Toeristen mijden onveilig
Turkije
Toerisme
:R
In Costa Rica bedreigen toeristen natuurrijkdom
ZATERDAG 30 APRIL1994
REDACTIE ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
H n
E I SBERICHTEN
Artis-boot via Zaan
Midden in de voorjaarsvakantie op 10 en
11 mei organiseert de Zaanse VW in sa
menwerking met rederij 'De Schans' boot
tochten naar Artis inclusief het Planetari-
um. De afvaart is om 10.00 uur vanaf de
Zaanse Schans in Zaandam (niet ver van
i station Zaandijk) en de route voert via de
Zaan, het Noordzeekanaal en de Amster
damse havens en grachten naar de Amster
damse dierentuin. Met dezelfde rederij kan
ook tot en met 4 juni elke zaterdagavond
een tocht worden gemaakt door de verlich
te grachten van Amsterdam. Deze boot ver
trekt om 20.30 uur vanaf het Bodecentrum
in Zaandam en is omstreeks 23.00 weer te
rug.
Fietsmarathons
Fietsmarathons door berg en dal. België en
Frankrijk staan erom bekend (met respec
tievelijk onder meer Luik-Bastenaken-Luik
en La Marmotte); Oostenrijk hoopt het nog
te worden. Vandaar dat er in het Salzbur-
gerland de komende zomermaanden niet
minder dan drie reuzenritten worden ge
houden. Een daarvan, de Amadé, vindt op
29 mei plaats. Er kan worden gestart voor
twee afstanden: 170 kilometer en 110 kilo
meter. Op het eerste traject wordt een pas
hoogte bereikt van 1800 meter.
Info: Oostenrijks Toeristenburo, telefoon
020-6129682.
Wandelen in Dordt
Dordrecht is niet alleen een van de oudste
Hollandse steden (misschien is het zelfs wel
dé oudste) het is ongetwijfeld ook een van
de aardigste. Om dat nog eens te onderstre
pen wordt er ook dit jaar een aantal wande
lingen georganiseerd door heden en (nog
meer) verleden. Uiteraard wordt het be
faamde Groothoofd aangedaan, maar ook
prachtige hofjes als het Regentenhofje en
het intieme Arent Maartenshofje, vlakbij
het Dordrechts Museum, dat onder meer
werk heeft van Breitner en Schelfhout. De
wandelingen, onder leiding van een gids,
worden elke dinsdagmiddag gehouden en
beginnen om 14.00 uur in het Hof, bij huis
nummer 12.
Info: VW Doredrecht, telefoon 078-
132800.
I Vijf nieuwe routes
Bij de ANWB verschenen onlangs vijf nieu
we, geactualiseerde edities van de toeristi
sche routes Hollands Noorden, Hollands
n- Midden, Lek en Linge, Zeebodem en Mer
gelland. De trajecten (er zijn er in totaal bij
na 50, verspreid over heel Nederland) vari
eren in lengte van 60 tot 185 kilometer en
voeren de automobilist langs tal van plek
ken van zowel landschappelijk als cultureel-
historisch belang. De brochures 3,50 per
stuk) verschaffen bovendien achtergrondin
formatie. Overigens zijn de routes geheel
bewegwijzerd met de bekende zeshoekige
ANWB-borden. De folders zijn verkrijgbaar
bij de ANWB-kantoren.
Nostalgische kapsalon
In het Buitenmuseum van het Zuiderzee
museum in Enkhuizen is onlangs een com
pleet ingerichte kapsalon geopend. Het
pand, dat ooit in Zwaag stond en al eerder
naar het museum werd overgebracht, kon
weer in gebruik worden genomen door de
recente verwerving van een compleet
nostalgisch kappersmeubilair. Scheerladen-
kast, doekwarmer, ouderwetse kappersstoe
len en zelfs een handgeschreven prijsaf
spraak zijn weer in alle glorie te bewonde
ren. Er worden bij tijd en wijle nog demon
straties nat scheren gegeven ook. Het bui
tenmuseum is tot en met 30 oktober elke
dag geopend van 10.00 tot 17.00 uur.
