributie
centrum van Ahold werkte, was je
meteen uitgepraat. Dat is nu wel an
ders. Het is echt een vak. Ze weten nu
precies hoe je moet tillen, hoe je je li
chaam als een hefboom kunt gebrui
ken, wat het belang is van symme
trie." Drs. J. Kooistra, hoofd perso
neelszaken van de Distributie-organi
satie Albert Heijn: „Het moet gewoon
prettig zijn bij ons te werken".
Het personeelsbeleid bij de Distribu
tie-organisatie van Albert Heijn is een
van de tien praktijk-voorbeelden uit
het boekje 'Leeftijdsbewust perso
neelsbeleid in bedrijf, van de Com
missie Ontwikkeling Bedrijven van de
SER, dat onlangs aan werkgeversvoor
man Rinnooy Kan en FNV-voorzitter
Stekelenburg werd uitgereikt.
Het aandeel van de ouderen in de be
roepsbevolking schommelt rond de
13,7 procent. De Wetenschappelijke
Raad voor het Regeringsbeleid (WRR)
voorspelt een verdubbeling van het
aantal ouderen in het arbeidsproces
in 2020. De toetreding tot de WAO is
immers verschéTpt, de ouderenricht-
lijn om ouderen met voorrang te laten
afvloeien is afgeschaft en de VUT
wordt langzaamaan vervangen door
flexibele pensionering. Alleen al daar
om is het zaak personeel zo lang mo
gelijk vitaal en gemotiveerd aan het
werk te houden.
De directie Openbare Werken bij de
gemeente Groningen voert ook
(noodgedwongen) een leeftijdsbewust
personeelsbeleid. Van de 230 werkne
mers doen de meesten zwaar fysiek
werk en het overgrote deel komt na
het 45ste jaar in de problemen als ge
volg van rugpijn, versleten nek of an
dere beroepskwalen. Stratenmakers
kregen soms al rond hun dertigste
ernstige klachten. Dat kwam voor een
deel omdat ze voor het aantal vier
kante meters per dag werden uitbe
taald. Jonge mensen hebben dan de
neiging snel te gaan werken en zich
zelf te veel te belasten.
De oplossing is gevonden door ver
schillende functies zoals straten
makers en plantsoenmedewerkers
op te heffen en van alle werknemers
een 'buurtbeheerder' te maken. De
medewerkers worden minder fysiek
belast, raken minder versleten, kun
nen langer in dienst worden gehou
den en hebben meer verantwoorde
lijkheid en zelfstandigheid in het
werk. Het ziekteverzuim is inmiddels
gezakt naar achttien naar negen pro
cent.
VNO-voorzitter Rinnooy Kan reageer
de enthousiast op het boekje. „Veer
tig-plussers worden veel te snel afge
schreven door hun chefs. Dat gebeurt
louter en alleen op grond van voor
oordelen. Dit boekje laat zien datje
dat kunt voorkomen. Het doet me
denken aan de uitspraak van de Kras
se Knarren: als ik had geweten dat ik
zo oud zou worden, had ik wat aan
mijn gezondheid gedaan."
DEN HAAG MARGREET VERMEULEN
