Miss Holland in beton en glas
'Ik leer vooral in de kroeg'
Wereldconcerten op beroemde plaatsen
Cultuur Kunst
lewegend concert Lakenhal
Over lief en leed en vergane
glorie van een komisch duo
UTERDAG 21 MEI 1994
CHEF ANNEMIEK RUYGROK. 071 -356472. PLV -CHEF JAN RIJSDAM. 071 -356472
Grafiek in Voorburg
yooRBURG* De Voorschotense Tineke Porck exposeert samen
jjjet grafiek van Hans Klaui en Letty Muntjevverf in Galerie Arti
Forum. De kunstenares typeert haar werk als 'ruimtelijk'. De
tentoonstelling duurt tot en met 16 juni. Arti Forum aan de He
renstraat 55 is geopend op dinsdag tot en met zaterdag van
12.00 tot 17.00 uur en op donderdagavond van 19.00 tot 21.00
uur. Morgen, op eerste Pinksterdag, is de galerie eveneens te be
zoeken van 12.00 tot 17.00 uur.
Film kijken uit protest
Amsterdam De documentaire 'How the hell did they survive'
van Trix Betlem over de jarenlange gevangenschap van drie
Franse broers in Marokko is maandagavond 30 mei in de Am
sterdamse bioscoop Alfa te zien. De vertoning is een protest te
gen de weigering van de Franse televisie om de rolprent uit te
lenden. FilmFree, de organisatie die opkomt voor onderdrukte
filmers, spreekt van Franse censuur. Het uitzenden van de film
zou de verstandhouding tussen Frankrijk en Marokko kunnen
schaden. De broers zaten bijna 18 jaar zonder vorm van protest
gevangen. Na de film vertelt is er een protestdebat in de Balie
ivaar Jacqueline Wesselius, voormalig correspondente van De
Volkskrant in Parijs, vertelt over de invloed van de Franse over
heid op de staatstelevisie en de relatie met Marokko.
Grote veiling Giacometti
'arus Uit de nalatenschap van zijn vrouw Anette worden op 11
uli in Parijs achttien werken van Alberto Giacommetti (1901 -
1966) geveild, veertien beeldhouwwerken en vier schilderijen.
Volgens veilingmeester Jacques Tajan is nooit eerder zo'n hoe
veelheid werk van de Zwitserse beeldhouwer tegelijk onder de
hamer gekomen. De geschatte opbrengst van het totaal bedraagt
tussen de tien en twaalf miljoen gulden. Onder de beelden be
vindt zich 'La clairiére' (1950), dat een open plaats in het bos
verbeeldt met daarop negen figuren met de voor Giacometti ka-
rakteristieke langgerekte vorm.
-Beelden in de buitenlucht
^leiden Stichting Beeld Grafiek houdt van 2 tot en met 31 juli
de expositie 'De Beeldentuin' op het plein van de Leidse Kaas-
marktschool. Beeldhouwers die exposeren zijn Ad Arma, Maja
van Hall, Frans de Wit en Feng.
'Nieuwe opzet KunstRAI
Amsterdam De KunstRAI in Amsterdam krijgt een nieuwe opzet.
De beurs in de RAI biedt niet uitsluitend meer avant-garde kunst
maar ook modern klassieke kunstwerken vanaf 1900. Dat bete-
kënt dat voor het eerst ook figuratieve en toegepaste kunst te
den zal zijn. De tiende editie van de KunstRAI met 100 galeries
uit binnen- en buitenland duurt van dinsdagavond 31 mei tot en
met 5 juni.
Zevende jaarboek 'Architectuur in Nederland 1993-1994' verschenen
ïeaterproducente Jeannette
u pn Steen heeft de partituur van
et vijftiende strijkkwartet van
Dmitri Sjostakovitsj omgezet in
weging, in de voorstelling
trijkkwartet no. 15, een bewo-
?n concert', die wordt gespeeld
j maandag 23 mei in Stedelijk
useum De Lakenhal in Lei-
sn.