Belgische brochures
Bij het Belgisch Verkeersbureau in Amster
dam verschenen onlangs elf nieuwe
brochures. Daaronder een Campinggids
(alle kampeerterreinen provinciegewijs ge
rangschikt), de Evenementenkalender, Gids
voor Budget Holidays (voor wie bij het rei
zen op de centen moet letten), Toeristische
Attracties en Musea, Verblijf in de Arden
nen, Vlaanderen, Vakantieland (met 263
voordeelarrangementen) en de Hotelgidsen
van respectievelijk Wallonië/Brussel en
Vlaanderen. De gidsen kunnen worden af
gehaald of opgevraagd bij het Belgische
Verkeersbureau, Herengracht435--437in'
Amsterdam, telefoon 020 - 6251251.
Expositie Bedoeïenen
Tot 30 oktober is in het Bijbels Openlucht
museum in de Profetenlaan in Heilig Land
stichting (bij Nijmegen) een expositie te
zien over Bedoeïenen. In het museum is
een complete reconstructie te zien van een
Bedoeïenenkamp. Verder wordt duidelijk
gemaakt hoe dit woestijnvolk leefde om
streeks 1900 en zijn er op gezette tijden de
monstraties.
Info: Bijbels Openluchtmuseum, telefoon
080-229829.
Aan de voet van een Ro
meins aquaduct zit de ou
de Halil alleen op zijn ge-
improviseerde terrasje, af
gebakend met geraniums
vol felrode bloemen. Het
zijn geen potplantjes, zoals
in Holland, maar struiken
van een meter hoog. Door
de bogen van het aquaduct
is een spectaculair land
schap te zien. Knalgroene
velden worden afgewisseld
door bossen in een ruime
vlakte omzoomd door
bergtoppen in wolken ge
huld. De lente is mooi, hier
in het gebied rond Antalya
aan de Turkse zuidkust.
Het vrijwel verlaten kiezelstrand
van Antalya, foto gunduz kayra
ISTANBUL. JESSICA LUT7
„Tja", zegt Halil, „dit jaar blij
ven de toeristen weg. Ze zijn
bang voor terrorisme. Dat is ook
iets om bang voor te zijn". Zijn
dochter probeert kanten tafel
kleedjes aan de man te brengen,
die ze de hele winter naarstig
gehaakt heeft.Als je bezoek uit
Nederland hebt, stuur je ze dan
ook hierheen", vraagt ze, „dan
verdienen wij ook wat".
Na bomaanslagen en ontvoe
ringen heeft Turkije in Europa
de naam een onveilig land te
zijn. Daarom verkiezen mensen
vertrouwde plekken als Spanje,
de Canarische Eilanden of Grie
kenland. Dit jaar zijn er veertig
procent minder reserveringen
dan vorig jaar. En dat was ook al
slecht. Hoe veilig is Turkije ei
genlijk?
In veel landen is gewaar
schuwd tegen reizen naar het
Koerdische gebied in het zuid
oosten van Turkije. Daar wer
den vorig jaar toeristen ont
voerd door de PKK, de organisa
tie die een gewapende strijd
voert voor onafhankelijkheid
van de Koerden. Dat gebied ligt
echter zo'n 1500 km van de
westkust. Weinig mensen reali
seren zich ook dat het 600 km
vliegen is van Istanbul, waar dit
jaar een aantal toeristen ge
wond raakte en zelfs doden vie
len bij bomaanslagen, naar de
zuidkust.
Maar de afstanden maken de
vakantiebestemmingen in het
zuiden niet noodzakelijk min
der riskant. Vorig jaar pleegde
de PKK ook aanslagen in Anta
lya, en het westelijk gelegen
Kushadasi. Maar de politie in de
kuststeden is dit jaar behoorlijk
uitgebreid en beter opgeleid in
terreurbestrijding. Het perso
neel van de grote hotels krijgt
cursussen over wat te doen in
noodsituaties, en waar moge
lijk, is aan de oprijlaan een vei
ligheidscontrole.
Ook in Istanbul doet de poli
tie zijn best, maar deze stad met
tien miljoen inwoners, blijft on
controleerbaar.
Veilig
De Turkse Associatie van Reis
bureaus heeft begin april een
brief rondgestuurd aan de colle
ga's in andere landen, met sta
tistieken van Interpol betreffen
de moorden, verkrachtingen,
autodiefstallen, berovingen en
zovoorts in diverse grote steden.
