Achter al zijn charme was
'Mister Philips' spijkerhard
Feiten &Meningen
De toerist is
niet veilig,
de Tamil wel?
'Lubbers heeft zijn eigen partij vernield'
Gesprek
op niveau
DINSDAG 3 MEI 1994
De gesprekken zijn nog maar in een 'aller
eerste stadium', benadrukt een woordvoer
ster van Buitenlandse Zaken, en elk woord
over het aantal Tamils dat zou kunnen te
rugkeren naar Sri Lanka en de termijn
waarop dat zijn beslag zou moeten krijgen,
zou er één te veel zijn. Maar feit is dat Den
Haag er toch weer voorzichtig aan denkt
om Tamil-vluchtelingen terug te sturen.
Die stap is op zijn minst opmerkelijk. Om
de stroom asielzoekers enigszins beheers
baar te houden, is Justitie bezig met het op
stellen van een lijst met zogeheten veilige
landen. Vluchtelingen uit die landen kun
nen zonder meer worden teruggestuurd.
Voormalige Oostbloklanden als Roemenië
en Rusland zijn daarvoor kandidaat, maar
Sri Lanka niet.
Dat is ook niet zo gek, want op het grote
eiland voor de kust van India woedt nu al
elf jaar een niets en niemand ontziende
burgeroorlog tussen de Tamil-minderheid
en de Singalese meerderheid over een eigen
staat voor de Tamils. Die oorlog heeft al
tienduizenden mensen het leven gekost en
een kwart van de drie miljoen Tamils is
naar het buitenland gevlucht.
Na een aantal bomaanslagen op hotels in
de hoofdstad Colombo herhaalde Buiten
landse Zaken enkele weken geleden de til
jaren geldende waarschuwing aan toeristen
om de woongebieden van de Tamils in het
noorden en noordoosten te mijden.
Daarin zit ook het curieuze van de huidi
ge gesprekken. Enerzijds wordt toeristen
aangeraden het Tamilgebied te mijden, an
derzijds wordt met de Srilankaanse regering
gepraat over terugkeer van Tamil-vluchte
lingen. De verklaring van het ministerie is
dat het iets heel anders is of je ergens
woont of dat je ergens als toerist komt. Dat
is ontegenzeggelijk waar. Maar de opvatting
van Buitenlandse Zaken dat je als inwoner
veiliger bent, is natuurlijk onzin. Het is juist
omgekeerd. Een toerist is immers per defi
nitie een (onpartijdige) buitenstaander, een
Tamil behoort tot een van de vechtende
partijen. En die partijdigheid maakt hem
kwetsbaar voor geweld.
De tegenwerping dat de waarschuwing
van Buitenlandse Zaken alleen geldt voor
het Tamilgebied, snijdt natuurlijk al even
weinig hout. Want waar wonen de Tamils -
en waar zullen ook de terugkerende vluch
telingen, al dan niet via de tussenstap van
een vluchtelingenkamp, uiteindelijk belan
den? Precies, in dat onveilige noorden.
Eén troost hebben de Tamils voorlopig
nog. Sinds nu negen jaar geleden de eerste
drieduizend Tamils via Berlijn naar Neder
land kwamen, wordt al gepraat over terug
sturen naar Sri Lanka. Van de vijftiendui
zend Tamils die momenteel in Nederland
zijn, zijn er in die jaren naar schatting twin
tig teruggestuurd.
En zoals de zaken er nu voorstaan, moet
het daar voorlopig maar bij blijven ook.
Tamils wachten in de Amsterdamse St. Nico-
laaskerk op transport naar een opvangcentrum
in Apeldoorn. archieffoto
Wisse Dekker neemt donderdag afscheid van Eituihovense elektronicagigant
Het laatste stukje powerplayvan 'Mister Philips' werkte averechts. In een poging nog twee jaar
president-commissaris te blijven, groef prof. dr. Wisse Dekker (70) zijn eigen graf. Het versnelde
vertrekdonderdag tijdens de aandeelhoudersvergadering moet de ooit bejubelde Dekker
pijn doen. Elders in Eindhoven overheerst de tevredenheid. Door steeds te blijven zitten waar an
deren sneuvelden, werd Wisse Dekker hèt symbool van alles wat er bij Philips fout was en nog is.
Op het moment dat Philips-topman Jan
D. Timmer begin maart bij de presentatie van
het jaarverslag het afscheid van Wisse Dekker
bekend maakte, brak het koffieschenkende
Philips-personeel in het Eindhovense Evolüon
in een spontaan applaus uit. Zo de koele, zelf
verzekerde selfmade-intellectueel ooit popu
lair w^s bij brede lagen van Philips, dan is daar
anno 1994 weinig meer van over.