Ir> het eerste deel van de
jorstelling wordt muziek van
ostakovitsj op een elektrische
ano ten gehore gebracht, in
■t tweede deel zullen de vier
jelers bewegen op de de mu
ziek van het vijftiende strijk
kwartet, waarbij iedere speler
de muziek van een instrument
uitbeeldt.'
Van Steen tracht in haar werk
de elementen beweging, mu
ziek en beeldende vormgeving
als galijkwaardige grootheden te
waarderen. De voorstelling
wordt gespeeld door Jaap Flier,
Irene Schaltegger, Wouter
Steenbergen en Jeannette van
Steen. Er zijn twee voorstellin
gen, om 13.00 uur en om 15.00
uur in.De Lakenhal, Oude Sin
gel 28 in Leiden. De voorstelling
is gratis toegankelijk voor be
zoekers van het museum.
Het heeft iets weg van de
jaarlijkse Oscaruitreiking.
Architect Carel Weeber
spreekt enigzins smalend
van „een Miss Holland ver
kiezing". De mooiste meis
jes waar het in dit geval om
draait zijn 22 bouwwerken,
geselecteerd voor een
plaatsje in het jaarboek
'Architectuur in Nederland
1993-1994'. Wat niet in het
jaarboek staat kan aller
minst als onder de maat
beschouwd worden. En
wat er wel in staat is soms
discutabel. Maar toch:
geen architect in Neder
land durft te ontkennen
het een hele eer te vinden
als een plaatsje in het boek
is ingeruimd voor een
bouwwerk van zijn of haar
hand.
rotterdam jan rusdam
Het jaarboek, alweer het zeven
de in de rij, tracht een indruk te
geven van recente ontwikkelin
gen op het terrein van de archi
tectuur in Nederland. Het boek
zet belangrijke feiten en gebeur
tenissen op een rij. En net als
vorige keren bevat het ook een
drietal essays waarin wordt in
gegaan op ontwikkelingen in de
Nederlandse architectuur en
stedebouw. Maar het onderdeel
waarnaar elk jaar toch de mees
te belangstelling uit gaat is de
selectie van bouwwerken die
door de redactie van het jaar
boek worden gepresenteerd als
representatief voor het architec
tuurklimaat in Nederland.
De helft van de bouwwerken
bestaat dit keer uit woningbouw
dat in het algemeen als „een
terrein van hoge middelmaat"
wordt gekarakteriseerd. De ge
selecteerde werken geven zowel
een beeld van nieuwe woning-
typen en -indelingen als van
een tendens naar strenge orde
ning, tot uitdrukking komend in
een sterke uniformiteit van de
gevelwanden.
De meeste van deze bouw
werken zijn stadsvernieuwings
projecten. Opmerkelijk is even
wel dat de. aandacht meer en
meer verschuift van de oude
stadswijken naar de na-oorlogse
uitbreidingswijken. In een van
de drie essays, waarmee het
jaarboek opent, signaleert Hans
Ibelings de geruisloze verdwij
ning van de architectuur uit de
jaren vijftig en zestig. De na
oorlogse bouw heeft al een
r .'raaijkamp en Kraaijkamp.
t
foto'pan sok
RECENSIE WUNAND ZEILSTRA
e Sunshine Boys' van Neil Simon. Spel:
j>hn Kraaijkamp, Eric van der Donk. John-
I Kraaijkamp, Martha Kensmil, Robert
n Leeuwen en Annick Boer Regie: Be
id Boudewijn. Gezien- 20/5, schouw-
jurg Leiden Aldaar nog te zien: vanavond
1 Hij prikt steeds in mijn borst en
ij spuugt in mijn gezicht'; dat
eeft Willie op zijn vroegere
ompagnon Oskar tegen. Acht-
ndertig jaar hebben ze als de
iunshine Boys' samengewerkt,
aarna hebben ze elkaar jaren-
ing niet gesproken of gezien,
leine irritaties dus eigenlijk die
vorden aangevoerd om het
luipende proces van uit-elkaar-
egroeid-zijn onder woorden te
rengen.