Hieruit mag blijken dat Istanbul
ondanks alles een van de veilig
ste steden ter wereld is. De ge-
De ruïne van het Romeinse aquaduct bij Aspendos.
gevens dateren echter uit 1992
en het statistiekje over bomaan
slagen ontbreekt.
Süha Uyar, de secretaris-ge
neraal van de Associatie weet
echter dat er in het laatste jaar
53 molotov-cocktails of bom
men gegooid zijn, niet allemaal
naar toeristen natuurlijk. Bijna
alle daders, op twee na, zijn ge
pakt. Opgewonden houdt hij
een fax uit Italië, begeleid door
een krantenknipsel over de
laatste bomaanslag in de ba
zaar, omhoog: „Het wordt zo
verschrikkelijk overdreven! Als
er hier een bom ontploft, is het
gelijk voorpaginanieuws en re
gent het annuleringen. Maar
toen ik in Londen was, ontplof
ten er op een dag zeven bom
men. En dat was een piepklein
berichtje"!
Medewerkers van een Neder
lands reisbureau beamen dit. Ze
maken op uitnodiging van hun
werkgever een reisje langs de
Turkse zuidkust 'om zelf eens te
zien hoe het is'. Onderuit ge
zakt, ogen dicht, hun gezichten
geheven naar het zonnetje, zit
ten ze op een terrasje in Mar-
maris.
De Rotterdamse reisleidster
foto gunduz kayra
Marieke, die in Kushadasi
woont, legt een verband met
Nederland: „Door de hoge cri
minaliteit onder de Turkse en
Marokkaanse jongeren in Ne
derland heerst er al een negatief
beeld. Mensen verwachten dus
min of meer een gewelddadig
land. Wanneer ze hier komen,
zijn ze meestal heel verbaasd
dat de Turken zich wel degelijk
netjes kunnen kleden, of goed
opgeleid zijn. Want bij ons zien
de buitenlanders er toch altijd
een beet)e viezig uit, he"?
Een schrale troost voor alle
mensen die van het toerisme le
ven. Reisbureaus, hoteleigena
ren, pensionuitbaters maar ook
de restaurantjes, de timmer
mannen, en de schilders hou
den hun hart vast. Door het uit
blijven van reserveringen is er
geen peil te trekken op de toe
komst. Karei Duthil, een van de
grootste cruise-operators in het
land en telg uit een oud Hol
lands geslacht dat zich twee
eeuwen geleden in Izmir vestig
de, ziet het niet al te zwart in.
„In al die 37 jaar dat ik in het
vak zit, gaat het hetzelfde: het
ene jaar goed, het andere
slecht".
Overgeboekt
„Ik verwacht dat de tweede helft
van het seizoen beter zal verlo
pen", zegt Duthil. „Want het is
onvermijdelijk dat er overge
boekt wordt in bijvoorbeeld
Spanje of Portugal. En het effect
daarvan is hetzelfde als van een
bom. De toeristen zullen nood
gedwongen weer deze kant op
komen. Op voorwaarde uiter
aard dat er hier niet opnieuw
iets gebeurt".
Mahmut Apak, mede-eige
naar van een reisbureau in
Bodrum, is niet zo optimistisch.
„Dit jaar blijven zelfs de Engel
sen weg, en die zijn wel wat ge
wend. Maar ze zeggen me dat
wij onbeschaafde terreur heb
ben. In Engeland wordt een
bom na zessen geplaatst, of de
politie gewaarschuwd, om
slachtoffers te voorkomen.
Maar de aanslagen hier zijn er
op gericht om mensen te do
den".
Ustun Ozbey, manager van
een vijf-sterrenhotel in Marma-
ris, heeft het krantenstalletje in
de lobby opgedoekt om de toe
risten niet te confronteren met
onaangename berichten. Voor
de zekerheid heeft hij zich vorig
jaar op de Israëlische markt ge
richt, een nieuw potentieel,
„want Turkije blijft veiliger dan
Tel Aviv".
Veiligheid? Het is zoals de Ne
derlandse toerist Jan in Antalya
zegt: „Als je alles wat er in de
wereld gebeurt op een rijtje zet,
kan je maar beter thuis blijven".
