St. Petersburg machteloos tegen misdaad
Koeiegekte brengt Bonn en
Londen op rand vleesoorlog
Van vluchteling
tot profiteur
Feiten &Meningen
Communisten
maken comeback
in Oost-Europa
DINSDAG 10 ME11994
NIEUWSANALYSE
Tussen Duitsland en Engeland dreigt
een rundvleesoorlog uit te breken. Aan
leiding is het kabinetsvoorstel van de
Duitse minister voor volksgezondheid
Seehofer om nog deze maand de im
port van Brits rundvlees te verbieden.
Met deze preventieve maatregel wil
Duitsland voorkomen dat mensen be
smet kunnen raken met BSE. de dode
lijke koeiegekte. In Groot-Brittannië
zijn sinds de ontdekking in 1986 van
het voor dieren dodelijke virus meer
dan 125.000 runderen geslacht.
Het kabinet-Kohl buigt zich morgen
over het voorstel van Seehofer, maar
kanselier Kohl staat achter zijn be
windsman. Duitsland zou het eerste
EU-land zijn dat zo'n rigoureuze maat
regel neemt. De Britten hebben al juri
dische stappen aangekondigd voor het
geval dat, want nergens ter wereld is
een geval bekend dat BSE op mensen is
overgedragen. De Britten weten zich
gesteund door de Europese Commissie,
die Duitsland wil aanklagen bij het Eu
ropese Hof als het tot een verbod komt.
Seehofer weet echter van geen wijken:
„Wie mij bij mijn besluit hindert, is ver
antwoordelijk voor de eventuele gevol
gen".
Tijdens een op Duits verzoek gehouden
zenuwstelsel. Nadat Britse slachthuizen
in 1981 een andere proceduere voor de
verwerking van de kadavers van scha
pen tot veevoer waren overgegaan, trad
de ziekte ook bij rundvee op. In 1988
volgde een verbod om diermeel aan
herkauwers te voeren, maar de produk-
tie bleef toegestaan. In 1990 werd in
Groot-Brittannië de dodelijke ziekte
voor het eerst bij honden en katten ge
constateerd. De incubatietijd ligt vol
gens de meest recente schattingen tus
sen de twee en vijftien jaar.
In Duitsland concentreert zich het on
derzoek nu vooral op een eventuele sa
menhang tussen BSE en de even dode
lijke menselijke variant, de Creutzfeldt-
Jakob-ziekte. Er is nog geen verband
aangetoond, maar Duitse onderzoekers
wijzen erop dat de gevaren immens zijn
als dit verband er wèl blijkt te zijn. Het
BSE-virus kan theoretisch in de hele le
vensmiddelenketen doordringen. Voor
al in de farmaceutische en cosmetische
industrie wordt ontzettend veel gewerkt
met runderafval. De Duitsers staan bij
hun zorg voor een nieuwe dodelijke
ziekte niet alleen: 22 niet-EU-staten,
waaronder de VS en Zwitserland, heb
ben uit voorzorg een importverbod
voor Brits rundvlees afgekondigd.
De affiches met een minzaam kijkende
Gyula Horn zijn in Hongarije bijna overal
volgeklad met graffiti. De schuttingwoorden
die de socialistische lijsttrekker zijn toege
voegd, lenen zich niet voor een vertaling,
verzekeren de meeste Hongaren.
In de verkiezingscampagne was Hom het
mikpunt van harde aanvallen. Zijn politieke
tegenstanders herinneren aan zijn commu
nistische verleden en het feit dat hij in 1956
actief heeft deelgenomen aan het neerslaan
van de Hongaarse opstand.
Veel vruchten hebben de aanvallen op de
socialistische voorman niet afgeworpen. De
oud-communisten die zich tot de sociaal
democratie hebben bekeerd, behaalden
zondag een grote overwinning in de eerste
ronde van de parlementsverkiezingen. Ken
nelijk zijn Horns misstappen uit het verle
den vergeten en vergeven.
Wellicht herinneren veel Hongaren zich
ook beter dat Hom in 1989 als minister van
buitenlandse zaken toestemming gaf aan
Oostduitsers om via Hongarije naar West-
Duitsland te vluchten. Die stap leidde tot de
val van het IJzeren Gordijn in heel Oost-Eu
ropa.
