Tien seconden voor
een liefdesaffaire
Film
De lange arm van de
Iraanse geheime dienst
Visuele verleidingen in
'Temptations of a Monk'
Kijkmachines in Filmmuseum: aanloop naar cinema-tijdperk
WOENSDAG 11 ME11994
Thema-filmavond in cultureel centrum de X
12/5, vr 13/5, 'The Commitments',
14/5, zo 15/5, 20 45 uur LAK-Cinei
Cleveringaplaats 1: 'My left foot', i
monk', 12/5 t/m 18/5, 19 30 en 21 45
uur Cultureel Centrum de X, Haarlem
merstraat 52: di 17/5, 20 30 uur Film
avond over Iraanse vluchtelingen
De Engelse films draaien in het
LVC nog een weekje door. The
Commitments van Alan Parker
is, evenals The Snapper van
Stephen Frears, gebaseerd op
de trilogie 'Barrytown' van
Bookerprize-winnaar Roddy
Doyle. Gaat The Snapper vooral
over solidariteit in een arbei
dersgezin, de film van Alan Par
ker heeft Soul als onderwerp.
Op de puinhopen van de Eu
ropese Derde Wereld-stad Du
blin begint een groep geënga
geerde, werkloze jongeren een
soulband naar het lichtend
voorbeeld van James Brown en
Otis Redding. Binnen de kortste
keren spat de soul ervan af,
maar de onderlinge spanningen
Ook in het Ierse Dublin speelt
My left foot van Jim Sheridan
zich af, die het LAK vertoont.
Christy Brown maakt deel uit
van een arm gezin met dertien
kinderen. Door een gedeeltelij
ke hersenverlamming raakt hij
invalide. Zijn omgeving beje
gent hem op een minderwaar
dige manier, onderschat hem
en negeert hem maar al te vaak.
De film laat het gevecht zien
van de opgroeiende, spastische
jongen tegen de misplaatste
meewarigheid van zijn omge
ving.
Gratis toegankelijk is de film-
thema-avond over Iraanse
vluchtelingen die cultureel cen
trum de X dinsdag 17 mei orga
niseert in samenwerking met de
Stichting Vluchtelingenwerk
Leiden. De avond staat in het
teken van de voorvertoning van
de Iraanse documentaire Holy
Crime. Deze documentaire gaat
over de lange arm van de Iraan
se geheime dienst en de bewee
gredenen van het Iraanse regi
me om mensen te laten ver
moorden. De regisseur van de
film is Resa Allamehzadeh. Hij
verblijft tegenwoordig in Neder
land en zal een korte inleiding
op zijn produktie geven.
Na de vertoning van de docu
mentaire is er een gesprek met
de regisseur en met de verban
nen Iraanse schrijver Nasim
Khaksar. Diens laatste boek is
getiteld 'De kruidenier van
Kharzavol'. Khaksar leest ook
voor uit eigen werk. Het gesprek
zal gaan over de mens achter de
kunstenaar: hoe ervaren kun
stenaars de censuur in Iran op
hun kunstuitingen, hoe ervaren
zij nu het leven in Nederland?
Beiden staan op de dodenlijst
van de Iraanse geheime dienst.
'The Commitments' van Alan Parker: Werkloze jongeren in Dublin rich-
ten een soulband op.
BIOSCOPEN
ALFA 1
Leidseplein tel. 6278806
Shadowlands dag. 13, 15.45, 18.45,
21.30
ALFA 2
I n the name of the father 12 jdag
13. 15.45, 18.45,21.30
ALFA 3
Bjelovi 16 j., dag. 16.45, 17.45,
1920
The House of the Spirits 12 dag.
13.15,20.45
ALFA 4
Aladdin dag. 16.30, 18.45
Farewell to my concubine dag. 13,
20.45
ALHAMBRA 1
Weteringschans tel. 6233192
Intersection dag 13.15, 16, 18.45,
.21.30
ALHAMBRA2
The Remains of the Day dag. 20.15, ma
en di ook 13.15, 17.00
BELLEVUE CINERAMA
Marnixstraat 400 tel. 6234876
The Pelican Brief 12 j., dag 13.15,
16.30,20.30
CINERAMA 2
Mrs. Doubtfire dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CALYPSO 1
Marnixstraat 402 tel. 6234876
Shortcuts 12 j., dag. 14, 20
CALYPSO 2
Carlito's Way 16)., dag. 13.15,
16.30,20
CINECENTER-CINEMA CORALINE
Lijnbaansgracht 236 tel6236615
Shadowlands dag. 13.45, 16.30.