Maar voor degene die dat niet
doet, wordt Turkije steeds inte
ressanter. De hotels en pen
sions in Antalya hebben inmid
dels besloten hun prijzen te la
ten zakken. Het zal niet lang
duren voor ook de anderen vol
gen. Dus voor wie niet van
drukte houdt en niet al te bang
is aangelegd, blijft het een aan
rader.
SAN JOSE CAROLINA CARAZO
Voor het eerst in de geschiedenis van
Costa Rica zullen dit jaar de inkomsten
uit toerisme groter zijn dan die uit de ex
port van bananen. In steeds grotere
drommen weten de toeristen de weg te
vinden naar dit Middenamerikaanse
land, vermaard om zijn natuurrijkdom
en aangename klimaat. Biologen vrezen
echter dat Costa Rica bezig is de kip met
de gouden eieren te slachten, want die
zelfde natuur is de grote verliezer in deze
ontwikkeling.
Maar terwijl milieubeschermers zich
zorgen maken, tellen de toerismebu-
reaus hun dollars en vinden veel mensen
een baan in deze sector. Van januari tot
september verleden jaar besteedden de
toeristen 379 miljoen dollar in Costa Ri
ca. Luis Manuel Chacon, voorzittei van
het Costaricaans Instituut voor Toerisme
schat dat het totaal aantal toeristen het
afgelopen jaar is uitgekomen op meer
dan 700.000 en hun totale uitgaven op
526 miljoen dollar. De officiële cijfers
worden binnenkort verwacht.
Sinds 1988 is de toeristische sector jaar
lijks met gemiddeld 25 procent toegeno
men en alles wijst erop dat dit groeitem
po zal aanhouden. Aangemoedigd door
dit vooruitzicht heeft de Costaricaanse
regering een ontwikkelingsplan opge
steld dat voorziet in de opvang van 1,2
miljoen toeristen in 1997, inkomsten ter
grootte van 1,2 miljard dollar en werkge
legenheid voor 225.000 Costaricanen.
Momenteel zijn op zeven verschillende
plaatsen aan de mooiste stranden van
het land hotels, die elk plaats moeten
bieden aan 125 tot 500 gasten, in aan
bouw.
De bioloog Grabriel Rivas echter: „He
laas wordt in de plannen geen rekening
gehouden met de gevolgen voor de na
tuurlijke omgeving. Beschermde gebie
den staan onder grote druk." Rivas wijst
op een recent rapport waarin de enorme
vervuiling van de kusten en de nationale
parken en de ontbossing worden aange
merkt als de grote nadelen van de toeris
tische groei.
De bioloog, meent dat de regering in San
Jose iets zou kunnen leren van de erva
ringen die bijvoorbeeld Spanje met het
massatoerisme heeft opgedaan. Door
het lukrake bouwen van hotels en appar
tementen aan de Middellandse-Zeekust
verloor deze uiteindelijk veel van zijn
aantrekkingskracht en bleef Spanje met
een vervuilde en lelijke kustlijn zitten.
Costa Rica beschikt niet, zoals bijvoor
beeld Guatemala, over belangrijke cultu
rele bezienswaardigheden. De prachtige
natuur, de micro-klimaten en de aange
name temperatuur zijn de belangrijkste
trekpleisters. Het land telt bijna duizend
bezienswaardigheden, waarvan er 633
natuurgebieden zijn. In 1992 bezochten
301.000 buitenlandse toeristen deze be
schermde parken.
Cecilia Sanchez, directeur planning van
het Costaricaans Instituut voor Toeris
me, verzekert dat bij elk nieuw toeris
tisch project de effecten op het milieu in
ogenschouw worden genomen. Zij geeft
toe dat er nog geen sprake is van een sa
menhangend beleid, maar dat daaraan
wordt gewerkt.
Minder skiërs
in Oostenrijk
Het aantal wintervakanties in Oostenrijk is
het afgelopen seizoen met iets meer dan
twee procent teruggelopen. Dat heeft de
landelijke 'Wirtschaftskammer' bekendge
maakt. Eraan toegevoegd werd dat die cij
fers nog niet officieel zijn omdat er slechts
tot eind februari is geteld. Vooral de buiten
landers bleven weg. Vergeleken met het
topseizoen 1992/93 (toen er iets meer dan
54 miljoen overnachtingen werden ge
boekt) werd er een min genoteerd van 3,5
procent.