Het feit dat de net zeventig jaar geworden
Dekker enkele maanden geleden publiekelijk
poogde nog even bij Philips te blijven, heeft
zeker aan de ovatie van het personeel bijge
dragen. Een president-commissaris van Phi
lips mag niet ouder zijn dan 72 en wordt be
noemd voor vier jaar. In een interview met
NRC Handelsblad presenteerde de even ijdele
als ambitieuze Dekker de oplossing: hij stelde
voor nog twee jaar aan zijn staat van dienst toe
te voegen. Timmer de functie van Philips-
president was immers geweldig uitputtend,
vertel Dekker wat kon hem dan in 1996 op
volgen, zo suggereerde hij.
In 1990 wist Dekker met dit soort machtsspel
zijn opvolger Cor van der Klugt de deur uit te
werken. Maar tegen 'Der Macher'kon 'Mister
Philips' niet op. De dreigende botsing met
'Timmer de Tank' ging Dekker wijselijk uit de
weg. Hij mocht vier jaar geleden immers blij
ven op voorwaarde dat hij zich niet meer met
de gang van zaken bij Philips zou bemoeien.
De eerste keer zondigen zou meteen het einde
betekenen.
Vanaf donderdag bekleedt Wisse Dekker geen
enkele functie meer bij Philips. Leegstand be
dreigt het kantoor van de'president-commis-
saris, gelegen naast dat van de president. Dek
kers opvolger, oud-Unilever-baas Floris Mal-
jers, is namelijk niet van plan dagelijks over
Timmers schouder mee te gaan kijken. Waar
mee alweer een Philips-traditie eindigt.
Het is zeker niet de eerste keer dat Dekker
meer oog had voor zijn eigen belang dan voor
dat van de kumpenie', menen zijn critici. Zijn
vertrek als topman bijvoorbeeld, in 1986. Dek
ker had nog wel kunnen aanblijven, maar
dreigde dan het voorzitterschap te missen van
zowel de raad van commissarissen als van de
dr. A. F. Philipsstichting, houder van de priori
teitsaandelen van Philips. Die dubbelslag wil
de Dekker niet laten lopen.
Temeer daar hij toen al moet hebben geweten
dat de Eindhovense multinational diepere
problemen kende dan de buitenstaander
dacht. En de verantwoordelijkheid voor de re
sultaten lag voortaan bij zijn opvolger: Cor van
der Klugt. Die sneuvelde in 1990 inderdaad op
een mix van zwaar tegenvallende resultaten,
een overdosis optimisme en een verzwegen re
latie met zijn secretaresse. Wisse Dekker vol
trok persoonlijk het vonnis.
Dit krachtdadig ingrijpen versterkte aanvanke
lijk de mythe rond de macht, invloed en be
stuurskwaliteiten van Dekker. In werkelijkheid
markeerde de titanenstrijd het einde van het
tijdperk Dekker bij Philips. Van hoog tot laag
werd hem kwalijk genomen de ondanks al
les populaire Van der Klugt te hebben weg
gewerkt, terwijl hijzelf mooi weer bleef zitten
spelen.
'Mister Philips' zelf zal zich zijn vertrek zeker
anders hebben voorgesteld. Van eenvoudige
Zeeuwse komaf (vader trok in de Eerste We
reldoorlog uit armoede naar Eindhoven om bij
Philips te gaan werken) wist Dekker zich op te
werken tot een topondernemer van on-Neder-
landse allure, van top tot teen behangen met
onderscheidingen uit binnen- en buitenland.
Dekker wordt zelfs wel eens aangeduid als
geestelijk vader van 'Europa 92', vanwege de
door hem gestarte European Round Table van
industriëlen.
MILJARDENORDER
Wisse Dekker was bij uitstek een produkt van
de Philips-cultuur. Niet lang nadat hij in dienst
kwam bij de Eindhovense elektronica-gigant
(in '48) vertrok hij naar Indonesië. Na het lei
den van Philips Japan en Philips Groot-Brit-
tannië, volgde in 1976 de felbegeerde plek in
de Raad van Bestuur. Met het in 1977 eigen
handig binnenhalen van een enorme miljar
denorder voor het telefoonnet in Saudi-Arabië,
was Dekkers na;
Toen er in 1982 een opvolger moest worden
gevonden voor de aan de drank geraakte Nico
Rodenburg, had Dekker al geen serieuze con
currenten meer. Wie nog bezwaren had, werd
verbaal in de hoek gezet. Debatteren kon Dek
ker namelijk als geen ander. En als het nodig
was, bleek hij achter al zijn charme spijker
hard. De juiste man voor Philips dus.
