Gezapigheid troef bij aandeelhouders Bolkestein zet veel op het spel in paars kabinet Oproep tot kiezersbedrog Feiten &Meningen Zwanger'' van de stcrè van de rabt: ger" l Dl WOENSDAG 18 MEI 1994 OPINIE De paarse coalitie wordt nu dan toch na veel vijven en zessen onderzocht. Er zijn maar liefst drie informateurs aangezocht om deze ingewikkelde verkering naar een heus huwelijk te geleiden. Het aantal van drie zegt al veel over de intenties van be trokken partijen. Kennelijk zijn PvdA, D66 en WD niet in staat hun zorgen toe te ver trouwen aan één persoon, bijvoorbeeld een vrouw, die hen naar het vaderhuis brengt. Daaruit spreekt wantrouwen ten opzichte van eikaars bedoelingen. Dat wordt ook door iemand van het tweede echelon van de WD, wethouder De Grave van Amster dam, openlijk toegegeven. Men moet vol gens hem wennen om eikaars bedoelingen te vertrouwen en daarnaast is het volgens De Grave nodig dat de drie partijen de moed hebben om hun partijprogramma's met een harde klap dicht te slaan. Je gelooft je ogen niet als je zoiets leest en je begrijpt al helemaal niet dat de journalis- m tiek dit zonder enig commentaar no- 4 teert. Hier wordt niet meer en niet 'ffe. minder dan opge- e roepen tot kiezers- S HL f bedrog. Immers, het - W il* waren toch.de opge- ;/vff poetste partijpro- moesten Sverieiden? Het moest en het V zou toc^ §aan om de inhoud en niet PIM FORTUYN °,m de personen? medewerker ^an de dde infor mateurs zijn er ove rigens nog maar twee aan de slag. De Vries van de PvdA en Vis van D66 moeten het tot vandaag nog doen zonder Van Aard- enne van de WD. Die laatste maakt eerst zijn vakantie nog even af en informeert mee via de telefoon. Alsof de koningin Van Aard- enne dagelijks vraagt haar te adviseren bij het in elkaar steken van een regeringscoali- Ook hierover geen enkel woord van ver ontwaardiging in de pers. Kennelijk is het normaal dat iemand het landsbelang een aantal dagen laat wachten voor het afhan delen van privé-futiliteiten. Het is een bele diging dat Bolkestein van de WD deze be jaarde blaaskaak heeft voorgedragen en het is het toppunt van sulligheid dat politiek en pers dit zo maar laten gebeuren. Ben je iets wantrouwiger van aard dan kun je er gemakkelijk een bedoeling achter raden. Zou de WD soms niet willen? Infor mateur Van Aardenne is in elk geval geen voorstander van'een paarse coalitie, De Vries van de PvdA trouwens ook niet en j. zelfs Vis van D66 schijnt zijn bedenkingen te hebben. Raar spelletje eigenlijk dat daar in Den Haag wordt gespeeld. Drie informa- t teurs moeten een paarse coalitie formeren terwijl twee van de drie daarin niet geloven en een van de drie eerst zijn vakantie af maakt. Achter de drie informateurs blijven de drie fractievoorzitters, Kok van de PvdA, Bolkestein van de WD en Van Mierlo van D66 prominent in beeld. De informateurs mogen niét onderhandelen, dat doen de fractievoorzitters zelf. Ze mogen er bij zitten en ervoor zorgdragen dat het draagvlak voor een paarse coalitie wordt verbreed. Daarbij moet u overigens niet aan maat schappelijk verbreden denken. Ons hebben ze immers pas over vier jaar weer nodig. Neen, verbreding van de steun in de politie ke partijen. Tenslotte mogen de informa teurs de zwarte piet uitdelen in geval deze hele onderneming op niets uitloopt. Kortom, dit zijn informateurs zonder bal len. Iedere zichzelf respecterende kerel had een dergelijke opdracht geweigerd en Kok, Bolkestein