Dat komt allemaal weer bo
en, als de theateragent van
®Willie probeert om de 'Sunshine
oys' voor een eenmalig televi-
ie-optreden weer bij elkaar te
brengen. Dat lukt uiteindelijk,
en het weerzien na zo veel jaren
levert, zoals te verwachten valt,
de nodige strubbelingen op.
Wie kan gezien zijn artiesten
verleden deze rol van Willie ge
loofwaardiger spelen dan John
Kraaijkamp? Bovendien is
Kraaijkamp op zijn best, wan
neer hij een knorrige maar sym
pathieke dwarsligger mag spe
len. Er zitten dan ook dank zij
hem weer vele prachtige mo
menten in dit stuk.
Eric van der Donk geniet
vooral als acteur bekendheid en
nu niet bepaald één die je zo
maar in de rol van lid van een
komisch duo ziet. Toch biedt
ook hij als de vroegere compag
non volwaardig weerwerk. Zijn
personage lijkt enigszins gemo
delleerd naar wijlen Piet Muyse-
laar van 'Snip Snap'. Ook de
ze Oskar is zo'n keurig heer die
in de wereld van het amuse
ment verzeild is geraakt. Niet
voor niets is aan het einde van
de voorstelling het beroemde
lied 'Twee vrienden' van Wal
den en Muysèlaar te horen.
Als zij hun beroemde dokters-
sketch (inclusief verpleegster
met Dolly Parton-kwaliteiten)
aan het repeteren zijn, heeft
hun spel die echte revue-stijl.
Daarvoor bij hun weerzien 'in
het echt' is hun speelstijl soms
meer uitgelaten dan je zou ver
wachten.-Van der Donk zegt
zelfs een keer 'John' in plaats
van 'Willie' tegen zijn tegenspe
ler, wat op toneel en in de zaal
de nodige hilariteit oplevert.
Zijn de beide acteurs nu onder
ling echt een beetje aan het
schmieren gegaan, omdat het
de laatste voorstellingen van dit
seizoen betreft? Of is dit kant en
klaar voorgeprogrammeerd?
Het maakt eigenlijk niet uit,
want dit vlot geschreven stuk
met melancholieke onderlaag
kan een stootje hebben.
Een van de stadsvernieuwingsprojecten in het jaarboek Architectuur in Nederland: 'Hoogfrankrijk' in de gemeente Maastricht, een ontwerp van de
Belgische architect Charles Vandenhove. foto jaarboek
slechte reputatie. Nu die vaak
niet meer voldoet aan de he
dendaagse normen valt die,
zonder veel tegenspel, ten prooi
aan sloop, ingrijpende renova
ties of stedebouwkundige ver
dichting, op een wijze die de ka
rakteristiek van de na-oorlogse
stadswijken danig verminkt.
Visuele rijkdom
Naast woningbouwprojecten
bevat het jaarboek tien andere
bouwwerken, uiteenlopend van
een transformatorhuis in
Amersfoort, van architect Ben
van Berkel, tot het gebouw voor
de Academies van Beeldende
Kunsten en van Bouwkunst in
Maastricht, van Wiel Arets. De
keuze voor een aantal van de
geselecteerde bouwwerken lag
voor de hand, zoals de nieuwe
behuizing van het Nederlands
Architectuurinstituut (NAi), van
Jo Coenen, en de nieuwe aan
komst- en vertrekhal van Schip
hol van Benthem Crouwel en
Naco.
Anders dan andere jaren wor
den de geselecteerde werken
niet voorzien van een korte be
schouwing maar is gekozen
voor een vijftal beschouwingen
waarin zaken aan de orde ko
men die betrekking hebben op
de bouwwerken in het jaarboek.
Zo schrijft Hans Ibelings over
het fenomeen van de hybridise-
ring die zich aftekent in diverse
gebouwen. Daarmee wordt be
doeld dat de zuiverheid in de
architectuur steeds meer plaats
maakt voor visuele rijkdom.
Voor de leek is dat vooral zicht
baar in veelvormigheid (scheve
hoeken en schuine vlakken), in
veelkleurigheid en in een com
binatie van verschillende mate
rialen. Het Nederlands Archi
tectuurinstituut is daarvan een
voorbeeld. De verschillende on
derdelen van het instituut heb
ben elk een eigen gebouw, uit
gevoerd in een andere con
structie en andere materialen.