19.15, 22; zo 11 uur
CINECENTER-PEPPE-NAPPA
L'Ombre du doute 16 j., dag. 14.30,
17, 19.45, 22.15, zo 11
CINECENTER-PIERROT
Fearless 12 j. dag. 13.45, 19.15, zo
ook 11
Naked 16 j., dag. 16.30,22
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
The Blue Kite 16 j., dag. 14.30,
18.45, 21.45, zo ook 11.15
CINEMA 1 INTERNATIONAL
August Allebéplem 4 tel. 6151243
Naked Gun 33 1/3 dag. 18.45,
k 14.30
CITY 1
Leidseplein tel. 6234579
Naked Gun 33 1/3 dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CITY 2
Intersection dag, 13.15, 16, 18.45,
21.30
CITY 3
On Deadly Ground 16 j dag. 18.45,
21.30, wo t/m za 13.15, 16
CITY 4
Sister Act 2 dag. 13.15, 16, 18.45,
21.30
CITY 5
De Flat 16 j., dag. 13.15 16, 18.45,
21.30
CITY 6
Free Willy dag 13.15, 16, 18.45
Wayne's world 2 dag..21.30
DESMET
'Intersectionmist de esprit van zijn voorganger
HENK MAURITS
Intersection. Te zien: Studio, Leiden
hambra 1 en City 2 in Amsterdam. Asta 2,
Den Haag
Richard Gere speelt een succesvolle architect die tijdens een auto-ongeluk in een flits zijn liefdesaffaire met
de twee vrouwen uit zijn leven opnieuw meemaakt.
Het is een bekend gegeven dat mensen tijdens een ern
stig ongeluk in een flash-back soms hun halve leven
voorbij zien flitsen. In een paar seconden kijken ze met
de snelheid van het licht terug op de hoogtepunten en
dieptepunten uit hun bestaan. Dit intrigerende gegeven
vormt de basis van de film Intersection, waarin een suc
cesvolle architect tijdens de hooguit tien seconden van
een auto-ongeluk zijn liefdesaffaire met de twee vrouwen
uit zijn leven opnieuw meemaakt.
vreemd van zijn koele vrouw
die tegelijk zijn zakenpartner is
in het architectenbureau dat ze
samen runnen. Bij Sally gaat het
werk voor het vrijen. Zij is de
zakenvrouw en hij de schepper,
het creatieve genie dat het ene
na het andere mooie gebouw
ontwerpt. Op een veiling leert
hij de journaliste Olivia kennen
en daarna gebeurt precies wat
je in zo'n situatie kunt verwach
ten. Hij wordt verliefd en zijn
huwelijk loopt langzaam op de
klippen.
Maar als het nieuwtje van de
nieuwe vriendin eraf is en ze
hem zelfs begint te irriteren,
valt Vincent ten prooi aan twij
fel. Hij blijkt nog steeds om zijn
vrouw te geven en komt voor
zijn gevoel op een kruispunt
(een 'intersection') in zijn leven
terecht, waarin hij moet kiezen
voor de een of de ander. Hij
schrijft een brief aan Olivia
waarin hij het uitmaakt, maar
nog voor hij deze gepost heeft
hangt hij alweer bij haar aan de
telefoon voor een hartstochte
lijke liefdesverklaring. En daar
na wordt er voor hem gekozen,
Wie dit bekend in de oren
klinkt, kent zijn klassiekers,
want het verhaal van Intersec
tion is gebaseerd op de film Les
Choses de la vie van de Franse
regisseur Claude Sautet uit
1979. In deze film is het-de on
dernemer Michel Piccoli die
een fataal auto-ongeluk krijgt
net op het moment dat hij ein
delijk een definitieve keus heeft
gemaakt tussen Romy Schnei
der en Lea Massari. In de Ame
rikaanse remake van deze des
tijds succesvolle Franse produk
tie, zien we Richard Gere in de
hoofdrol als de top-architect
Vincent Eastman, die moet kie
zen tussen zijn vrouw Sally
(Sharon Stone) en zijn vriendin
Olivia (Lolita Davidovitch).
Als toeschouwer kijken we
mee over de schouder van Gere
en zien in flash-backs boe hij
langzaam maar zeker ver-
to op een land
weg in volle vaart over de kop
slaat.