In het begin van zijn presidentschap stuwde
Dekker Philips naar grote hoogten. Magische
grenzen werden met ogenschijnlijk gemak ge
broken: één miljard gulden winst en zestig
miljard gulden omzet. De verwerpelijke prak
tijken van de oprukkende Japanse concurren
tie werden hard aangepakt. Althans in de me
dia en bij de EG in Brussel.
Zijn optreden was van een on-Brabantse
doortastendheid: moest je met Wisse Dekker
zeventien punten doornemen, stond je in ze
ventien minuten weer buiten. Dekkers werk
lust, elan en enorme zelfvertrouwen deden het
optimisme bij Philips terugkeren. De succesre
cepten waren op aanvraag beschikbaar. In
honderden interviews en toespraken over de
gehele aardkloot liet de Philipsbaas volgaarne
aan eenieder weten hoe het moest.
Maai- Dekkers optimisme bleek het is een
hardnekkig Philips-trekje letterlijk grenze
loos. Hij voorzag dat het bedrijf bij het hon
derdjarig bestaan (in 1991) een omzet van ne
gentig miljard gulden zou halen, bij een resul
taat van drie tot vier procent. Deze miljarden
winsten zouden de 'Flippen' op de beurs een
waarde doen bereiken van zo'n honderd gul
den. Cijfers waarvan in Eindhoven tot op de
dag van vandaag louter wordt gedroomd.
Wisse Dekker riep altijd al de meest uiteenlo
pende reacties op. De ene Philips-manager
noemde hem de beste baas die er was, de an
der sprak van een arrogante betweter. De een
roemde de ontspannen manier waarop hij
zich in de hoogste kringen bewoog, de ander
verweet hem vanwege het frequente gebruik
van de 'company yefjuist een verkwistende
managementstijl. Wisse Dekker werd verguisd
en geliefd, waarbij de eerste groep, naarmate
de tijd vorderde, steeds meer aanhangers
kreeg. Er waren immers niet louter
WIM STEVENHAGEN
zie JE wet,
ITfeAlAKlPEfö
Franse correspondent vindt Nederlandse politiek pervers
Amsterdamse
taxichauffeurs
genieten als
groep niet be
paald bekend-
HmstÈrdamT heid vanwege
hun wellevend
heid. De hoofdstedelijke Kamer
van Koophandel zou zelfs graag
zien dat de toerist wordt ver
schoond van menig onaange
naam type door een betere se
lectie en werving van taxichauf
feurs. Daarbij moet, volgens de
kamer althans, de chauffeur die
zich niet wenst te schikken aan
Grote projecten als de megachip en de samen
werking met AT&T gingen de mist in. En al die
lezingen waren mooi, maar werd het niet eens
tijd dat hij zich wat meer met Philips bemoei
de?
APPELOGETICA
Dekker heeft wel degelijk geprobeerd Philips te
veranderen, zeggen medestrijders van toen.
De stortvloed aan interviews bijvoorbeeld zou
vooral zijn bedoeld om zijn boodschap door
de leemlagen bij Philips te krijgen. Ook be
streed Dekker de 'Appelogetica' (naar de vori
ge financiële baas Henk Appelo), Philipsiaans
voor de macht van de boekhouders. Dekker
slaat zich ook gaarne op de borst als de eerste
die buitenstaanders binnenhaalde.
Het is een beetje triest, vinden de medestan
ders van vroeger, dat Dekker het slachtoffer is
geworden van de veranderingen die hij zeifin
gang zette. Net zoals ze het een beetje triest
vinden dat 'Mister Philips' steeds meer ging
geloven in het beeld dat hij in de publiciteit
van zichzelf opriep. Het beeld van de staats
man, die niet alleen Philips maar ook Neder
land en zelfs Europa kon runnen. De man van
de commissies-Dekker I (technologiebeleid)
en Dekker II (gezondheidszorg).'
Zo'n man krijgt het nog moeilijk, denken be
kenden, nu het echt afgelopen is bij Philips.