en Van Mierlo aangeraden om dit karwei maar zelf op te knappen. De gang van zaken tot nu toe maakt dui delijk dat de kans dat het nog eens tot iets moois komt tussen PvdA en WD heel erg ij klein is. Het is net als met verkering. Als er geen vonk overspringt en men trouwt toch dan wordt het een bloedeloze onderne ming. Natuurlijk, liefde kan groeien, zelfs op een rotsachtige bodem kan iets moois ontluiken, maar de kans daarop is niet groot. Kok wil niet, Bolkestein wil niet en wat wellicht nog veel belangrijker is, een groot deel van hun kiezers wil ook niet. Als dit al lemaal waar is, doen de Haagse heren er verstandig aan deze bladzijde maar snel om te slaan, want deze episode draagt niet bij aan het herstel van de relatie tussen politiek en kiezer. Na Tjeenk Willink als voor-verkenner is met het driemanschap Van Aardenne, Vis en De Vries een heel blik informateurs openge trokken. Dat hadden wij sinds de formatie van het ongelukkige tweede kabinet-Van Agt met het trio Lubbers, De Koning en Van Thijn niet meer gezien. De benoeming van twee of drie (informateurs was in het verle den altijd een teken van groot wantrouwen tussen de partijen en maakt de kabinetsfor matie erg ingewikkeld. Het probleem is dat de logica van de ka binetsformatie een andere is dan die van de verkiezingsstrijd. In de verkiezingscampag ne bestrijd je de partij die voor jouw kiezers het meest aantrekkelijke alternatief is. In de kabinetsformatie moet je echter juist pro beren te voorkomen dat je grootste concur rent in de oppositie terecht komt. Als rege ringspartij moet je immers ook impopulaire maatregelen nemen en dan is het handig om te zorgen dat je concurrent daarvoor net zo verantwoordelijk is. CDA en WD concurreren met elkaar om de centrum rechtse kiezers, PvdA en D66 om de cen trum-linkse kiezers. In het vori ge kabinet hadden PvdA en CDA beide hun concurrent bui tenboord gehouden en zowel D66 als de WD hebben daar een deel van hun winst aan te danken. De noodzaak je concurrenten binnen je regering te halen is door oud-president Johnson van de VS eens, nogal plat, ver geleken met kamelen in een Arabisch tentenkamp: „It is bet ter to have them inside pissing out, than outside pissing in". (Ze kunnen beter vanuit de tent naar buiten wateren dan an dersom). Zo bezien is elke coalitie van drie van de vier grote partijen levensgevaarlijk voor één van de regeringspartijen. Een. coalitie van PvdA, CDA en WD met D66 in de opposi tie, maakt de PvdA kwetsbaar. Kok zal de les van de vorige kabinetsperiode niet gauw vergeten. Een centrum-rechts kabinet van D66, CDA en WD daarentegen laat de linkerflank van D66 on verdedigd. Van Mierlo noemt die coalitie niet voor niets on wenselijk. De nu demissionaire coalitie aanvullen met D66 be tekent alleen verder verlies aan de WD voor het CDA en Brink man heeft dan ook ogenschijn lijk deemoedig aan de Koningin voorgesteld eerst een paarse co alitie te proberen. In die combi natie zijn de rollen immers om gedraaid en kan het CDA zich herstellen door te trachten on tevreden WD'ers te vangen. De PvdA wordt afgeschilderd als de partij die het minst gecharmeerd is van paars. Maar het is niet Kok, maar Bol kestein die volgens de 'kamelenwet' het meest te verliezen heeft bij de huidige po ging een kabinet van PvdA, D66 en WD te formeren. Dat blijkt ook uit een peiling op 3 mei over coalitievoorkeuren: amper dertig procent van de WD-kiezers ziet wel iets in