Zowel in Les Choses de la vie
als in Intersection vormt dit au
to-ongeluk het cruciale deel van
de film. In Intersection werd het
wijze verfilmd door
Vilmos Zgismond
(Oscar-winnaar voor Close En-
counters of The Third Kind).
Eerst tollen we in een lange
slow-motion mee over de kop,
met de blik op Eastman. En
daarna zien we hetzelfde nog
eens van een afstandje, maar nu
op ware snelheid. Het zijn de
spannendste scènes uit de hele
film, die er weliswaar heel ver
zorgd uitziet, maar verder nogal
lijdt aan bloedarmoede. On
danks de prachtige enscenerin
gen en de fraaie close-ups van
Gere, Stone en Davidovitch is
het een vlakke film. Knap ge
monteerd met al die flash
backs, maar buiten die ingeni
euze structuur is er weinig om
je echt over op te winden.
Intersection is eigenlijk alleen
mooie mensen, mooie plaatjes
(van Vancouver) en mooie sym
fonische muziek (met Toots
Thielemans op mondharmon-
cia), maar op het emotionele
vlak gebeurt er weinig tot niets.
Daarvoor is de film net iets te
routineus. Wat ontbreekt is be
zieling, overtuiging, esprit. Dat
sprankje leven dat Les choses de
la vie destijds tot een belevenis
maakte.
Gestileerde schoonheid en geweld
Plantage Middenlaan 4a tel.
6273434
The Snapper 16 j., dag. 21.15
Temptations of a Monk 16 dag.
19.45, 22. zo ook 14.15
Troiscouleurs: Blanc 16 jdag.
19.30, zo ook 16.30
KRITERION 1
Roetersstraat 170 tel. 6231708
Jonah who lived in a whale 16 j. dag.
17.15, 22.15'di niet om 22.15
Metisse 16 j., ma en di 17.15'
Sneak preview di 22.15
Little Buddha za zo 14.45
KRITERION 2
Death in Venice 16 j., ma 17.30
Het Rode Korenveld 16 j.. dag.
17.30
La Ardilla Roja 16 j. dag. dag. 19.30,
D 14.45
RIALT0 1
Ceintuurbaan 338 tel. 6623488
The Blue Kite 16 jdag 19
Bad Boy Bubby dag. 22
RIALT0 2
Hochzeitgaste/One Way ticket to
Oblivion wo t/m zo dag. t/m zo 19.30
The Puppetmaster 16 j., wo t/m zo, di
21.00
THE MOVIES 1
Haarlemmerdijk 161 tel. 6386016
Faraway, so close 16 j., dag. 20.30;
doen zoook 14.45
THE MOVIES 2
Shadowsland 12 j., dag. 17, 19.15,
21.45, do en zoook 14.45
THE MOVIES 3
Wildgroei 12 j dag 19.45, 22; doen
zoook 15
Orlando dag. 17.30
THE MOVIES 4
The piano 12 j., dag. 17.15, 19.30,
doen zoook 14,45
Fearless 16 j.dag. 22 00
Der Himmel über Berlin dag 17.45
TUSCHINSKI 1
Reguliersbreestraat tel. 6262633
Schindler's List 12 j., dag. 14, 20.15
TUSCHINSKI 2
The Pelican Brief 12 j., dag. 13.15,
16.30,20.30
TUSCHINSKI 3
Naked Gun 33 1/3, dag. 13.15,16,
18.45,21.30
TUSCHINSKI 4
The Good Son 16dag. 18.45,
21.30, ma en di ook 13.15en 16
TUSCHINSKI 5
The Three Musketeers 12 j., dag
13.15, 16. 18.45,21.30
TUSCHINSKI 6
Philadelphia dag. 13.15, 16, 18.45,
21.30
TUSCHINSKI CINEAC
The Fugitive doorlopende voorstelling
dag. 11.45, 14.15, 16.45. 19.15.
21.45
DE UITKIJK
Prinsengracht 452 tel. 6237460
Zero Patience 16 j., dag. 20.15,
Het programma van de Haagse
en Leidse bioscopen staat op
de pagina 'Info'.
Desmet, Amsterdam Kijkhuis, Leiden
Tussen het gebruikelijke aan
bod van de Hollywood-cinema
deze week een verrassende film
uit Hong Kong. Temptations of
a Monk, een heroïsch drama
dat zich afspeelt in China in het
jaar 626. Gemaakt door de jon
ge cineaste Clara Law, met een
flair die in de massascènes
soms aan de oude films van
Akira Kurosawa doet denken.