Kloof
wikkeling van de architectuur in
Nederland ter discussie maar de
opzet van het jaarboek zelf. Cri
tici beweren al jaren dat de se
lectie van bouwwerken in het
boek niet representatief is. Ster
ker nog: dat die misleidend is
omdat veel goede bouwwerken
buiten beeld blijven en alles wat
voos en lelijk is stelselmatig
wordt genegeerd. Ook wordt dc
redactie van het jaarboek ver
weten een eenzijdige keus aan
de dag te leggen voor bouwwer
ken die stoelen op de modernis
tische traditie. Het nieuwste
werk van Ton Alberts, die met
zijn organische architectuur
zeer in de smaak valt van het
grote publiek, treffen we niet in
het boek aan. Duidelijk is wel
dat als het publiek mocht kie
zen, de selectie ér héél andèrs
zou uitzien. Niet voor niets
wordt het jaarboek als een elite-
boek bestempeld.
De selectie van bouwwerken
wordt al jarenlang gemaakt
door dezelfde groep vaste me
dewerkers van het NAi en be
gint zo langzamerhand kenmer
ken van inteelt te vertonen.
Daarnaast zijn sommige be
schouwing, zoals die van Ibe
lings over 'hybridische architec
tuur', voor een leek nauwelijks
te volgen. Het onderstreept nog
eens dat het architectuurjaar
boek vooral een fraai uitgevoerd
visitekaartje is van NAi, bedoeld
voor de culturele elite, ook al
meldt het jaarboek dat tot de
belangrijkste doelgroepen van
het NAi ook het grote publiek
wordt gerekend.
Volgens Carel Weeber zou het
aanbeveling verdienen jaarlijks
een redactie van deskundigen te
benoemen. Misschien zou daar
door de voorspelbaarheid van
het jaarboek afnemen. Maar of
het ook de kloof tussen een
overwegend negatief reagerend
publiek en een veel positievere
vakpers, wanneer het gaat om
moderne architectuur, zal ver
kleinen is zeer de vraag.
'Architectuur in Nederland,
Jaarboek 1993-1994'. NAi Uit
gevers, prijs: f 75,-.
Gitariste Kelley Deal The Breedersop Pinkpop:
AMSTERDAM BERT CREBAS
Kelley Deal maakt sinds een jaar
of twee deel uit van The Bree
ders. Het hobbyclubje van haar
tweelingzus en ex-PLxiesbassiste
Kim was uitgegroeid tot een
professionele band met een ori
ginele stijl. Kelley kon voor geen
meter gitaar spelen. Inmiddels
is ze niet meer uit The Breeders
weg te denken en vormt zij met
Kim, Josephine Wiggs en Jim
MacPherson een hechte groep,
die net zo bekend is in Scheem-
da als in Tokyo. Het viertal
speelde al eens op Parkpop. Een
logische volgende stap is Pink
pop.
„Kim vroeg mij bij de band te
komen. Ik weet niet waarom.
Misschien om mij in de buurt te
hebben. Indertijd kon ik nauwe
lijks gitaar spelen. Het begon
met de Safari-video. Ik doe de
lead in dat nummer, want ak
koorden kon ik nog niet spelen.
Maar de anderen hadden er
geen moeite mee", aldus Kelley.
Ze schrijft inmiddels ook songs.
„Ik lever nummers voor het ko
mende album. It's fun, maar
Kim is zo getalenteerd. Ik moet
haar overtuigen, indruk maken
met mijn nummers. Don't wor
ry, I'll manage, that's for sure,
liet zou leuk zijn wanneer ik
met mijn composities iets aan
de huidige stijl kan toevoegen.
Wat die stijl is? Fast."
De drukke Kelley valt stil na
dat haar is gewaagd of ze als
Breeders-lid wijzer is geworden.
„Misschien, want ik ben weer 'n
paar jaar ouder. En daarom ook
Gitariste Kelley Dean over de muziek
is? Fast!"
wijzer? Dat hoop ik dan maar.