Niet meer dagelijks naar de Bosdijk. Niet meer
zoals laatst nog met Flillary Clinton het
contact met de groten der aarde. Duidelijke
hobby's heeft-ie ook al niet, op het bezoeken
van zijn zoon (Philips-directeur in Portugal) en
een beetje golfen na. Of het zou het schrijven
van sprookjes moeten zijn. Een interesse van
Wisse Dekker waarvan de symboliek velen niet
ontgaat.
EINDHOVEN WILCO DEKKER
Lubbers heeft volgens hem het CDA
'leeggezogen', Brinkman lijkt in
sommige opzichten op Le Pen en de
Nederlandse politiek is 'pervers'. De
meningen van Sylvain Ephimenco,
correspondent in Nederland van het
Franse dagblad Libération, zijn ge
peperd, maar goed bedoeld. „Ik ben
geen hyperintelligent wezen, maar
waarom b^n ik de enige die dit soort
dingen aan de kaak stelt?"
'Nederlandse premier lijdt,giganti
sche nederlaag bij verkiezingen'. Syl
vain Ephimenco weet al wat hij van
avond voor zijn krant zal schrijven.
Van hem krijgt niet CDA-lijsttrekker
Brinkman maar premier Lubbers de
schuld van het verwachte verlies van
zijn partij.
„Wat dacht je dan? Lubbers wordt
door de kiezers afgestraft. De afgelo
pen twaalf jaar van zijn premierschap
zijn een catastrofe geweest voor zijn
partij. Hij zal daarom de geschiedenis
ingaan als de man die zijn partij heeft
vernield."
Ephimenco heeft als buitenstaander
nooit de neiging gehad de gangbare
mening van zijn Nederlandse collega
journalisten over te nemen. Integen
deel. De eigenzinnige Fransman gros
siert in provocerende observaties van
het land en het politieke systeem.
De al vijftien jaar in Nederland wo
nende Fransman, die ook columns
schrijft voor het dagblad Trouw, is
goed op dreef. De schrijver van 'Hol
landse kost', een venijnig boekje
waarin vooral de schijnheiligheid en
afgunst van de Nederlander wordt ge
hekeld, houdt ervan te prikkelen. Hij
gaat lustig door met analyseren, nu
over de manier waarop Brinkman
zich aan de kiezer probeert te verko
pen.
„Ik heb eens een diplomaat gespro
ken die met hem had gedineerd. Hij
zei na afloop: 'Brinkman heeft het
charisma van een stukje zeep'. Zo is
het natuurlijk. Daar kan die man niets
aan doen. Maar dan moet hij wel
zichzelf blijven en niet proberen de
populaire jongen te gaan uithangen."
De CDA-lijsttrekker blijkt in bepaald
opzicht zelfs overeenkomsten te ver
tonen met de extreem-rechtse Franse
politicus Le Pen. „Ook hij koketteer
de, voor zijn scheiding, graag met zijn
dochters en vrouw. Le Pen loopt ook
met zo'n microfoontje los over het
podium. Heeft Brinkman blijkbaar
van hem afgekeken."
Over extreem-réchts gesproken. Ephi
menco heeft zich er altijd over ver
baasd dat er in Nederland zo weinig
aandacht voor politici van deze stro
ming is geweest. Het was een taboe
erover te schrijven. De censuur die de
pers zichzelf oplegde deed vreemd
aan, want men ging wel naar België
en Frankrijk om daar alles op te teke
nen over de racistische partijen.
Over de politiek en journalistiek in dit
land is de Franse correspondent niet
te spreken. „Neem nou het IRT-de-
bat. De kamerleden hadden het uit
eindelijk alleen nog maar over de or
ganisatie van de misdaadbestrijding:
of de politiekorpsen van Utrecht en
Amsterdam wel goed samenwerkten.
Alsof dat het wezenlijke is. Maar ja, de
Nederlanders willen alles fatsoenlijk
ordenen. Dan 2ijnze tevreden."
De les van deze en andere kwesties is
dat de Nederlandse politiek niet func
tioneert. „Het systeem is petvers ge
worden, er is geen oppositie die het
de regering lastig maakt. Alles ligt be
dolven onder het grijze consensus-
denken dat hier overheerst. Maar er
zijn grote veranderingen op til, dus
wie weet."
Ephimenco verwijt zijn Nederlandse
collega's dat ook zij onvoldoende op
letten. „Politici zien de fouten van het
systeem niet meer, maar journalisten
zouden dat wel moeten zien. Ik ben
geen superman, geen hyperintelligent
wezen. Waarom ben ik de enige die
dit soort zaken aan de kaak stelt?"