Een film met een geweldige vi
suele overtuigingskracht, die
het talent bewijst van deze in
Engeland opgeleide Chinese ci-
Nadat ze in Autumn Moon in
sobere beelden een portret
schetste van het moderne Hong
Kong, met twee vereenzaamde
jonge mensen in een wereld van
glas en beton, gaat Law in
Temptations of a Monk ver te
rug in de tijd. Hoofdpersoon is
generaal Shi, een keizerlijke op
perbevelhebber. Hij houdt zich
bewust afzijdig wanneer de
kroonprins, die hij moet be
schermen, door zijn rivaliseren
de broer in de val wordt gelokt
en in prachtig gechoreografeer
de gevechtsscènes (in slow-mo-
tion) in de pan wordt gehakt.
Shi heeft zich laten ompraten
door een andere generaal en in
plaats van te vechten, is hij met
een paar soldaten ondergedo
ken in een Boeddhistisch ldoos-
ter. Daar leert hij dat er in het
leven zestien hoofdzonden zijn
en elf dagelijkse zonden.
Meteen daarna wordt hij op de
proef gesteld door prinses Scar
let, de zuster van de kroonprins,
die hem en zijn medestrijders
meeneemt naar een bordeel in
de stad. Teiwijl zijn mannen ge
nieten van de vele verleidingen
die hen worden geboden, voelt
Shi zich ongelukJdg. Het verraad
knaagt aan hem, al laat hij zich
toch verleiden door de mooie
Scarlet.
Na een sprong in de tijd vin
den we Shi terug in een klein
vervallen Boeddhistisch berg-
klooster waar hij door boete
doening zijn verraad probeert af
te kopen. Maar hij vindt geen
rust omdat hij het verleden niet
kan vergeten. Opnieuw krijgt hij
bezoek van een mooie vrouw
die hem probeert te verleiden.
Ze wil voor hem intreden in het
klooster, laat zelfs haar hoofd
kaal scheren, maar haar op
dracht is hem te vermoorden
omdat hij zich niet wil onder
werpen aan de nieuwe keizer.
Hij wordt op het nippertje gered
door de oude abt van het Idoos-
ter, maar even later staat er een
heel leger voor de deur om hem
op te halen, waarna een laatste
gewelddadige strijd volgt.
Temptations of a Monk: Enorme beeldenrijkdom.
Temptations of a Monk is een
merkwaardig fascinerende en
wonderlijke film. De in cine
mascope gefilmde gevechtsscè
nes zijn imposant, dynamisch
en gewelddadig, compleet met
afgehakte hoofden en spuitende
wonden. Maar toch heeft het
iets afstandelijks door de esthe
tisering van het geweld. Het zijn
gestileerde opnamen die me
de door de slow-motion
doen denken aan de gevechts
scènes uit de westerns van Sam
Peckinpah. Een contrast daar
mee vormen de beelden in het
klooster, die opvallen door hun
soberheid. Lang aangehouden
totaalshots, afgewisseld met
krachtige close-ups, langzame
camerabewegingen en een tra
ge opbouw van de handeling.
Law weet zelfs het kaalscheren
van een hoofd een enorme (ero
tische) geladenheid mee te ge-
Het
amateuristisch
in de bijfigun
potsierlijk
bij een film met een enorme
beeldenrijkdom. Farewell to my
Concubine past in de traditie
van de visuele cinema zoals die
in ere wordt gehouden door fil
mers als Chen Kaige. Zhang Yi
mou en Hou Hsiao Hsien.
slechts een kleine kanttekening-
TENTOONSTELLING
FRANgOISE LE-
DEBOER/GPD
Expositie 'Pint de Vue. honderd jaar kijk
machines' Te zien Filmmuseum, Vondel
park, Amsterdam Open dagelijks van 14
tot 20 30 u tot en met 29 mei.
De gebroeders Louis en Auguste
Lumière gaven op 28 december
1895 in het Parijse Grand Café
een demonstratie van de cine-
matograaf. Tot verbazing van de
uitgenodigde geleerden, foto
grafen en theaterexploitanten
produceerde deze uitvinding
voor het eerst 'echte' bewegen
de beelden van een instortende
muur en arbeiders uit de fabriek
van dé broers. Het Kaiser-pano-
rama, de phenakistiscoop, de
zoötroop en de toverlantaarn
hadden echter al eerder de illu
sie van beweging weten op te
wekken. Een expositie van deze
kijkmachines in het Filmmuse
um presenteert nu een over
zicht van dit pré-cinematijd
perk.
