CD-aanhang
in Leiden
gehalveerd
Aanhang CD in
Katwijk slinkt
Beveiliging legt
de computer lam
VVD in Noordwijk lijdt
onder plaatselijke partijen
D66 de grote winnaar
verkiezingen Alkemade
Twee stembiljetten en
ik heb een behangetje'
Raadsverkiezingen kwamen
te vroeg voor Leidse PvdA
Regio
Leefbaar Oegstgeest
is een mengelmoesje
Lang tellen na omkeren stembus
Jacobswoude laat klaar met tellen
WOENSDAG 4 MEI 1994
18
Burgemeester betreurt CD-stemmen
alkemade Burgemeester A. Meerburg betreurt het dan 2.7 pro
cent van de kiezers hebben gekozen voor CD of CP'86. „Het is
jammer dat mensen die wat onlustgevoelens hebben dat op de
ze manier naar voren brengen." Vooral als dit 'een aanzet is tot
een begin', vindt hij dat 'heel erg'. Maar daar gelooft de burge-
Lang wachten in Alkemade
alkemade 'Zuidafrikaanse toestanden' waren volgens sommi
gen die bij stembureau's zaten, ook in Alkemade waar te nemen.
„Tussen vijf en zes stond er een hele rij buiten te wachten totdat
ze konden stemmen", zegt F. Hoogenboom die bij het bureau in
de MAVO heeft gezeten. Ook anderen die bij de stembureau's
zaten, spreken van een ongekende belangstelling. Er waren bus
sen die zo vol waren dat er geen biljet meer bij kon. De opkomst
was gisteren beduidend hoger dan bij de gemeenteraadsverkie
zingen, respectievelijk 83,8 en 67,6 procent.
Voorschoten stemt tot kwart voor acht
voorschoten In het stembureau in de Voorschotense brand
weerkazerne werd tot ver na zeven uur gestemd. De aanwezige
leden van het stembureau constateerde dat er tegen zeven uur
nog een enorme rij mensen stond te wachten. „De rij was niet te
overzien", aldus een van hen. Besloten werd het stembureau te
sluiten, maar de wachtenden mochten via een zij-ingang naar
binnen. Iedereen die in hal stond mocht stemmen. Uiteindelijk
vulde tegen kwart voor acht de laatste stemmer zijn biljet in.
Regionale CDA'ers missen de boot
leiden De enige twee nieuwkomers uit de Leidse regio van het
CDA hebben geen zetel behaald in de Tweede Kamer. Oegst-
geestenaar Martin van Rooyen, 45ste op de lijst, haalde het bij
lange na niet. Voorschotenaar Cees Bremmer, de CDA-partijse-
cretaris, haalde het net niet. Hij stond 36ste en verwacht wel
binnenkort alsnog in de Kamer te komen.
Meer geluk hadden de twee Leidse D66-kandidaten: Thom de
Graaf (18de) en Jan Hoekema (22ste) bezetten binnenkort een
kamerzetel. Ook topambtenaar Saskia Noorman-Den Uyl, 14de
op de PvdA-lijst, zal binnenkort ontslag nemen als directeur so
ciale zaken.
Geen politieke manifestatie in stadhuis
leiden Vele plaatselijke politici en geinteresseerde burgers
meldden zich gisteravond op het Leidse stadhuis in de veron
derstelling dat er in de Burgerzaal een verkiezingsmanifestatie
werd gehouden. Hun tocht was tevergeefs want er was in het ge
heel niets georganiseerd. Dat gebeurt, behalve bij raadsverkie
zingen, de laatste jaren niet meer omdat het de gemeente te veel
geld kost. Bovendien was de opkomst doorgaans gering. Wel
licht dat de forse belangstelling gisteravond de gemeentë tot in
keer brengt.
oegstgeest loman leefmans D66. Dat was geen nieuws voor
LO-wethouder F. Lisman: „Dat
Aan de hand van de gisteren ge- verbaast me niks. Helemaal niet
houden verkiezingen kon in dat het meeste afkomstig is van
Oegstgeest een brandende CDA en WD. Maar we waren in
vraag worden beantwoord. Van alle wijken de grootste, ook in
welke partijen heeft Leefbaar buurten waar de PvdA door-
Oegstgeest (LO) de stemmen af- gaans goed scoort."