een paarse coalitie, tegenover vijftig pro cent van de D66-stemmers en nog altijd veertig procent van de PvdA-aanhang. Er zijn eigenlijk math twee logische op lossingen voor de huidige situatie: alle Vier de partijen in een nationaal kabinet, zoals ooit door Wiegel aangeprezen, of een min derheidskabinet van PvdA en D66 ofwel CDA en WD. Een in Duitsland en Oosten rijkwei voorkomende Grosse Koalition heeft als nadeel dat er dan geen echte oppositie meer is, wat voor een goed democratisch evenwicht in het parlement onwenselijk is. Een in Scandinavische landen, en vooral in Denemarken niet ongebruikelijk minder heidskabinet moet voor elk voorstel op nieuw een meerderheid in het parlement vinden. De debatten in de Tweede Kamer zouden dan zeker belangrijker en spannen der worden, maar de keerzijde is dat min derheidskabinetten weinig stabiel zijn. Tot nu toe denken Nederlandse politici alleen in een noodsituatie, zoals destijds in de Tweede Wereldoorlog, aan een nationaal kabinet, en alleen bij tussentijdse kabinets- crises aan een minderheidskabinet. Zolang dat niet verandert moet één t de vier grote partijen als prijs voor rege ringsdeelname accepteren dat haar co rent in de oppositiebankjes slapende rijl wort. Dat verklaart waarom de partijen i deze fase wat om elkaar heen draaien al; boksers voordat de eerste echte slagen ge wisseld worden. Door af te dwingen dat eerst geprobeerd wordt een paarse coalitie te vormen, pro beert D66 in feite de WD in de meest kwetsbare positie te manoeuvreren. Dc WD kan in ruil daarvoor forse concessies verlangen van PvdA en D66, maar loopt bij overvragen het risico met de zwarte piet tt blijven zitten. Voor WD-leider Bolkestein is de informatie-poging van Vis, De Vries eri Van Aardenne vol lastige valkuilen. De auteur is hoogleraar politieke weten schappen aan de Rijksuniversiteit van Lei den. THE INDEPENDEl*> b i ASHDOD SARAH HELMH THE INDEPENDENT t In een donker, vochtig magai' achter de kratten komkommL] en meloenen laat de 37-jarigL. Margarite zich langzaam in stoel' zakken. Voorzichtig schuift ze wat naar voren enr zij om de gemakkelijkste pos" te vinden. ,,Je moet er in gele ven. Als je twijfelt, werkt het u woon niet", zegt ze, terwijl ze opkijkt naar haar man NissirM die de tassen met boodschap] pen-voor-het-weekeindevas houdt. Volgens de honderden vrouv| die voor de supermarkt in de wachten om na hun bood- Hl schappen even plaats te nerrr in de bijzondere stoel, huizer magische en mystieke kracht^ in de zetel. „Vrouwen die gee^ kinderen konden krijgen, vvo|s den zwanger nadat ze op de stoel hebben gezeten", vertel^ Bouchira Vaknin, de vrouw v> de eigenaar van de supermartj in de Israëlische havenstad AL hdod. ~r: Het begon allemaal toen rabl^j Yitzhak Kaduri, een Marokka^ se wijsgeer en autoriteit op hq€ gebied van joodse mystiek, e^< bezoek bracht aan de super- e markt, die door ultra-orthodox joden wordt gerund. Tijdens j, zijn bezoek rustte de rabbi ev^, uit op een van de oude kantoi stoelen bij de kassa. Korte tijc\ later werd een kassière zwanft, die al twaalf jaar lang tevergee had geprobeerd een kind te ki_ gen. Aanvankelijk legde niemand y i verband met de stoel. Mai^ de vervangende kassière gingT korte tijd eveneens met zwani| gerschapsverlof. Toen dit zich s keer had herhaald, vatte hn idee post dat het aan de stoel moest liggen waarop de rabbi! had gezeten. <f! Prompt werd de stoel naar eer magazijn verhuisd en tot een soort mini-heiligdom gemaakj' De 'zitters' krijgen instructies i de kersverse stoelopzichtfle Rachel Anijar. Vrouwen mogei1 alleen plaatsnemen als ze 'reii* zijn volgens joodse rituelen, v\fl betekent dat ze minstens hal- verwege hun menstruatiecyclif( zijn. De stoel werkt het beste, legt Rachel uit, als de vrouwerfl de avond tevoren seks hebbenh gehad met hun man. De dag op moeten ze dan vijftien tot f twintig minuten op de stoel 1 plaatsnemen. 