Buiten het monumentale wit
te pand in het Vondelpark loopt
de bezoeker eerst een grote
container tegen het lijf. Wie zich
niet Iaat afschrikken door de
donkere ingang, vindt binnen
een 'Camera Obscura', waarvan
de werking al rond 1500 werd
uitgelegd door Leonardo da
Vinci. In een lichtdicht afgeslo
ten ruimte, met slechts een
Klapstuk van de expositie: Het grote Kaiser-panorama van August Fuhrmann.
klein gaatje in één van de wan
den, wringt zich het beeld van
het exterieur dat op de tegen
overliggende wand wordt ge
projecteerd.
Op de begane grond van het
Filmmuseum staat onder meer
een toverlantaarn opgesteld. In
de ontwikkeling van deze La-
terna magica komt men ver- kleurige afbeeldingen op muren
schillende namen tegen, maar of doeken te projecteren. De af-
over het algemeen wordt de beeldingen waren aangebracht
17de eeuwer Athanasius Kircher op glasplaten die in de toverlan-
als de uitvinder beschouwd. Het taam gestoken moesten worden
apparaat valt nog het beste te en men kon er de suggestie van
omschrijven als een vroege dia- beweging mee opwekken,
projector. Met behulp van Meestal werd tot extra vermaak
kunstlicht en lenzen wist men van de toeschouwers voor de
voorstellingen ook een explica
teur of muzikant ingehuurd.
De Belgische natuurkundige
Joseph Plateau stond in 1832
aan de wieg van de 'phenakis
tiscoop'. Dit is een schijfje met
in de rondte tekeningen, die tel
kens iets van elkaar verschillen.
Wanneer je het schijfje rond
draait en door de geperforeerde
rand in een spiegel naar de te
keningen kijkt, komen de figu
ren plotseling tot leven. Datzelf
de principe ligt ten grondslag
aan de Zoötroop of wonder-
trommel van de Engelsman
Willam George Homer. In het
Filmmuseum staat een voor
beeld van zo'n wondertrommel,
die in beweging gebracht
een grappig duveltje toont dat
in en uit een doosje springt.
Klapstuk van deze expositie is
echter het grote Kaiser-panora-
ma van August Fuhrmann, een
19de eeuwse uitvinding die is
gerestaureerd door het Teylers
Museum in Haarlem. In een
grote ronde kast met een door
snee van vier meter trekken ste
reo-foto's van toeristische at
tracties voorbij. Wie op een van
de stoeltjes rondom gaat zitten,
ziet stadsbeelden uit Parijs en
Londen in de vorige eeuw voor
bij trekken, maar ook de dili
gence op de route van Gerieve
naar Chamonix.
De expositie Point de Vue,
honderd jaar kijkmachines
heeft in samenwerking met het
videokunstcentrum Montevi
deo/TBA ook een hedendaagse
pendant gekregen. Met gebruik
van elektronische- en compu
tertechnieken laten kunstenaars
de toeschouwers op een nieuwe
manier naar beelden kijken.
Omdat onze ogen gewend zijn
aan het 'platte' televisie- en bio
scoopscherm en we zelden
meer verrast zijn door wat we
zien, slagen ze daar inderdaad
Bill Spinhoven hing een mo
nitor op met een oog dat de be
zoeker volgt in welke richting
hij zich ook beweegt. Het is hier
niet de kijker die het beeld be
heerst, maar juist andersom. In
de wc-spiegels zien we nu eens
niet onszelf gereflecteerd maar
mensen die Tony Thijssen in
het toilet van onder meer de
discotheek It heeft gefilmd.
Gerald van der Kaap en Pieter
Giele maakten een 'Chili Cave',
waarbij de bezoeker op een bed
gaat liggen en boven zijn hoofd
een installatie neerdaalt. De
beelden en muziek in deze ko
ker hebben een hallucinerende
werking en prikkelen spontaan
zintuigen die de hedendaagse
mens kennelijk zwaar heeft ver
waarloosd. Na een eeuw cine
ma van beelden in bioscoopza
len is er opnieuw sprake van ex-
perimenteerlust met beelden.