gesnoept bij haar grote winst Het onderzoek naar de her
twee maanden geleden tijdens komst van de LO-stemmen
de gemeenteraadsverkiezingen, werd gedaan door leerlingen
En wat blijkt, LO heeft een be- van het Rijnlands Lyceum. Zij
hoorlijke aanhang onder alle ondervroegen kiezers bij de
vier de grote partijen. helft van de dertien stemloka-
De stemmers die om 2 maart len. Hun prognose van de uit
liet hokje van LO rood kleurden, eindelijke uitslag bleek behoor-
zijn voor precies eenderde af- lijk nauwkeurig en volgens Lis-
komstig van de WD, 16 procent man zal ook het onderzoek naar
was CDA-er, 17 procent kwam zijn partij niet ver van de waar
van de PvdA en 22 procent van heid afliggen.
De CD lijkt de afgelopen maanden behoorlijk wat aanhang te heb
ben verloren in Katwijk. De extreem-rechtse partij haalde bij de ge
meenteraadsverkiezingen nog 800 stemmen - bijna vier procent
van het totale aantal kiezers in het kustdorp. Dat was goed voor één
raadszetel. Bij de Tweede-Kamerverkiezingen gisteren trok de par
tij nauwelijks 300 stemmen: net iets meer dan één procent. Met
een dergelijke steun zou de partij de gemeenteraad niet hebben ge
haald. Ook de grote winnaar van de raadsverkiezingen in Katwijk,
de RPF, heeft het bij de kamerverkiezingen aanmerkelijk minder
gedaan. In maart haalde de RPF.nog 20 procent van de stemmen,
waarmee ze zes raadsleden kon afvaardigen. Gisteren was de aan
hang net iets meer dan 11 procent - waarmee het aantal raadsze-
tels ongeveer zou zijn gehalveerd. De partij doet het vergeleken
met de vofige kamerverkiezingen echter helemaal niet zo slecht.
Toen trok de RPF nog geen vijf procent van de stemmen.
Het CDA, in maart nog de grote verliezer in Katwijk, lijkt weer op
de weg terug. Tenminste, als de jongste kamerverkiezingen een
graadmeter zijn voor de plaatselijke politieke verhoudingen. Bij de
raadsverkiezingen duikelden de Christendemocraten naar 23 pro
cent. Gisteren haalden ze ruim 31 procent. Het CDA zou daarmee
in de Katwijkse raad weer veruit de grootste partij zijn. In '89 haal
de het CDA bij de kamerverkiezingen overigens nog ruim 47 pro
cent van de Katwijkse stemmen.
Het Algemeen Ouderen Verbond heeft het in Katwijk niet bijzon
der goed gedaan. Het AOV haalde 2,3 procent, te weinig voor een
raadszetel. De opkomst in Katwijk was redelijk: bijna 79 procent.
puterbeveiliging te wijten dat
het systeem 'plat' ging. „Zo
Het Noordwijk was niet vroeg, rond half twaalf maakt de com-
Het laatste stembureau kwam puter automatisch kopieën van
pas tegeg half twaalf met de uit- alle bestanden die die dag zijn
slag aanzetten. En juist toen die opgeslagen. Als dat gebeurt, kan
in de computer werd gezet, er niet op worden gewerkt. Op
vloog het hele systeem eruit, zich is die beveiliging natuurlijk
Voordat dat weer aan de praat heel goed, want je moet er niet
was gekregen, waren de Noord- aan denken dat dat werk door
wijkers dik een half uur verder, een of andere storing wordt ge-
Waardoor ze een van de wist. We hadden er alleen even
laatsten waren die de percenta- geen rekening mee gehouden,
ges publiek konden maken. De systeembeheerder ook niet.
Volgens een woordvoerder Die had verwacht dat we tegen
van de gemeente was het op- half twaalf allang klaar zouden
merkelijk genoeg aan de com- zijn geweest."
De aanhang van de CD is de afgelopen maanden in Lei
den gehalveerd. De CD behaalde gisteren in Leiden 2.7
procent van de stemmen tegen 5.4 procent bij de raads
verkiezingen in maart van dit jaar. Ook de aanhang van
de tweede extreem-rechtse partij CP '86 is stevig geslon
ken: van 1.3 procent naar 0.4 procent. De CD haalde in
maart twee zetels in de raadsverkiezingen maar heeft nu
nog maar net genoeg steun voor een raadszetel.