Al die ervaringen: tournees, dis
cussies, contacten. Ik ben niet
zo'n toeristtype, maar alleen al
van die gesprekken in de kroeg
word je een stuk wijzer (grin
nikt). Ik kom in landen over de
hele wereld en wat doe ik? De
kroeg in, is dat niet vreselijk?
van The Breeders:,,Wat onze stijl
foto gpd
Neem nou Parijs. De anderen
beklimmen de Eiffeltoren en
bezoeken musea. Ook de vol
gende keer zal ik niets doen aan
sight-seeing. Josephine doet dat
zo goed, zij wil alles zien. Mis
schien ga ik dat nog eens doen,
wanneer ik nóg ouder en nóg
wijzer ben."
De onderlinge band tussen de
Breeders-leden is hecht. Kelley:
„Als ik de anderen 'n tijdje niet
heb gezien, ga ik ze missen. Oh
Josephine, waar ben je nu mee
bezig, waar blijf je met je prach
tige verhalen! Ze kan zo goed
vertellen over haar belevenis
sen, weet je. En ben je bijvoor
beeld vier weken bij elkaar, dan
is het weer leuk geweest. Net
zoals dat gaat met familie. Ze
werken je op den duur op de
-"zenuwen. Het is nooit iemand
tegen een andere in de band,
ook niet Kim en ik tegen de rest.
Dat werkt niet. Bovendien vin
den we elkaar te aardig om op
zo'n manier bezig te zijn. Jim
(de enige man in het gezel
schap) redt zich best. Hij groei
de op in een gezin met drie
wouwen. Jim is nu getrouwd en
hij heeft een dochter. Hij wordt
altijd omringd door wouwen en
daar houdt hij van."
Verschil
Kelley over Kim en haarzelf:
„Kim is hyper-aktief, altijd be
zig, kan niet stilzitten. Een hoop
energie. Ik ben relaxter, zo van:
zie maai'. Ik laat gewoon alles
op me afkomen. Het belangrijk
ste verschil. Kim wil graag het
naadje van de kous weten van
kleine dingetjes, die mij totaal
niet interesseren. Misschien
ben ik naïever dan zij. I don't li
ke that. Ik ben de mooiste. Kim
is de meest getalenteerde en de
intelligentste. Maar we gaan sa
men de kroeg in, terwijl de an
deren musea bezoeken". Heb
ben ze toch nog iets gemeen.
BEELDENSTORM
Het was een regel zonder uit
zonderingen. Je kon er de klok
op gelijk zetten. Er hoefde maar
dat te gebeuren, of ze kwamen
in actie. De miniemste aanlei
ding was al voldoende. Geen
sexuele revolutie kon ze weer
houden van hun heilige missie.
De Paus kon zich geen betere
bondgenoten wensen.
Hun ideologie was simpel, hun
vonnis genadeloos. Hoe bedekt
de toespeling ook was, hij dien
de goedschiks of kwaadschiks,
zo nodig met grof geweld, te
worden uitgewist. Een vleugje
bloot, een iets te diep uitgesne
den decolleté, een koket naar
achteren geduwd kontje, een
blote buik: niets was veilig voor
hun vernielzucht. Affiches,
boekomslagen, schilderijen,
zelfs hele tentoonstellingen
werden besmet verklaard. Op
hoogtijdagen besmeurden ze
het witte doek in bioscopen die
onwelvoeglijke films vertoon
den. Eén van de meest ver
trouwde verschijnselen in het
leven van alledag, dat was het.
Nog onlangs werden in Amster
dam een stuk of wat vrouwelijke
naakten van de kunstenres Inez
van Lamsweerde met witkalk
bewerkt. En toen Astrid Beu-
mer, een Leidse kunstenares,
een poosje terug ergens in het
centrum van de stad drie aller
aardigste foto's van blote meis
jes exposeerde, spatten ook
daar weldra de verfbommen op
uit elkaar. Dat puriteinse fana
tisme heeft me altijd geboeid.