De socialistische MSP dankt haar over
winning met name aan de stemmen van
ouderen en werklozen. Vooral zij hebben
hun inkomen zien dalen als gevolg van de
pijnlijke omschakeling naar een vrije-
marktsysteem. De snel gegroeide inko
mensverschillen hebben bij hen een gevoel
van heimwee doen ontstaan naar de Hon
gaarse communisten die met veel buiten
landse leningen een zekere welvaart reali
seerden.
Gevoelens van weemoed en teleurstelling
leidde eerder in andere Oosteuropese lan
den al tot een comeback van oud-commu
nisten. In Polen en Litouwen boekten zij
overwinningen bij vrije verkiezingen en
keerden zij terug op het regeringspluche. In
Roemenië en Bulgarije is hun positie steeds
sterk gebleven.
De MSP zegt als geen andere ex-commu
nistische partij de erfenis van het verleden
van zich te hebben afgeschud. De Hongaar
se socialisten tonen zich nu warme voor
standers van een markteconomie en van
het lidmaatschap van zowel de Europese
Unie als de NAVO. Tachtig procent van de
leden zou zich de afgelopen vijf jaar pas bij
de partij hebben gemeld.
Voor de meeste partijen is de MSP echter
nog altijd niet acceptabel als coalitiepart
ner. De socialisten 'willen de weg terug ne
men', zei zondag de christen-democrati
sche leider Laszló Surjan. De MSP is vol
gens hem een partij die nog gewend is te
heersen in een één-partijstaat.
Ook zakenlieden tonen zich niet erg ge
lukkig mei de overwirining van de socialis
ten. Zij wijzen erop dat niet duidelijk is welk
beleid de MSP voorstaat. Enerzijds werken
de socialisten nauw samen met de vakbon
den, anderzijds hebben zij met hun num
mer drie Lészló Békesi een vooraanstaande
liberale econoom in huis. De vraag is welke
van de twee stromingen de boventoon zal
Het is njet uitgesloten dat de socialisten
in de tweede ronde van de verkiezingen,
over drie weken, een absolute meerderheid
halen. Maar zelfs in dat geval zal de MSP
naar verwachting een coalitiepartner zoe
ken om zich te verzekeren van een brede
basis, ook in het buitenland.
De aangewezen coalitiepartner zijn de
links-liberale Vrije Democraten (SDS), die
wel even zullen moeten slikken. De SDS
.komt voort uit het meest gedurfde onder
grondse verzet tegen het communisme. De
links-liberalen zullen harde voorwaarden
stellen om te voorkomen dat zij als kleinere
partij worden overvleugeld door de erfgena
men van hun aartsvijanden.
Naar verwachting zal de SDS de post van
premier opeisen voor zijn lijsttrekker Gabor
Kuncze. „Dat is een van de oplossingen",
erkende zondag een kopstuk van de socia
listen. Gyula Horn zal dan genoegen moe
ten nemen met een terugkeer op het minis
terie van buitenlandse zaken, wellicht als
THIEU VAESSEN
WIM STEVENHAGEN
buitengewone vergadering van de Eu
ropese ministers voor volksgezondheid
had Seehofer tien dagen geleden een
duister beeld geschetst. „Indien net als
bij AIDS de betekenis van de BSE-pro-
blematiek te laat wordt gezien, kunnen
de gevolgen zeer ernstig zijn. Dat bete
kent dat een dodelijk potentieel gevaar
voor een nauwelijks te schatten aantal
mensen", zei hij. De andere leden van
de EU waren niet onder de indruk en
de Europese Commissie wil ook niet
verder gaan dan een exportverbod van
tot veevoer verwerkte schapen die aan
de ziekte zijn gestorven. Verder mogen
de Britten alleen rundvlees uit stallen
leveren waar de laatste twee jaar geen
geval van koeiegekte is opgetreden. En
vlees mag alleen ontbeend en zonder
zichtbare zenuwresten en ingewanden
worden uitgevoerd.
BSE is een ziekte die vroeger alleen bij
schapen voorkwam. De dieren sterven
door de vernietiging van het centrale
Het gevecht tegen de meest onbeschaamde tak van de Russische onderwereld wordt gestreden vanuit een duistere
bunker van acht verdiepingen in bruin graniet, die aan beide zijden van de wet bekend staat als 'Het Grote Gebouw'.
Afgezet tegen de omvang van de misdadige benden verschrompelt het hoofdbureau van politie in de tweede stad van
Rusland echter tot een miezerig, bijna zielig hoopje. Er zijn telefoons, 800 nieuwe auto's en 5.000 recruten nodig om
de politiemacht op sterkte te brengen.