1 De stoel heeft ook mannen wa e bieden. Wanneer een echt- D paar geen kinderen kan krijgef1 omdat de man impotent is, kaP /rouw op de stoel gaan zit-'s en 'intieme dingen' door krijgen die ze later haar man ii° het oor kan fluisteren. HiermeP veel gevallen het probleerf1 verholpen. In noodgevallen kaJ de man zelf op de stoel plaats-'c nemen. „Veel mannen komen^ hierheen om te bidden. Korte j" tijd later is hun vrouw zwan- VERTALING: MARGREET HESLINGA -I Steunpilaar van het bedrijfsleven tevreden met rol van grijze muis In Amerika of Groot-Brittannië sturen aandeelhouders nog wel eens een topbaas van een grote onderneming naar huis. Of ze overladen de Raad van Bestuur met emmers kritiek. Heel anders dan we hier gewend zijn. Hoewel in Nederland het circus van de jaarlijkse algemene vergaderingen van aandeelhouders (AVA) nog in volle gang is het moet vóór 1 juli afgelopen zijn; deze week zijn er weer een stuk of veertig is er niet veel meer van het front te melden dan gezapigheid. Gezapigheid troef als de aandeelhouders Aandeelhouders, wie zijn dat? In professionele beleggerskringen is het vooroordeel wijd verbreid: dat zijn veelal gepensioneerden die één, twee of drie miljoen gulden veilig in de Koninklijke Olie, Philips, Unilever of DSM hebben zitten. Die de jaar lijkse aandeelhoudersvergaderingen hebben gedegradeerd tot een vorm van folklore, compleet met sigaren, een gratis borrel en een cadeautje. „Ze komen voor de gezelligheid", vat een regelmatige vergaderingbe zoeker en ervaren belegger het sa men. „Er zijn er bijvoorbeeld altijd wel die beginnen te mopperen als de beantwoording van goede zakelijke vragen te lang duurt. Wat wil je? Soms begint de voorzitter van de vergadering zelf al met een opmer king als: we maken er een gezellige en leuke happening van." De Nederlandse aandeelhouders ongeveer 900.000, maar dat aan tal kan door de beursgang van KPN enorm toenemen vormen met hun spaargeld of verdiensten uit hun bedrijf een belangrijke pijler onder het vaderlandse bedrijfsleven. Hun agenda ('welke aandeelhoudersver gadering bezoek ik?) wordt echter meer bepaald door de vragen als 'is vergaderen. het er gezellig?', 'wat voor cadeautje krijgen wij?' en de mogelijkheid om de reis uit bijvoorbeeld Oost-Gelder- land te combineren met het bezoek aan een jarig kleinkind in Amster dam. De gezamenlijke bezitters van et telijke miljarden guldens aandelen kapitaal (60 miljard in aandelen, 100 miljard in beleggingsfondsen) zijn doorgaans tevreden met een plekje achter de geraniums. De onderne mingen behandelen hun aandeel houders met strijkages en égards, want zij hebben belang bij rust on der de grijze muizen. „In Groot-Brittannië gaat het an ders. Een bestuurder die het slecht doet vliegt eruit. De onderneming die beter past binnen een andere onderneming wordt overgenomen. In Nederland zit daar veel meer een rem op", zegt drs. P.P.F. de Vries vai'i de Vereniging van Effecten Bezitters (VEB) en regelmatig bezoeker