Die mentaliteit van de Groot-
Inquisiteur, waarmee de femi
nistes zich wijden aan het be
schermen van de openbare ze
delijkheid, het doet me iets. Tel
kens wanneer er in het straat
beeld een plaatje met ongeklede
vrouwen opduikt, raak ik hele
maal opgewonden. Van dat
naakt, jazeker, natuurlijk, maar
toch vooral omdat ik haast niet
kan wachten om het resultaat
van de bekladdingen te gaan
bekijken.
De afgelopen maand werd Ne
derland overspoeld door de re
clame-campagne voor het
nieuwste reukwater van het
merk Cacharel, een geurtje dat
luistert naar de naam 'Eden'.
Het wordt omschreven als 'Het
Verboden Parfum' en aan de
man gebracht door een geheel
ontklede Eva, in het decor van
een subtropisch zwemparadijs a
la Center Pares. Opeens hing de
hele stad vol met haar smach
tende portret. Ik kan me vergis
sen, maar je zou toch zeggen
dat het vrouwbeeld dat de re
clamejongens van Cacharel hier
hebben gehanteerd uitgespro
ken sexistisch is: de vrouw als
smakelijk hapje, dat de man be
dwelmt en overhaalt om verbo
den dingen te doen. De reclame
voldoet ruimschoots aan alle ei
sen voor een grootscheepse zui
veringsactie van de feministi
sche censor. Een bekeken zaak,
dacht ik, maar de te verwachten
golf van verwoestingen bleef
volledig uit. Ik heb iedere dag
een rondje Cacharel door de
stad gemaakt en niet één ver
nieling gezien. De blote schone
uit het vakantiekamp bleef me
waar ik ook kwam onbekom
merd aankijken vanuit haar ver
lichte reclamezuil.
Wie wil protesteren tegen een
reclame-campagne moet er te
genwoordig vlug bij zijn. Even
stormachtig als de introductie
van Het Verboden Parfum was
begonnen, werd hij ook weer
beëindigd. Na een week was het
alweer uit met de pret. Begrijp
ik iets niet goed, of worden de
Leidse feministes sloom? Waar
om hebben de toch altijd zo
waakzame dames het dit keer
laten afweten? Voor mij-was dat
een teleurstelling, dat geef ik
eerlijk toe.
ONNOSCHILSTRA
londen anp
Tegen de achtergrond van de Todaiji
Tempel in het Japanse Nara vindt mor
gen een groot internationaal concert
plaats onder de naam The Great Music
Experience. Het wordt wereldwijd live
via de televisie uitgezonden. Het is de
eerste van een reeks van zeven jaarlijkse
concerten die tot de eeuwwisseling
plaatsvinden bij monumenten die op de
werelderfgoedliist staan van de Unesco,
de VN-organisatie voor onderwijs en cul
tuur. The Great Music Experience is een
project waaraan de Unesco haar naam
heeft verbonden in het kader van het
Decennium voor Culturele Ontwikke
ling.
Tijdens het concert voor de Todaiji
Tempel, die de grootste Boeddha ter we
reld herbergt, treden onder meer Bob
Dylan, Jon Bon Jovi, Inxs, Joni Mitchell,
Ry Cooder, Roger Taylor, Wayne Shorter
en The Chieftains op. De Japanse bijdra
ge aan het drie uur durende concert,
wordt geleverd door een koor van 150
Boeddhistische monniken, een traditio
neel Gaguku-orkest, een tienmans tradi
tioneel Japans slagwerkensemble onder
leiding van Leonard Eto en enkele Ja
panse rocksterren. Een band en een
compleet symfonieorkest ondersteunen
het geheel. De muzikale leiding is in
handen van Michael Kamen.
Het initiatief tot de serie concerten is
genomen door de Londense organisatie
Producers Tribute. De laatste uitvoering
in de reeks in het jaar 2000 is in de Chi
nese hoofdstad Beijing bij het keizerlijk
paleis van de Ming- en Qing-dynastieën.
De andere manifestaties hebben plaats
bij de piramides van Teotihuacan (Mexi
co), de piramides bij Cairo (Egypte), de
vestingwerken van het oude Havanna
(Cuba), Persepolis (Iran) en de Taj Mahal
(India).