„Totaal overtroffen door het misdadige ele
ment", zo omschrijft het Amerikaanse con
sulaat de politie van St. Petersburg in een
rapport waarin alleenreizende toeristen
wordt aangeraden uit de stad weg te blijven
omdat 'de kans bestaat dat uw bezoek zich
zou kunnen ontwikkelen tot uw ergste
nachtmerrie'.
Andere bezoeken degenereren tot een kost
bare klucht. Vorige maand werd van een
Britse zakenman 15.000 dollar (28.500 gul
den) gestolen uit zijn kamer in het Grand
Hotel Europe, het meest luxueuze hotel van
de stad. Het geld werd volgens hem wegge
nomen door een dief die de deur openkreeg
met behulp van een chocoladereep van
Snickers.
Eersterangs bendeleden dragen dodelijker
wapens. De politie van St. Petersburg heeft
vorig jaar 2.730 vuurwapens in beslag geno
men, waaronder 123 granaten en 21 machi
negeweren. „Criminelen zijn beter bewa
pend dan ooit, vaak goed geïnformeerd
over de slachtoffers die zij uitkiezen en ar
roganter dan ooit tegenover de zwaar in de
minderheid zijnde en belaagde plaatselijke
politiemacht", aldus het Amerikaanse con
sulaat.
D£ alarmerendste opmerking is gemaakt
door de burgemeester van St. Petersburg,
Anatoli Sobtsjak. Hij heeft een brief naar
het Kremlin gestuurd waarin hij vraagt om
speciale volmachten om de misdaad te be
strijden, inclusief het recht om legereenhe
den te hulp te roepen. „Misdaad", zo zegt
hij, „is niet te tolereren."
Maar hij houdt ook vol dat zijn stad veef
minder gevaarlijk is dan New York of Na
pels. Statistisch gesproken is dit waar, on
danks klachten van het centrale gemeente
lijke lijkenhuis dat een vloed van niet-opge-
ëiste lijken wijst op een verviervoudiging
van het aantal moorden sinds 1990. Wan
neer de politie niet klaagt over het in de rij
moeten staan voor de telefoon of het moe
ten liften naar overvallen, kijkt zij tot troost
ook in de richting van de sloppenwijken
van Noord-Amerika en het zuiden van Ita
lië. „De situatie hier is absoluut normaal",
aldus Dmitri Sjakonov, plaatsvervangend
chef van het bureau georganiseerde mis
daad.
Wat in St. Petersburg doorgaat voor nor
maal is een reeks spectaculaire aanslagen
door de onderwereld. Het jaar begon met
een bom in een Italiaanse schoenwinkel.
Vervolgens was er een verkeersongeluk dat
een 'barbecue' van tien met kogels door
zeefde lijken veroorzaakte in een bos buiten
de stad. Allen waren doodgeschoten tijdens
een wilde schietpartij waarvoor een botsing
tussen een minibusje van een bende en een
auto van een rivaliserende bende de aanlei
ding was.
Niet minder gruwelijk was het schouwspel
waarop de verkeerspolitie op een vroege
ochtend in februari werd getrakteerd toen
ze een Lada aanhielden die hortend en sto
tend met een Mercedes op sleeptouw door
St. Petersburg reed: drie lijken in een doek
gepakt op de achterbank, nog vier in de kof
ferruimte. De slachtoffers waren volgens de
politie smokkelaars die waren vermoord
nadat een zakenman, die ze voor 65.000
dollar hadden willen afzetten, een bende
Tadzjiekse huurmoordenaars in de arm had
genomen.
Dergelijke gebeurtenissen trekken de aan
dacht .maar de gewone burgers zouden
zich daar geen zorgen over hoeven maken,
aldus de politie. De meest barbaarse moor
den vinden plaats in het kader van 'razborki
de afrekeningen tussen rivaliserende
benden in wat, ondanks de term 'maffia',
nog steeds een versplinterd en chaotisch
crimineel milieu is.
grillen
Wilde schattingen van het aantal maffia
groeperingen in Rusland lopen uiteen van
150 tot 5000. Het grensgebied waar de on
derwereld eindigt en de zakenwereld en de
politiek beginnen is vaag, of bestaat mis
schien helemaal niet. Volgens een rapport
waarvoor president Jeltsin de opdracht
heeft gegeven, betaalt naar schatting tussen
de 70 en 80 procent van de Russische kios
ken, winkels en restaurants tussen de 10 en
20 procent van hun inkomen aan crimine
len.