Ch. de Boer, voorzitter van het
stembureau in de Zeehelden-
wijk, stelde aan het eind van de
verkiezingsdag vast dat veel be
woners waren komen stemmen
om de wijk van een rechts
imago af te helpen. CD en CP
'86 behaalden twee maanden
geleden in die wijk ruim 21 pro
cent van de stemmen. Gisteren
bedroeg dat percentage nog
geen 11 procent. „De sfeer in
het stembureau was aanmerke
lijk vrolijker dan in maart", al
dus De Boer.
In de Zeeheldenbuurt boek
ten de vier grote partijen (PvdA,
CDA, WD en D66) winst ten
opzichte van de vorige verkie
zingen. De steun voor zowel
Groen Links als de SP nam af.
Ook in andere wijken was de
teloorgang van de extreem
rechtse partijen nadrukkelijk
zichtbaar. In het Noorderkwar
tier liep de steun terug van 17
naar 9 procent, in de Kooi van
13.7 naar 5.8 en in Groenoord,
Slaaghwijk en Boshuizen van
gemiddeld 10 procent naar 3 tot
4 procent. Ondanks het verlies
scoort de CD in Leiden gemid
deld nog beter dan landelijk.
Naar verklaringen voor de af
name van de steun voor ex
treem rechts kan slechts wor
den gegist. Het is waarschijnlijk
dat ook het plotselinge vertrek
van de twee maanden gekozen
CD-raadsleden een rol heeft ge
speeld. CD-fractievoorzitter A.
ter Haar kondigde tijdens de
eerste bijeenkomst van de ge
meenteraad zijn ontslag reeds
aan terwijl tweede man H. Otto
afgelopen vrijdag er de brui aan
gaf.
Groen Links
scoort slecht
in Leiderdorp
leiderdorp
De aanhang van Groen Links
liet het gisteren bij de Tweede
Kamerverkiezingen in Leider
dorp behoorlijk afweten. Al
thans, vergeleken met de ge
meenteraadsverkiezingen in
maart. Toen behaalde de plaat
selijke afdeling van Groen Links
nog 10,8 procent van het totale
aantal kiezers. Dat leverde twee
zetels in de raad op.
Gisteren haalde Groen Links
slechts 3,6 procent. Daarmee
zou de partij de gemeenteraad
niet hebben gehaald. Vermoe
delijk zochten veel Groen Links
stemmers gisteren hun heil bij
de PvdA, dat vergeleken met de
gemeenteraadsverkiezingen be
hoorlijke winst boekte. Met de
gisteren behaalde 18 procent
van de stemmen zou de PvdA
vier zetels in de gemeenteraad
hebben behaald. Dat zijn er nu
twee. WD en D66 deden het in
Leiderdorp nog beter dan in
Dat was voor een belangrijk
deel te danken aan de aanhan
gers van BurgerBelangen (BBL),
de plaatselijke partij die bij de
gemeenteraadsverkiezingen
maar liefst 16,7 procent van de
stemmen kreeg. Behalve bij
WD en D66 kwamen veel
BBL'ers terecht bij het Alge
meen Ouderen Verbond, dat
gisteren 3,8 procent haalde. De
CD haalde in Leiderdorp 1,3
procent van de stemmen, de SP
1 procent.
De plaatselijke partijen Noord-
wijks Belang en Verenigd
Noordwijk blijken vooral stem
men weg te trekken bjj de WD.
Bij de raadsverkiezingen waren
de liberalen slechts vierde. Gis
teren rolden ze als grootste par
tij uit de bus. NB en VN trekken
verder waarschijnlijk flinke aan
tallen kiezers weg bij de PvdA
en D66.
Bij de verkiezingen van giste
ren haalde de VVT) in Noord
wijk 28 procent van de stem
men. Daarmee laten ze het CDA
achter zich, dat op 25,5 procent
bleef steken. In maart kwam de
WD echter niet verder dan 11
procent.
Bij de gemeenteraadsverkie
zingen deed de PvdA het ook
aanmerkelijk slechter. Toen
haalden de sociaal-democraten
tien procent. Gisteren lieten ze
maar liefst 17 procent noteren.
D66, in maart een «betrekkelijk
marginale partij met 6 procent,
trok bij de kamerverkiezingen
14 procent.
Overigens is het niet zo ver
wonderlijk dat de plaatselijke
partijen kiezers afsnoepen van
met name de liberalen. De
voorman van Verenigd Noord
wijk bijvoorbeeld is kort voor de
raadsverkiezingen uit de WD
gestapt en naar VN overgegaan.