Uitbreiding van
Vakantie weerlijn
Sinds 1 mei is de Vakantieweerlijn van de
ANWB (06-9579) zowel uitgebreid als ver
nieuwd. Zo verschaft de lijn nu niet alleen
de actuele en verwachte weersinformatie
voor 350 plaatsen in Europa en Noord-
Amerika, maar tevens voor 100 plekken el
ders op de wereld. Daardoor zijn nu zowat
alle KLM-bestemmingen in de Vakantie
weerlijn opgenomen. Tevens is de informa
tie uitgebreid. Naast de voorspellingen over
minimum- en maximumtemperatuur,
neerslagkans, watertemperatuur en zonne
schijn voor de komende vijf dagen worden
in het vervolg ook gegevens verstrekt over
de windverwachting en de hoeveelheid
neerslag.
Amerikaanse parken
worden bedreigd
De ruim vijftig nationale parken in de Vere
nigde Staten van Amerika worden bedreigd
door onder meer criminaliteit, stropers en
een gebrek aan milieu-bewustzijn. Dat con
stateerde minister Bruce Babbitt tijdens een
bezoek aan enkele publiekstrekkers als Yo-
semite, Great Smoky Mountains en Yellow
stone. Vooral het betrekkelijk kleine Yose-
mite een haJve dag rijden van San Fran
cisco heeft het bijzonder moeilijk. Met
een bezoekersaantal van 3,8 miljoen be
hoort het park bij de 'big three'. Het aantal
rangers' dat deze stroom moet begeleiden
is echter te gering waardoor grote schade is
ontstaan aan vegetatie en wildstand.
Babbitt heeft plannen opgesteld die ertoe
moeten leiden dat het park gesloten wordt,
zodra het aantal bezoekers een bepaalde
grens heeft bereikt. Ook heeft hij vrijwilli
gers opgeroepen zich in te zetten voor het
behoud van de parken. Babbitt: „We krijgen
pas vat op de problemen in de parken als
we vat krijgen op de mensen."
Arke naar
Australië
Nu de belangstelling voor die landen steeds
groter wordt, beginnen ook grote reisorga
nisaties zich met vakanties naar Australië
en Nieuw-Zeeland te bemoeien. Arke Spe
ciaal bracht onlangs een aparte 'down un
der' brochure uit met gecombineerde vlieg-
autovakanties (fly-drive), busrondreizen
en trips met kampeerwagens. Naast reizen
naar Australië en Nieuw-Zeeland biedt de
zestigjarige touroperator uit Enschede ook
vakanties aan in Fiji. Prijsvoorbeeld: zes-
tiendaags arrangement met een 4-wheeldri-
ve ongeveer 5.000 gulden, inclusief vliegre-
tour.
Info: ANVR-reisbureau.
Ambachtencentrum
op Zaanse Schans
Op de Zaanse Schans, het bewoonde open
luchtmuseum aan de boorden van de Zaan
in Zaandam, is een ambachtencentrum ge
opend. In het voormalige achttiende eeuw-
se pakhuis De Lelie heeft een aantal beoefe
naren van oude ambachten een plekje ge
vonden. Er worden demonstraties gegeven
in Assendelftse schilderkunst, glasblazen
volgens de Leerdammer traditie, goud- en
zilversmeedkunst en plateelschilderen
(Delftsblauw). Uiteraard komen ook de on
vermijdelijke aquarellisten, pottebakkers en
houtbewerkers aan bod. Ambachtcentrum
De Saense Lelie is gevestigd aan het Zeilen
makerspad 7.
Fietsdag deze
keer op 14 mei
De Landelijke fietsdag vindt dit jaar plaats
op zaterdag 14 mei. Het is alweer de 21ste
keer dat uit meer dan 345 steden en dorpen
kan worden begonnen aan een rijwieltocht
over circa dertig kilometer langs de mooiste
plekjes van Nederland. Zoals gebruikelijk de
laatste tijd, valt de fietsdag samen met de
Nationale Molendag. Veel molens kunnen
op die dag daarom worden bezocht. Onder
het motto De Roer Op stelt een groot aantal
agrarische bedrijven fietsers in staat een
kijkje te nemen op de boerderij.
Info over startplaatsen en dergelijke: 070-
3141460
Nationale Fietsdag, eind jaren zeventig.
FOTO ROB VAN DIN DOBBtLSTlFN