Dit alles is net zo goed te wijten aan de
zwakte van het Russische rechtssysteem als
aan de energie van de criminelen. De sterke
arm is in diskrediet gebracht door willekeu
rig optreden en gedemoraliseerd door de
politieke veranderingen en wordt in het al
gemeen eerder als vijand beschouwd dan
als vriend. Rusland blijft een natie die wordt
geregeerd met grillen.
In St. Petersburg prefereren veel zakenlie
den de verfoeilijke maar ongecompliceerde
afpersing van gangsters boven de ongebrei
delde berovingen van de politie, belasting
inspecteurs en andere graaiende functiona
rissen. Buitenlanders betalen ook. „In het
verleden werd hier gedacht dat de maffia
haar activiteiten zou beperken tot Russen
en van de buitenlandse zakengemeenschap
af zou blijven", zo waarschuwt het Ameri
kaanse consulaat, „Als dat ooit al de situatie
was, dan is dat nu zeker niet meer het geval
in St. Petersburg."
Volgens Sergei Sidorenko, de chef van het
bureau georganiseerde misdaad, hoest
minstens een op de vijf buitenlandse on
dernemingen beschermingsgeld op. De
keuze voor wie betaald moet worden, kan
gevaarlijk en verwarrend zijn. De gebieden
zijn in St. Petersburg nog niet opgedeeld.
Dat geldt zowel voor de politie als voor de
benden.
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
Via het slachthuis kwam in Groot-Brittannië het dodelijke BSE-virus van de schapen
eerst bij runderen terecht en is nu al gesignaleerd bij honden en katten. foto ap
Asielzoeker kreeg vooral na komst Tamils negatief imago
Negentien miljoen mensen zijn anno 1994
op de vlucht. Oorzaak nummer één zijn
burgeroologen. En ook Nederland krijgt zijn
portie vluchtelingen, sinds twee jaar voord
uit het voormalige Joegoslavië. De meeste
Bosniërs vinden in Nederland nog een goed
onthaal, maar het 'asielbeleid' geeft door de
jaren heen een nogal wisselend beeld te
De duizenden Belgen die tijdens de Eerste
Wereldoorlog naar Nederland vluchtten,
werden méér dan gastvrij ontvangen. Fami
lies namen hele gezinnen in huis op. Voor
veel joodse vluchtelingen die in de jaren
dertig Duitsland ontvluchtten, bleven deu
ren daarentegen gesloten. Nederlanders
waren zeer recent nog bereid hun huis te
delen met Joegoslavische vluchtelingen,
maar de Tamils die een paar jaar eerder de
bloedbaden op Sri Lanka ontvluchtten,
werden gewan t rou wd
Van een officieel asielbeleid is pas ruim
veertig jaar sprake. Sinds 1951, toen Neder
land het Vluchtelingenverdrag van de Vere
nigde Naties ondertekende, worden jaar
lijks enkele honderden politieke of oorlogs
vluchtelingen uitgenodigd hier te komen
wonen. De (politieke) vluchteling is in feite
de ideale immigrant. Het gaat meestal om
r gemotiveerde mensen, die niets liever
willen dan zo snel mogelijk integreren in
het nieuwe vaderland. Ze zijn over het alge
meen goed opgeleid, willen aan het werk en
een nieuwe toekomst opbouwen.
In 1956 zat Europa echter plotseling met
een vluchtelingenprobleem. In opvangkam
pen in Oostenrijk verbleven tienduizenden
Hongaren na de onderdrukking van de
Hongaarse opstand. Het jaarlijkse Neder
landse quotum van 250 vluchtelingen
schoot schromelijk tekort. De regering be
sloot daarop drieduizend Hongaren uit te
nodigen zich hier te vestigen. Een commis-
e selecteerde en controleerde politieke en
criminele antecedenten. Ook economische
motieven speelden een grote rol. Commu
nisten en zigeuners werden geweerd, maar
mijnwerkers, voor de Limburgse mijnen,
werden juist gezocht.
Sinds begin jaren zeventig komen asielzoe
kers uit de Derde Wereld naar Nederland.
Tussen 1955 en 1980 vroegen zo'n zesdui
zend mensen op eigen initiatief asiel in Ne
derland, maar het leeuwedeel van de
nieuwkomers kwam echter nog steeds op
uitnodiging. Na de Hongaren volgden 1400
uitgenodigde Chilenen in 1974. De val van
Allende luidde een dictatuur in.