Grote winnaar bij de verkiezingen in Alkemade is
D66 geworden. Maar liefst dertien procent van de
Alkemadese kiezers hebben op deze partij ge
stemd. Dat was tijdens de vorige kamerverkiezin
gen nog zes procent. D66 zou, indien nu gemeen
teraadsverkiezingen waren gehouden, recht heb
ben op twee zetels. De democraten zijn echter
niet vertegenwoordigd in de plaatselijke politiek.
Duidelijk bleek gisteren dat vooral veel mensen
die twee maanden geleden nog op Groen Links
stemden, nu voor D66 kozen. GL zou, indien er
nu gemeenteraadsverkiezingen zouden worden
gehouden, geen enkele zetel meer behalen. GL-
-raadslid F. Koek maakte'echter geen verslagen
indruk. „We hebben vijftig stemmen meer gekre
gen ten opzichte van de vorige kamerverkiezin
gen. Hier voel ik me geen verliezer. Maar dat het
landelijk zo slecht gaat, had ik niet verwacht."
Blijdschap heerste gisteren bij de WD-fractie
van Alkemade. „Dit is een uitslag naar mijn hart",
merkte fractievoorzitter H. van Duijkeren op toen
de uitslag bekend werd. Bij gemeenteraadsverkie
zingen zou de partij een zetel winst geboekt heb
ben en daarmee op vijf uitgekomen zijn.
De plaatselijke PvdA en het CDA zouden ieder
een zetel verloren hebben en respectievelijk uit
gekomen zijn op twee en zes zetels. „Er kon nu
op veel meer partijen worden gestemd", legde
CDA'er N. van Ruiten uit. „Dat we stemmen zou
den verliezen (ten opzichte van de gemeente
raadsverkiezingen 9,5 procent) was dus, ook ge
zien de landelijke tendens, onvermijdelijk. Maar
zoveel had ik nu ook weer niet verwacht." De
PvdA kreeg ruim drie procent minder kiezers dan
twee maanden geleden. „Het is duidelijk dat de
PvdA plaatselijk meer aanspreekt dan landelijk",
reageerde fractievoorzitter F. Hoogenboom. Ook
had hij wel de indruk dat het 'stemadvies' van de
plaatselijke afdeling om maar niet op de PvdA te
stemmen, invloed heeft gehad.
leiden Op het hoofdstembureau in het Leidse stadhuis werd om om zeven uur gisteravond de stembus
omgedraaid. Het tellen van de fors uitgevallen stembiljetten kostte op de meeste stembureau's veel tijd.
Terwijl de gemeenten met stemcomputers binnen een uur de uitslag wisten te melden, duurde het in Lei
den tot bijna elf uur voordat de definitieve uitslag kon worden vastgesteld. Desondanks wordt de aanschaf
van computers in Leiden nog niet overwogen. foto holvast/mark lamers
Jong en oud buigen zich in buurthuis 't Schippertje in de Oosterstraat c
wordt gestopt.
Gezellig sfeertje in 'proteststembureau'
De drie wat oudere dames die keurig om acht uur
hun stem kwamen uitbrengen, hadden zichtbaar
schik in hun democratische plicht. Schuifelend in
een kleine rij, ginnegapten ze wat voor de deur
van buurthuis in de Oosterstraat. Een minuut la
ter hadden ze hun missie bijna volbracht. Er was
een hokje rood gekleurd en het stembiljet terug-
gevouwen. Maar toen: „Juh, mè, ik krijg die lange
lap er niet in", riep een van hen, onhandig klun
gelend met het grijze formulier boven de melk
bus. Proestend van de lach liep het trio daarna
weer naar hui ten. De rest van de aanwezigen kon
de lach ook nauwelijks onderdrukken. De toon
was gezet in stembureau 29.
Twee maanden geleden kwam het»stemlokaal
van de Zeeheldenbuurt negatief in het nieuws.
Nergens in de verre Leidse omtrek was er een
wijk waar zoveel zogeheten proteststemmen wa
ren uitgebracht. Meer dan twintig procent stem
de extreem-rechts en nog eens 13.5 procent hield
het op de SP. Vooral dat eerste zorgde voor een
somber beeld van deze oude volkswijk.
Zo somber als de verkiezingsuitslag toen was,
zo opgewekt bleek het sfeertje gisteren op het
stembureau zelf. Want verkiezingen of niet,, de
moeders van de kinderen op de naastgelegen
school, kwamen 's ochtends gewoon in het buurt
huis koffie drinken en keuvelen. Het stemlokaal
leek even op een huiskamer tijdens een verjaar-
dag.