AMSTERDAM WILFRED SCHOLTEN
eventueel zijn vergunning kwijt
raken.
Maar hoe ook een keurige
chauffeur in zijn eentje kan ver
worden tot een hardnekkig pro
bleem voor de autoriteiten,
bleek onlangs bij een hotel in de
Amsterdamse binnenstad. De
taxichauffeur was door de hote
lier gebeld met de mededeling
dat twee slecht ter been zijnde
gasten vervoerd moesten wor
den. De chauffeur draaide om
die reden zijn auto het wandel
gebied voor het hotel op, en
parkeerde zijn voertuig pontifi
caal voor de deur, steevast van
plan zijn goede daad van die
dag te verrichten.
Enige verbazing maakte zich
van de chauffeur meester, toen
•hij terugkeerde met de beide
gasten, voor wie hij ook de kof
fers droeg, en zijn auto in de ta
kels van Parkeerbeheer aantrof.
Hij zag zichzelf al een paai' hon
derd gulden afrekenen bij het
loket alvorens zijn auto terug te
krijgen en werd ook niet vrolijk
van hét voorstel van de klant
om dat bedrag dan maar te be
talen. „Hoe moet ik vanavond
mijn geld verdienen als ik mijn
auto kwijt ben? Vriendelijk aan
geboden, maar dat heeft ook
geen zin."
Na wat gescheld en een roemlo
ze poging begripkweken de
gasten wachtten al die tijd op
een afstandje bedacht de
taxichauffeur zich niet en klom
in zijn auto. „Ik wil mijn papie
ren pakken." Eenmaal binnen,
vergrendelde hij de portieren en
weigerde er weer uit te komen.
Daar zat-ie dan, op een meter
hoogte de beide Parkeerbeheer-
ders uitscheldend. Inmiddels
waren er ook wat collega-taxi
chauffeurs komen kijken. En als
ze er dan toch waren, konden
zij zich maar beter gelijk nuttig
maken,door het onveiligheids -
gevoel van de beide Parkeerbe-
heerders op te drijven. De sfeer
werd broeierig. Aan de achter
zijde van hun sleep wagen hoor
den de ambtenaren luid en dui
delijk hun banden leeglopen.
De politie werd erbij geroepen.
Nu is de relatie tussen de agen
ten en het personeel van Par
keerbeheer in Amsterdam niet
je-van-het. Iedereen, dus ook
dienders, krijgen wel eens een
wielklem en in tegenstelling tot
vroeger tijden is zo'n overtre
ding niet meer met een colle
giaal telefoontje uit de boeken
te halen. Bonnen en klemmen
zijn niet langer een zaak van de
politie, maar van de gemeente
lijke ambtenaren van Parkeer
beheer, door Amsterdamse
agenten veelal 'Parkeerterrein:'
genoemd.
In dit geval waren de Parkeer-
beheerders echter wel blij met
de assistentie, zij het dat ook de
agenten de taxichauffeur niet
uit diens auto kregen. „Zolang
ik hier zit, mogen jullie me niet
•slepen," schreeuwde de withete
man door het glas. Het op
stootje had inmiddels een rede
lijke omvang gekregen. Een van
de beide agenten besloot dan
ook tot een bemiddelingspo
ging om erger te voorkomen.
„Mag ik even bij je komen zit
ten. Even praten." De chauf
feur, die ook niet de hele avond
in de lucht wilde hangen, open
de zijn rechter portier zodat de
agent binnen kon komen: „Ein
delijk een normale, praten kan
altijd."
Vijf minuten hebben ze daar
met zijn tweeën gezeten. De
taxichauffeur kreeg de kans zijn
verhaal te doen en zijn woede
klaarde zichtbaar op. Uiteinde
lijk takelden de Parkeerbeheer-
ders op aangeven van de agen
ten de auto weer naar beneden.
Zij hadden vermoedelijk zelf
ook niet meer de ijdele.hoop
zonder kleerscheuren met hun
wagen en de auto van de taxi
chauffeur weg te komen.
Op de vraag van omstanders
wat de taxichauffeur had moe
ten doen om zijn auto weer op
de grond te krijgen, antwoordde
hij: „Beloven dat ik het nooit
weer zal doen... de kolèrelijders!
"Hij vertrok uiteindelijk met
zijn gasten die, hoewel 'slecht
ter been', al die tijd hadden
staan kijken en hun eigen kof
fers naar de auto droegen.
Wisse Dekker: van held tot symbool van fouten.
foto cpd roland de bruin