De grootste groep uitgenodigde vluchtelin
gen die ooit onderdak in Nederland kreeg,
zijn echter de Vietnamezen. Sinds 1979
vonden ruim achtduizend Vietnamese
bootvluchtelingen hier onderdak. Aanvan
kelijk stond de regering niet bepaald te
trappelen. Mensen uit Zuidoost-Azië zou
den niet gemakkelijk hun draai vinden in
Nederland was het argument, de opvang
moest plaatsvinden in de eigen regio.
De ervaringen van de Vietnamezen, die met
de dood voor ogen in kleine vissersboten op
zee een heenkomen zochten, werden breed
uitgemeten in de media. Er waren voldoen
de Nederlanders die een Vietnameqs onder
hun hoede wilden nemen en een gezin
wegwijs maakte.
Het keerpunt in de publieke opinie kwam
in 1984, toen de Tamils uit Sri Lanka kwa
men. Voor het eerst werd Nederland gecon
fronteerd met een relatief grote groep indi
viduele asielzoekers van één nationaliteit,
3400 'spontane vluchtelingen'. Nederland
had toen nog geen georganiseerde asielzoe
kerscentra. Brinkman, toen minister van
WVC, kwam met zijn 'ontmoedigingsbe
leid'. Frits Florin, beleidsmedewerker van
Vluchtelingenwerk: „Dat is zo fout geweest.
Hij zei tegen de eigen bevolking dat deze
Tamils niet terecht zijn gevlucht. De Raad'
van State erkende later dat op zo'n klein ei
land echter geen sprake kan zijn van veilige
gebieden. Maar de boodschap van Brink
man en Lubbers was: Tamils zijn bedrie
gers".
De trend was gezet. Tamils werden onder
gebracht in dubieuze pensions, het was im
mers maar voor drie maanden. De Tamils
wonen hier echter nog steeds. Meestal heb
ben ze alsnog asiel gekregen op humanitai
re gronden.
In die tijd onstond het idee onder de bevol
king dat veel asielzoekers onterecht naar
Nederland kwamen. Ongeveer de helft van
alle asielaanvragers kreeg nul op het rekest,
omdat zij niet voldeden aan de regels van
WWZDMjÜLUb J5 0UP
wrjE. yciwttf q&WöCTEN
80JT fcN kumewjwê
W0f£ ZO BOOMS
een mm
p|t DE, VOCIALE iKORr
Hengen Noé?
- m era*# Afemrr...
Een Bosnische asielzoeker in de Haarlemse Ripperdakazerne.
het Verdrag van Genève. Zij ontvluchtten
hun vaderland voor een betere toekomst.
De laatste twee, drie jaar is dat echter ver
anderd. Tachtig tot negentig procent van
alle 'spontane vluchtelingen' die naar Ne
derland komen, heeft werkelijk bescher
ming nodig. Omdat hun leven wordt be
dreigd door bij voorbeeld een burgeroorlog.
De tweede grote recente verandering die de
publieke opinie danig heeft beinvloed, be
treft de forse toename van het aantal indivi
duele asielzoekers. Dat komt deels door de
vele brandhaarden in de wereld, maar ook
door de goede (vlieg) verbindingen met Ne
derland. Vroegen na de oorlog jaarlijks en
kele honderden mensen asiel, in de jaren
tachtig waren dat er steeds tweeduizend
per jaar. Nu zoeken niet minder dan bijna
vijfduizend mensen per maand veiligheid
in Nederland. Dit jaar worden zo'n 50.000
tot 60.000 asielzoekers verwacht.
Opmerkelijk is dat het aantal asielaanvra
gen in Nederland stijgt terwijl het in de ons
omringende landen juist omlaag gaat. Vol
gens Florin is dat een logisch gevolg van het
feit dat Nederland nog zo'n beetje als enige
land in West-Europa een 'fatsoenlijk beleid'
heeft. Al is het leven van een vluchteling an
no 1994 geen pretje. Florin: „Van alle vluch
telingen is zestig tot zeventig procent werk
loos. Deze mensen komen veelal uit een
cultuur waar werken ontzettend belangrijk
is om in leven te blijven. Een bijstandsuit
kering is voor hen vernietigend en isole
rend. Mensen missen na verloop van tijd de
motivatie om terug te gaan naar hun land,
en om hier aan het werk te gaan".