Behangetje
Ook de onhandig grote .stembiljetten zorgden
voor hilariteit. „Geef mij twee van die dingen, dan
heb ik een leuk behangetje bij elkaar", riep een
vrouw in onvervalst Leids tegen voorzitter Christa
de Boer van het stembureau. Het voormalige
PvdA-raadslid deed zelf ook een duit in het zakje.
Toen een oudere vrouw zelfs met haar sterkste
bril de lettertjes niet kon lezen en haar buur
vrouw om hulp moest vragen, riep De Boer: „En
niet afkijken hè."
Bij de sluiting om zeven uur wist De Boer het
al. Een sensationele uitslag, zoals twee maanden
geleden, zou het niet worden. „Niet alleen het
sfeertje was goed, er kwamen ook mensen binnen
die hardop zeiden 'nu gaan we even iets rechtzet
ten' en dan wist ik wat ze bedoelden." De voorzit
ster kreeg gelijk. Zowel extreem-rechts (nog 10
procent) als de SP (nog 7,5 procent) werden ge
halveerd in vergelijking met 2 maart. Stemlokaal
29 hoeft de bijnaam proteststembureau niet lan
ger te dulden.
Voor de PvdA in Leiden, consta
teerde wethouder T. van Rij gis
teravond, kwamen de gemeen
teraadsverkiezingen van 2
maart een paar maanden te
vroeg. Op Jjasis van de kamer
verkiezingen van gisteren zou
den de sociaal-democraten
weer de 11 zetels in de gemeen
teraad hebben gehaald die zij
tot twee maanden geleden nog
hadden. Maar ten tijde van de
raadsverkiezingen was de PvdA
nog niet bezig uit het dal te
krabbelen.
Voor Groen Links ligt het juist
andersom. Die partij was twee
maanden geleden nog in de
winning mood en won een ze
teltje. Inmiddels zit Groen Links
glijbaan. Op basis van de
bij de kamerverkie
zingen zou Leiden nog slechts
twee raadsleden van Groen
Links hebben en was de partij
bij de vorming van een nieuwe
coalitie vermoedelijk buiten de
boot gevallen. Maar vergeleken
bij het landelijke beeld deed
Groen Links het in Leiden nog
heel goed. Op basis van de
Leidse uitslagen zou de partij
van duolijsttrekker Rabbae-
Brouwer tien kamerzetels ha
len: het dubbele van wat de par
tij feitelijk haalde.
De vergelijkingen gaan mank,
want de opkomst was gisteren
met 79,3 procent veel hoger dan
twee maanden geleden. En van
de .25 partijen die deelnamen
aan de kamerverkiezingen de
den er slechts 9 mee aan de
raadsverkiezingen. Maar de
trends waren in de Leidse uit
slagen van gisteren grofweg ge
lijk aan de landelijke. WD en
D66 wonnen fors, PvdA en CDA
moesten veel inleveren.
De verschillen met het lande
lijke beeld zijn echter duidelijk.
Als alleen de Ix-idse kiezers het
parlement hadden gekozen zou
dat er heel anders uitzien. Het
CDA zou veel kleiner zijn (21
zetels), de PvdA (41), D66 (30),
Groen Links (10) en de SP (5)
flink groter. De WD zou. als al
leen de Leidse stemmen telden,
met 33 leden in de Kamer ko
men. Het Algemeen Ouderen
Verbond en de Centrumdemo
craten met 4 en GPV en RPF
beide met 1
uesbeth BumNKreau. „Het kan dat we wat weinig personeel had
den." Overigens verloor het CDA in Jacobswoude
gisteren nog meer kiezers dan het al bij de ge
meenteraad had gedaan. In maart raakte het CDA
de absolute meerderheid kwijt en zakte naar 37,9
procent. Gisteren stemde ruim 32 procent van de
Jacobswoudenaren op de Christendemocraten.
Ruim twee procent kleurde het hokje van de CD
rood.
De gemeente Jacobswoude was gisteravond als
een van de laatste gemeenten in Nederlahd klaar
met het tellen van stemmen. Hoewel de gemeen
te maar zes stembureaus heeft, duurde het tot
half twaalf voor de de bijna 7000 stemmen waren
verwerkt. Gemeentesecretaris T. Meester weet de
trage telling aan het aantal mensen per stembu-