van de vergaderingen. „Niet dat wij het Amerikaanse systeem willen, maar we willen er wel meer naar toe. Bui tenlandse institutionele beleggers vragen zich wel eens af wat het hier voor jungle is. Zoals bijvoorbeeld, toen DASA Fokker overnam, de staat dertig gulden per aandeel kreeg - het dubbele van de beurskoers - en de andere aandeelhouders' niets. Dat is een heel moeilijk te verkopen ver haal." Zijn ervaring is ook dat professio nele partijen steeds minder aandeel houdersvergaderingen bezoeken. „"Dat is jammer. Zij kunnen het ni veau van de aandeelhoudersverga dering op een hoger plan brengen en ervoor zorgen dat er meer en be tere informatie wordt geboden. Het is ook in het belang van de onderne ming om daar wat aan te doen." Aandeelhouders stemmen in Neder land immers met hun voeten. Als hun iets niet zint klagen ze niet, maar lopen ze weg, met andere woorden: ze verkopen hun stukken. De Raden van Bestuur doen er gemiddeld genomen weinig aan om tijdens de vergaderingen de aan deelhouders veel wijzer te maken, zo leert een rondgang onder een aantal particuliere beleggers. „Op de ver slaggeving valt nogal wat aan te merken. Zelfs Ahold, dat een paar jaar geleden nog een prijs kreeg voor het beste jaarverslag, rommelt met de cijfers", aldus één van hen. En: „Vragen worden makkelijk afgedaan. De onderneming kart tegen opposi tie een enorme staf inzetten." Anderen zeggen geen bezwaar te hebben tegen het orkestreren van de cijfers, als maar duidelijk is wat er precies gebeurt. „Ik heb wel eens bij Delft Instalments gezeten, en die kwamen er op een gegeven moment zelf niet eens uit." Het in jaarversla gen opnemen van onduidelijk pos ten oogst eveneens veel kritiek. „Valt er plotseling een potje van tachtig miljoen in de winst, wat mij bij Hoogovens gewaar werd. En als het slecht gaat met het bedrijf, geven ze vaak geen informatie. Denk maaar aan DAF, HCS, Bobel, Chamotte of Medicopharma." De vergaderingen £ijn ook zo ge organiseerd dat critici bepaald geen warm welkom wacht, merkt één van de geraadpleegde beleggers - een vermogende particulier - op. „Raden van Bestuur gebruiken het overwicht van de microfooninstallatie om lasti ge vragenstellers in de hoek te zet ten. En het aannemen van voorstel len bij acclamatie wekt de indruk van een soort stalinistische applaus machine. Dat schept zo'n 'wij-ge voel', waarin iedere oppositie op voorhand smoort." Als de aandeelhoudersvergaderin gen dan zo weinig voorstellen, moet je ze eigenlijk dan niet afschaffen? Te meer daar de zeggenschap van de meeste particuliere beleggers door de uitgifte van certificaten van aan delen toch al ruimschoots is inge perkt? Daar blijken veel critici toch niet voor te voelen. VEB-vertegenwoordi- ger De Vries: „De aandeelhouders vergadering, staat in Nederland een beetje aan de zijlijn, terwijl zij in fei te het belangrijkste orgaan binnen de onderneming is. Maar het is al wel aan het verbeteren. Wij moeten proberen die waarde voor de aan deelhouders terug te krijgen." Hij vindt wel dat de Raden van Be stuur ook beter hun best moeten doen. „Het serieus nemen van de aandeelhouders moet een diep ge worteld gevoel zijn." En de aandeel houders moeten ook wat minder snel tevreden zijn, denkt de VEB7 man. „Als je vijf aandelen hebt is een jaarlijks cadeautje en een gratis buf fet al een behoorlijk rendement." AMSTERDAM RAYMOND PEIL GPD

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 2